Теодолиттерді зерттеу 1 страница

Семестр

Бақылау түрі	%-тік құрамы	Оқытудың академиялық кезеңі, апта															Барлығы,  %
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
3 семестр
Сабаққа қатысушылық	0,22	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	3,0
СӨЖ	2					*			*					*			6
ОСӨЖ	2,75			*						*	*		*				11
Зерт.жұмыс тар қорғау	5,0		*		*		*			*		*		*			30
Тестілеу	5							*							*		10
Барлығы (аттестация бойынша)	30							30							30		60
Емтихан	40																40
Барлығы	100																100

 

 

Семестр

Бақылау түрі	%-тік құрамы	Оқытудың академиялық кезеңі, апта															Барлығы, %
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
4 семестр
Сабаққа қатысушылық	0,22	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	*	3,0
Зертханалықжұмыс	6			*			*			*		*		*			30
Тестілеу	3							*							*		6
Курстық жоба	4														*		8
СӨЖ	3			*			*					*					9
ОСӨЖ	3		*						*				*				9
Барлығы (аттестация бойынша)	30							30							30		60
Емтихан	40																40
Барлығы	100																100

1.12 Саясат және рәсімдер

«Геодезиялық құралтану» пәнін оқу кезінде келесі ережелерді сақтауды өтінеміз:

1. Сабаққа кешікпеу.

2. Сабақты орынды себепсіз босатпау, ауырған жағдайда – анықтаманы, басқа жағдайларда түсіндірме хатты ұсынуды сұраймын.

3. Лекцияті конспектілеу.

4. Оқу процесінде белсене қатысу.

5. Бақылау жұмыстарын жүргізуге дайын болу

6. Уақытысында зертханалық жұмыстарды орындап және тапсырыу керек.

7. Курстастармен және оқытушылармен шыдамды, ашық, қалтқысыз және тілектес болу.

 

1.13 Оқу-әдістемелік қамтамасыз етілгендігі

 

Автордың аты-жөні	Оқу-әдістемелік әдебиеттің атауы	Баспа, басылып шығатын күні	Даналар саны
			кітапханада	Кафедра да
1	2	3	4	5
Негізгі әдебиеттер
Кузнецов П.Н., Васютинский И.Ю., ЯмбаевХ.К.	Геодезическое инструментоведение	М. Недра, 1984.	20	-
Пащенков В.З.	Радио-и светодальномеры	М.Недра, 1980	10	-
Захаров А.И.	Справочник. Геодезические приборы. М., Недра, 1989	М., Недра, 1989	25	-
Қосымша әдебиет
Спиридонов А.И., Кулагин Ю. Н	Справочник - каталог геодезических приборов.	М, Недра, 1981.	20	-
Спиридонов А.И., Кулагин Ю. Н., Кузьмин М.В.,	Поверки геодезических приборов	М., Недра, 1981.	20	-
Лысов Г.Ф.	Поверки и исследования теодолитов и нивелиров в полевых условиях	М., Недра, 1978.	10

2.Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі

Бақылау түрі	Тапсырманың мақсаты және мазмұны	Ұсынылатын әдебиет	Орында лу ұзақтылығы	Бақылау түрі	Тап сы ру мерзімі
1	2	3	4	5	6
3семестр
зертханалық жұмыс №1	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 141-155 Әдістемелік нұсқа	2 апта	ағымдағы	2 апта
ОСӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	3апта	ағымдағы	3 апта
зертханалық жұмыс №2	Есеп шығару	[1,2,3]	2 апта	ағымдағы	4 апта
СӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	3апта	ағымдағы	5 апта
зертханалық жұмыс №3	Есеп шығару	[1] бет 118-122Әдістемелік нұсқа	4 апта	ағымдағы	6 апта
Тестік сұрақтар	Барлық өткен гра фиктік және есеп теу жұмыстарын безендіру	Кафедрадағы барлық әдісте мелік нұсқана малар	1 біріккен сағаттар	аралық	7 апта
СӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	7апта	ағымдағы	8 апта
зертханалық жұмыс №4	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 208-213Әдіст. нұсқа	8 апта.	ағымдағы	9 апта
ОСӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	9апта	ағымдағы	9 апта
ОСӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	9апта	ағымдағы	10 апта
зертханалық жұмыс №5	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдісте мелік нұсқа	10 апта	ағымдағы	11 апта
ОСӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	11апта	ағымдағы	12 апта
зертханалық жұмыс №6	Пәнді игеруін тексеру	Әдістемелік нұсқа[1] бет 291-293	12 апта	ағымдағы	13 апта
СӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	13апта	ағымдағы	13 апта
1	2	3	4	5	6
Тестік сұрақтар	Барлық өткен гра фиктік және есеп теу жұмыстарын безендіру	Кафедрадағы барлық әдістемелік нұсқанамалар	1біріккен сағат	аралық	14апта
Емтихан,III семестр	Пән материалының меңгерілу деңгейін тексеру	Негізгі және қосымша әдебиеттер жалпы тізімі	2 біріккен сағаттар	Қорытын ды	Сес сия кезеңін де
4 семестр
ОСӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	1апта	ағымдағы	2 апта
СӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	2апта	ағымдағы	3 апта
зертханалық жұмыс №7	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 207-215Әдісте- мелікұсқа	2 апта	ағымдағы	3 апта
зертханалық жұмыс №8	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 246-256 Әдістемелік нұсқа	5 апта	ағымдағы	6 апта
СӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	6апта	ағымдағы	6 апта
Тестік сұрақтар	Барлық өткен графиктік және есептеу жұмыс тарын безендіру	Кафедрадағы барлық әдісте мелік нұсқана малар	Семестр бойы	аралық	7 апта
ОСӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	6апта	ағымдағы	8 апта
зертханалық жұмыс №9	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 150-157Әдісте-мелік нұсқа	2 апта	ағымдағы	9 апта
зертханалық жұмыс №10	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 165-167Әдістеме лік нұсқа	2 апта	ағымдағы	11 апта
СӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	6апта	ағымдағы	11 апта
ОСӨЖ	Пәнді игеруін тексеру	[1] бет 291-293Әдістеме лік нұсқа	6апта	ағымдағы	12 апта
зертханалық жұмыс №11	Пәнді игеруін тексеру	Әдістемелік нұсқа	2 апта	ағымдағы	13 апта
1	2	3	4	5	6
Тестік сұрақтар	Барлық өт кен графи ктік және есептеу жұ мыстарын безендіру	Кафедра дағы барлық әдістемелік нұсқана малар	1 Біріккен сағаттар	аралық	14 апта
Курстық жоба	Барлық өткен графиктік және есептеу жұмыс тарын безендіру	Кафедрадағы барлық әдісте мелік нұсқана малар	1 Біріккен сағаттар	ағымдағы	14 апта
Емтихан,IV семестр	Пән материалының меңгерілу деңгейін тексеру	Негізгі және қосымша әдебиеттер жалпы тізімі	2 біріккен сағаттар	Қорытын ды	Сес сия кезеңін де

3 Лекциялардың қысқаша жазбасы

1-тақырып. Пән және оның мазмұны. Геометриялық оптиканың негізгі заңдары, оптикалық бұйымдар.(2 сағат)

 

Лекция жоспары:

1.Сабақтың мақсаты мен пәні. Геодезиялық құралдар мен геодезиялық 2.құралтанудың даму тарихы.

3.Негізгі заңдарды құрастырайық; жарықтың түзу сызық бойымен таралу заңы, жарық шоғының тәуелсіздік заңы, жарықтың шағылу заңы, жарықтың сыну заңы.

 Пән және оның мазмұны.

 Маркшейдрлік-геодезиялық құралдар дәл оптика-механикалық құралдарға жатады.Осыған байланысты Геодезиялық аспаптану сабағының пәні оптикалық жүйелердің теориясын, маркшейдірлік және геодезиялық құралдардың механикалық құрлымының, оларды зерттеу әдістерін және олардың қолдану ережелерін оқыту болып табылады.

Геометриялық оптаның негізгі заңдары.

Қазіргі геодезиялық және маркшейдірлік құралдардың оптикалық жүйелерін құру геометриялық жүйелерін құру геометриялық оптика принциптеріне негізднлген.

Оптикалық құралдарды бақылау кезінде туған оның негізгі заңдарын қарастырайық.

 Жарықтың түзу сызық бойымен таралу заңы.

 Біртекті мөлдір ортада жарық түзу сызықты таралады. Тек ол кішкене саңылаудан өткен, сонымен қатар сәулелер шоғырының алдында аз мөлдір емес кедергі кездескен жағдайда бұл заң орындалмайды. Бұл жағдайларда дифракция құбылысы байқалады. Дифракция геометриялық оптикада қарастырылмайды.

2.Жарық шоғының тәуелсіздік заңы.

Күрделі жарықтық ағында жарық шоғырлары бір-бірімен тәуелсіз таралады. Бір нүктеде кездесетін шоғырлар қосылады. Тек интерференция құбылысы кезінде, яғни екі шоғыр ортақ сәуле шығару көзінен шығып, бірдей жол жүріп, белгілі бір нүктеге әр түрлі фазамен келгенде бұл заң орындалмайды.

3.Жарықтың шағылу заңы.

Екі ортаның шекарасының бетінен жарықтың шағылу заңы келесідей

тұжырымдалады:

Түскен А сәулесі, бетке тұрғызылған нормаль және шағылған В сәулесі бір жазықтықта жатады; түсу бұрымы і мен шағылу бұрымы і абсалют мәні бойынша тең, бірақ А мен В сәулелері нормальдің екі жағында жатқандықтан таңбасы жағынан қарама-қарсы,і=і

Оңы бұрыш болып нормальдан сәулеге қарай сағат тілінің бағытымен айналғанда пайда болған бұрыш есептеледі.Ал теріс – сағат тіліне қарсы бағытта айналғанда пайда болған бұрыш.(1.1 а сурет). 

 

 

 

1.1сурет

4.Жарықтың сыну заңы.Егер А жарық сәулесі ортаның сыну көрсеткіші n және n болатын екі ортаның шекарасынан өтетін болса, түскен сәуле бетке тұрғызылған нормальмен і түсу бұрышын, ол сынған А сәулесі сол нопмальмен і сыну бұрышын береді.Жарықтын сыну заңы бойынша түскен А сәулесі, бетке тұрғызылған нормаль және сынған А сәулесі бір жазықтықта жатады және де ортаның тыну көрсеткішінің түсу бұрышының синусына көбейтіндісі екінші ортаның сыну көрсеткішінің сыну бұрышының синусына көбейткенге тең:

              n sin i=n'sin i'.

Оптикалық прибор жасауда ортаның сыну көрсеткіші ауаға қатысты қабылдады. Себебі ауаның сыну көрсеткіші бірге тең.

Аз дисперсиясы бар шынының арнайы оптикалық маркалары крон деп аталса, үлкен дисперсиясы барлары-флинт деп аталады.

Оптикалық бұйымдар.Маркшейдрлік-геодезиялық құралдарда келесідей оптикалық бұйымдар қолданылады: жазық айналар, призмалар, оптикаллық жік, жазық параллель табақша. Жазық айна- бұл кеңестіктің кез-келген жерінде орналасқан нүктенің стигматикалық кескінін құра алатын оптикалық жүйе. Кескін беретін полирленген шыны, металл табақша.

NN2 айнасына (1.2-сурет) S нүктесінде центрі болатын гомоцентрлік сәулелер шоғы түсетін болсын.SN айна жазықтығына тұрғызылған нормальда жатқан s нүктесінде центрі болатын шағылған сәулелер жаңа гомоцентрлік сәулелер шоғын береді. Мұнда S'N=NS.Осында S' нүктенің

Стигматикалық көрінісі екені шығады.

 

Ұсынылатын әдебиеттер

1) П.Н.Кузнецова, И.Ю. Васютинский, Х.К.Ямбаев «Геодезиялық аспаптар».

 

 СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары (1.2 такырыптар), (5,14,32)

1)Геодезиялық құралдар мен геодезиялық құралтанудың даму тарихы.

2)Физикалық оптикадан қысқаша мағлұматтар.

3)Айналар жүйесі, призмалар.

 

2 Тақырып. Геометриялық оптиканың негізгі ұсыныстар.(3сағат)

Лекция жоспары:

1.Оптикалық бұйымдар: жазық айналар, оптикалық жік, жазық параллель табақша.

 2. Оптикалық бөлшектеріндегі сәуле жүрісі

 

 

Маркшейдірлік-геодезиялық құралдарда жазық айналар жарықтандыру, кескінді беру үшін қолданылады.

 

 

 

Жазық параллель табақша- екі параллель полирленген қабырғалармен шектелген мөлдір дене.Жазық параллель табақшалар маркшейдірлік-геодезиялық құралдардың оптикалық жүйелеоінде қорғаныс

шынылары, жарықфильтрлері т.б. түрінде кең қолданыс тапты Оптикалық жіктер маркшейдрлік және геодезиялық екі кескінді қашықтық өлшеуіштерде және оптикалық микрометрлерде кеңінең қолданылады.

Ішкі толық шағылу призмалары полирленген қабырғалары бар мөлдір көпбұрыш болып табылады. Оларды сәуле бағытын ығысуын, кескіннің бұрылуын және көру өрісінің дәл бөлінуін қадағалау үшін қолданылады.

Ішкі толық шағылу призмаларына:үшжақты призма, Порро призмаларының жүйесі, ромбтық призма, пентапризма жатады.

 

 

 

Үшжақты призма, егер кескін гепатенузадан алынса, бір айна сияқты, ал егер кескін катет жақтарынан алынса, арасы 900 бұрыш болатын екі айналар жүйесі сияқты кескін береді(1.1- сурет,а,б)

Порро призмаларының жүйесі тік бұрышты қабырғалары бір-біріне қатысты перпендикуляр болатын екі тікбұрышты үшжақты пртзмалардан тұрады. Әр призма жартылай бұрылған кескін, ал барлық жүйе 180 –қа бұрылған кескін береді.(1.5-сурет,в)

Ромбтық призма (1.5-сурет,г) параллель айналар жүйесі тәрізді бағытын өзгертпей кескіннің параллель ығысуына әкеліп соқтырады.

Пентапризма (1.5-сурет,д) 45 – пен орналастырылған екі айнасы бар жүйе сияқты эффект береді. Ол түсу жағына түскен сәулесінің түсі бұрышына тәуелсіз сәуле бағытын 90 –қа өзгертеді.

Үшжақты призма

Орталықтандырылған оптикалық жүйе.

Барлық жазықтықтарының центрлері бір түзудің бойында жататын жуйе орталықтандырылған оптикалық жүйе деп аталады. Жазықтықтардың центрлері жатқан түзу жүйенің оптикалық осі болып табылады. Орталықтандырылған оптикалық жүйе геодезиялық жіәне маркшейдірлік құралдарда үлкен рөл атқарады. Оларда оптикалық ось сәулелерін бір нүктеге жинай алу қабілеті бар.

                          

                                   2.1-суретте

 

ВтО орталықтандырылған оптикалық жүйенің бірінші және соңғы сфералық беттері көрсетілген. Жүйеге АВ,СД,ҒО параллель сәулелері оптикалық ось(ҒҒ)арқылы өтіп жүйеден шығарда м Ғ1-та қиылысады.

m F1-AB,CD,FD сәулелерінің m қиылысындағы кескіні AB,CD,FO // сәулелері өзара →т. сәулелердің араласуы нүктесі т.Ғ нүктесімен орайлас Ғ1 нүктесі артқы фокус деп аталады.

Аналогия бойынша оптикалық оське параллель кескін жазықтығынан жүйеге кіретін А',В',С',Д', және Ғ'О' сәулелері мен оларға орайлас Н1,Ғ,Н2,Ғ және НҒ сәулелерінің қиылысу нүктесі Ғ алдынғы фокус деп аталады. Фокустар арқылы өтетін оптикалық оське перпендикуляр жазықтықтар фокальді деп аталады.

Н'1,Н'2,Н'және Н1,Н2,Н нүктелері арқылы өтетін оптикалық оське перпендикуляр жазықтықтар жүйенің негізгі жазықтықтары деп аталады. Н,Н' нүктелері сәйкесінше алдыңғы және артқы негізгі нүктелер болып табылады.

НҒ қашықтығы алдынғы фокустық қашықтық, ал Н1 Ғ1- артқы фокустық қашықтық деп аталады.

Кез келген оптикалық жүйенің фокустық қашықтықтарының қатынасы қарама-қарсы таңбалы шеткі орталардың сыну көрсеткіштерінің қатынасына тең. Егер оптикалық жүйе біртекті ортада болса, мысалы, ауада, яғни n=n'-1,-f=f', яғни фокустық қашықтықтар абсалют мәні бойынша тең де, таңбалары бойынша қарама-қарсы.