сурет 1.8 – сурет

1.7 – сурет. Сығымдағышы білікті, жылжытып әкететін құрылғысы және бөлу басы бар қамырбөлгіш. 1-қабылдау шанағы; 2-сығымдаушы біліктер; 3-қалыптаушы барабан; 4-барабан қабырғасы; 5-айналмалы кесуші пышақ;

1.8 – сурет. Сығымдағышы бұрандалы және бөлу басы бар қамырбөлгіш. 1-жылжымалы қосарланған өлшемді поршень; 2-бөлу басы; 3-сығымдаушы бұранда (шнек); 4-қабылдау шанағы;

2 – сурет. РМК-60 қамырбөлгіш машинасы;

Пішіндеу машиналарын жіктеу. Пісірілетін нан түрлеріне байланысты қамыр дайындамаларына әр түрлі пішін беру керек. Бұл пішіндердің түріне байланысты жұмырлау(домалақтау), жаймалау және т.б. машиналар болады.

Бұл машиналар өздерінің құрылымдары бойынша былайша жіктеледі: Цилиндрлі тасушы және спиральді пішіндеуші беттері бар қамыр домалақтау(жұмырлау) машиналары (1.а-сурет). Бұл машиналар массалары 0,8...2,0 кг қамыр бөлшектерін домалақтауға арналған. Мұндай машиналардың пішіндеу беттерінің ұзындығы 4,5 м дейін жетеді. Дөңгелектеу машинасы жылжымалы жасалынып цех ішінде кез келген жерге орналатылады. Дөңгелектеу уақытын қамыр бөлшектерін цилиандрдің кез келген жерінен салып өзгертуге болады. Бірақ мұндай машиналардың кемшілігі ондағы қамыр бөлшектерінің жеткіліксіз айналуына байланысты пішіндерінің домалақ болмауында.

Тасымалдау беті конус тәріздес ал оның сыртында конусты спиральдары бар қамыр дөңгелектеу машиналары (1.б-сурет). Бұл машиналарда массалары 0,4...1,8 кг қамыр бөлшектері дөңгелектенеді. Конус бетінің сыртына бір немесе екі спиральді пішіндеуші орган бекітілуі мүмкін. Мұндай машиналар қатарына “Бойкор Перкинс”, “Американ Фаунди” (АҚШ), “Викарс” (Англия), “Вернер унд Пфляйдерер” (ГФР), “Гостол” (Югославия) және басқалар жатады.

3-сурет. Қамыр дайындамаларын пішіндеу машиналарының схемалары а, б, в, г, д, е – қамыр домалақтау машиналары.

Пішіндеу машиналарының құрылымдары

“Гостол” дөңгелектеу машинасы төмендегі 2.2-суретте кқрсетілген. Машина төртбұрышты 2-станинаға орнатылған. Станина ішінде редукторы бар жетекші электрқозғаушы және жеке жетегі бар желдеткіш бекітілген. Желдеткіш спираль мен конус беттеріне жылы ауа береді. Станина 1-роликтерге, ал оған 3-басқару пункті орнатылған. Конустың сыртында төрт 5-тіректерге 6-пішіндеу спиралі оратылып бекітілген. Спираль беттеріне тефлон жапсырылған. Қамыр бөлшектерін өңдеуге кететін уақытты реттеу үшін конустың сыртына үш жерден қабылдау қондырғыларын бекіткен.

Конустың жоғарғы жағында 7-ұн себу құрылымы бар. Оның тербелмелі жетегінің арқасында ұнның біркелкі төгілуі қамтамасыздандырылған.

4-сурет. Маркасы Гостол қамыр дөңгелектеу машинасы. 1-ролик; 2-арқау; 3-басқару пульті; 4-конус; 5-тіректер; 6-спираль; 7-ұн себу механизмі.

Конусты тасымалдау органы бар ал оның ішінде пішіндеу спиралі орнатылған қамыр дөңгелектеу машиналары (1.в-сурет). Машина массалары 0,1...1,2 кг қамыр бөлшектерін өңдеуге арналған.

Мұндай машиналар қатарына маркалары ХТО, Т1-ХТН, және Т1-ХТС ТМД елдерінде шығарылатын машиналар жатады. Сонымен қатар мұндай машиналарды АҚШ-тың АМФ, Дей, Чемпион, Унион, Жапонияның Фуйисава фирмалары шығарады.

Төмендегі 1.3-суретте Т1-ХТН машинасы көрсетілген. Машинада массалары 0,2...1,1 кг қамыр бөлшектері домалақталынады. Машинаның 4-корпусының ішінде 2-электрқозғаушы, екі сатылы белдікті беріліс және 3-червякті редуктор орналастырылған. Қуысты 5-білікке 1-пішіндеуші спираль мен 10-ауа жеңі бекітілген. Бұл жеңнен машина ішіне жел беріледі, сондықтан қамыр бөлшектері пішіндеу немесе тасымалдау беттеріне жабыспайды.

Спиральді 8-диск пен 9-саусақша арқылы білік бойымен айналдырып бекітуге болады, ал 7-винт арқылы спираль мен тасымалдау бетінің арасындағы саңлауды реттеуге болады.

5-сурет. Т1-ХТН қамыр дөңгелектеу машинасы

1-орам тісті дөңгелек білік; 2-электрқозғаушы; 3-орам тісті редуктор; 4-коррпус; 5-қуысты білік; 6-қабылдау шанақшасы; 7-бұранда; 8-табақша; 9-саусақша; 10-жең; 11- пішіндеу спиралі; 12-құбыр.

Қамыр бөлшектері машинаға 6-қабылдағыш шанақ арқылы түсіріледі. Машина ішіне берілетін ауа 10-жеңге 11-құбыр арқылы жеткізіледі. Маркалары ХТО, Т1-ХТС машиналары жоғарыдағы машинадан өздерінің өлшемдерімен ғана өзгешеленеді, ал конструкциялық ерекшеліктерімен жұмыс істеу тәртібі бірдей.

Таспалы тасымалдау және пішіндеу беттері бар қамыр домалақтау машиналары. Бқл машиналар массалары 0,5...2,5 кг қамыр бөлшектерін өңдейді. Мұндай машиналар қатарына ГФР-ның “Вернер унд Пфляйдерер” фирмасы мен Венгрияның “Эльген” фирмасының машиналары жатады.

Машина (6-сурет) 3-көлбеу станинаға бекітілген. Станина екі 2- және 4-тірек бағаналарына тіреледі. Алдыңғы бағанда екі 1-роликтер, ал соңғы бағанда 5-штифтер бар. Тасымалдау беті болып 6, 8-таспалы транспортерлар есептелінеді.

1 2 3 4 5 6 7 8

6-сурет. Маркасы Эльген қамыр дөңгелектеу машинасы.

1-ролик; 2, 4-тіректер; 3-арқау; 5-штифт; 6-транспортерлар; 7- пішіндеу беті.

Олардың айналу бағыттары әр түрлі. Пішіндеу ролін де осы транспортерлар мен 7-қозғалмайтын бет атқарады. Машина жетегі электрқозғаушы мен червякті редуктордан тұрады. Олар екі тірек бағаның ішінде. Машина жұмысы 9-редуктор, 10-Гук шарнирі арқылы 11-біліктің айналуынан басталады. Жетекші барабандар 14-шынжыр арқылы жалғасқан. Диаметрлері әр түрлі 14 және 14-жұлдызшалардың көмегімен конвейерлер әр түрлі жылдамдықпен қозғалады.

Таспалы қамыр пішіндеу машиналарының қатарына TOOS машинасы да жатады.

Таспалы жазық бетті тасымалдау органы мен сфералық пішіндеу органы бар машиналар. Мұндай машиналарда (3.д-сурет) сфералық пішіндеу органы жазық бетте айналады да белгілі бір периодта көтеріліп астындағы қамыр бөлшектерін босатады. Ол массалары 0,01...0,15 кг қамыр бөлшектерін домалақтауға арналған, жазық бетті транспортер үстінде бірнеше сфералар орнатылады.

Айналмалы барабанды және цилиндр табанды тасымалдаушы, пішіндеуші органдары бар қамыр өңдеу машиналары (3.е-сурет). Транспортер таспасы барабан ұяларында орналасқан қамыр бөлшектерін пішіндеуге және олардың жылдамдықтарының әр түрлі болуына байланысты қамыр бөлшектерін айналдыруға арналған. Бұл машиналар массалары 0,04...0,12 кг дайындамаларды өңдейді.

Лекция

Шикізаттар мен жартылай фабрикаттарды мөлшерлеу жабдықтары. Олардың жіктелінуі және түрлері. Сусымалы өнімдерге арналған салмақтап мөлшерлеуші машиналар. Автоматты дискретті жұмыс істейтін салмақтап мөлшерлеуші машина. Сүйық компоненттерге арналған мөлшерлегіштер.

Мөлшерлегіш жабдықтар – бірлік уақытта қажетті мөлшердегі сусымалы өнімді бір қалыпты жеткізу үшін қолданылады.

Құрама жем өндірісінде, нан және макарон өндірісінде, ұн зауыттарында тарту партиясын дайындауда, астықты мөлшерлегенде және буып-түю бөлімінде сортты ұнды қалыптастыру үшін қолданылады.

Мөлшерлегіштердің жіктелінуі

Мөлшерлегіш:

1. көлемдік – а)үздіксіз жұмыс істейтін

– б)дискретті(порциялап)жұмыс істейтін

а)үздіксіз жұмыс істейтін: -барабанбы

-тарелкалы

-шнекті

-таспалы

-дірілдету арқылы

2. салмақ(таразылап) бойынша – а)үздіксіз жұмыс істейтін

– б)дискретті(порциялап)жұмыс істейтін

а)үздіксіз жұмыс істейтін: - таспалы

б)дискретті(порциялап)жұмыс істейтін: - шөмішті

Барабанды мөлшерлегіш. ДП типті барабанды мөлшерлегіш өнімді көлем бойынша мөлшерлеу үшін қолданылады. Мөлшерлегіш корпусында барабан 10 айналып тұрады. Білікке отырғызылған жұлдызшаларда 13 өнімді өлшейтін ұяшықтар жасалған. Олар білікке солай бекітілген, ұяшықтардың ұзына бойы қабырғалары бір-біріне сәйкестенбейтін әр түрлі жазықтықта орналасқан. Бұл мөлшерлеу дәлдігін көтереді және өнімнің үздіксіз берілуін қамтаматсыз етеді. Барабан бір айналғанда ұяшықтардан көлемі жағынан бірдей өнім түседі.

Өнімнің физикалық құрамына байланысты жұлдызшалар әр түрлі пішінді болып келеді:

А – астық шикізаттарын мөлшерлеу үшін.

Б – жұмсақ өнімдер үшін

В – сусымалдығы нашар өнімдер үшін

Г – рецептке аз мөлшерде қажетті өнімдер үшін

Сурет-1. 1-корпус; 2-кулиса; 3-бұранда(винт); 4-қол ұстағыш; 5-шатун; 6-храпты дөңгелек; 7,8 - иіндер; 9-клапап; 10-барабан; 11-қопсытушы; 12-білік; 13-жұлдызша;

Дөңгелек ыдысты (тарелкалы) мөлшерлегіш. Сусымалдығы нашар компоненттерді мөлшерлеу үшін қолданады. Жұмысшы органы болып жай жүрісті білікке 1 қондырылған дөңгелек ыдыс 2, редуктор және пышақ болып табылады. Дөңгелек ыдыспен қозғалатын өнімді тұрақты бұрышта қыру үшін пышақтың пішіні логарифмді спиральді болып келеді. Пышақтың мұндай пішіні дөңгелек ыдыс 2 бетінен өнімді біркелкі алуды және оның мөлшерлеу дәлдігін көтереді. Мөлшерлегіш үстінде орналасқан бункерден өнім қабылдаушы құбырға 3 түседі.

Өнім тұрып қалмау үшін және тарельге бір қалыпты түсу үшін тарельмен бір осте айналатын ворошитель 4 қарастырылған.

Тарельден қырғышпен өнім ауыстырылмалы клапаны бар бункерге түседі, онда екі бағыттың бірінен (құрама жем зауытының тасымалдаушы механизміне немесе мөлшерлегіштің өнімділігі анықтауға қажетті сынама алу үшін шығарылады.)

Сурет 2. 1-білік; 2-тарель; 3-патрубок; 4-ворошитель; 5-манжета; 6-беріліс; 7-шестерня; 8- тісті дөңгелек; 9-жұлдызша; 10-червякты беріліс;

Қабылдаушы құбырға 3 көтеріліп түсетін жылжымалы манжет 5 кигізілген, яғни манжет пен тарель арасындағы сақиналы саңылауды реттейді. Манжетті 5 бұру үшін арнайы механизммен байланысқан шынжырлы беріліс 6 қарастырылған. Жетекші білікте тісті дөңгелекті 8 айналдыру үшін қол ұстағыш орналасқан. Мөлшерлегіштің өнімділігі тарельге өнім түсетін сақиналы саңылаудың еніне және тарельдің айналу жылдамдығына байланысты.

Тарелькалы мөлшерлегіштің өнімділігі мына формуламен анықталады:

Q= 16,16Vnγ

Мұндағы:

V- бір айналымда тарельдің бетінен пышақпен айналатын өнімнің көлемі, м³;

n- тарельдің айналу жиілігі, айн/мин;

Өнім қабатының биіктігі мен манжеттің диаметрін ескере отырып, өнімнің көлемін (м³) былай анықтауға болады.

V=h²/tgα(πd/2+h3tgα);

мұндағы:

h- сақиналы саңылау биіктігі;м

α- мөлшерленетін өнімнің еркін құлайтын бұріші;

d- жылжымалы манжеттің диаметрі,м;

tgα=h:в;

в- пышақпен алынатын сақиналы өнімнің ені;

в=(D-d):2;

Д- тарельдегі конустың іргесінің диаметрі,м;

Онда (кг/с) Q=h²nγ/tgα(πd/2+h/3tg);

Дисктен лақтырылатын өнімнің қозғалыс жылдамдығы (м/с) V=2πRon/60;

Ro – айналатын тарельдің өсімен сақинадағы ауырлық радиалды қиманың ортаның арасындағы ара қашықтығы;

n – дисктің айналу жиілігі