Электролиттік диссоциация константасы

Министрлігі

Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Фармацевтика Академиясы

Фармакогнозия және химия кафедрасы

Реферат

Тақырыбы:Қышқылдар мен негіздердің қазіргі заманғы теориясы.Бренстед-Лоуридің протолитикалық теориясы, протолитикалық реакциялардың теңдеуін құрастыру.

 

 

Орындаған:Әлібек А.Е

Тобы: 201 “Б” ФК

Қабылдаған: Шыназбекова Ш.С.

Шымкент 2016ж.

Жоспар:

 

І. Кіріспе

 

ІІ. Негізгі бөлім

 

1. Электролиттердің жіктелуі

 

2. Диссоциация туралы жалпы түсінік

 

3. Қышқылдар мен негіздердің Аррениус және Льюис бойынша ілімі

 

4. Қышқылдар мен негіздердің протолиттік ілімі

 

ІІІ. Қорытынды

 

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

Кіріспе

Қышқылдар мен негіздердің теориясын С.Аррениус өткен ғасырдың соңында ұсынған болатын.Ол электролиттік диссоциация, бірақ бұл электролиттік диссоциация ілімі органикалық қосылыстардың аминдердің,амидтердің тағы басқа қышқылдық-негіздік қасиеттерін түсіндіре алмады.Бұл теорияны 1923 жылы Бренстед және ағылшын химигі Лоури қышқылдар мен негіздердің протолиттік ілімін ұсынды.Протолиттік ілім бойынша,қышқылдар дегеніміз иондану нәтижесінде протондар түзетін,ал негіздер протонды қосып алатын қосылыстар.Протолиттік теория ілеспелі қышқылдар мен негіздер деген ұғымды енгізді.Қышқылдық-негідік әрекеттесудің барлық реакцияларында,қышқылдан негізге протондар қайтымды тасымалданады тұрады,олар жаңа бөлшектер жұбын түзеді,олардың біреуі қайтадан протон беруге екіншісі оны қабылдап алуға бейім.

Протондардың ауысуымен сипатталатын реакцияларды протолиттік реакциялар деп,ал түзілетін тепе-теңдікті протолиттік тепе-теңдік деп атайды.Протолиттік ілімде еріткіштің протолизі маңызды орын алады.Сулы емес еріткіштер де су сияқты сольваттанған протонға және анионға протолизденеді.

 

 

 

Электролиттердің жіктелуі

Электролиттер – еріген немесе балқыған күйде электр тогын өткізетін заттар.Электролиттерге қышқыл, негіз, тұздың судағы ерітінділері жатады,бұларда электр тогы иондар арқылы тасымалданады. Электролит ерітінділерінен ток өткенде электродтарда тотығу-тотықсыздану процестері – электролиз жүзеге асады. Электролиз Фарадей заңдарына сәйкес жүреді, ол таза металдар, хлор, күшті сілтілер алуда кеңінен қолданылады. Диссоциациялану дәрежесіне қарай электролит әлсіз және күшті болып екі негізгі топқа бөлінеді. Әлсіз электролит диссоциацияланған ерітінділерде иондарға жартылай ыдырайды. Әлсіз электролиттерге көптеген органикалық қышқылдар, негіздер, сондай-ақ кейбір бейорганикалық қышқылдар мен негіздер жатады. Күшті электролиттик ерітінділерде түгелдей ионға ыдырайды. Барлық тұздар, көптеген органикалық және бейорганикалық қышқылдар мен негіздер күшті электролиттерге жатады. Ғылым мен техникада электролиттердің маңызы зор. Тірі организмдер денесіндегі барлық сұйықтар электролиттер болып саналады.Электролиттер-иондық және ковалентік полюсті байланыстары бар заттар.Электролиттердің судағы ерітінділерінің қасиеттерін алғаш түсіндірген швед ғалымы Сванте Аррениус болды. Ол электролиттік диссоциалану теориясын ұсынды.Бұл еңбегі үшін оған 1903 ж. Нобель сыйлығы берілді. Электролиттік диссоциацияланудың мәні электролит молекуласы су молекуласының әсерінен зарядталған бөлшектер - иондарға ыдырайды.. Бұл теория көптеген тәжірбиелер арқылы дәлелденді. С.Аррениус - деген пікір айтты.

Электролиттік диссоциация теориясы тек әлсіз электролит ерітіндісіне қатынасты орындалады. Күшті электролиттер ерітіндісіне қатысты мүлдем басқа көрініс байқалады. Күшті электролиттің толық диссоциациясы нәтижесінде түзілетін иондардың бәрі бірдей бос емес. П. Дебай мен Э. Хюккель ұсынған күшті электролит теориясы, электролит ерітіндісінің концентрациясын жоғарлатқан кездегі иондар арасындағы электростатикалық әрекеттесуі ескереді. Иондар арасындағы әрекеттесудің болуы, әрбір ионның заряд таңбасына кері таңбадағы иондармен қоршаған «иондық атмосфераның» қоршауына әкеледі. Теріс электрод жағына оң иондардың қозғалуы, ал оң зарядталған электродқа теріс зарядталған «иондық атмосфераның» тартылу күшімен тежеледі. Ерітіндіні шексіз сұйылтқанда иондар арасының алыстауы салдарынан ионаралық әрекеттесу әлсірейді, яғни иондардың қозғалғыштығы максималды болады. 1907 жылы Льюис ғылымдағы қолданысқа «белсенділік» түсінігін енгізуді ұсынады. Бұл түсінік иондардың өзара тартылуын, еріген заттың еріткішпен әрекеттесуіін басқа электролиттер мен құбылыстардың қатынасуын, ерітіндідегі иондардың өзгермелі қозғалғыштығын жинақтай ескереді.

 

 

Диссоциация туралы жалпы түсінік

Электр тоғын өткізетін заттар электролиттер, ал өткізбейтін заттар бейэлектролиттер болады. Ерітінділердің де кейбірі электр тогын өткізеді де – электролит, ал кейбірі өткізбей – бейэлектролиттер болып табылады. Электролит ерітінділерге қышқыл, негіз, тұз ерітінділері жатады. Электролиттік диссоциация теориясы. Электролит ерітінділеріндегі кездесетін ауытқуларды швед химигі С. Аррениус ұсынған электорлиттік диссосация теориясы түсіндірді. Бұл теорияның негізі мынада:

1.Электролиттер суда еріген кезде оң және теріс иондарға ыдырайды (диссосацияланады).

2.Электр тогы әсерінен оң ион катодқа (теріс полюс) тартылады – оны катион деп атайды. Ал теріс ион анодқа (оң полюске) тартылады – оны анион деп атайды.

3.Диссоциация қайтымды процесс. Ыдырау процесімен қатар иондардың қосылу процесі жүреді. Диссоциация теңдеуін құрғанда тепе-теңдік белгісін қояды (). Мысалы КА затының диссоциациясын былай жазуға болады:

КА К⁺+А^-

Диссоциация процесі қалай жүреді? Неліктен еріген заттар диссоциацияланады? Бұл сұраққа жауап беру үшін химиялық байланыс ұғымын еске түсіру керек. Біз су молекуласын полюсті екенін білеміз. Демек, суда еріген заттар полюсті су молекуласымен әрекеттеседі. Еріген заттар иондық байланыс түзсе, олар өте жақсы диссоциацияланады. Себебі, заттар еріген кезде судың диполі оң және теріс иондарды қоршайды, олардың арасында тартылыс күштері пайда болады да, бірте-бірте иондар бөлініп ерітіндіге тарайды. Әр ионды бірнеше су молекуласы қоршап тұрады, яғни иондар гидратталған күйде болады. Сонда жоғарыда келтірілген КА заттың диссоциациясын былай жазады:

К⁺А^-+ХН₂О К⁺(Н₂О)_к+А^-(Н₂О)_а

Диссоциациялану дәрежесі дегеніміз — иондарға ыдыраған молекула санының жалпы молекула санына қатынасы. Электролиттік диссоциация дәрежесі (α) иондарға ыдыраған молекулалардың электролит молекулаларының жалпы санының қатынасына тең шама

α ═n/N₀ 100 %

мұнда n – иондарға ыдыраған молекулалардың саны. N₀ -жалпы молекулалардың саны.

Күшті электролиттерге α › 0,3 (немесе 30%) жоғары, ал әлсіз электролиттер үшін α ≤ 0,03(немесе 3%), орташа электролиттер. Олардың диссоциациялану дəрежелері 3 % пен 30%аралығында болады. Электролиттік диссоциациялану дәрежесі концентрацияға тәуелді, концентрация төмендеген сайын α жоғарлайды. Электролиттік диссоциация қайтымды үрдіс болғандықтан, химиялық тепе-теңдік заңдарын қолдануға болады, мысалы, мына процесс үшін:

СН₃СООН ↔ СН₃СОО^- + Н⁺

К_Д ═ [H⁺] ∙[ СН₃СООН] / [СН₃СООН]

Мұнда [ ] –мольдік концентрация, К_Д – диссоциация процесінің тепе-теңдік тұрақтысы немесе, қысқаша диссоциация тұрақтасы деп аталады

Сол сияқты,

NH₄OH ↔ NH₄⁺ + OH^-

К_Д ═ [NH₄⁺] ∙[ ОН^-] / [NH₄OH]

Диссоциация тұрақтысы электролит табиғатына және температураға байланысты. К_Д жоғары болса, электролит иондарға жақсы ыдырайды.

Электролиттік диссоциация дәрежесі мен диссоциация тұрақтысының өзара байланысы сандық түрде Оствальдтың сұйылту заңы деп аталатын теңдеуімен беріледі:

 

К_Д ═ α² ∙ С / 1-α

Әлсіз электролиттер үшін α шамасын ескермеуге болады, онда 1-α 1 деп алса, теңдеу мына түрде жазылады:

К_Д ═ α² ∙ С

 

Электролиттік диссоциация константасы

Әлсіз электролиттердің диссоциациясы қайтымды процесс болғандықтан әрекеттесуші массалар заңына бағынады:К=[H⁺][CH₃COO^-]/ [CH₃COOH]; К-диссоциациялану константасы.

Электролиттік диссоциация константасының мәні неғұрлым көп болса, электролит молекулалары соғұрлым иондарға көбірек ыдырайды. К-нің мәні тұрақты температурада тұрақты болады, оған концентрацияның өзгеруі әсер етпейді.

К=[H⁺][CH₃COO^-]/ [CH₃COOH]= 1,8×10^-5

К=[H⁺][CN^-]/ [HCN]= 7,2 ×10^-10 , бұл мәндерге қарап, циан қышқылы сірке қышқылымен салыстырғанда әлде қайда әлсіз екені көрінеді.

Көп қышқылды негіздер мен көп негізді қышқылдар біртіндеп (сатылап) иондарға ыдырайды және сатының әрқайсысына тиісті мәні бар диссоциациялану константасы сәйкес келеді.

H₂CO₃ Û H⁺ + HCO^-₃ К₁ =4,5×10^-7

HCO^-₃ Û H⁺ + CO₃^2- К₂=4,7×10^-11

Электролиттің диссоциациялану константасы мен дәрежесінің арасында тығыз байланыс бар. Екі ионға ыдырайтын электролиттер үшін әрекеттесуші массалар заңын қолданып:

КАÛ К⁺ + А^- К=[К⁺][А^-]/[КА], КА электролит бір катионға, бір анионға ыдырайтындықтан, бұл иондардың концентрациясы өзара тең болады:

[К⁺]= [А^-]. С_м-ерітіндінің жалпы концентрациясы; С_К = С_А

К = С_А× С_к/ С_м; [К⁺] = [А^-] = С_м ×a: иондарға ыдырамаған молекулалардың концентрациясын КА былай көрсетеді:

[КА] = С_м - С_м a = С_м (1-a); К= С_м ×a ×С_м ×a/С_м(1-a) = С_м ×a² /1-a, әлсіз электролиттердің диссоциациалану дәрежесі өте аз болатындықтан 1-a=1, сондықтан К= С_м ×a² немесе a=ÖК/ С_м (1)

Бұл теңдеу(1) электролит ерітіндісінің концентрациясының азаюына, яғни сұйылуына байланысты оның диссоциациялану дәрежесінің артатынын көрсетеді. (Освальдтың сұйылту заңы).

(1) теңдеудегі тепе-теңдік константасы концентрация арқылы көрсетілген, ол ерітіндінің шындық жағдайын толық көрсетпейді, ол үшін активті концентрация деген ұғым керек. Бірақ практикада концентрацияларды қолданып, константаны табуға болады.

 

Қышқылдар мен негіздердің Аррениус және Льюис бойынша ілімі

Электролиттік диссоциация теориясында қосылыстар ионды және ковалентті болып бөлінеді. Ковалентті байланыстың өзі екіге бөлінеді: полюсті және полюссіз. Заттардың кристалдық торларының типтері қосылыстарындағы байланыс түрлеріне тәуелді. Ал заттардың физикалық және химиялық қасиеттері тор типтеріне байланысты болады.Ионды және ковалентті байланысты қосылыстардың ерекшеліктері олардың судағы ерітінділерінің қасиеттерінде де байқалады.Осы ерекшеліктерді бақылау ушін электрөткізгіштікті зерттейтін құралды пайдалануға болады.Ол үшін:
1.Ыдысқа құрғақ қантпен ас тұзын кезекпен салып,оны электр желісіне қоссақ,электр шамы жанбайды,олай болса қатты күйіндегі заттарда ток тасымалдаушы бөлшектердің болмағаны.

2.Құрғақ қант пен ас тұзының орнына дистилденген су құйсақ та электр шамының жанбайтынын көреміз.

3.Құрғақ қант пен ас тұзына су құйып,олардың ерітіндісін аламыз.Жүйені электр желісіне қосқанда ас тұзының ерітіндісіне құйылған жағдайда электр шамының жанғандығы, ал қант ерітіндісі құйылғанда, шамның жанбағандығы байқалады.Енді осы екі қосылыстың айырмашылығы неде? Әрине, олардағы химиялық байланыстардың табиғатында.Қант молекуласындағы атомдар арасындағы байланыстар полюссіз,ал ас тұзындағы байланыс-ионды.Әрі қарай зертханада бар сілті,бейорганикалық қышқыл ерітінділерімен осы тәжірбиені қайталағанда электр шамының жарқырап жануын,ал органикалық сірке қышқылының ерітіндісінде шамның нашар жануын байқаймыз.Олай болса,шамның жануы заттардың ерітінділерінде токты тасымалдаушы бөлшектердің иондардың болуына байланысты.Заттарды суда еріткенде немесе балқытқанда иондарға ыдырауын диссоциация дейміз.Диссоциацияланатын заттар электролиттер, ал диссоциацияға ұшырамайтын заттар бейэлектролиттерге қант,глюкоза,спирт және кейбір жай газдардың судағы ерітінділері жатады.
Зат Электр шамының жануы

1 Құрғақ қант – бейэлектролит

2 Құрғақ ас тұзы – бейэлектрол

3 Дистилденген су – бейэлектролит

4 NaCl ерітіндісі - электролит

5 Қант ерітіндісі –бейэлектролит

6 Сірке қышқылының ерітіндісі - әлсіз электролит

7 NaOH ерітіндісі - электролит

8 H2SO4 ерітіндісі - электролит

Бұл теорияның негізін қалаған 1887жылы швед ғалымы Сванте Аррениус.Ол 1903жылгы Нобель сыйлығының лауреаты. Аррениус еруді тек физикалық құбылыс деп қарастырды,диссоциациялану нәтижесінде бөлінген иондар еріткіш молекулаларына біртіндеп таралады деп санап, еріткіштің әсерін ескермеді. Осындай көзқарасты қалыптастырып дамытқан әрі С.Аррениус теориясын толықтырған ғалымдар И.А.Каблуков,В.А.Кистяковский,Д.И.Менделеев. Ал қазіргі кезде диссоциациялануды күрделі физика-химиялық үдеріс деп қарастырады.

Ал С.Аррениус теориясының негізгі қағидаларын қарастыратын болсақ:
1.Тұздар,қышқылдар,негіздер ерігенде және балқығанда иондарға ыдырайды.

2.Ерітінділер мен балқымалардың ток өткізгіштігі осы иондардың концентрациясына тәуелді болады. Олардың оң зарядталғаны катодқа тартылғандықтан катиондар деп,ал анодқа тартылғандары аниондар деп аталады.Ағылшын физигі М.Фарадей XIX ғасырдың 30-шы жылдары<<электролит,ион,катион,анион>>терминдерін енгізді.Ионды және ковалентті полюсті байланысты молекулалар суда ерігенде иондарға толығымен ыдырайды.Иондардың формулаларында зарядтың таңбасы (+,-)оның сан мәнінен кейін жазылады.Ас тұзы ерітіндісіндегі иондардың гидраттану механизмін қарастыратын болсақ:Зат суда еріген кезде оның молекуласы иондарға ажырап қоймайды,осы иондар су молекуласымен әрекеттесіп гидраттар түзеді.Полюсті су молекуласын былай белгілейміз(+,-),ол диполь деп аталады және екі поюсті болады.Мысалы:H+->0<-H+
Диссоциация нәтижесінде пайда болған иондар қасиеттері молекуланы құраушы атомдар мен молекулалардың қасиеттерінен ерекше болады.
Электролиттік диссоциация теориясының қазіргі заманғы қағидалары:
1.Заттар суда ерігенде оң және теріс иондарға ыдырайды.
2.Диссоциацияның себебі-заттардың гидратациялануы. Электр шамы жанады:
1.Электр тогының әсерінен иондар катод пен анодқа бағытталады.
2.Диссоциация қайтымды үдеріс:диссоциация(ыдырау)<-> ассоциация(бірігу).
3.Электролиттер әр түрлі шамада диссоциацияланады(a).
4.Электролит ерітінділердің химиялық қасиеттері ондағы иондардың табиғатымен анықталады.

5.Элемент атомы мен оның ионының қасиеттері әр түрлі болады.
Иондар ерітінділерінде гидратталған күйде болғанымен,заттардың диссоциациялану теңдеуін жазған кезде гидраттық қоршаумен еске алмай,жалаң иондар күйінде жазылады.Бұл жазу үдерісін оңтайлату үшін жасалған шара. Электролит ерітінділерінде электр тогын тасымалдаушы иондар болады.Ондай электролиттерді екінші ретті өткізгіштер деп атайды. Сонымен қышқылдарға тоқталатын болсақ,қышқылдар дегеніміз-сутек атомы мен қышқыл қалдығынан тұратын қосылыстар.Кейбір бейорганикалық қышқылдар:фосфор(H3PO4),кремний(H2SiO3),бор(H3B3);және тағы басқа көптеген органикалық қышқылдар қатты заттар болып келеді.Кукіртті сутек және галогенді сутек қышқылдары газдар болып келеді.Қышқылдарды суда еріткенде түссіз ерітінділер түзеді,олар иондарға ыдырайды.Қышқылдан қанша ион сутек ерітіндіге бөлінсе,қышқыл қалдығының заряды сонша теріс зарядты болады.Электролиттік диссоциация теориясы бойынша қышқылдар дегеніміз диссоциациялану нәтижесінде ерітіндіге сутек катиондарын бөлетін күрделі заттар.Қышқылдар түзетін қосылыстардың негізі бейметалдардан басталады.Қышқылдық оксидтер суда еріп оттекті қышқыл түзеді.Қышқыл ерітіндісін анықтау үшін лакмус пен метилоранж индикаторлары пайдаланылады.Сонымен енді негіздер:барлық негіздердің агрегаттық күйлері қатты болады.Мысалы:аммиактың судағы ерітіндісі-NH4OH cұйықтық.Сілтілік металдар және сілтілік жер металдары ішінде барий гидроксиді суда жақсы ериді,және иондарға жақсы ыдырайды.Негізден қанша гидроксид ион бөлінсе,негіз қалдығы сонша оң зарядты болады.

Электролиттік диссоциация тұрғысынан негіздерге мынадай анықтама беруге болады.Негіздер дегеніміз диссоциациялану нәтижесінде ерітіндіге гидросид аниондарын бөлетін электролиттер. Негіздер суда еритін,суда ерімейтін және екідайлы болып бөлінеді.Негіздерді белсенді металдарды және олардың оксидтерін сумен әрекеттестіріп алады.Суда ерімейтін негіздерді алмасу реакциясының көмегімен алады.Негіздер теріні, матаны күйдіреді,онымен жұмыс істегенде сақ болған жөн.Негіздер қыздыруға төзімді,ыдырамайды.Қышқылдар мен негіздердің бұдан басқа да көптеген теориялары бар,солардың бірін ҚазҰУ-нің профессоры М.И.Усанович ұсынған.Қышқыл құрамындағы сутек атомдары металл атомдарына және негіз құрамындағы гидроксид иондар қышқыл қалдықтарына толық алмасқандқа түзіледі.Кейбір органикалық заттар қышқылдар мен негіздердің ерітінділеріне түстерін өзгертеді,оларды индикаторлар деп атайды.Сонымен қорыта келгенде:

Қышқылдар
1.Судағы ерітіндіде диссоциацияланады.

2.Судағы ерітіндісі электр өткізгіш.

3.Дәмі қышқылтым болады.

4.Инертті металдардан басқа металдармен әрекеттескенде сутегіні ығыстырады.

5.Лакмусты қызыл түске өзгертеді.

Негіздер

1.Судағы ерітіндіде диссоциацияланады.

2.Судағы ерітіндіде электр өткізгіш.

3.Дәмі ащы болады.

4.Лакмус түсін көк түске өзгертеді.

Сонымен қышқылдар мен негіздердің протолиттік іліміне келетін болсақ:Қышқылдар мен негіздердің теориясын С.Аррениус өткен ғасырдың соңында ұсынған болатын.Ол электролиттік диссоциация,бірақ бұл электролиттік диссоциация ілімі органикалық қосылыстардың аминдердің,амидтердің тағы басқа қышқылдық-негіздік қасиеттерін түсіндіре алмады.

Льюс анықтамасы бойынша қышқыл болатын қосылыстар өзіне электрон жұбын қосып алуға қабілетті, ал негіздер – электрон жұбын беруші қосылыстар.Мұндай әрекеттесудің нәтижесінде коваленттік байланыс түзіледі. Льюис теориясы бойынша қышқылдар дегеніміз жұп электрон қосып алып коваленттік байланыс түзетін қосылыс(акцептор), негіздер осы коваленттік байланыс түзу үшін жұп электрондарын бере алатын қосылыстар(донор).

Қышқылдар мен негіздердің протолиттік ілімі

1923 жылы Бренстед және ағылшын химигі Лоури қышқылдар мен негіздердің протолиттік ілімін ұсынды.Протолиттік ілім бойынша,қышқылдар дегеніміз иондану нәтижесінде протондар түзетін,ал негіздер протонды қосып алатын қосылыстар.Протолиттік теория ілеспелі қышқылдар мен негіздер деген ұғымды енгізді.Қышқылдық-негідік әрекеттесудің барлық реакцияларында,қышқылдан негізге протондар қайтымды тасымалданады тұрады,олар жаңа бөлшектер жұбын түзеді,олардың біреуі қайтадан протон беруге екіншісі оны қабылдап алуға бейім.Протондардың ауысуымен сипатталатын реакцияларды протолиттік реакциялар деп,ал түзілетін тепе-теңдікті протолиттік тепе-теңдік деп атайды.Протолиттік ілімде еріткіштің протолизі маңызды орын алады.Сулы емес еріткіштер де су сияқты сольваттанған протонға және анионға протолизденеді.Орыс ғалымы Н.А.Измаилов сулы емес электролиттер ілімінің дамуына үлес қосқан.Протолиттік ілімнің кемшілігі-бұл теория протонмен әрекеттеспейтін қосылыстардың қышқылды-негіздік қасиеттерін түсіндіре алмады.

Льюс ілімі бойынша қышқыл дегеніміз жұп электрон қосып алып коваленттік байланыс түзетін қосылыс, ал негіздер осы коваленттік байланыс түзу үшін жұп электрондарын бере алатын қосылыстар.Льюс теориясы бойынша тотығу-тотықсыздану,кешен түзу процестері қышқылды-негіздік реакцияларға жатады.Бұл жалпылама түсінік,сондықтан бұл оның кемшілігі болып табылады.Қышқылдар мен негіздер туралы жалпы түсінікті Қазақстан ғалымы М.И.Усанович ілімі берді.Усановичтің ілімі бойынша,қышқылдар дегеніміз катиондарын беріп аниондармен немесе электрондармен әрекеттесетін қосылыстар,али негіздер аниондарын немесе электрондарын беріп катиондармен әрекеттесетін қосылыстар.Усанович протолиттік ілім бойынша қышқылдар үш түрге бөлінеді:

1.Бейтарап
2.Катионды қышқылдар

3.Анионды қышқылдар Бұл қышқылдардың барлық түрі протонды бөліп шығарады.
Протолиттік ілім бойынша негіздер де үш топқа бөлінеді:
1.Бейтарап
2.Катионды
3.Анионды
Бұл қосылыстар протондарды қосып алады.Полипротонды қышқылдар мен негіздер протолизі сатылап жүреді:Ол үш сатыдан тұрады.Сонымен,протондар қатысында жүретін қышқылдардың немесе негіздердің еріткішпен әрекеттесу процесін протолиз реакциясы деп атайды.

 

Қорытынды

 

 

Тірі ағзаларда протолиттік процестер заттар алмасуында, қанның қышқылдығын сақтауда маңызды қызмет атқарады. Сутектік көрсеткіш биохимиялық зерттеулерде, клиникалық және фармакологиялық жұмыстарда әртүрлі физиологиялық ерітінділер мен дәрілік препараттардың қышқылдық-негіздік қасиеттерін білу үшін қолданылады.

Көптеген химиялық реакциялар ерітінділер арасында жүреді. Ерітінділерді электролиттер деп те атайды. Электролиттер деп еріткіш молекулаларының әсерінен иондарға ыдырап, ерітінділері не балқымалары электр тогын өткізетін заттарды айтады.Электролиттердің ерекшеліктері:

1.Ерітінділері электр тогын жаксы өткізеді.

2.Электролиттердің концентрациясы бірдей ерітінділер буының қысымы төмен, қайнау температурасы жоғары, қату температурасы төмен. 3.Электролит ерітінділерінің осмос қысымы жоғары.

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

 

1.Патсаев Ә.Қ, Махатов Б.Қ, Жайлау С.Ж, Мамытова В.К “Бейорганикалық химия”- Шымкент 2008

2. Құлажанов Қ.С. Аналитикалық химия. Алматы, Білім, 1994.

3.Матакова Р.Н., Наурызбаев М.Қ. Аналитикалық химияның теориялық негіздері. Алматы, Қазақ университеті, 2006..

4.http://nauryz.ucoz.com/load/aza_sha_referattar/khimija/ysh_yldar_men_negizderdi_azirgi_zaman_y_teorijasy_brensted_louridi_protolittik_teorijasy_protolitikaly_reakcijalardy_te_deuin_rastyru/5-1-0-19

5.Матакова Р.Н.,Наурызбаев М.Қ. Аналитикалық химияның теория негіздері-Алматы, 2006