2017-11-01
2072А-РНК байланысатын
Пептидтик орт
Аминк.орт
пептедилтрансферазалык орт
6. Трансляцияның инициация факторларын атаңыздар. еІҒ-1, еІҒ-2, еІҒ-3
7. eIF-3 қызметін атаңыз. рибосоманын еркин болигине косылып,онын улкен болшегимен куни бурын байланысуын болдырмайды жане онымен а-РНК-н байланысуына комектеседи.
8. Метафазалық хромосомалардың көлденең бөліктерін атаңыз. иықтар
9. Ядрошықтың хромосомада шоғырланатын және түзілетін орнын көрсетіңі/ екінші реттік буын
10. Ағзаның сомалық ұрықтанбаған жұмыртқа клеткасынан дамуы қалай аталады? партеногенез
11. Гаметогенезге анықтама беріңіз. сперматозоидтары мен жұмыртқа клетка пайда болуы
12. Төменде келтірілгендердің қайсысы сперматогенездің кезеңдеріне тән: көбею, өсу, пісу, қалыптасу
13. ДНҚ синтезі мен хроматидтердің екі еселенуі бірінші мейотикалық бөлінуіден кейін өте ме? өтпейді
|
|
|
14. Қандай құбылыс кроссинговерге тән? рекомбинация, аллель гендермен алмасу
15. Мейоздың редукциялық бөлінуінің нәтижесінде хромосомалар (п) мен ДНК-ның (с) қандай санымен және қанша клеткалар түзіледі (пайда болады)? екі клетка хромосома гаплоидты жиынтығымен 1п тең 2с
16. Морфологиялық және қозғалу жағынан айырмашылығы бар гаметалардың қосылуы қалай аталады? оогамия
17. Профазаның қай сатысында кроссинговер байқалады? пахитена
18. Мейоздың эквационды бөлінуінің нәтижесінде хромосомалар (п) мен ДНК-ның (с) қандай саны және қанша клеткалар түзіледі (пайда болады)? 4 клетка 1п 1с
19. Жыныстық процесстегі морфология жағынан бірдей гаметалардың қосылуын көрсетіңіз. изогамия
20. Тұқым қуалаушылық материалдың қосылу мақсатына сәйкес екі особьтың бірігуі қалай аталады? конъюгация
21. Бірінші мейотикалық бөлінуге қандай процесс тән? хромосома жиынтығының екі есе азаюы
22. Мейоздың редукциялық бөлінуінің профазасы қандай сатылардан тұрады? лептотена, зиготена, пахитена, диплотена, диакинез, диктиотена
23. Овогенездің қай сатысындағы жасушалар овогониялар деп аталады? көбею сатысы
24. Ұрықтанудың генетикалық маңызы неде? гаплоидты жиынтығы бар аналық және аталық жыныс жасушаларының қосылып диплоидты жиынтықтың қалпына келуінде
25. Жасушалардың бөлінуінің қандай түрі гаметогенезге тән? мейоз
|
|
|
26. Хромосомалардың коньюгациясы мейоздың қай сатысында өтеді? Бірінші бөлудің профаза сатысы
27. Төмендегі анықтамалардың қайсысы овогенезге тән? Аналық жыныс клеткаларының пайда болуы
28. Жасушалардың қандай бөліну түрі гаметогенездің көбею сатысына тән? митоз
29. Сперматогенездің қай сатысындағы жасушалар сперматогониялар деп аталады? Көбею сатысы
30. Овогенездің қай сатысындағы жасушаларды І реттік овоциттер дейміз? Өсу сатысы
31. Аналық және аталық клеткалардың қосылуынан зиготаның пайда болуы қалай аталады? ұрықтану
32. Аталық пен жұмыртқа клеткасының қандай бөлігі генетикалық хабар тасымалдаушысы болып есептеледі? ядро
33. Аталық жыныс жасушалардың пайда болуы қалай аталады? сперматогенез
34. Аталық жыныс жасушаларға қандай ерекшеліктер тән? Қозғалу органоидының болуы, түрі өзгертілген Гольджи жиынтығының болуы, мөлшері жағынан өте кішкентай, қоректік заттардың болмауы
35. Әртүрлі хромосомдық ауруларды анықтау үшін қандай әдіс қолданылады? цитологиялық
36. Қандай материалды цитологиялық әдісте пайдаланған жөн? ауыз қуысында сілекей қабатының қырының қан клеткаларын тері эпителий амниотикалық сұйықтық
37. Төменде аталғандардың қайсысы «Сибсалар» терминіне тән? жанұядағы балалар
38. Тұқым қуалаушылық пен сыртқы ортаның ролін анықтау үшін қандай әдіс қолданылады? егіздік
39. Егерде Р Аа х аа болған жағдайда балалардың қанша пайызында доминантты белгі анықталады? 50 пайыз
40. Қандай мағынада «пробанд» термині қолданылады? шежіре құрастырушы тексерілетін адам
41. Дөңгелек таңбасымен шежіре құрастырғанда кімді белгілейді? әйел адамды
42. Қандай мақсатпен шежіре құрастырады? патологияның тұқым қуалау сипаттамасын анықтау үшін белгінің т/қ типін анықтау, жанұядағы барлық мүщелер генотипімен туыстық анықтау үшін
43. Ауруды қадағалайтын доминантты белгі бойынша Р Аа х Аа болған жағдайда, балалардың қанша пайызында ауру анықталады? 75 пайыз
44. Сапалы және санаулы тест-жүйелерді пайдаланып, солар арқылы бұзылған зат алмасу өнімдерінің мазмұнын анықтау қандай әдістің мәні? биохимиялық
45. Шежірені талдау нені қамтамасыз етеді? белгінің т/қ табиғатын анықтау үшін, т/қ вариантпен типін анықтау үшін және шежірені құрастыру оның талқылауында
46. Адамның генетикалық тұрғыдан қолайсыз обект ретінде қандай көрсеткіштер тән? тіркесімді топтардың көптігі адамның өмір жасының салыстырмалы ұзықтығы
47. Адамның генетикалық тұрғыдан қолайсыз обект ретінде қандай көрсеткіштер тән? жанүядағы балалар саны аз болуы, ата аналарды тәжірибе үшін таңдап және некелестірудің мүмкін еместігі
48. Қандай әдістер адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу үшін қолданылады? генеалогиялық, егіздік, цитологиялық, популяциялық-статистикалық, биохимиялық
49. Белгінің тұқым қуалаушылық табиғатын, тұқым қуалайтын варианты мен типін және шежірені талдау қандай әдістің мәні? генеалогиялық
50. Егіздерді салыстыру әдісі дегеніміз? егіздердегі генетикалық заңдылықтарды зерттеу
51. Хромосомалық ауруларды және геномдық мутацияларды зерттеу үшін қандай әдістер қолданады? цитогенетикалық
|
|
|
52. Биохимиялық әдісті не үшін қолданады? Зат алмасудың тұқым қуалайтын кемістіктерді анықтау үшін
53. Адамдардың әртүрлі топтардағы тұқым қуалайтын белгелердің таралу ерекшеліктерін зерттеу қандай әдістің мәні? популяциялық-статистикалық әдістің
54. Жасуша хромосомаларын микроскоп арқылы зерттеу қандай әдістің мәні? цитогенетикалық әдіс
55. Алғашқы рет қай ғалым адам тегін зерттеуде өз алдына бөлуді және зерттеу әдістерін ұсынған? Гальтон
56. Зерттеу барысында адамның генетикалық объект ретіндегі артықшылығы неде? фенотиптің жоғарғы деңгейде зерттелуі
57. Шежірені құрастыру және оны талқылау қандай әдістің мәні? генеалогиялық
58. Егіздік әдістің мәні неде? моно және дизиготалы егіздерде генетикалық заңдарын зерттеуде
59. Адам тұқым қуалаушылығын зерттейтін цитогенетикалық әдістің мәні неде? организмнің кариотипін хромосомалардың сандық және сапалық өзгерістерін зерттеуге болады және хромосомалардың генетиикалық картасын құрастыруға болады
60. Қандай әдіс арқылы гетерозиготалардағы ыңғайсыз (патологиялық) аллелдерді анықтауға болады? биохимиялық
61. Төменде аталған анықтамалардың қайсысы популяциялық-статистикалық әдісті анықтайды? белгілі бір аймағында адам популяциясының демографикалық көрсеткіштерінің ерекшеліктерін және гетерозиготалардың рецессивті тұрғысын анықтайды
62. Жыныс Х-тіркескен рецессивті типі бойынша тұқым қуалайтын ауруды көрсетіңіз? гемофилия
63. Г. де Фриз, М.Корренс, Г. Чермак: Мендель заңдарын қайта ашқан ғалымдар
64. Р ААВВ х аавв қандай будандастыруға тән? дигибридті
65. Р ААВВ х аавв будандастырудың бірінші ұрпағында тұқым куалаудың қандай заңы байқалады? біркелкі заңы
|
|
|
66. Алғашқы рет дәрігерлік кеңес беруді ұйымдастырған кім және қай жылы? 20 ғасырдың соңы Давиденко
67. Төменде аталғандардың қайсысы полимерия анықтамасына сәйкес келеді? аллельді емес бірнеше доминантты гендер әрекеттесе отырып, бір белгіні көріну дәрежесін анықтайды
68. Қандай формула арқылы гамета типтерін анықтауға болады? 2n
69. Қандай ажырау моногибридтік шағылыстырудың екінші ұрпағына тән? 3:1
70. Төменде аталған дәрігерлік кеңес берудің дұрыс кезеңдерін атаңыз: анықтау, болжау, қорытынды, кеңес
71. Гендердің аллельді емес әрекеттесу түрлерін атаңыз? эффект жағдай эпистаз гипостаз комплиментар полимерия
72. Аа жағдайында бірігіп аллельді гендер біріне-бірі қандай қарым-қатынаста болады? бөлек дискренттік бірлік ретінде болатын
73. Белгісіз генотипті анықтау үшін қандай шағылыстыру жүргізу керек? рец белгі бойынша гомозиготалы ағзамен талдау шағылыстыру
74. Генотипі Аа ағза неше түр гамета түзейді? 2
75. Тұқым куалау заңдарын (Мендель ашқан) атап көрсетіңіз: біркелкі, ажырау, тәуелсіз
76. Геннің қандай қасиеті экспрессивтілік деп аталады? фенотиптік белгінің байқалу дәрежесі
77. Төменде аталған анықтамалардың қайсысы фенотипке тән? ағзаның сыртқы және ішкі белгілер жиынтығы
78. Гендердің комплементарлық әрекеттесуіне анықтама беріңіз? екі немесе бірнеше аллельді емес гендердің бірін-бірі толықтырып жаңа белгіні жарыққа шығаруы
79. Төменде келтірілгендердің қайсысы аллельді гендердің өзара әрекеттесуіне жатады: доминанттық, рецессивтік, кодоминанттылық, толық емес доминанттылық
80. Геннің плейотропия қасиеті дегеніміз не? бірнеше белгілердің бір генмен байланыстылығы
81. Қарама-қарсы белгілерге мысал келтіріңіз .тұқым сары жасыл
82. Ата-аналардың қандай бастапқы генотипі моногибридті шағылыстыруға сәйкес келеді: ААхаа
83. Генотипі АаВвДд ағза неше гамета түзейді? 8
84. Генетиканың ғылым ретінде туған жылын анықтаңыз: 1900
85. Адамға тән комплементарлық әрекеттесуге мысал келтіріңіз. қалыпты естуін бақылайтын гендер
86. Сыртқы орта жағдайымен байланысты генетикалық табиғат өзгерістеріне ұқсас фенотиптің өзгеруі қалай аталады? фенокопия
87. Геннің пенетранттылық қасиеті дегеніміз не? геннің фенотиптік көріну жиілігі
88. Аллельді емес гендер әрекеттесуінің бір түрі – эпистаз. Бұл не? бір генді аллельді емес генмен тежелуі
89. Әртүрлі гендердің бақылауымен дамитын бір жағдайдағы белгілер қалай аталады? генокопия
90. Келтірілгендердің қайсысы ер адамдағы тіркесімді топтар санына сәйкес келеді? 24
91. Гомологты хромосомалар арасындағы аллельді гендердің алмасуы қандай процесске байланысты? конъюгация
92. Ер жынысты ағзаның дамуы неге байланысты? егер жұмыртқа клеткасын У хромосомасы бар сперма ұрықтандырса
93. Төменде аталғандардың қайсысы жыныспен шектелген белгіні көрсетеді? ер адамда жастайынан шашының түсіп қалуы
94. Жыныспен тіркесімді белгілер дегеніміз не? жынысты хромосомалар арқылы берілетін гендер
95. Голандрикалық белгіні көрсетіңіз: құлақ қалқандарының жүнді болуы
96. Т.Морган еңбегі: тіркесіп тұқым қуалау
97. Х-хромосомамен тіркесіп доминантты типі бойынша тұқым қуалайтын белгіні көрсетіңіз. тістің қоңыр түсті эмаль
98. Гемизиготалық дегеніміз не? бір ғана Х гетерохромосома бар жыныстыларда, оның бойында орналасқан барлық гендер рецессивті болса да фенотипте бірден байқалуы айтады
99. Тұқым қуалаудың қандай түріне полидактилияны (алтысаусақтылық) жатқызуға болады? аут-дом
100. Әйел жынысты ағзаның дамуы неге байланысты? егер жұмыртқа клеткасын Х хромосома бар сперматозоид ұрықтандырса
101. Ағзадағы жыныспен бақыланатын немесе жынысқа тәуелді белгіні көрсетіңіз: дене түгінін мөлшерімен таралуы
102. Қандай белгілерді жыныспен шектелген белгілер дейміз? екі жыныстың да аутосомаларында орналасқан гендерді әрекеттерімен байланысты белгілер, бірақ олар бір жыныста ғана байқалады
103. Гендердің тіркесуін қандай клеткалық механизм бұзады? мейоз кезіндегі гомологты хромосомалардың бір-біріне ұқсас иықшаларының арасындағы кроссинговер құбылысы
104. Фенилкетонурия қандай тип бойынша тұқым қуалайды? аут-рецес
105. Адамдағы голандрикалық белгілер дегеніміз не? у-хромосоманың х-хромасомаға ұқсас емес бөлігінде орналасатын, әкесінен ер балаларына ғана беріледі
106. Тұқым қуалаудың қандай типі Дюшен миопатиясына тән? жыныспен тіркесіп рецессивті типі
107. Жыныспен тіркесіп рецессивті типі бойынша тұқым қаулайтын ауруды көрсетіңіз? дальтонизм
108. Гендердің арақашықтығы хромосомалардың генетикалық картасында немен саналады? морганида
109. Алғашқы рет белгілердің Х-хромосомалармен тіркесіп тұқым қуалау заңдарын зерттеген кім? Т,Морган
110. Хромосомалардың жалпы саны ер адамның кариотипінде қанша? 46
111. Қандай хромосомаларды аутосомалар дейміз? ер адам мен әйел адамда бірдей болатын 22 жұп хросомалар
112. Қандай жынысты гомогаметалы дейміз? жыныстық хромосомалары бірдей және бір типті гамета түзілетін жынысты айтамыз
113. Қандай құбылысты кроссинговер дейміз? гомологты хромосомалардың хроматидтері бөлшектерінің алмасуы
114. Хромосомалардың жалпы саны әйел адамның кариотипінде қанша? 46
115. Қандай жынысты гетерогаметалы дейміз? әр түрлі жыныстық хросомалары бар және екі типті гамета түзілетін аналық жынысты айтамыз
116. Алғаш рет тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясының негізгі қағидаларын құрастырған кім?Т.Морган
117. Қандай хромосомаларды гетерохромосомалар дейміз ?-ер адам мен айел адамда хросомалардың бірдей емес жұбы
118. Тіркесімді тұқым қуалайтын гендер дегеніміз не? бір хромосамада орналасқан гендер, олар бірге тұқым қуалайды
119. Төменде келтірілгендердің қайсысы тұқым қуалайтын аурулар тобына жатады? гендік, хросомдық, мультифакторлық
120. Қандай ауруларды гендік аурулар дейміз:- гендік мутацияның нәтижесінде пайда болған аурулар
121. Қандай заңдар бойынша гендік аурулардың моногендік түрлері тұқым куалайды? Мендель заңы бойынша
122. Фенилкетонурия гені бойынша ата-анасының екеуі де аа х аа болса, ауру баланың туу мүмкіндігі қанша пайыз құрайды? 100
123. Адамдағы гендік ауруларға мысал келтірініз :альбинизм
124. Ең алғашқы рет тұқым қуалайтын аурулардың генетикальқ гетерогендігін кім құрастырды? Давиденков
125. Гендік аурулардың популяциядағы кездесу жиілігі неше пайыз құрайды: 1-2пайыз
126. Қандай ауруларды мультифакторлық аурулар деуге болады? сыртқы ортаның әсерінен және тұқым қуалаушылықпен байланысты пайда болған аурулар
127. Мультифакторлық ауруларға мысал келтіріңіз. қан қысымының жоғарлауы!гипертоникалық ауру!
128. Қандай тұқым қуалайтын аурулар липидтік (майлар) алмасуының бұзылуына мысал бола алады. Тея-Сакса ауруы
129. Алғашқы рет тұқым қуалайтын орақтәрізді анемияны ашқан кім: Дж.Херрик
130. Қандай тип бойынша мукополисахаридоз тұқым куалайды? аутосомды -рецессивті
131. Гемоглобинопатияға жататын тұқым қуалайтын ауруды көрсетіңіз. анемия кули
132. Қандай ерекшеліктер мукополисахаридозға тән? ағзадағы қышқыл гликозаминогликандар алмасуының бұзылуы, лизосоманың ферменттерінің жетіспеуімен байланысты
133. Мультифакторлы ауруға қай ауру жатады: бронхиальды астма
134. Құрамында көмірсу болатын ақуыздарды қандай протеиндарға жатқызуға болады? гликопротеиндарға
135. Қандай аминқышқылдарды «Аса құнды» амин қышқылдар дейміз? аса құнды деп атаймыз себебі адам ағзасына өз бетімен синтезделмейді
136. Ақуыздардың бірінші реттік құрылымына анықтама беріңіз? полипептидтік тізбектегі әртүрлі аминқышқыл қалдықтарының бір-бірімен кезектесіп байланысу реті
137. Төменде келтірілген қызметтердің қайсысы трипсин белогына тән? белок ыдырауын жеделдетеді
138. Қандай қасиет аминқышқылдарға тән? амфотерлік
139. Төмендегі келтірілген фибриллярлы белоктарды көрсетіңіз: коллаген, кератин
140. Қан ұю процесіне қатысатын ақуызды көрсетіңіз .тромбин
141. Ақуыздардың бірінші реттік ұйымдасуында аминқышқылдар қандай байланыспен байланысқан? пептидтік
142. Тасымалдау қызметін атқаратын ақуызды көрсетіңіз? гемоглобин, миоглобин
143. Ақуыздардың қанша ұйымдасу деңгейлері бар? 4
144. Төменде келтірілгендердің қайсысы хромопротеиндердің простетиттік тобына жатады? пигмент
145. Суда ерімейтін тұрақты және полипептидтік тізбектері ұзын талшықты ақуыздарды қандай топқа жатқызуға болады? Фиблярлы белок
146. Ақуыздар ұйымдасу деңгейіне байланысты қандай топтарға бөлінеді? фиблярлы, глобулярлы, аралық
147. Глюкоза алмасуын қамтамасыз ететін ақуызды атаңыз. инсулин
148. Құрамы бойынша ақуыздарды қандай топтарға бөледі? жай, күрделі
149. Ағзадағы гемоглобиннің қызметі қандай? омыртқалылардың қанында оттекті тасымалдау
150. Ақуыздың екінші реттік құрылымына сипаттама беріңіз: полипептидтік тізбектің β(бетта) құрылымдық және α(альфа) шиыршыққа орналасу
151. Ақуыздар ненің құрамымен ерекшеленеді? Аминқышқыл құрамымен
152. Дәнекер ұлпаларының (сүйек, сіңір) құрамына кіретін ақуызды көрсетіңіз. галоген
153. Неше аминқышқылдар ақуыздар құрамын құрайды? 20
154. Ақуыздың құрамындағы өзгеше топ қалай аталады? проститеттік тобы
155. Құрылымдық ақуыздарды көрсетіңіз: галоген, эластин, склеротин, кератин
156. Суда жақсы еритін және құрамы ұзын таяқша тәрізді ақуыздар қандай топқа жатады? аралық белоктар
157. Құрамында цитохромы бар күрделі ақуыз қандай топқа жатады? хромопротеид
158. Төменде аталғандардың қайсысы ДНҚ молекулаласының қызметіне тән? т/қ, тасымалдаушы
159. Қандай азоттық негіздер ДНҚ-ның құрамына кіреді? АГЦТ
160. Қандай азоттық негіз ДНҚ-ның құрамына кірмейді? урацил
161. Қандай құрылымдар ДНҚ молекуласының құрамына кіреді? азоттық негіз, фосфор қышқылының қалдықтары, дезоксирибоза
162. Жіпшелердің антипаралельді бағытта болуы қандай молекулаға тән? ДНҚ
163. Қандай байланыс арқылы ДНҚ молекуласының полинуклеотидті тізбегі қалыптасады? 3'5' фосфодиэфирлі байланыс
164. Қандай қышқылдың қалдығы ДНҚ молекуласының құрамына кіреді? фосфор, азоттық, құмырсқа
165. Қандай құрылымдық бірлік нуклеин қышқылдарының құрамына кіреді? мононуклеотид
166. Пуриндік қатарына кіретін азоттық негіздерді атаңыз: АГ
167. Анықтамалардың қайсысы репликацияға тән? ДНҚ-ның матрицалық синтезі
168. Пиримидиндік қатарына кіретін ДНҚ-ның құрамындағы азоттық негіздерді атаңыз: ЦТ
169. Қандай көмірсу ДНҚ молекуласынның құрамына кіреді? дезоксирибоза
170. Ф.Мишердің ашқан еңбегін көрсетіңіз. нуклеин қышқылын
171. Комплементарлық принциптегі ДНҚ молекуаласының аденинге тимин тең, ал цитозинге гуанин тең болу құбылысын кім ашты? Чаргафф
172. Қандай жолмен ДНҚ молекуласы түзіледі: репликация арқылы
173. Химиялық 3¢5¢ фосфодиэфирлы байланыс арқылы не түзіледі? ДНҚ-ның полинуклеотидті тізбегі
174. РНҚ полимеразаның промотормен байланысуы транскрипцияның қандай кезеңіне жатады? инициация
175. ДНҚ молекуласында азоттық негіздер қандай принцип бойынша орналасады? комплиментарлы принцип
176. Бірін-бірі толықтыратын азоттық негіздердің дұрыс жұптарын талдаңыз: А-Т, Г-Ц
177. Қандай құбылысты Э. Чаргафф ашты? комплиментарлы
178. Тірі ағзалардың ДНҚ молекуласының ролін түсіндіріп моделін ұсынған ғалымдар: Уотсон, Крик 1953
179. ДНҚ молекуласының үшінші реттік құрылымы немен сипатталады? аса спираль
180. ДНҚ молекуласының қосарлана ширатылған екі тізбек бірін-бірімен комплементарлық принцип бойынша байланысады дегеніміз не? бір тізбекте аденинге қарсы екінші тізбекте тимин орналасады, Г=Ц
181. Қандай байланыстар арқылы ДНҚ-ның қос тізбегі байланысады? сутекті байланыс
182. Аминоацил-т-РНҚ синтетаза ферменті қандай қызмет атқарады? Т-РНҚ белсенділігін арттырады
183. Тасымалдаушы РНҚ-ның антикодоны мен мРНҚ-ның кодондарының әрекеттесетін орны: рибосома
184. «Бір аминқышқылы бірнеше триплетпен кодталуы мүмкін» - деген генетикалық кодтың қандай қасиетіне тән? азғындық
185. «Нуклеин қышқылдарындағы нуклеотидтер бірізділігі полипептид молекуласындағы аминқышқылдар бірізділігіне сәйкес болады» -деген генетикалық кодтың қандай қасиетіне тән? коллинеарлық
186. Қандай құбылысты транслокация дейміз? рибосомалардың м-РНҚ 1 триплет бойына қозғалуы
187. Ақуыздың кеңістік құрылымының (фолдинг) қалыптасуын қамтамасыз ететін факторларды атаңыз: фолдазалар
188. Полипептидтік тізбектің синтезделуінің инициациясы немен аяқталады? Белсенді рибосомалардың қалыптасуымен
189. Полипептидтік тізбектің синтезделуінің элонгациясы дегеніміз не? Полирибосомалық құрылымды полипептидтік тізбектің ұзаруы
190. Ақуыздың кеңістік құрылымының (фолдинг) қалыптасуына қатысатын молекулалық ұғымды атаңыз? шаперон
191. Полипептидтік тізбектің дұрыс үшмерлік құрылымға спиралдануы қалай аталады (бірнеше бірліктердің қосылуы)? фолдинг
192. «Барлық тірі денелерде кез келген триплеттің мағынасы бір» деген генетикалық кодтың келесі қасиеті қалай аталады? әмбебап
193. мРНҚ молекуласының рибосомаға жалғасқан кешені қалай аталады? полисома
194. Инициация, элонгация, терминация қандай үдірістің кезеңдері? транскрипция
195. Антибиотиктер рибосомада ақуыздармен әрекеттесіп қандай процессті тежейді? трансляция
196. «ДНҚ үшөрімдерінің арасында ешқандай тыныс белгілері болмайды» деген генетикалық кодтың қасиеті қалай аталады? үздіксіз
197. тРНҚ-ның өзінің аминқышқылымен байланысуын қандай фермент катализдейді? амниоцил Т-РНҚ синтетаза
198. Төменде келтірілгендердің қайсысы эукариоттық рибосомалардың құрамдарын көрсетеді? Кіші 40S үлкен 60S суббірліктер
199. Генетикалық кодтың қандай қасиеті «Әрбір аминқышқылына ретімен орналасқан үш нуклеотид сәйкес келеді» деген қағидамен сипатталады? триплеттік
200. мРНҚ тізбегімен байланысып және біртіндеп оның 3'- соңына дейін жылжитын рибосоманың жиынтығы қалай аталады? полисома
201. Полипептид тізбектің синтезделуінің аяқталуы қалай жүреді? Рибосомада мағынасыз кодондарының біреуінің пайда болуымен
202. Тіршілік ететін кодондардың саны эукариоттық жасушаларда қанша? 61 мағыналы, 3 мағынасыз
203. Келесі көрсетілген молекулалардың қайсысында антикодон орналасады? т-РНҚ
204. Келесі көрсетілгендердің қайсысы генетикалық кодтың қасиеттеріне жатады? азғындық, триплеттік, универсалды, азғындық, коллинеарлық, үздіксіз
205. Қандай молекулалардан ақуыздар түзіледі? Аминқышқылдардан
206. Қанша мағыналы үшөрім ДНҚ құрылымында бар? 61
207. Рибосомада қандай молекуланың синтезі жүреді? ақуыздардың
208. Қанша мағынасыз үшөрім ДНҚ құрылымында бар? 3
209. Транскрипция құбылысы жасушаның қандай құрылымда өтеді? ядрода
210. ДНҚ-дан РНҚ-ға ақпаратты көшіруінің аяқталуы қалай аталады? терминация
211. Қандай қызметтер шаперондарға тән? Жаңадан пайда болған ақуыздарда дұрыс фолдингті қамтамасыз ету
212. Тұқым қуалаушылық материалдың ұйымдасу деңгейлерін атаңыздар :гендік, геномдық, хромосомдық ұйымдасу деңгейі
213. Тұқым қуалаушылық материалдың гендік деңгейіндегі элементарлы құрылымдық-функционалдық бірлігін атаңыз? Хромосомалар
214. Алғашқы рет «ген» деген терминді кім ұсынды? 1909 Йогансен
215. Ақуыздың бірінші реттік ақпараттық құрылымы бар ДНҚ-ның бөлшегі қалай аталады? ген
216. Төменде келтірілгендердің қайсысы цистронның анықтамасына сәйкес келеді? бір полипептидтік тізбекті кодтайтын днқ бөлшегі кодтайды
217. Өзгеруі мутация душар қылатын ДНҚ молекуласының кіші бөлшегі қалай аталады? мутон
218. Геннің реконы дегеніміз не?рекомбинация бірлігі: мейоз 1 профазасындағы гомологты хромосомалар арасындағы айқас
219. Эукариоттар гендерінің қасиетттері қандай? меншіктілік, дискрет, тұрақты, аллельдік
220. Қандай қасиет геннің меншіктілігін анықтайды? әрбір структуралық ген белгілі бір тәртіппен орналасқан нуклеотидтер және арнайы бір полипептид синтезін негіздейді
221. Қандай жиынтық геном деп аталады? гаплоидты хромосомалар
222. Қандай химиялық құрылымдар хромосомалар құрамын құрайды? негізгі және қышқыл ақуыздар, ДНҚ, а-РНҚ, липидтер, полисахаридтер және металл иондары
223. Соматикалық жасушаларындағы адамға тән хромосомалар санын атаңыз: 46
224. Гаплоидтық жиынтығындағы адамға тән хромосомалар саны қанша? 23
225. Хромосомалардың қандай түріне У-хромосоманы жатқызуға болады? акроцентрлік
226. Адам кариотипінде жыныс хромосомалар саны қанша? 2
227. Адам кариотипіндегі айырмашылығы бар хромосомалар қалай аталады? гетерохромосомалар
228. Адам кариотипіндегі әйел мен ер адамдағы бірдей болатын хромосомалар қалай аталады? аутосомалар
229. У-хромосоманың центромерасы қай жерде орналасады? хромосомалар бір ұшында
230. Қай ғалымдар «Бір ген- бір фермент» гипотезасын ұсынған? 1941 Битл Татум
231. Қандай қасиеттерді геннің тұтастылығы және дискретілігі дейміз? 1 полипептид тізбегінің синтезінің жоспарлауында ген тұтас тұлғадай қызмет ете отырып, суббірліктермен сипатталады
232. Қандай құбылысты трансдукция дейміз? бактериофагтар арқылы генетикалық ақпараттың тасымалдануы
233. Геннің фенотипте көріну дәрежесі қалай аталады? экспрессивтілік
234. Ата-аналарынан алынған гендер жиынтығы қалай аталады? генотип
235. Қандай қызмет реттеуші гендерге тән? құрылымдық гендердің белсенділік басқарады
236. Ағзаның сыртқы және ішкі белгілерінің жиынтығы қалай аталады? фенотип
237. Геннің қандай аймағы экзон деп аталады? белок молекуласындағы аминқышқылдар тәрбінің кодтайтын аймақтар
238. Кім және қашан трансформациялық фактордың биохимиялық табиғатын ашты? 1944 Эйфери Мак-Леод Маккарти
239. Қай ғалым «цистрон» терминін ұсынды? Бензер
240. Бір геннің бірнеше белгілерге жауапты болуын геннің қандай қасиеті дейміз? плейотропия
241. Геннің фенотипте көріну жиілігі геннің қандай қасиетіне тән? пенетранттылық
242. Қандай ерекшеліктермен прокариот гендері сипататалады? ядро қабықшасының болмауы, гендер тәртіппен орналасқан, гендер дарасының біреуі болуы
243. Қандай гендер құрылымдық гендердің ісін тежейді? супрессорлар
244. Қандай құбылысты трансформация дейміз? ДНҚ молекуласы арқылы генетикалық ақпаратты тасымалдау
245. Кім және қашан трансформация құбылысын ашты? 1928 Гриффит
246. Геннің қандай аймағын интрон дейміз? белок молекуласындағы аминқышқылдарының кодтамайтын аймақтар
247. Төменде келтірілген ғалымдардың қайсысы трансдукция кұбылысын ашты: 1952 Циндер Ледерберг
248. Ақуыздың аминқышқылының реттілігін кодтайтын және нақты белгілердің дамуын қадағалайтын гендер қалай аталады? Құрылымдық гендер
249. Жасушаның қандай құрылымында транскрипция процесі жүреді? Рибосома
250. Кім және қашан оперон концепциясын ұсынды? Жакоб Моно 1961
251. Геннің қандай бөлігін оператор дейміз? Ақуыз репрессорының байланысатын орнына
252. Оперон түрлерін атаңыз. индуцибильді, репрессибильді
253. Ф. Жакоб және Ж.Моно моделі бойынша оперон дегеніміз: бірнеше биолог ферментінің синтезін анықтайтын қатарласа орналасқан құрылымдық гендер
254. ДНҚ молекуласының қандай тізбегін спейсер дейміз? гендер арасында орналасқан нуклеотидтердің кодталмайтын тізбегі
255. Адамның фенилкетонурия ауруына не тән? тітіркендіргіші күшейіп, сіреспе синдромы, кіші дәретімен баланың иісі тышқан, миы дамымайды
256. Адамда галактоземия қандай тип бойынша тұқым қуалайды? аут-рец
257. Төменде келтірілген инфекциялық аурулардың (туберкулез, полиомиелит)тұқым қуалаушылық бейімділігі қандай әдістер арқылы дәленденді? егіздік
258. Адамдағы амин қышқылы алмасуынан болатын тұқым қуалайтын ауруды көрсетіңіз: фенилкетонурия
259. Алғашқы рет фенилкетонурияны ауруын зерттеген ғалым: А.Феллинг
260. Адамда альбинизм қандай тип бойынша тұқым қуалайды? аут-рец
261. Адамдағы көмірсу алмасу бұзылуымен байланысты тұқым қуалайтын ауруды көрсетіңіз: галактоземия
262. Адамдағы Теа-Сакса ауруына не тән? ағзадағы фермент гексозаминидаза-А белсенділігінің төмендеуі, ганглиозид липидінің ми, бауыр, талақта жиналуы, нерв клетка аксондарының бұзылуы
263. Төменде аталғандардың қайсысы дәнекер ұлпасының тұқым қуалайтын ауруына жатады? Марфан
264. Қандай белгілер Марфан синдромына тән? кеуде қуысының өзгеруі, бойы ұзын, жалпақ табан, ұзын саусақ, аорта кеңейіп, аневризмаға айналуы мүмкін
265. Тұқым қуалаушылықтың қандай типі бойынша Марфан синдромы тұқым қуалайды? аут-дом
266. Қандай әдістер арқылы алдын- ала бейімделген тұқым қуалайтын аурулардың полигендік табиғатын анықтауға болады? Генеалогиялық, егіздік, популяциялық-статистикалық
267. Қандай ауруларды хромосомдық аурулар дейміз? геномдық мутациядан және кейбір хромосомалардың құрылысының өзгеруінен болатын аурулар
268. Хромосомдық ауруға мысал келтіріңіз. Патау
269. Қандай хромосомалар құрылысының өзгерулері (аберрациялары) хромосомдық ауруларға душар қылады? делециялар және инверсиялар, дупликациялар, транслокациялар, изохромосомия, сақиналы хромосоманың пайда болуы
270. Қандай өзгеріс Дауна синдромы кариотипінде байқалады? 21-хромосома бойынша трисомия
271. Төменде келтірілген формулалардың қайсысы «Мысықша мияулау» синдромының кариотипіне тән? 46 ХХ 5р-
272. Хромосомдық аурудың қайсысында аутосома санының өзгеруі байқалады? Эдвардс
273. Хромосомдық ауруға мысал келтіріңіз: волвоф-хиршхорн
274. Дауна синдромымен дүниеге келген балалардың жиілігі неге байланысты? Ол көбінесе анасының жасына байланысты
275. Адамда Патау синдромы кезінде кариотипте қандай өзгеріс байқалады? 13- хромосома бойынша трисомия
276. Адамда Шерешевский-Тернер синдромы кезінде каритотиптің формуласын көрсетіңіз: 45 ХО
277. Х- және У- жыныс хросомалар санының азаюына байланысты болатын хромосомдық ауруды көрсетіңіз: Шершевский-Тернер
278. Қандай жағдайда сақиналы хромосома пайда болады? хромосома екі иықшаларындағы екі делецияның қосылуының нәтижесінде
279. Көздері қысыңқы беті дөңгелек және жалпақ, мұрыны шолақ, екі көздің арасы тегіс, көздерінің ішкі бұрышында жарты ай тәрізді қыртыс (эпикант), құлақ қалқаншасы кішкентай және пішіні әртүрлі, ашық ауыз, тілінің ұшы аузынан шығып тұрады және астыңғы иегі алға қарай шығыңқы келген белгілер қандай хромосомдық ауруға тән? Даун
280. Алғаш рет 18- хромосома бойынша трисомияны жазған кім? 1960 Эдвардс
281. Келесі өзгерістер қандай синдромды сипаттайды: бойы ұзын, дене бітісі әйел тәрізді (жамбастығы кең, иық жағы тар), гинекомастия (сүт бездерінің әдеттегіден үлкен болуы), бетінде, қолтықтарында, шапта шаштың аз өсуі тәрізді белгілер болады және жыныстық инфантилизм.47 ХХУ Клайнфельтер
282. Қандай хромосомдық ауру хромосома ішілік өзгеріспен байланысты? «Мысықша миялау»
283. Гаплоидтық хромосомалар жиынтығының еселеніп көбеюі қалай аталады? полиплоидия
284. Қандай өзгеріс Шерешевского-Тернер синдромының кариотипінде байқалады? жынысты х хромосома бойынша моносомия
285. Кариотипте 46, ХХ, 5р- өзгеріс қандай синдромға тән? «Мысықша миялау»
286. Адамда Вольфа-Хиршхорн синдромы кезінде кариотиптің формуласы қандай? 46 ХХ 4р-
287. Х- және У- жыныс хромосомалар санының көбеюіне байланысты болатын хромосомдық ауруды атаңыз: Клайнфельтер
288. Қандай жағдайда изохромосомия дейміз? хромосоманың екі иықшасында бірдей генетикалық материалдың қайталануы
289. Басы кішкентай, шот маңдай, көздері қысыңқы, мұрынының үсті ішке кіріп кеткен, құлақ қалқаншаларының пішіні өзгеше орналасқан және жырық ерін мен тесік таңдай; жүрек ақаулары бар өзгерістер қандай синдромды сипаттайды? Патау
290. Алғаш рет «Мысықша мияулау» синдромын кім жазған? Лежен 1963
291. Аталған белгілер қандай кариотипке тән: Бойының ұзындығы орташа 135 см шамасында, мойыны қысқа және мойынының екі жағында тері қатпарлары бар, кеудесі қысқа және енді, жыныстық дамымауы (инфантилизм).-45ХО = Шершевский-Тернер
292. Қандай синдром хромосома ішілік өзгеріспен байланысты? Вольфов-Хиршхорн
293. Трисомияның механизмін көрсетіңіз? хромосомолардың ажырамауынан
294. Анасының қандай жастар аралығында ауру бала (хромосомдық ауру) туу қаупі жиі кездеседі? 35 жастан жоғары
295. Адамда Клайнфельтер синдромына тән кариотиптің формуласын көрсетіңіз: 47 ХХУ
296. Адамда Эдвардс синдромына тән кариотиптің формуласын көрсетіңіз: 47 ХХ 18+
297. Қандай мақсатта цитогенетикалық әдіс қолданылады? бөлек хромосомаларды немесе хромосомалар жиынтығының құрамдарын зерттеу
298. Қан лимфоциттерінің митотикалық белсенділігін цитогенетикалық зерттеуде қалай арттыруға болады? фитогемагглютинин арқылы
299. Амплификация дегеніміз не? ДНҚ үлескілерінің бірнеше рет қайталануы
300. Қандай әдісті амниоцентез дейміз? Нәресте көпіршігін тесіп, амнион және нәресте жасушалары бар ұрық сұйықтығын алу
301. Митоздың метафаза сатысында бөліну жіпшесін бұзу арқылы қалай тоқтатуға болады? колхоцин ерітіндісінің әсері арқылы
302. Микроскоп арқылы хромосомаларды зерттеу қандай әдістің мәні? цитогенетикалық
303. Қандай себеппен биохимиялық зерттеу жүргізіледі? дене шынығуы төмен, гепатоспленомегалия, кейбір тағамдарды жақтырмау
304. ДНҚ бөлшектерін жасанды көбейту қалай аталады? полимераздық тізбек реакциясы
305. Қандай әдісті кордоцентез дейміз? цитогенетикалық, биохимиялық зерттеуге нәрестенің кіндік тамырларынан қан алу
306. Денверлік классификация бойынша хромосомалардың жіктелу негізіне не алынған? центромераларының орналасуы мен мөлшері
307. Қандай биологиялық материалды цитогенетикалық әдісте қолданады? шеткі қан лимфоциттерін
308. Қандай материалды биохимиялық әдісте қолданады? несеп, қан, фибробластар, плазма, бұлшықет ұлпаларының жасушалары
309. Қандай хромосомалар типінде центромері иығының шетінде орналасқан? акроцентрлі
310. Қандай әдісте асқынып кету жоғары? фетоскопияда
311. Алғашқы алдын алу дегеніміз не? тұқым қуалайтын ауру балаларының ұрықтануын болдырмауына бағытталған шаралар жиынтығы
312. Қандай әдістерді ДНҚ анықтауында ажыратады? тікелей, қосымша
313. Жасанды ДНҚ амплификациясы қалай аталады? ПТР
314. Келесі келтірілген аурулардың қайсысын көптік биохимиялық скринингпен анықтауға болады? фенилкетонурия
315. Қандай ферменттерді эндонуклеазды рестриктазалар дейміз? ДНҚ молекуласын ыдырататын ферменттер
316. ДНҚ бөлшегіндегі азоттық негіздердің толық алғашқы орналасу тәртібін анықтау үшін қандай әдістер қолданады? секвенирлеу
317. Эухроматин бөлшектерінің құрамында не бар? гендер
318. Екінші реттік алдын алу дегеніміз не? тұқым қуалайтын ауру балаларының туылының алдын алуға бағытталған шаралар жиынтығы
319. Ненің нәтижесінде туа біткен ақаулар пайда болады? онтогенездің бұзылуы
320. Онтогенездің қандай түрлерін ажыратады? тікелей, тікелей емес
321. Қандай ғылым туа біткен ақаулардың пайда болу механизмдерін зерттейді? тератология
322. Төменде аталғандардың қайсысы морфогенезге тән? әр мүшенің және организмнің сыртқы бейнесін құрастыру
323. Төменде келтірілгендердің қайсысы экзогендік табиғаты бар ақаулардың даму негізіне жатады? ұрықтың дамуына әсер ететін экзогендік факторлар
324. Қандай өзгерісті гаметопатиялар дейміз? гаметаның зақымдалуы
325. Гистогенез кезеңіндегі жекеленудің бұзылуы қалай аталады? гипоплазия
326. Онтогенезде ұрықтың сыртқы орта факторларына өте сезімтал кезеңдері қалай аталады? қатерлі кезеңдер
327. Адамдардың арасында ақаулардың жиілігі бүкіл дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ВОЗ) мәліметтері бойынша қанша пайыз құрайды? 1-2 пайыз
328. Төменде келтірілгендердің қайсысы генетикалық табиғаты бар ақаулардың пайда болу негізіне жатады? генетикалық материалдың мутациялық өзгеруі
329. Қандай өзгерісті бластопатия дейміз? бластоцистаның бұзылуы
330. Онтогенездің бұзылуының нәтижесінде болған саусақтар арасындағы тері қатпарлар неге байланысты? эмбриональдық индукцияның бұзылу процесіне байланысты
331. Тең мөлшерде салмақтың арту ақауларының дамуы қалай аталады? гипертрофия
332. Онтогенез кезіндегі мүшенің түгелдей немесе жартылай болуы қалай аталады? аплазия
333. Қандай ақауды персистирование дейміз? эмбриональдық құрылымдарының сақталуын
334. Генофонд дегеніміз не? особьтардың генотиптерін құрастыратын алелльдер жиынтығы
335. Қарапайым (элементарлы) эволюциялық факторларын атаңыз? мутация, популяциялық толқындар, оқшаулану, табиғи сұрыптау
336. Қандай эволюциялық факторды популяциялық толқындар дейміз? табиғи популяцияда организмдер санының мезгілді және мезгілсіз өзгеруі
337. Қандай жағдайды оқшаулану дейміз? организмдердің еркін будандасуын шектеу
338. Адам популяциясы дегеніміз не? Еркін некелескен және бір жерде мекендеген адам тобы
339. Келесі келтірілген формула (p+q)2= p2+2pq+q2 қандай заңның формуласы? харди-вайнберг
340. Демдер популяциясына анықтама беріңіз. 1500-4000
341. Изоляттар (оқшауланулар) популяциясына анықтама беріңіз? саны 1500 дейін
342. Популяциядағы гендер дрейфі дегеніміз не? популяциядағы табиғи сұрыптауға байланысты емес аллельдерінің жиілігінің кездейсоқ ауытқуы
343. Қандай жағдай адам популяциясында гендердің дрейфіне мысал бола алады? ататектің аффектісі
344. Табиғи сұрыптаудың адам популяциясындағы қызметі қандай ?-генетикалық көптүрлілігін сақтау мен генофондысын тұрақтандыру қызметі
345. Табиғи сұрыптаудың тұрақтандырушы формасына мысал келтіріңіз? күні жетпей және күні өтіп тұрған нәрестелер арасында перинатальды өлімінің жоғары дәрежеде болуы
346. Гетерозиготаларға қарсы теріс сұрыптау қандай жағдайда байқалады? егер резус фактор бойынша теріс әйел резус фактор бойынша оң нәрестемен екі қабат болғанда
347. Қай жылы генетикалық инженерия пайда болды? 1972
348. Секвенирлеу дегеніміз не? ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтердің реттілігін анықтайтын процесс
349. Тірі ағзалар мен биологиялық әрекеттерді адамның мақсатына сай өндірісте қолдану қалай аталады? биотехнология
350. Кім және қашан «Фармакогенетика» терминнін ұсынды? Фогель 1959
351. Биотехнологиялық жетістіктердің ішінде тұқым қуалайтын құрылымның жаңадан қалыптастыруымен генетиканың қандай бөлімі айналысады? Гендік инженерия
352. Биотехнологиядағы гендік инженерияның жетістіктерінің бірі: Плазмидтің табылуы
353. Қандай тұқым қуалайтын ауру биологиялық агенттерге тұрақты бола алады? жарты ай тәрізді жасушалық анемия
354. Фармакогенетикалық процестердің қандай құрылымдық ерекшеліктерінің тұқым қуалайтын айырмашылығы белгілі? Дәрілік препараттың сіңірілуі, мүшелер мен ұлпаларға таралуы, рецепторлармен қатынасы, ағзадан шығарылуы
355. Қандай әдіспен экологиялық белгінің тұқым қуалау типін анықтауға болады? популяциялық-стастистикалық
356. Плазмидтерді гендік инженерияда қалай атайды? вектор
357. Генетиканың қандай бөлімі адамның тұқым қуалаушылығына әсер ететін сыртқы ортаның факторларын зерттейді? экологиялық генетика
358. Қандай жағдайларды фармакогенетика зерттейді? дәрінің ағзаға реакциясы кезіндегі тұқым қуалаушылықтың рөлін
359. Қандай ағзалар гендік-инженерия арқылы адам инсулинін алу үшін пайдаланылады? ішек таяқшалары
360. Қандай мақсатпен гендік инженерия қолданылады? генотипті қайта қалыптастыру арқылы тіршілік ету процесін реттеу үшін
361. Жасушалық жауап беру меншіктілігі немен анықталады? хабардың түрімен
362. Жасушаішілік хабар берудің негізгі механизмдері неде? фосфорилеу және дефосфорилеу
363. Қандай ферменттер хабар беру процесстерде негізгі қызмет атқарады? киназалар мен фосфатазалар
364. Қандай ферменттер ақуыз молекулаларындағы фосфатты эфирлердің пайда болуын қамтамасыз етеді? киназалар
365. Тез аралықта көп түзілетін, жасуша рецепторының белсенділігіне жауап беретін және молекулалық хабарды күшейтетін ұсақ молекулалалр қалай аталады? екінші реттік массенджерілер
366. Жасушаға хабар беру процессінде орталық қызмет не атқарады: циклдік аденозинмонофосфат
367. Қалай және қандай ферменттің әсерінен цАМФ (сАМФ) түзіледі? АТФ-тен адениклатциклаза ферментінің әсерімен
368. ц-ГМФ (сGMP) қалай түзіледі? ГТФ-тен (GTP) гуанилатциклаза ферментімен синтезделеді
369. Екінші реттік медсенжерлер ішіндегі инозитолфо
