Электрлік сипаттамалар

Кіріспе

 

Әрбір студенттің тәжірбиелік базасын жетілдіру үшін, және де болашақ жұмыс орындарын дұрыс таңдау негізінде, өндірістік практикаға жіберіледі. Өндірісте болып жатқан жұмыс барысы мен барлық атқарылатын қызметтердің арқасында, біз, теориялық тұрғыда өткен мағлұматтарды шынайы көзбен көріп, оның толықтай басынан аяғына дейінгі кезеңді бақылауымызға мүмкіндік ала аламыз. Бұл өндірістік практика "Алматыметроқұрылыс" АҚ – да жөн еттім.  "Алматыметроқұрылыс"АҚ –ның істеп жатқан объектісі Абая-Правда көшесінде KIMEX дүкеніне қарама-қарсы ораналасқан, салынып жатқан «Сарыарқа» метро станциясы болды. Негізгі компанияның орналасқан мекемесі Алматы қаласы,Назарбаев даңғылы 174б.

Тапсырыс беруші:Метрополитен.

Тапсырыс алушы: АҚ «Алматыметроқұрылыс».

     Көмекші жұмысшылар «Көктобестрой» компаниясы.

 

 

Техника қауіпсіздігі ережелері

Маркшейдер - геодезист жұмысының міндеті:

•   жер асты жұмыстарын қауіпті жүргізу шекарасын нақты жерге ауыстыру;

•   тау жыныстары мен жер бетінің жылжу процестеріне, қазбалардың, сондай-ақ жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстардың деформацияларына аспаптық бақылау жүргізу;

•   жер асты жұмыстарын жүргізу қауіпсіздігін, табиғи ортаны, ғимараттар мен құрылыстарды осы жұмыстардың теріс әсерінен қорғауды қамтамасыз ететін іс-шараларды уақтылы және тиімді орындау жөніндегі жоба талаптарының орындалуын, сондай-ақ маркшейдерлік жұмыстардың қызметіне қатысты басқа да ережелердің орындалуын бақылау.

1.1. Жұмысқа маркшейдер біліктілігі бар маман жұмыс істей алады, арнайы оқытудан өткен және білімін тексеруді еңбекті қорғау талаптарын орындау кезінде маркшейдерлік жұмыстарды және басқа да қатысты нормативтік құжаттар, оның құзыреті, уақтылы және толық көлемде өткен кіріспе және жұмыс орнындағы алғашқы нұсқама бойынша еңбекті қорғау.

1.2. Маркшейдер, біліктілігі мен жұмыс өтіліне қарамастан, алты айда бір реттен кем емес еңбекті қорғау бойынша қайта нұсқамадан өтуі тиіс; еңбекті қорғау талаптары бұзылған жағдайда, сондай-ақ жұмыста 60 күнтізбелік күннен артық үзіліс кезінде ол жоспардан тыс нұсқамадан өтуі тиіс.

1.3. Өз бетінше жұмысқа жіберілген Маркшейдер білуі тиіс: маркшейдерлік жұмыстарды жүргізуге қатысты ұйымдастыру-өкімдік құжаттар мен әдістемелік материалдарды. Маркшейдерлік жұмыстарды жүргізу ережелері, нұсқаулары және шарттары. Маркшейдерлік жұмыстарды ұйымдастыру және өндіру технологиясы. Маркшейдерлік жабдықтардың, аспаптар мен құралдардың түрлері, техникалық сипаттамалары, жұмыс принципі, пайдалану, қызмет көрсету және сақтау ережелері. Еңбекті қорғау және өрт қауіпсіздігі жөніндегі ережелер, нормалар мен нұсқаулықтар. Алғашқы өрт сөндіру құралдарын пайдалану ережесі. Жазатайым оқиғалар кезінде алғашқы көмек көрсету тәсілдері. Ұйымның ішкі еңбек тәртібінің ережелері.

1.4. Оның қызметіне тән емес жұмыстарды орындауға қатысуға бағытталған Маркшейдер алдағы жұмыстарды қауіпсіз орындау бойынша мақсатты нұсқамадан өтуі тиіс.

1.5. Маркшейдерге ол қауіпсіз жұмыс істеуге оқытылмаған құралдарды, мүкәммалды және жабдықтарды пайдалануға тыйым салынады.

 

1.6. Маркшейдерге жұмыс істеу кезінде, негізінен, келесі қауіпті және зиянды өндірістік факторлар қолайсыз әсер етуі мүмкін:

- қозғалатын көлік құралдары, Жол-құрылыс машиналары;

- қолайсыз ауа райы жағдайлары (жаңбыр, қар, жел және т. б.);

- құлау мүмкіндігі (мысалы, сырғу, түйісу нәтижесінде);

- физикалық жүктемелер (мысалы, маркшейдерлік жабдықты, аспаптар мен құралдарды тасымалдау кезінде);

- бұдырлар, кедір-бұдырлықтар (мысалы, маркшейдерлік жабдықтың, аспаптар мен құралдардың бетінде);

— жұмыс аймағының жеткіліксіз жарықтануы (мысалы, қолайсыз ауа райы жағдайында жұмыс істеу кезінде);

- ыңғайсыз жұмыс позасы (мысалы, бүгілген жағдайда ұзақ жұмыс істеу).

1.7. Маркшейдер жұмыс кезінде ауа райы жағдайларын ескере отырып, қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың әсерінен арнайы киімді, арнайы аяқ киімді және басқа да жеке қорғану құралдарын пайдалануға тиіс.

1.8. Маркшейдер Еңбек және өндірістік тәртіпті, ішкі еңбек тәртібінің ережелерін сақтауға міндетті; спирттік ішімдіктерді қолдану, әдетте, жазатайым жағдайларға әкеп соқтыратынын есте сақтаған жөн.

1.9. Маркшейдер оған белгіленген еңбек және демалыс режимдерін сақтауы тиіс.

1.10. Ауру, өзін нашар сезіну жағдайында маркшейдер өзінің жай-күйі туралы тікелей басшыға хабарлауы және медициналық көмекке жүгінуі тиіс.

1.11. Егер қызметкерлердің біреуімен жазатайым оқиға орын алса, онда зардап шегушіге алғашқы көмек көрсету, болған оқиға туралы басшыға хабарлау және егер бұл айналадағыларға қауіп төндірмесе, оқиға жағдайын сақтау қажет.

1.12. Маркшейдер қажет болған жағдайда алғашқы көмек көрсете білуі, медициналық дәрі қобдишасын пайдалана білуі тиіс.

1.13. Аурудың алдын алу үшін маркшейдерге жеке гигиена ережелерін сақтау керек, соның ішінде тамақ ішер алдында қолды сабынмен мұқият жуу қажет.

1.14. Еңбекті қорғау жөніндегі Нұсқаулық талаптарының бұзылуына немесе орындалмауына жол берген Маркшейдер өндірістік тәртіпті бұзушы ретінде қаралады және тәртіптік жауапкершілікке, ал салдарына қарай қылмыстық жауапкершілікке тартылуы мүмкін; егер бұзушылық материалдық залал келтірумен байланысты болса, кінәлі белгіленген тәртіппен материалдық жауапкершілікке тартылуы мүмкін.

 

Алматы қаласының физикалық-географиялық сипаттамасы

  Алматы (1921 жылға дейін — Верный; орта ғасырларда — Алмату (Алмалы)) — Қазақстанның ең үлкен қаласы. Ол Тянь-Шань тауларының солтүстігінде, Іле Алатауының баурайында, Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында орналасқан. 

                                                                    

Статусы	Республикалық маңызы бар қала
Аудандар саны	8
Әкімі	Бауыржан Байбек
Құрылған уақыты	1854
Бұрынғы атаулары	Алмату, Верный, Заилийский, Алма-Ата
Координаттары	43°15′00″ с. е. 76°54′00″ ш. б. (G) (O) (Я)
Жер аумағы	682км²
Орталығының биiктігі	600 — 2200 (орталық — 785) м
Климаты	Континенттік
Тұрғыны	1 806 833 адам (2018)
Тығыздығы	2636 адам/км²
Агломерация	2,5 млн
Ұлттық құрамы	қазақтар 68,00% орыстар 20,00% ұйғырлар 5,00% корейлер 1,00% татарлар 1,00% басқалары 5,00% (2018ж.)
Конфессиялар	Мұсылмандар (Суниттер) Христиандар Католиктер Иудейлер
Этнохороним	алматылық
Телефон коды	+7 7272
Пошта индекстері	050000—050063
Автомобиль коды Алматы қаласы Алматы облысы	02 05

Алматы қаласы өзінің физико-географиялық және табиғи-климаттық жағдайлары бойынша уникальды қала болып есептеледі. Ол қазақстанның оңтүстік-шығыс жағында Тянь-Шань тау жүйесінің бір бөлігінің жанында, теңіз деңгейінен 670-970м биіктікте, Үлкен және Кіші Алматы өзендерінің бойында орналасқан. Қаланың картасында табиғи белдеулердің көпшілігі кездеседі. Олар солтүстік шекарадағы жартылай шөлдермен оңтүстік шекарадағы мұздықтар. Іле Алатауының биік таулы ярусының жер бедері альпілік формаларменкелтірілген. Тау бөктерінде далалы белдеу орналасқан. Қаланың солтүстігінде біркелкі емес жер бедері күрт тегістене бастайды, ал далалы белдеуді Үлкен және Кіші Алматы, Есентай (Весновка), Ремизовка өзендері бойлап өтеді.
Алматы қаласының климаты континентальды, ұзаққа созылатын құрғақ жазымен және тұрақсыз қысымен, жыл бойында тәуліктік температуралардың күрт ауытқуымен, таулардың жақын болғанына байланысты атмосфералық жауын-шашынның көп мөлшерімен сипатталады.
1.Жылдық жауын-шашын мөлшері-629мм,негізіген күз және қыс мезгілінде.
2.Орташа температурасы жазда +20,6 С, максимум +42 С, қыста 5,6 С,  минимум -38 С.
1.2.Алматы қаласының ауа бассейнінің қазіргі жағдайы 1980-ші жылдардың ортасында Алматы қаласы қоршаған ортаның ластануы бойынша бұрынғы КСРО көлемінде ең лас он қаланың қатарына кірді. 1986 жылы атмосфераға қалдық заттардың түсуі 306 мың тоннаға жетті. Атмосфераның мұндай ластануы, әсіресе өте лас аймақтарда тұратын қала тұрғындарының денсаулығына қатты зиян келтірді.
Алматы қаласының ауа бассейнінің ластануында жел ағындарында маңызы рөл атқарады. Қаланы жел режимі бойынша микроклиматтық аудандастыру тұрақты гидрометеорологиялық станциялардың көпжылдық мәліметтерін жинастыру негізінде болды. Алматының микроклиматтық ерекшеліктеріне қаланың шығыс және оңтүстік бөлігінде орналасқан Іле Алатауы әсер етеді. Қала аумағында жел көрсеткіштерімен ерекшеленетін үш микроклиматтық ауданға бөлуге болады. Біріншісі – қала аумағының ооңтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан ауа массаларының белсенді тау-далалы циркуляция ауданы. Тау-далалы циркуляцияның маңызы- түнгі уақытта ауаның таудан төмен қарай жылжуы, ал күндіз керісінше. Түнгі уақытта оңтүстік және оңтүстік-шығыс желдері, ал күндіз солтүстік желдер басым болып келеді. Тау-далалы циркуляция қала атмосферасының тазаруына байланысты позитивті фактор болып есептеледі.Екінші микроклиматтық аудан – Боралдай қыраты мен іле Алатауы етегінің арасында орналасқан. Шұңқыр тәріздес орналасуы жел жылдамдығының азаюына себепші болады. Бұл микроклиматтық ауданда өзіндік тазару мүмкіндігі өте нашар. Қаланың жалпы ауданы 340 км² құрайды.            Қала тұрғындары шамамен 2 миллионнан астам. Көптеген діндер мен түрлі ұлт өкілдері бар.

 

 

Алматы метрополитеннің құрылу тарихы

1988 жылы Алматыда метрополитеннің белсенді құрылысы басталды. Бірақ КСРО-ның 1991 жылғы ыдырауы және осы шаруашылық және экономикалық байланыстардың үзілуі Алматы метрополитенінің құрылысын толық көлемде жүзеге асыруға мүмкіндік бермеді, көптеген мәселелер бірқатар министрліктер мен ведомстволардың жойылуынан шешілмей қалды. Бұл метроның құрылысы мерзімінде айтарлықтай артта қалуының себебі болды.

1990-ші жылдар метростроения өзінің материалдық-техникалық және ғылыми базасын құру кезеңі болды. Аз қаржыландыруға қарамастан, аралық және эскалатор станцияларын, терең салынған станцияларға жақындау қазбаларын өткізу жалғастырылды, ал ең бастысы, инженерлер мен жұмысшылардың тәжірибелі кадрлары сақталған.

1992 жылы Қазақстанда алғашқы тоннель отряды құрылды. Метрополитеннің бірінші кезегінің құрылысын басқарудың бірыңғай құрылымын құру және бөлінген ресурстарды ұтымды пайдалану мақсатында

Алматы қаласы әкімінің 15.06. 1992 ж. № 221 метро мен "Алматыметроқұрылыс" трестін үйлестіру, жобалау және салу басқармасының базасында "Алматыметроқұрылыс"ІҚО құрылды.

1994 жылы Алматы қалалық мемлекеттік мүлік және жекешелендіру аумақтық комитетінің 31.03. 1994 ж. "Алматыметроқұрылыс"АҚ құрылды.

2005 жылы Президент Нұрсұлтан Назарбаев "2010 жылға дейінгі Алматы қаласын дамыту Бағдарламасын" бекітті, оның шеңберінде метро құрылысы басым инвестициялық жобалар тізімінде болды. Осы сәттен бастап метрополитен тарихындағы жаңа кезең есептеледі. Қаржыландыру қайта басталды,бұл ретте ол Кеңес кезеңіндегі бастапқы кезеңге қарағанда айтарлықтай үлкен көлемде жүрді. Нәтижесінде, 7 жылдан аз уақыт ішінде барлық құрылыс-монтаж жұмыстарының 90% - ға жуығы орындалды.

2011 жылы" Алматыметроқұрылыс " АҚ бірінші кезекте Алматы Метрополитен желісін пайдалануға берді. Бірінші кезектің жалпы ұзындығы 8,56 км және жеті станцияны қамтиды. Олар: "Райымбек", "Жібек Жолы", "Алмалы", "Абай", "Байқоңыр", " Театр. "Әуезов" және "Алатау". Бірінші кезек желісі Райымбек даңғылынан ұлықтың астында орналасқан. Фурманов даңғылына дейін және одан әрі батыс бағытта Гагарин даңғылына дейін бұрылып келеді.

Сонымен қатар, екінші кезектегі тоннель құрылысы жүріп жатыр.

Бұл қала орталығын Қалқаман кентімен біріктіру. Оның ұзындығы 8,62 км-ді қамтиды.

 

Жұмыс реті және барысы

1.Объект атауы: бірінші линияда жүретін Абая-Правда көшесіндегі «Сарыарқа» метро станциясын салу.

Объект орналасуы: Алматы облысы,Алматы қаласы; Әуезов ауданы;      Абай даңғылының, жолдың жүру бөлігінің астына орналастырылады.               Түсу вестибюльдері Family Park кіреберісінде орналасатын болады

Жобасы: Станция терең іргетаспен қаланады, жабық әдіспен салынады. Бұл «Мәскеу» станциясынан кейін болады.

Жобаның басталған уақыты: 10.01.2019

Жобаның берілу уақыты: 2021ж.

Жұмыстың мақсаты: объектің ПСП,ЛСП,ССП нысаналау түсірілім жасап,камеральдық өңдеу жүргізу.

Жұмыс міндеттері:

- Берілген аймақпен танысу;

- Аймақта инеженерлік-геодезиялық / маркшейдерлік жұмыстар жүргізу;

- Нысаналау түсіріс (исполнительная съемка) жүргізу.

 

2.Объект атауы: бірінші линияда жүретін «Достық» метро станциясын салу. Бірінші линияда «Сайран» және «Достық» бекеттер бөлігінде орналасады. Ертеректе "Алтын Бесік“ бекеті деп аталған.

Объект орналасуы: Алматы облысы,Алматы қаласы; Әуезов ауданы;  Абай даңғылының, жолдың жүру бөлігінің астына орналастырылады. Түсу вестибюльдері Абай және Бауыржан Момышұлы қиылысында орналасатын болады.      

  Жобасы:  Станция терең іргетаспен қаланады, жабық әдіспен салынады. Бұл «Мәскеу» станциясынан кейін болады.

Жобаның берілу уақыты: 2019-2020ж.

Жұмыстың мақсаты: объектің ПСП,ЛСП,ССП нысаналау түсірілім жасап,камеральдық өңдеу жүргізу.

Жұмыс міндеттері:

- Берілген аймақпен танысу;

- Аймақта инеженерлік-геодезиялық / маркшейдерлік жұмыстар жүргізу;

- Нысаналау түсіріс (исполнительная съемка) жүргізу.

 

 

Ізденіс жұмыстарын ұйымдастыру

Ізденіс жұмыстарын жүргізуде төмендегідей жұмыстар орындалды:

• Топографиялық-геодезиялық, картографиялық және басқа да материалдар, бұрынғы жылдардағы ізденіс жұмыстарының материалдары жинақталып, зерттелді.

• Жер асты коммуникациялар мен олардың түсірістері туралы архивтік мәліметтерді тауып, ақпарат жиналды;

• Рельстердің жобалық белгілері анықталды

• Реперлер бекітіліп (перенос репера да болды), көрсетілді;

• 1:1000 масштабта AutoCad форматында жер асты коммуникациялар көрсетідген план сызылды;

• Объектінің экрандық орталық,жанама (оң және сол) сигменттері проектіге келтірілді;

• Берілген аймақ бойынша эксплуатациялау қызметтерімен келісім;

• Жер асты коммуникациялар құрамы немесе топографиялық планы;

• Обратная засечка жасалынды;

• Жесткое основание (аударылмайды) белгіленді;

• Жасалынған жұмыс бойынша құрам немесе техникалық есеп.

Объектінің тереңдігі - 30м

 

 

Нысаналау түсірілім (исполнительная съемка) жұмысы

    Маркшейдерлік түсірілім ұғымы табиғат пайдалану объектісінде орындалуы қажет сызықтық және Бұрыштық өлшеулер кешенін қамтиды. Бұл ізденістердің негізгі мақсаты-кен қазбаларының маркшейдерлік жоспарларын құру. Түсіруді жүргізу қазбалар мен техникалық құрылыстардың кеңістіктік жағдайы, қазба ресурстарының барлық жату параметрлері туралы түсінік береді. Сонымен қатар, тау – кен геометриялық зерттеулер, тау-кен өндіру қуаттарын тиімді пайдалануды ұйымдастыру мәселелері, персоналдың қауіпсіздік аспектілері және кәсіпорынның техникалық базасы сияқты бірқатар ілеспе міндеттер шешілуде.

    Нысаналау геодезиялық түсірілім құрылысшылардың жүргізілген жұмыстарына бақылауды жүзеге асыруға бағытталған. Сондай-ақ, бұл түсірілім ғимараттың немесе құрылыстың жобасын нақты шығару дәлдігін анықтауға және құрылыс процесі кезінде жіберілген жобадан барлық ауытқуларды анықтауға мүмкіндік береді. Мұндай ауытқулар мен деформациялардың себептері әртүрлі болуы мүмкін. Нысаналау түсірілім белгілі бір шамаға жобалық құжаттамадағы деректерден ерекшеленетін сипатты нүктелердің нақты координаттарын алу үшін өлшеуге бағытталған жұмыстар кешенін білдіреді.

    Бүгінгі күні нысаналау түсірілім құрылыстың заңдық аспектісі үшін талап етілетін жылжымайтын мүлік объектісінің жобасын жасау үшін негіз болып табылады. Геодезиялық құжаттамаға геодезист ғимараттың маңызды құрылымдарының жобалық құжаттардан барлық ауытқулары туралы ақпаратты енгізеді.

    Мұндай геодезиялық түсірулер монтаждық-құрылыс жұмыстарының әрбір кезеңі аяқталғаннан кейін жүргізіледі және толық салынған объектіні бақылау түпкілікті түсірумен аяқталады, оның нәтижелері бойынша тиісті құжаттама ресімделеді. Осы құжаттаманың материалдары электронды немесе графикалық түрде ұсынылуы мүмкін, бұл осы қызметтерге Тапсырыс беруші тұлғаға қандай форматта қажет екендігіне байланысты. Ол құрылыс объектісінің және оның жекелеген элементтерінің нақты жағдайы туралы мәліметтерді өзіне алып жүреді. Барлық материалдар қолданыстағы нормативтік құжаттардың барлық талаптарына сәйкес ресімделеді.

     Құрылыс процесі кезінде дайындалатын атқарушы құжаттама қазаншұңқырды дайындаудан бастап және монтаждау шатыр жұмыстарымен аяқталатын барлық ақпаратты қамтиды. Құрылыс процесі аяқталған кезде геодезиялық түсірілім жүргізіледі, ол бақылау деп аталады. Оның негізінде шығарылған жобаның бастапқы жобалау құжаттамасынан нақты ауытқуын көрсететін соңғы жоспар жасалады. Ғимарат немесе ғимарат құрылысының дайындық кезеңі қазандықтың атқарушылық түсірілімін жүргізуді білдіреді. Сапалы түсіру тапсырыс берушіге топырақ көлемін өз бетінше тексеруге және олардың әзірленуін негізді түрде төлеуге мүмкіндік береді.

Түсірілім жалпы қабылданған ҚНжЕ-ге сәйкес болуы тиіс:

· Бақылау атқарушылық түсірілім жобаны заттай шығару сапасын, сондай-ақ олардың маркшейдер ұсынған атқарушылық сызбаларға сәйкестігін бақылау үшін объектінің немесе инженерлік желілердің құрылысы бойынша жұмыстарды қабылдау бойынша жүзеге асырылады;

· Жүргізілген құрылыс жұмыстары туралы деректерді күн сайын берілген дәнекерлеу қызметтері, конструкцияларды монтаждау, дәнекерленген қосылыстарды коррозияға қарсы қамтамасыз ету, монтаждық қосылыстарды жүзеге асыру жөніндегі тиісті журналдарға енгізу және күн сайын конструкциялардың орналасуын құжаттамада тіркеу қажет.;

· Монтаждау элементтерін сапалы және берік орнату қажет, бұл құрылысты қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз етеді. Геодезиялық түсіру осы конструкциялардың дұрыс орналасуын бақылау үшін жүргізіледі;

· Атқарушылық құжаттамада мынадай материалдар болуы тиіс: атқарушылық сызбалар; конструкцияларға арналған зауыттық техникалық паспорттар; құрылыс жұмыстарын жүзеге асыру кезінде пайдаланылған материалдардың сапасын растайтын құжаттама; орындалған жұмыстар журналдары; көтергіш конструкциялардың жағдайын көрсететін атқарушылық схемалар.

Өндірістік тәжірибеде қолданылған аспаптар

     Өндіріс орнында түсіріс үшін заманауи GPS аспабын қолдандым.

     GPS (ағылшын тілінен Global Positioning System) — глобалдi орын анықтау (позиционирлеу) жүйесі деген мағынаны білдіреді. Жоба бастапқыда әскери – соғыс мақсатында жасалынып, АҚШ әскери мекемесінде іске асырылды. Жобаның негiзгi мақсаты жердегi әр түрлi жылжымалы және статикалық объектілердің орнын жоғары дәлдікпен анықтау болып табылады.            

     GPS (ағылш. Global Positioning System — жаһандық позициялау жүйесі,) — аралықты, уақытты және орналасу нүктесін анықтауға арналған навигацияның жерсеріктік жүйесі. Жердің кез келген жерінде (полярлық аумақты қоспағанда), Кез келген ауа райында сонымен қатар ғаламшардың ғарыштық аймағында нысанның орны мен жүру жылдамдығын анықтап бере алады. Жүйені АҚШ Қорғаныс министрлігі жасаған. Системаны қолданудың негізгі принціпі – мекен-жайды, уақытты өлшеу бағыты мен синхронды қабылдаулар арқылы спутниктік навигациялық антенналар арқылы табу. Үш өлшемдік координаталарын анықтау үшін GPS- қабылдағышқа төрт теңдік қажет: "арақашықтық күннің жарық шығаруына тең, сигнал қабылдағыштың әр түрлі моменттілігі және оның спутниктен синхронды сәулелену моменті.

     Глобальді позиционирлеу жүйесі – бұл, объектінің орналасуын он шақты метрден кем емес дәлдікпен, яғни оның енін, ұзындығын, биіктігін, және бағыты мен қозғалыс жылдамдығын анықтайтын жоғары дәлділік жүйе. GPS- тің құрамына бірқатар ЖЖС және бір жүйеге жинақталған жердегі бақылау станциалары кіреді. Спутниктерден сигнал алып, және алынған ақпараттарды есептеп, қорыту арқылы өзінің орнын анықтайтын жеке GPS қабылдағыштар болады. GPS спутниктік жүйенің құрамына кем дегенде әр түрлі орбиталарда орналасқан 24 ЖЖС кіреді. Бір спутниктің айналу периоды жуықтап алғанда 12 сағатқа тең.

     Спутниктер Жерге өзінің дәрежесі туралы, шынайы уақытты, шынайы күнді, барлық спутниктердің орбитальді мәліметтерін, барлық баяндаманың жіберілген ағындағы уақытын тұрақты жіберіп тұрады.

      GPS – қабылдағыш спутниктерден алынған ақпараттар арқылы әр спутникке дейінгі аралықты анықтап және өзінің координатасын есептейді.

      Қазіргі уақытта GPS жүйесі навигациялық және картографиялық мақсаттарда жиі қолданылады. Алғашқы GPS – қабылдағыштар 1980 жылдың басында пайда болды GPS жүйесін 2 классқа бөледі: навигациялық қабылдағыштар, және геодезиялық дәлдік жүйелері.

      GPS- қабылдағыш модельдерін ерекшеліктері бойынша 4 топқа бөледі: жеке GPS қабылдағыштар, көліктегі, теңіздегі, және авиациялық GPS қабылдағыштар.

Trimble R2 GNSS қабылдағышы

     GNSS қабылдағышы Trimble R2 бастапқыда әмбебап шешім ретінде құрастырылған, ол геодезистерге, картографтарға және ГАЖ мамандарына қолайлы. Trimble R2 кез-келген міндеттерді шешуге жарамды: жобаларды табиғатқа шығару, атқару немесе топографиялық түсірулерді орындау, байланыстың жоспарлы биіктігін негіздеу, ГАЖ деректерін жинау және жоғары дәлдіктегі координаттарды анықтау. Түсіру кезінде пайдаланушы бірнеше сантиметрден метрге дейін қажетті дәлдіктің дифференциалды түзетулерін алудың кең таңдауы беріледі.

     Trimble R2 қабылдағышын Trimble Access немесе Trimble Terra Sync бағдарламалық жасақтамасы бар кез-келген Trimble контроллерімен және қарапайым планшеттер, смартфондармен пайдалануға болады.

     Күнделікті тапсырмаларды орындауға арналған қарапайым қабылдағыш.

     Trimble R2 әр түрлі ауа райында қолдануға мүмкіндік беретін IP65 қорғаныс класымен жабдықталған. Аспаптың аз массаы және өлшемі оны бекіткішке (веха) жеңіл орнатуға және тасымалдауға мүмкіндік береді. Trimble R2 –мен жұмыс істеу оңай, басқару панелі қарапайым, жаңа қолданушы тез меңгеріп кете алады.

      220 каналды Trimble R2 қабылдағышы жоғары дәлдікті қамтамасыз ететін барлық спутниктік жүйелермен байланысқан.

       Қабылдағыш RTK режимінде дәстүрлі базалық станциялардан VRS желілерінен, OmniSTAR, Trimble RTX спутниктік сервистерінен түзетулер қабылдай алады. Қабылдағышта Trimble Floodlight технологиясы қолданылады, ол күрделі жағдайларда сигнал қабылдауға мүмкіндік береді.

 

Trimble R2 GNSS қабылдағышының артықшылықтары:

• 220 каналы бар Trimble Maxwell микропроцессоры кеңістіктік координаталарды анықтауда жоғары дәлдікпен қамтамасыз етеді.

• Барлық заманауи мобильді құрылғылармен байланысы: планшет, смартфон, ноутбук, әр түрлі операционды жүйедегі контроллер.

• GPS Trimble R2 әмбебаптылығы, GPS, ГЛОНАСС, BeiDou, Galileo QZSS сияқты барлық навигациялық жүйелерден екі жиілікте L1 және L2 сигналдар қабылдайды.

• GPS Trimble R2 далалық контроллермен бірге пайдалану үщін Bluetooth немесе Wi-Fi, сонымен қатар USB кабельмен жабдықталған.

 

 

Trimble R2 техникалық сипаттамалары

 

GNSS сипаттама
Конструкция типі	моноблок
Сыртқы GNSS -антенна	қажет емес
Каналдар саны	220
GPS	L1, L2
ГЛОНАСС	L1, L2
BeiDou	L1, L2
Galileo	L1, L2
QZSS	L1, L2
SBAS	L1 (WAAS, EGNOS, MSAS, GAGAN)
Жазу интервалы	0.2 - 999 секунд

 

GNSS технологиялар
Trimble 360	жоқ
Trimble HD-GNSS	жоқ
Trimble xFill	жоқ
Trimble CenterPoint RTX	иә
Z-BLADE	жоқ
OmniSTAR	иә
Backup RTK	жоқ
Көпсәулеленуді азайту	Trimble EVEREST™

 

Басқа да технологиялар
Trimble SurePoint	жоқ
RTK Bridge	жоқ
Электронный уровень	жоқ
Защита от кражи Anti-Theft Technology	жоқ

 

Дәлдігі

 

Статика, жылдам статика	мәлімет жоқ
Жоғары дәлдікті статика	мәлімет жоқ
RTK дәлдігі	10 мм+1ppm / 20 мм+1ppm
Trimble xFill дәлдігі	мәлімет жоқ
Trimble CenterPoint RTX дәлдігі	4 см / 9 см

 

Басқару

 

Қолданушы интерфейсі	светодиодты интерфейс
Web-интерфейс	иә
Уведомления по E-mail	иә
Уведомления по SMS	жоқ

 

Қуат көзі

 

Тұтынатын қуат көзі	4.95 Вт
Батарея	Li-ion батарея 7.4 В, 2.8 Ач
Батареядан жұмыс уақыты	5 сағат
Сыртқы қуат көзі	Кіші USB

 

Физикалық сипаттамалар

Жұмыс температурасы	-20°С  ̶   +55°С
Сақтау температурасы	-40°С  ̶   +75°С
Шаң-ылғал қорғанышы	IP65
Өлшемі	140 мм x 114 мм
Салмағы	1.08 кг

GPS-түсірістің дифференциалды коды

Коррекция типі	DGPS RTCM 2.x
Коррекция көзі	IBSS
Планда	0.25 м +1 мм\км СКО
Биіктік б\ша	0,5 м +1 мм\км СКО

RTX позициялау

Планда	4 см
Биіктік б\ша	9 см
RangePoint RTX	Планда 30 см
View Point RTX	Планда 60 см

OmniSTAR позициялау

VBS сервис дәлдігі	<1 м
XP сервис дәлдігі	8-10 см
HP сервис дәлдігі	5-10 см
G2 сервис дәлдігі	8-10 см

RTК позициялау

Планда	10 мм+ 1 мм\км СКО
Биіктік б\ша	20 мм+1 мм\км СКО

Желілік RTК

Планда	10 мм+ 0,5 мм\км СКО
Биіктік б\ша	20 мм+0,5 мм\км СКО

Trimble xFill

Планда	RTК + 10 мм\км СКО
Биіктік б\ша	RTК + 10 мм\км СКО

Электрлік сипаттамалар

Қондырылған аккумулятор	Съемный 7,4 В, 2800 мА\ч, литий-ионды
Сыртқы қуаттау	USB арқылы немесе зарядтау құрылғысымен
Энергия тұтыну	4,95 Вт

 

Аспап жабдықтамалары

                              

1-сурет. Trimble R2 GNSS      қабылдағыш

            

2- сурет. Қуаттағыш жабдықтары

3-сурет

   Веха                                  контроллер

        

 

Leica Viva TS15 G R1000 (1") электронды тахеометры

    Тахеометр – бұл қашықтықтарды, жазық және тік бұрыштарды анықтаумен қатар өлшеуге арналған геодезиялық аспап. Барлық алынған мәліметтерді электронды тахеометр жадысында сақтайды да, бұлардың негізінде инженерлі есептеулерді орындайды. Тахеометр жергілікті жердің топографиялық түсірісі, межелеу, бөлу жұмыстары, геодезиялық іздестірулер мен жобалық шешімдерді жер бетіне көшіру кезінде таптырмайтын зат жәнежер бедері мен ситуацияны көрсетуімен нысанның жоспарын алу сияқты қойылған барлық құрылыс және басқа да қолданбалы тапсырмаларды шешуге мүмкіндік береді.     

    Тахеометр - бұл геодезиялық әлемде төңкеріс жасаған аспап. Бұның шығуы лазерге байланысты болған. Тек ықшам және энергия жағынан тиімді жартылай өткізгіш лазер арқылы шағын корпуста қашықтық өлшеуішті орналастыруға және ішкі аккумуляторлардан қуаттандыруға мүмкіндік пайда болды. Ғылым мен техникадағы берілген жетістіктер электронды тахеометрлер құру мүмкіндігіне жағдай жасады.

     Электронды тахеометрдің теодолиттен негізгі айырмашылығы - тек бұрыштарды ғана емес, қашықтықтарды да өлшеуге мүмкіндік беретін қашықтық өлшеуіштің бар болуы. Осындай аспаптың құрылуы геодезияда жаңа дәуірді бастады, енді қосымша құралдарсыз қашықтықтарды өлшеуге және бұрын қолжетімсіз болған көптеген есептерді шешуге мүмкіндік туды. Электронды өнеркәсіптің дамуымен геодезиялық жабдықтардың өндірушілері жаңа аспаптарда, соның ішінде тахеометрлерде, көптеген мүмкіндіктерді максималды енгізген. Мәліметтерді ішкі жадыға жазуға және одан қарай бұларды қолданбалы есептерді шешуде қолдануға мүмкін болатын аспап 90-шы жылдары пайда болды. Көптеген компаниялар өз мәселелерін өзінше шешкен, бір оптика-электронды аспап аясында өз ойларын жүзеге асырудың амалдарын тапқан.

     Біз Leica Viva TS15 G  R1000 (1") тахеометірін қолданған болатынбыз.

     Leica Viva TS15 G сервоприводтары бар инженерлік роботталған тахеометрлер желісі болып табылады. Viva TS15 G SD карталарына арналған слот, USB қосқышы, WLAN және Bluetooth сияқты заманауи коммуникациялық құрылғылар бар. Барлық аспаптарда VGA (640 x 480) ажыратымдылығы бар түсті сенсорлы дисплей бар. Мұндай дисплейдің және ондағы көрсетілген ақпараттың саны арқасында дала жұмыстарын жүргізу процесі тиімдірек және оңай болады.

     Leica Viva TS15 G тахеометрлердің көру құбырының жоғарғы бөлігінде орналасқан және көрінбейтін жағдайларда, мысалы, тоннельдерде жұмыс істеуге арналған GUS74 мамандандырылған қондырмамен жабдықталған.

 

  Leica Viva TS15 G электронды тахеометрдің артықшылықтары:

· Автоматтандырылған режимде тор бойынша сканерлеу (қасбеттік түсіру, беттерді, жолдарды, жабындарды, тоннельдерді сканерлеу)

· Шағылыстырғышты іздеу, түсіру және бақылау мүмкіндігі

· Жұмыс бір маманмен жүргізілуі мүмкін

· Көрінбейтін жағдайларда немесе қараңғыда жұмыс істеу

· Далалық БҚ-да сандық абрис енгізу

· CAD файлдарын тахеометр бортына импорттау

Заманауи тахеометрлер тек өзінің техникалық сипаттамаларымен және конструктивті ерешеліктерімен ғана емес, сонымен қатар белгілі бір тұтынушы мен белгілі бір қолданыс аясына бағытталуымен де ерекшеленеді. Сондықтан тахеометрлер белгілі бір тапсырмаларды шешу үшін арналған мақсаты бойынша жіктеледі. Өлшеулердің дәлдігі мен алшақтылығы берілген жағдайда аса маңызды емес. Анықтаушы фактор ретінде белгілі бір тапсырма түрін шешу үшін аспапты қолдану тиімділігі болып табылады.

 

Leica Viva TS15 G техникалық сипаттамалары

TS15 сипаттама
Құрылғы типі	роботтандырылған тахеометр
Бұрыштық өлшеулердің дәлдігі	1 "
Бұрыштық өлшеу (есептеу әдісі)	абсолютті, үздіксіз, диаметралды
Безотражательные (зарасыз) өлшеулер	1000м
Зарасыз өлшеулер (Өлшеу дәлдігі)	2 мм + 2 ррм 500 м дейін, 4 мм + 2 ррм 1000 м дейін
Зарасыз өлшеулер (Өлшеу уақыты)	3-6 с

Басқару

Деректерді жазу және жіберу (USB түрі A және mini B)	иә
Деректерді жазу және жіберу (ішкі жады)	1 Гб
Деректерді жазу және жіберу (есте сақтау құрылғылары)	SD картасы 1 Гб немесе 8 Гб
Деректерді жазу және жіберу (Bluetooth модулі)	иә
Деректерді жазу және жіберу (порттар)	RS232
Деректерді жазу және жіберу (деректерді жазу пішімдері)	теңшелетін ASCII / DXF / XML / GSI пішімдері

   Компенсатор

 

Компенсатор типі	Екі осьті
Компенсатор (орнату дәлдігі)	0.5 ”
Компенсатор (диапазон работы)	4 '

 

Қуат көзі

 

Тұтынатын қуат көзі	4.95 Вт
Батарея	Li-ion батарея 7.4 В, 2.8 Ач
Батареядан жұмыс уақыты	5 -8 сағат
Зарядтау уақыты	2.5 - 3.5 сағат

 

Физикалық сипаттамалар

Жұмыс температурасы	-20°С  ̶   +50°С
Сақтау температурасы	-40°С  ̶   +75°С
Шаң-ылғал қорғанышы	IP55
Салмағы	5.8 кг бір пернетақтамен

 

Аспап жабдықтамалары

4-сурет. Leica Viva TS15 G электронды тахеометр

5-сурет.Көру дүрбісі

6-сурет. Деректерді жазу және жіберу көрінісі

Leica NA730 -электрондық нивелирі

Белгіленген талаптарға сай нивелирдің үш түрі шығарылады: жоғары дәлдікті нивелир – Н05, олар 1 және 2 кластық нивелирлеуді жүргізуге; дәл сериялы нивелирлер – Н3, 3 және 4 кластық нивелирлеуді жүргізуге және техникалық сериялы нивелирлер – Н10, техникалық нивелирлеуде, топографиялық түсірістер мен инженерлік–геодезиялық ізденістерде қолданылады. Стандарт бойынша нивелир Н әрпімен белгіленеді, Н әрпінен кейінгі сан 1 км-лік қос жүрістегі өзара биіктіктің орташа квадраттық қателігін көрсетеді. Нивелирлерде көру дүрбісі цилиндрлік деңгейлеуішпен не компенсатормен жабдықталады. Егер компенсаторы болса, онда дәлдікті көрсететін саннан кейін К әрпі қосылып жазылады. Сонымен қатар, дәл және техникалық нивелир, горизонталь бұрыштарды өлшеуге лайықталған лимбтармен жабдықталған. Ол жағдайда нивелир шифрына Л әрпі қосылады. Егер көру дүрбісі заттың тура бейнесін көрсетсе, онда нивелир шифрына П әрпі қосылып жазылады. Мысалы, Н-10КПЛ деген техникалық нивелирдің компенсаторы, лимбасы бар және көру дүрбісі тура бейне көрсететінін айқындайды. Н-05 нивелирі Н-2 нивелирі негізінде 1979 жылдан бастап шығарылды. Нивелирдің дүрбісі – іштен фокустағыш, контактылы цилиндрлік деңгейлеуіші, оптикалық микрометрі, элевациялық бұрандасы, қысып қоятын және дүрбіні дәл көздеуге қажет көздеуші бұрандалары бар. Н-3 нивелирі 1977 жылдан бастап шығарыла бастады. Оның компактылы цилиндрлік деңгейлеуіші және элевациялық бұрандасы бар. Цилиндрлік деңгейлеуіш көпіршігінің екі жағының бейнесі, дүрбінің көз шалымына призмалық жүйелер арқылы келіп түседі. Н-3 нивелирінің жаңартылып шығарылған Геодезиялық аспаптар 111 түрі Н-3К нивелирі. Бұл нивелирде маятникті компенсатор орнатылған. Н-3К нивелирі горизонталь лимбпен жабдықталып Н-3КЛ болып жарық көрді, мұндағы лимб бөліктері шкаласының дәлдігі 1°. Лимбта есеп 0,1° қателікпен алынады. Н-10 нивелирі – тура бейне көрсететін ішкі фокустағыш линзасы бар дүрбіден, контактылы цилиндрлік деңгейлеуіштен, элевациялық бұрандадан тұрады (53-сурет). Бұл нивелирдің бір ерекшелігі – ол жұмыс бабына тұғырық көтергіш бұрандалардың рөлін атқарушы штативтегі шарлы табан арқылы келтіріледі. Бұл нивелирде горизонталь лимбпен бірге 2Н-10Л деген шифрмен шығарылады. Компенсатор ретінде тік бұрышты призма қолданылады. Көру дүрбісінің фокустағыш линзасы жоқ. Мұнда оның қызметін вертикаль бағытта жылжи алатын компенсатордағы тік бұрышты призма атқарады.Нивелир дүрбісі заттың тура бейнесін көрсетеді. Ол толығымен айналатын екі пентапризма жүйелері арқылы жүзеге асады. Нивелир көру дүрбісі, компенсатордың комплектілері мен басқа да оптикалық бөліктермен төрт бұрышты қаптамада орналасқан. Нивелирдің төменгі жағында 1°-тық шкалаларға бөлінген горизонталь лимб бар. Қазір дүниежүзінің көптеген елдерінде нивелирлер шығарылады, олардың 40%-ы компенсаторлы. Компенсаторлы нивелирлер тиімділігінің жоғарылығына қарамастан, деңгейлеуішті нивелирлер де күннен-күнге жетілдіріліп келеді.

Leica NA 730 электрондық нивелирі-Leica кәсіби аспаптар сериясының үлкен моделі. Ол құрылыс алаңдарының ең күрделі жағдайларында дәл белгілеу және өлшеу жұмыстарын орындауға арналған. Корпустың жоғары дәрежеде қорғалуы нивелирге суға 1 метрге дейін тереңдікке қысқа уақыт батқаннан кейін де жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Leica NA 730 электрондық нивелирінің сенімділігі мен жоғары техникалық көрсеткіштері өндірілетін өлшеулердің ең жоғары тиімділігі кезінде алынған нәтижелердің дәлдігіне кепілдік береді

Leica NA 730 электрондық нивелирінің артықшылықтары:

· Жарықтандырылған оптика нысанаға дейін сумеркаларда және үлкен қашықтықта мақсаттың нақты бейнесін қамтамасыз етеді.

· Суретті ұлғайту х30.

· СҚО 1,2 мм.

· Эргономикалық соққыға төзімді және су өткізбейтін ip57 корпусы.

· Екі жақты" шексіз " бұрандамалар мақсатқа бағыттауды айтарлықтай жеңілдетеді. Көптеген мақсаттармен жұмыс істеу үшін өте қолайлы.

· Екі жылдамдықты фокус.

· Ауа компенсаторы және қауіпсіз тасымалдау үшін оны бекіту түймесі.

Leica техникалық сипаттамалары

Дәлдігі

 

Статика, жылдам статика	мәлімет жоқ
Жоғары дәлдікті статика	мәлімет жоқ
Қос жүрістің 1 км-ге СҚО	1,2 мм
Ең аз фокустық қашықтық	0,7 м
Бейнесі	тура

 

Қуат көзі

 

Тұтынатын қуат көзі	4.95 Вт
Батарея	Li-ion батарея

Физикалық сипаттамалар

Жұмыс температурасы	-20°С  ̶   +50°С
Сақтау температурасы	-40°С  ̶   +75°С
Шаң-ылғал қорғанышы	IP57
Өлшемі	210х120х120 мм
Көру құбырының ұзындығы	210мм
Линзаның диаметрі	40мм
Салмағы	1,7кг

Басқару

 

Ұлғаюы	Х30
Көру өрісінің бұрышы	1°10'
Көлденең шеңберді бөлу бағасы	1°
Компенсатордың жұмыс ауқымы	±15'
Басқа ерекшеліктер	магнитті демпфері бар компенсатор, шексіз жетекші бұрандалар

 

7-сурет. Leica NA 730

 

Қосымша

8-9 сурет. «Сарыарқа» метро бекеті болатын құрылыс объектісі

 

10-11-сурет. «Достық» метро бекетінен келген камаз,бульдозерлер

12-сурет.Экранға арканың сигменттерін коюда

13-сурет.Вентилятрлық тоннель

14-сурет.ПСП (правый станционный путь)

15-сурет.ЛСП(левый станционный путь)

16-17 -сурет. TS15 G электронды тахеометр аспабымен жұмыс

18-сурет. Электрондық тахеометрдің лазер көмегімен есеп алуы.

19-сурет. Камералдық жұмыстар. AutoCad бағдарламасы.

20-21- сурет.Маркшейдерлер ешқашан штативті жоғарыға көтермейді.Тек құрылғыны ғана өзімен бірге алып кетеді. Штативті жерде қалдырып кетуге де болмайды. Міндетті түрде үстел үстінде жату керек.

22-сурет. Істеген жұмыстарды толтыру үшін арналған журнал

23-сурет. «Көктөбестрой» жұмысшылараның істеген баспалдақтары.

24-сурет. ПСТ және ЛСП схемасы

25-сурет.Бетонның көлемін анықтау.

25-сурет. «Сарыарқа» метро бекетінің схемасы

Қорытынды

    Практиканың қорытындысына келетін болсақ, АҚ «Алматыметроқұрылыс» атқарып жатқан жұмыстар мен қызметтердің халыққа өте маңызы зор.      Өйткені,Алматы үлкен қала болғандықтан кептелістер де, үлкен де ұзақ.Метроның мұндай мәселесі жоқ. Жүру ақысы да қымбат емес,бар болғаны 80 теңге. Қалқаманды қала орталығымен қосу деген өте тамаша идея.

    Барлық жұмыстар техникалық қауіпсіздік ережелеріне атқарылды. Жұмыс барысында және жұмыс аяқталған соң түсірілімдер өңдеуге арналған камералдық жұмыстар орындалды.

     Тәжірибе барысында  жұмыстарды заманауи аспаптар көмегімен орындауды тереңірек үйрендім. Университет қабырғасында алған теориялық білімімді өндірістік практикада қолдана отырып, тәжірибе жинақтадым.

Менің ұсынысым – метро бекеттерін әр университеттер алдына орнату.Сонда, студенттер кептелісте ұзақ тұрмай, метромен тез жетеді.

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. https://kk.wikipedia.org/wiki/Алматы

2. М.Нұрпейісова “Геодезия” - “Фолиант” баспасы, Астана- 2010

3. https://geotop.com.ua/ispol.php

4. www.navistar-asia.com/‎

5. https://geosystems.kz/