Создания документов и их отправления в дело-

Если дата дня или месяца состоит из одной цифры, то впереди цифры ставятся «0».

Например: 04.02. 2013г.

СОБЖ (СРСП) тапсырмалары

Сөздерді қазақшаға аударыңыздар:

составная часть документа - реквизит –

постоянный реквизит - переменный реквизит –

полная информация - требующий –

необходимый - заполняется –

типографическим способом - документация -

организционно - распорядительные документы –

документы, регулирующие трудовые отношения -

документы, регулирующие гражданско-правовые отношения –

визирование - резолюция –

регистрационный номер документа –

отметке о поступлении документа в организацию-

справочные данные об организации –

текст документа - заголовок текста –

отметка об утверждении документа - дата –

официальные документы - способ расположении документа –

единая форма - названии организации –

общепринятый стандарт - при подготовке документа –

обязательный - подпись –

Тест тапсырмалары:

1. Деректеме дегеніміз –

а) құжаттың ресімдеудің негізгі түрі;

ә) құжатты толтырудың тәсілдері;

б) құжаттың жеке құрамды бөлігі;

в) құжаттың ресімдеудің негізгі элементтері:

2. Деректеме –латын сөзі –

а) «жазу мәнері, жазу құралы» деген сөз;

ә) «қажетті, талап етілетін» деген сөз;

б) «құжаттау, құжаттама» деген сөз;

в) «дәлелдеу тәсілі, куәлік» деген сөз;

3. Деректеменің түрлері -

а) күрделі,қарапайым;

ә) айрықша,ерекше;

б) қолайлы, көрнектілігі;

в) тұрақты, ауыспалы;

4. «Гриф утверждения документа» сөзінің аудармасы –

а) құжатты бекіту грифі;

ә) құжатты толтыру үлгісі;

б) құжатты тіркеу туралы;

в) құжатты анықтау туралы;

5. Деректемелерге қойылатын бірінші талап:

а) ресми құжатты тіркеудің басты элементі;

ә) ресми құжатты толтырудың міндетті элементі;

б) ресми құжатты орындаудың басты белгісі;

в) ресми құжатты есепке алудың негізгі бөлігі;

6. Деректемеге қойылатын екінші талап:

а) орналасуы заң актілерімен бекітілген;

ә) толтырылуы стандартқа сай келеді;

б) орналасу тәртібі стандартпен анықталған

в) бірінші басшының қолы қойылады;

7. Тұрақты деректемелерге –

а) Анықтама, қолхат, сенімхат, өтініш, қаулы, бұйрық жатады.

ә) ҚР Мемлекеттік Елтаңбасы, ҚР наградаларының бейнесі жатады.

б) Ішкі және сыртқы құжаттар, мекменің өз құжаттары жатады.

в) Түпнұсқа, көшірме, отпуск, выписка, дубликат жатады.

8. Тұрақты деректеме дегеніміз –

а) бірыңғай нысандағы типографиялық тәсілмен жасалатын құжат;

ә) мекеменің ішкі және сыртқы құжаттары;

б) мекеменің әрекеті, қызметін көрсететін құжат;

в) мекеменің басқа мекмелермен қарым-қатынасы;

9. Ауыспалы деректеме дегеніміз –

а) құжатты тіркеу кезінде толтырылады.

ә) құжатты жіберу кезінде толырылады.

б) құжатты анықтау кезінде толтырылады.

в) құжат дайындау кезінде толтырылады.

10. Тұрақты деректемелерге-

а) құжаттың коды, мекеменің логотипі, ұйымның атауы жатады.

ә) құжаттың нөмірі, мекеменің құжаты, ұйымның жұмысы жатады.

б) құжатты қабылдау, тіркеу, анықтау, жікте, анықтау жатады.

в) құжатпен жұмыс, құжатты толтыру, құжаттысақтау жатады.

Создания документов и их отправления в дело-

а) құжаттың тіркелуі және анықталуы;

ә) құжаттың іске асырылуы және сақталуы;

б) құжаттың адресат бойынша жіберілуі;

в) құжаттың орындалуы және іске жіберілуі;

12. Названия вида документа и регистрационный номер документа –

а) құжаттың мекемеге түсірілуі және қабылдануы;

ә) құжаттың бөлінуі және таратылуы;

б) құжат түрінің атауы және құжаттың тіркеу нөмірі;

в) құжаттың орындалуы және іске жіберілуі;

1- тапсырма. Нүктенің орнына тиісті сөздерді қойыңыз.

Құжат –.............,............... деген мағынаны білдіреді. Құжат қандай да бір............, бір нәрсеге деген......... растайтын іс қағазы. Құжат..........

куәландыратын іс қағазы. Бір нәрсе туралы................. куәлік. Құжаттың басты қызметі -......................,............,.............. Құжатты топтастыру -.......... мен...................... бойынша бөлу. Құжатқа қойылатын қосымша талаптар..............,..............,................. Құжаттың басты қызметі –

..........,..............,............... Құжатқа қойылатын басты талаптар -.......,.........,............,..........,...............,............... Құжаттың негізгі қызметтері – олар:................,.................,...............,..............,.................,................

2- тапсырма. Дұрыс жауаптарын табыңыздар.

Құжаттар белгілеу тәсіліне қарай:

· қызметтік, ресми-жекелік құжаттар болып бөлінеді.

· жазба, акустикалық, графикалық болып бөлінеді;

· ішкі, сыртқы(кіріс, шығыс) құжаттарболып бөлінеді.

· қарапайым, күнделікті, қызметтік болып бөлінеді.

Құжаттар мазмұнына қарай:

· ұйымдық-өкімдік,ақпараттық- анықтамалық, еңбек қарым-қатынастарын реттейтін құжаттар болып бөлінеді.

· типтік, үлгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға бірдей болып бөлінеді.

· жедел, жедел емес, шын, жалған болып бөлінеді.

· жазба, акустикалық, графикалық болып бөлінеді;

Құжаттар атауына қарай:

· бұйрық өтініш, арыз, шағым,сенімхат,қаулы болып бөлінеді.

· түпнұсқа, көшірме, отпуск, выписка, дубликат болып бөлінеді.

· қарапайым, күнделікті, қызметтік болып бөлінеді.

· қызметтік, ресми-жекелік құжаттар болып бөлінеді.

Құжаттар нысанына қарай:

· бұйрық өтініш, арыз, шағым,сенімхат,қаулы болып бөлінеді.

· 10 жылдан жоғары тұрақты мерзімге сақталады

· 10 жылға дейінгі уақытща мерзімге сақталады.

· типтік, үлгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға бірдей болып бөлінеді.

Құжаттар шығу тегіне қарай:

· қарапайым, күнделікті, қызметтік болып бөлінеді.

· қызметтік, ресми-жекелік құжаттар болып бөлінеді.

· 10 жылға дейінгі уақытша мерзімге сақталады.

· типтік, үлгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға бірдей болып бөлінеді.

Құжаттар жариялылық дәрежесіне қарай:

· шын және жалған болып бөлінеді.

· жедел және жедел емес болып бөлінеді.

· қызметтік, ресми-жекелік болып бөлінеді.

· қарапайым, күнделікті, қызметтік болып бөлінеді.

Орындалу мерзіміне қарай:

· жедел және жедел емес болып бөлінеді.

· бұйрық өтініш, арыз, шағым,сенімхат,қаулы болып бөлінеді.

· жазба, акустикалық, графикалық болып бөлінеді;

· қарапайым, күнделікті, қызметтік болып бөлінеді.

3- тапсырма. Құжаттардың атауларын аударыңыздар.

өкім -

бұйрық -

өтініш -

өмірбаян-

түйіндеме -

ақпараттық құжаттар -

басқару құжаттары -

шарттар –

міндеттемелер –

жұмыс беруші -

қызметкер –

лауазымға тағайындалу

еңбек шарты- ұжымдық шарт –

штат кестесі - қызметтік хаттар –

4- тапсырма. Сөздерді етістіктермен тіркестіріңіздер.

бұйрыққа тағайындалу

бос орынға орналасу

лауазымға арттыру

кәсіби босату

біліктілікті таңдап алыну

жұмысқа тоқтату

жұмыстан қол қойылды

еңбек шартын дайындық

Өтініш

Анықтамасы:

Өтініш дегеніміз – азаматтардың жеке құқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын, ресми түрде жазбаша баяндалатын, өтіну, өтініш білдіру, сұрау туралы лауазымды тұлғаға бағытталған ресми құжат.

Өтініш құжат ретінде кеңсе бөлімінің (канцелярия) арнайы жорналына тіркеліп нөмірленгеннен кейін ғана ресми құжат болып есептелінеді. Өтінішке мекеме басшысы бұрыштама қойғаннан кейін, сол өтініш негізінде бұйрық шығарылады. Өтініш мекеме басшына келіп түскеннен кейін, өтінішке лауазымды тұлға «бұрыштама» қояды. Мысалы: «Қарсы емеспін», «Келісемін», «Бекітілсін» т.б.

Демалыс алу туралы өтініште міндетті түрде демалыс түрі (кезекті еңбек демалысы, кезектен тыс демалыс, ақысыз демалыс), мерзімі көрсетілуі тиіс.

Өтініш негізінен мынандай жағдайларда жазылады:

• оқуға түскен кезде;

• басқа оқу орнына ауысқанда;

• бір факультеттен басқа факультетке ауысқанда;

• жатақханадан орын сұрағанда;

• жұмысқа қабылдау кезінде;

• басқа жұмысқа ауысқанда;

• жұмыстан босату кезінде;

• кезекті демалыс сұрау кезінде;

• кезектен тыс демалыс сұрағанда;

• материалдық көмек сұрағанда;

• денсаулығына байланысты академиялық демалыс алғанда т.б.

Өтініштің жазылу тәртібі:

Өтініш А-4 қағазының оң жақ шетіне, бір бағананың бойына кімге жазылғаны, одан кейін бір жол тасталып кімнің жазғаны және қағаздың ортасына майлы қара әріптермен құжаттың атауы жазылады. Одан кейін тағы да бір жол тасталып, азат жолдан бас әріппен мәтін басталады.

Құрылымы:

· кімге жазылғаны (мекеменің толық атауы, лауазымы, аты-жөні, дәрежесі / атағы);

· кімнің жазғаны: (мекенжайы / қызметі, лауазымы, аты-жөні)

· құжат атауы (өтініш);

· негізгі мәтін;

· жазылған мерзімі;

· өтініш иесінің қолы.

Үлгі-1:

ҚР Ұлттық кітапхананың бас меңгерушісі А.А. Мұратоваға Алматы қаласы Қастеев көшесі 12- үй, 7 - пәтердің тұрғыны Жайлаубаева Құралайдан Өтініш Мені оқу талабына байланысты сирек кездесетін «құнды кітаптар» қорына мүше етіп алуыңызды сұраймын. 03.07.10. Қолы

, Үлгі-2

Қазақстан-Британ техникалық университетінің ректоры, профессор, Е.Қ. Бейсембетовке қаржы-экономика факультеті менеджмент мамандығының 1 - курс студенті Н.Сағындықұлынан Өтініш Атырау қаласынан келуіме байланысты магистранттар және студенттер үйінен орын алуға рұқсат беруіңізді сұраймын. 15.07.10 (Қолы)

, Үлгі-3:

ҚБТУ магистранттар және студенттер үйінің директоры Ж.Қанапиянов мырзаға ҚЭФ, 1- курс студенті Н.Сағындықұлынан Өтініш Атырау қаласынан келуіме байланысты Магистранттар және Студенттер үйінен бір орын беруіңізді сұраймын. 15.07.10 (Қолы)

ҚБТУ ректоры Е.Қ. Бейсембетов мырзаға ақпараттық технологиялар факультетінің, 2- курс студенті Д. Досымжановадан Өтініш Мені денсаулығыма байланысты академиялық демалысқа жіберуіңізді сұраймын. Анықтама қоса тіркелген. 05.01.11 (Қолы)

, Үлгі-4:

Қазақстан-Британ техникалық университетінің Оқу ісі жөніндегі проректоры З.Қ. Түйебахова ханымға 1- курс студенті Т. Байболовадан Өтініш ҚБТУ ережесі бойынша жоғары ұпай жинауыма (GPA 3,80) байланысты, мені ақылы бөлімнен мемлекеттік грантқа ауысуға рұқсат беруіңізді өтінемін. 12.02.2012. 20.05.2011 (Қолы)

1-жаттығу. Санмен сәйкестендіріңіз.

Оқытушы қызметіне Кезекті демалыс Кезектен тыс Материалдық көмек Инженер ретінде Астана қаласына Өз еркіммен жұмыстан Жатақханадан орын Іссапарға

жіберуіңізді беруіңізді беруіңізді қабылдауыңызды қабылдауыңызды көрсетуіңізді ауыстыруыңызды босатуыңызды

өтінемін (сұраймын)

2-жаттығу. Қазақшаға аударыңыз.

расмотреть заявление –....................................................

регистрировать заявление –....................................................

дать ответ на заявление –....................................................

завление студента –....................................................

подать завление –....................................................

написать заявление –....................................................

принять заявление –....................................................

не рассматривать заявление –....................................................

содержание заявления –....................................................

Тапсырмалар:

1. Отбасы жағдайыңызға байланысты кезектен тыс демалыс сұрап өтініш жазыңыз.

2. Кезекті еңбек демалысын алу туралы өтініш жазыңыз.

3. Денсаулығыңызға байланысты академиялық демалыс сұрап, өтініш жазыңыз.

5. І. Жансүгіров атындағы орта мектептің директоры Т.С. Дәулетованың атына бір айлық сессияға баруыңызға байланысты ақылы демалыс беру туралы өтініш жазыңыз.

6. Қазақстан-Британ техникалық университеті ректорының атына «Шоқан тағылымы – 8» атты ғылыми-практикалық конференцияға қатысатындығыңыз туралы өтініш жазыңыз.

7. Факультет деканының атына спорттық жарысқа қатысуға байланысты 1-5 ақпан аралығында сабақтан босату туралы өтініш жазыңыз.

h. Негізгі сөздік:

Өтініш – заявление

Сұраймын – прошу

Өтінемін – прошу

Тұратын – проживающий

Тіркелген – прилагается

Өтінеміз – просим

Отбасы жағдайына байланысты – по семейным обстоятельствам

Денсаулық жағдайына байланысты – по состоянию здоровья

Растауыңызды сұраймыз – просим подтвердить

Салып жіберуіңізді сұраймыз – просим выслать

Қабылдауыңызды сұраймын – прошу принять

Босатуыңызды сұраймын – прошу освободить (уволить)

Тапсыруыңызды сұраймын – прошу поручить

Рәсімдеуіңізді сұраймын – прошу оформить

Бекітуіңізді сұраймын – прошу утвердить

Рұқсат етуіңізді сұраймын – прошу разрешить

Арыз

, Анықтамасы:

Арыз – азаматтардың заң арқылы қорғалатын жеке құқықтары бұзылған жағдайда оны қалпына келтіру туралы талап-тілек айтылып, заңдық тұрғыда өз құқығын қорғау мақсатында жазылатын іс қағазы.

Арыздың негізгі мақсаты – азаматтардың заңды тұрғыда бұзылған құқықтарын қалпына келтіруді талап ету. Арызда деректер нақты көрсетілу керек.

Арыз көбінесе жеке адам атынан да, ұжым атынан да жазылады. Арыз белгілі бір себеппен ғана жазылады. Арызда да өтініштегі сияқты мекеме басшысының бұрыштамасы қойылады. (Арыз тиісті орынға келіп түскеннен кейін, оған бұрыштама қойылады. Мысалы: «Қаралсын», «Комиссия құрылсын» т.б.).

Арыздың 3 түрі бар:

· өтініш түрінде жазылатын арыз;

· шағым түрінде жазылатын арыз;

· түсініктеме түрінде жазылатын арыз.

Өтініш түріндегі арыз дегеніміз – белгілі бір тұлғаның бір нәрсеге риза болмай арыздануы. Бірақ арызданушы шара қолдануды емес, өзінің талап-тілегінің орындалуын сұрайды.

Шағым түрінде жазылатын арыз – құқығының бұзылуына байланысты шағымданып шара қолдануын сұрау.

Түсініктеме түрінде жазылатын арыз – белгілі бір оқиғаға байланысты мәселенің дұрыс шешілмей жәбірленушінің болған оқиғаны нақты түсіндіре отырып қарсы арыздануы.

Арыздың жазылу тәртібі:

Арыз А-4 қағазының оң жақ шетіне, бір бағананың бойына кімге жазылғаны, одан кейін бір жол тасталып кімнің жазғаны және қағаздың ортасына қою қара әріптермен құжаттың атауы жазылады. Одан кейін тағы да бір жол тасталып, азат жолдан бас әріппен мәтін басталады.

Құрылымы:

· кімге жазылғаны (мекеменің толық атауы, лауазымы, аты-жөні, дәрежесі / атағы);

· кімнің жазғаны: (мекенжайы / қызметі, лауазымы, аты-жөні)

· құжат атауы (арыз);

· негізгі мәтін;

· жазылған мерзімі;

· арыз иесінің қолы немесе арыз мазмұнымен келісушілердің қолы.

Үлгі-1: Шағым түрі