Результаты и обсуждение. Как показали результаты предварительных опытов, наилучшим материалом для введения в культуру in vitro являются молодые побеги и проростки

Как показали результаты предварительных опытов, наилучшим материалом для введения в культуру in vitro являются молодые побеги и проростки, полученные из семян. Для стерилизации семян и эксплантов наиболее приемлемым оказалось стерилизация 96 %-й этиловым спиртом и 0,1 %-й раствором KMnO₄ в течение 1 мин. и 20 мин. соответственно. При этом достигался наиболее высокий процент живых, незараженных эксплантов.

Растения, культивируемые на среде с минеральным составом по Murashige and Skoog, показали наиболее высокий процент жизнеспособности, чем на средах Uata и Гамборга. Каллусная ткань была получена в результате каллусогенеза из молодых побегов на среде Мурасиге-Скуга (МС), содержащей нафтилуксусную кислоту (НУК) и 6-бензиламинпурин (БАП) в составе 0,4- 0,8 мг/л и 0,2 - 0,4 мг/л при пониженной концентрации сахарозы.

Динамика роста каллусной ткани в зависимости от продолжительности культивирования приведена на рисунке 1.

Из рисунка 1 видно, что оптимальное время культивирования для накопления массы каллусной ткани Peganum harmala L. на среде Murashige and Skoog составило 30 суток. Известно, что большое влияние на накопление продуктов вторичного метаболизма в условиях invitro оказывает способ культивирования растительной ткани. Для выяснения влияния способов культивирования на процессы роста клеточной ткани Peganum harmala L. была исследована динамика роста при поверхностном культивировании на агаре и инертном носителе с периодическим омыванием ткани питательной средой. Выбор пенополиуретана в качестве инертного носителя для выращивания тканей Peganum harmala L. был обусловлен существенными преимуществами этого материала. Это дешевизна, удобство манипулирования, возможность многократного использования носителя. Пористость этого материала обусловливает хороший доступ веществ питательной среды к клеткам. На рисунке 2 приведена динамика роста каллусной ткани Peganum harmala L. при культивировании на пенополиуретановых подложках и агаре.

 

 

Рисунок 1. Динамика роста каллусной ткани Peganum harmala L. в зависимости от продолжительности культивирования

 

По структуре каллусная ткань на пенополиуретане не отличалась от каллусной ткани получаемой на агаре. На пенополиуретане наблюдался более интенсивный рост, чем на агаре, и масса каллусной ткани на пенополиуретане превышала в два раза по сравнению с агаром, уже начиная на 12-е сутки культивирования. На 30-е сутки масса каллусной ткани полученной на пенополиуретане составила более 11 г/л, тогда как на агаре масса каллуса за этот же период культивирования достигала более 7 г/л.

Пенополиуретановые пластины можно рассматривать как химически нейтральную поддерживающую основу, позволяющую отказаться от использования агара, что удешевляет процесс.

На рисунке 3 представлена динамика накопления алкалоидов в культуре клеток Peganum harmala L. в зависимости от способа культивирования.

Установлено, что при выращивании каллусной ткани на пенополиуретановых подложках накопление алкалоидов происходило раньше, чем при культивировании на агаре. На 30-е сутки содержание алкалоидов в каллусной ткани культивированной на пенополиуретане составляло 1,2 раза больше, чем на агаре. Для применения в фармацевтической промышленности с практической точки зрения представляет интерес каллусная ткань, культивируемая на пенополиуретане, с использованием модифицированной питательной среды Murashige and Skoog.

В следующей серии экспериментов определяли содержание алкалоидов в каллусной ткани Peganum harmala L. Было обнаружено, что между интенсивностью роста каллусной ткани и синтезом алкалоидов существует прямая зависимость. На рисунке 4 приведено содержание алкалоидов в каллусной ткани Peganum harmala L. в зависимости от продолжительности культивирования.

Из рисунка 4 видно, что оптимальное время культивирования для Peganum harmala L. с целью получения наибольшего количество алкалоидов (4,20 %) составляет также 30 сут.

 

Рисунок 2. Динамика роста каллусной ткани Peganum harmala L. в зависимости от способа культивирования

 

Рисунок 3. Динамика накопления алкалоидов в культуре клеток Peganum harmala L. в зависимости от способа культивирования

 

Рисунок 4. Содержание алкалоидов в каллусной ткани PeganumharmalaL. в зависимости от продолжительности культивирования

 

Выводы

Таким образом, на основании результатов, полученных при проведении экспериментов, были сделаны следующие выводы:

1. Наилучшим материалом для введения в культуру in vitro являются молодые побеги и проростки, полученные из семян.

2. Модифицированная питательная среда с минеральной основой по Murashige and Skoog наилучшим образом обеспечивает процессы жизнедеятельности эксплантов Peganum harmala L. и накопление биологически активных веществ в каллусной ткани.

3. Установлено, что гормональный состав среды влияет на накопление клеточной биомассы Peganum harmala L. и количество алкалоидов в ней.

4. Наибольшее количество алкалоидов (4,20 %) содержится в каллусной ткани, выращенной при продолжительности культивирования 30 сут.

Таким образом, каллусная ткань гармалы является перспективным источником биологически активных веществ и представляет большой потенциал для их синтеза.

 

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1. Лазурьевский Г.В. Терентьева И.В. Алкалоиды и растения. - Кишинев: Штиинца, 1995. – 150 с.

2. Гринкевич Н.И. Лекарственные растения.- М.: Высшаяшкола,1991.- 420 с.

3. Murashige T., Skoog F. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures // Physiol. plant.,1998. - V. 15. - №13. - Р. 473–497.

4. Семенов С.М. Лабораторные среды для растительных эксплантов. - М.: Агропромиздат, 2005. – 25 с.

5. Плынская Ж.А., Величко Н.А. Влияние регуляторов роста на процессы синтеза вторичных веществ в культуре in vitro Ephedra monosperma // Химия растительного сырья. – 2008, №4. - С. 125–127.

 

МІНДЕТТІ МЕДИЦИНАЛЫҚ САҚТАНДЫРУДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК МӘНІ

Жайғалиева А.А Сағидолла Г.С. Нұрантай А.М.

Әлеуметтік саяси пәндер кафедрасы

Ғылыми жетекші – саяси ғылымдар магистрі Молдин Б.А.

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті,

Ақтөбе, Қазақстан Республикасы

 

Өзектілігі: Мемлекетте жүргізіліп жатқан медицина саласындағы реформалардың негізі халық денсаулығын жақсартуға бағытталған. Соның бірі міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі, азаматтарға медициналық көмек көрсету арқылы, халықты қорғаудың әлеуметтік формасы. Біздің елімізге міндетті медициналық сақтандыру жаңа ұғым болып есептеледі, сондықтан оның маңыздылығын, қажеттілігін, халықтың әлеуметтік өміріне әсерін зерттеу маңызды болып табылады.

«Міндетті медициналық сақтандыру» енгізілуінің маңыздылығы:

· тұрғындарды медициналық қызметке кететін елеулі шығындардан қаржылық тұрғыда қорғалуы;

· жоғары сапа­лы медициналық қызметпен қамтамасыз етілуі;

· медициналық қызмет көрсету жүйесінің тиімділігі;

· қаржы тұрақтылығының кепілін артуы;

· медицина қызметінің тұрғындар үшін қол жетімділігін арттыруға оң ықпалы.

Зерттеудің мақсаты: Қазіргі жағдайда міндетті медициналық сақтандыруды енгізудің қиындықтарын, медициналық сақтандырудың тарихы мен кезеңдері және біздің еліміздегі қалыптасу ерекшеліктерін және әлеуметтік мәнін анықтау. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандырудың мүмкіндіктерін бағалау.

Әдістері мен деректері: Ғылыми еңбектер мен заңнамалар және бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланған ақпараттарға талдау жасап, баға беру. Әлеуметтік зертеу жүргізу.

Нәтижелер мен талқылаулар: ҚР «Ұлт жоспары, 100 нақты қадам» бағдарламасы еліміздегі медицина саласын реформалау мақсатында сексенінші қадам «Міндетті медициналық сақтандыруды» енгізу мәселесін қойды. Бұл жүйе біздің елімізіге ерікті сақтандыру ретінде 90-ы жылдары енгізілген болатын, бірақ халықтың 2 -ы ғана ерікті түрде сақтандырылған. Оның өзіндік себептері де бар, бірінішіден, халықтың әлеуметтік - экономикалық жағдайының төмен болуы, екіншіден, ақпараттардың аздығымен түсіндіру жұмыстарының болмауы, үшіншіден, басқару жүйесінде механизмдердің жетілмеуі себеп болды. Қазір халықаралық тәжірибелерге сүйене отырып міндетті медициналық сақтандырудың барынша тиімді жақтарын зерттеп, халық денсаулығын жақсартудың оңтайлы жолдары мен қол жетімді медициналық қызметтің керектігі талданды.

Қорытынды: Зерттеуде міндетті медициналық сақтандырудың тарихы мен кезеңдері және біздің еліміздегі қалыптасу ерекшеліктері анықталды. Сонымен қатар міндетті медициналық сақтандыру, ерікті сақтандыру ұғымдары, нысаны, жүйесі, оның медицина саласының қызметіне әсері көрсетілді. Қазақстандағы медициналық сақтандырудың деңгейі, халықтың заңдық сауаттылығы, әлеуметтік жағдайын дамыған және посткеңестік елдермен салыстыра отырып баға берілді. Міндетті медициналық сақтандыру халық денсаулығын жақсарту, медициналық мекемелердің қызмет сапасын арттыру, қаржыны үнемдеу үшін тек мемлекеттің ғана емес, барлық қоғамның алдында тұрған өзекті мәселе ретінде нақтыланды.

Әдебиеттер тізімі:

 

1. ҚР «Ұлт жоспары, 100 нақты қадам» бағдарламасы. 2015ж.

2. «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру» бағдарламасы, қараша

2015ж.

3. «Медициналық сөздік» Алматы, 2009ж.