2015-08-21
1781
Орындаған:Т-11-21гб оқушысы Майсоветов Ф.
Тексерген: Алкенов Б.К.
Қорғау күні: 02.03.15ж.
Бағасы:__________________
Мазмұны
Кіріспе 1.Жалпы бөлім 1.1Жөндеудің түрлері, әдістері және тәсілдері 1.2Ақаулары мен оның себептері
2. Арнайы бөлім 2.1 Бөлшек конструкциясының ерекшеліктері мен түрлері 2.2 Дефектілік карта 2.3Бөлшекті қалпына келтірудің тиімді әдістерін таңдау 2.4 Жөндеудің технологиялык процессі 2.5 Жөндеуге кететін уақытты есептеу 2.6 Жөндеудің еңбек сыйымдылығын есептеу 2.7Жұмыскерлердің жұмыс істеу режимі мен демалу күндері 2.8Жөндеуге қажетті жабдықтарды, құралдарды таңдау 2.9 Жөндеу учаскесінің ауданын анықтау және сызба жоспарын құру 2.10 Жөндеу технологиялық картасын құру
3.Конструкторлық бөлім 3.1.Айлабұйымды таңдау шарты 3.2 Айлабұйым конструкциясының эскизі, қызметі және жұмысы 3.3 Жауапты бөлшектерінің тексеру есебі (эскизімен)
4. Экономикалық бөлім 4.1 Бөлшекті жөндеуге кететін шығынды есептеу 4.2Қалпына келтудің тиімділік есебі
5. Қортынды
6.Пайдаланған әдебиеттер тізімі
7. Графикалық бөлім: 1-парақ А1 форматында -Жөндеу технологиялық картасы2-парақ А1 форматында – Жөндеу учаскесінің сызбасы А2-де және қондырғы сызбасы негізгі бөлшек сызбаларымен А2-де
Кіріспе
Автомобиль көлігімен тасымалдауда техникалық күйі қалыпты болатын жылжымалы құрамды автомобильдер пайдаланады.
Қалыпты техникалық күйі дегеніміз жылжымалы құрамның техникалық пайдалану ережелерінде көрсетілген нормаларға толығымен сай болып, жұмыс істеу қабілеттілігін сипаттайтын параметр.
Автомобильдерді техникалық пайдаланудың негізгі мақсаты берілген пайдалану шарттарындағы автомобильдің жұмыс істеу қабілетін сақтауға кететін шығындарды азайту болып табылады.
Бұл міндетті тиімді орындау үшін автомбиль бөлшектерін пайдалануға байланысты бұзылуының физикалық процестеріне негізделген оның техникалық күйінің өзгеруін белсенді бақылау,
Автомобильдің негізгі пайдаланушылық қасиеті қозғалыспен байланысты. Олар жүйелердің, тораптардың және агрегаттардың параметрлерімен, және шығу сипаттамаларымен анықталады. Бұл параметрлердің деңгейі конструкциялау және өндіру процесінде қамтамасыз етіледі де,пайдалану кезінде автомбильдің техникалық күйін тәуелді болады. Ұзақ пайдалану кезінде автомобильдердің техникалық күйі нашарлайды. Автомобильді ұзақ пайдалану мерзімінде жұмыс істеуге қабілетті күйде ұстау техникалық баптау (ТБ) жөндеудің негізгі тіндеті болып табылады.
Бірақ та біз ұмытпауға тиіспіз әр бір автомобильді озінің қалыпты жүрісіне байланысты ұқыпты ұстамаса онда ол бұзылып қалады негізгі алдыңғы аспада сол сияқты бұзылуы мүмкін. Мұндай жағдайда біз оның күнделікті күтім, техникалық қызмет1, техникалық қызмет 2, ағымдағы жөндеу және күрделі жөндеу арқылы ақауын тауып алдын ала жөндей аламыз. Негізгі құралдың естен шыққан жағдайында өндіріс процесі де тоқтауы мүмкін. Ал өндіріс процесінің тоқтауы біздің пайда табуымызға кедергісін жасайды. Ал жөндеу арқылы біз өндіріс процесінде көп жетіктіктерге жетеміз.
1. Жалпы бөлім
1.1 Жөндеудің түрлері, әдістері және тәсілдері
Жүк автомобильінің кузоватары әр түрлі болады олар ашық (платформалы, самосвалды және т.б) және жабық (фургондар, цистерналы және т.б)
КамАЗ-5320 автомобильінде темір борттық платформа орналасқан, алты бортты және каркас тентымен.
Тұғырын негiздеу екi шеткi кескiндер, байлам тұратын металлдық қаңқаны түрде атқарылған және үш арқалық отбасы байланған бойлық күшейткiштер. Байлам, күшейткiш және арқалығы жапырақ 2,8—3 м-шi қалыңдықпен жасалады
Тұғырлық жиегi металлдық қаңқадан тұрады және 1 см-лі қалыңдық металлдан дайындалған. Бүйiр және артқы борттар қайырмалы. Табанды арнаулы болттармен вертикаль күйде белгiленедi. Одан басқа, табанды тартылған құрылғымен шынжырымен өзара қысып буылып тұрады.
Жаппай өндiрілетің жүк автомобилдерінің кабинасы жабық түрiнде, екi немесе үш орынды болады. жүк автомобилдерінің кабинасы ЗИЛ-130, ГАЗ-53, МАЗ-500 и КамАЗ цельнометаллические, екі есікті; бұл автомобильдердің жабық корпустары (кабиналары) алдын ала жасалады: шектік панельдер, қақпа панельдері, артқы панельдері, үстінгі панельі және каркасыда.
Арнайы кабина детальдары қалындығы 0,8—1,2 мм металлдан дайындалады.
Бөлшектері:
1. Кабина
2. Борт
3. Крысло
4. Бампер
5. Есіктер
6. Айналары
7. Терезе
8. Дөнгелектері
9. Кабиналары
10. Панель
Автомобилдiк әлем әрқашан өзгерісте болады және жаңа жүк автокөлiктерi күрделiрек. Қауiпсiздiктi салада бәсекелестiк автомобильді құрылым металлургтермен тығыз байланысты болып келеді, жаңа жүк кузов түрлері және жаңа технологияны пайданалану үстінде. Бұл мамандардың шанақ жөндеудің жаңа әдісін табу саласы.
Кузов жөндеудің үш негізгі категорияға бөлінеді: физикалық, химиялық және механикалық.
Созымдылық (ковкость) – жұқа жапырақ күйіне дейін өңдеу, мөр сиякты ыстық немесе салқын күйде басып, соғылыс және домалатып жазу.
Иілгіштік (упругость) – күштің әсерімен өзгеруі және бастапқы пішінді қайта қабылдау.
Созылмалы (растяжение) – болаттың(сталь) пішіні өзгеруіне(деформация) созылуға әкеп соғады. Болаттың ұзақ созылудың процесінде үзілу мүмкіндігі туындайды.
Тұтқырлық (вязкость) – тұтқырлықтың үзіліссіз созылу қасиеті. Мысалы, 1г күмістен 2шақырым сымға тартып алуға болады.
Беріктік (прочность) – металл беріктігінің шегі. Созылумен, қызумен, бұраумен және жылжудың әсері болуы мүмкін.
Қаттылық (твердость) – сыртқы элементтің басуы металлдың қарсылығына әсер етеді.
1.2 Ақаулары мен оның себептері
Негізгі ақаулары:
Шанақтардың дефектоскопиясы жөндеудi технологиялық үдерiстiң маңызды бөлiгiн болып көрiнедi. Шанақ ескi бояуды алып тастаудан кейiн жарамды, түрдiң ұйғарымын жарамсыз бөлшектердi ақауын iрiктеу, таңдап алуды мақсатпен мұқият бақылауға душар болады және жөндеу жұмыстарының көлемi. Шанақтың дефектоскопиясы және оның түйiндерi оның жөндеуiне автокөлiк үшiн әр түрiндегi өңделген техникалық шарт сәйкес жүргiзiледi. Дефектацияның қабылданған тәсiлiнен және онының орындауын тәптiштiлiк жөндеудiң сапасын едәуiр дәрежеде бағынышты болады.
Шанақтың дефектоскопиясы және оның бөлшектерi шанақтың жалпы бөлшектеуi бөлiмшелерiнде ұйымдастырады және оның жөндеуi бөлiмшелерiнде. Шанақ ақауларды табылу үшiн корпуста, сонымен бiрге қайта жасалған бөлшектер, пiсiру жiктерiнiң бақылауы үшiн бүлдiрмей тексеру әдiсiнiң тәсiлдерiн қолданылады.
Автожөндеу зауыттарға шанақ техникалық жағдай жай көздi бөлшектердi беттiң сыртқы тексеруiмен әдетте тексередi немесе қайта-қайта қараудың ең қарапайым лупаларының көмегiмен. Ол үшiн әдетте көзде төрт немесе тоғыз еселi қосокуляр лупаларды қолданылады.
Мынау әдiс беттiң жарықтар, коррозия шiрiтiп жiберулерi, пiшiнсiзденудi табылуға рұқсат бередi тағы басқалар арнаулы өлшегiш аспаптар, тетiктермен өлшеу және үлгi геометриялық бөлшектер, өлшемдердi ауытқу бастапқы табылуға рұқсат бередi.
Сынықты анықтауы үшiн және мүшелелген бөлшектерiн отырғызуын тығыздығын ұйғарымын қолданылады да қай бөлшектерiн дыбыстың үндестiлiгiнiң ұйғарымында балғаның бөлшектерiн тарсылдату негiзделген тарсылдатулары әдiсi. Дыбыстың үндестiлiгiнiң өзгерiсi бойымен жарықшақ анықтауға болады және бәсеңдетiлген қосылулар
Мысалы, дегенмен сырттай қарау пiшiн, беттiң тоты, жарықшақтың бөлiмше бұзылған майысқан жер iрi, көрiнетiн зақымданудың көздерiне ғана орнатылуға болады тағы басқалар шаршау шанақтың алып жүретiн элементтерiнiң кейбiр орындарында қорланудың нәтижесiнде және салдарынан елеулi металды берiктендiру тойтар тақталардың қайта жөндеулерiн процесс пайда болған тәсiлдермен спецнальными анықтай алған қылтықты жарықшақтар көрiнiп қалады.
Сұйықтықтың молекулалық қасиет негiзделген тәсiл үстiртiн ақауларды қуыста индикатор сұйықтықтарын капилляр ену негiзделген (кiретiн сұйықтықтарды әдiстер) капилляр әдiстерi атауын алды және индикатор суретiн тiркеу. Наибольшее распространение получили мелокеросиновый цветной и люминесцентный методы. Керосины, жақсы сулану ие бола және беттiк керiлiспен, тығыздықта жеңiл кiредi. Мынау әдiстi мән тұр тексерiлетiн орын керосинымен дымдайтынын зарыққан, және құрғақ сүртiледi немесе ауаның ағынымен құрғатылады.
2. Арнайы бөлім
2.1 Бөлшек конструкциясының ерекшеліктері мен түрлері
Жүк автомобильінің кузовын жөндеу – құрылғысы
1.Машинка для полировки и шлифовки
2.Электрогазосварочный аппарат
3.Краскораспылители
4.Компрессор
5.Кептіру камерасы
6.Металл кесуге арналған агрегат
7.Лучковая пила
8.Лобзик
9.Компьютер
10.Моющие средства
11.Обезжиривающие средства
12.Ветошь
13.Абразивная бумага
14.Аэрографическая краска
15.Автомобильная краска
16.Лак
17.Полировочный валик
18.Средства защиты
2.2 Дефектілік карта
| Рет № | Аспаптардың аталуы | Аспаптардың ақаулары | Жою тәсілдері | |
| Кабина | 1. Майысады 2. Шіриді 3. Қыйылады 4. Сынады 5. краскасы түседі | Түзеу, шпаклевка жағу, полироватьету, пісіру, ауыстыру, краскалау, кептіру. | ||
| Борт | 1. Майысалды 2. Шіриді 3. Қыйылады 4. Сынады 5. Краскасы түседі | Түзеу, шпаклевка жағу, полироватьету, пісіру, ауыстыру, краскалау, кептіру. | ||
| есіктері | 1. Майысады 2. Шіриді 3. Қыйылады 4. Сынады 5. краскасы түседі | Түзеу, шпаклевка жағу, полироватьету, пісіру, ауыстыру, краскалау, кептіру. | ||
| крыло | 1. Майысады 2. Шіриді 3. Қыйылады 4. Сынады 5. краскасы түседі | Түзеу, шпаклевка жағу, полироватьету, пісіру, ауыстыру, краскалау, кептіру. | ||
| бампер | 1. Майысады 2. Шіриді 3. Қыйылады 4. Сынады 5. краскасы түседі | Түзеу, шпаклевка жағу, полироватьету, пісіру, ауыстыру, краскалау, кептіру. | ||
2.3 Бөлшекті қалпына келтірудің тиімді әдістерін таңдау
Жөндеу кәсіпорындарында ақауды жөндейтің түрлі әдістер бар.
Жөндеу өлшемдерінің әдісі қосымша бөлшектер пластикалық пішінің өзгерту гольваникалық пісіру, балқыту жэне т.б.
Бір қатар бұл көрсетілген әдістердің барлығы жоғары жұмыс мұмкіндігі қайтамассыз есептелуі.
Бөлшекті жөндеудің ең жеңіл түрін таңдау үшін сол қабындыны бағалау керек және белгілі бір бөлшекті жөндеу қолдану мұмкіндігі.
Жөндеу әдісін бағалағанда үш критериямен жүргізіледі - қолдануы экономикадағы және қолдану ұзақтығы.
Қолдану критериясы белгілі бір бөлшекке бағыттталған әртұрлі қалпына келтіру әдістерін анықтайды.
Мысалы: Жүк автокөліктерінің кабинасы жай жүргенің озинде тастар қоқымдар тиіп майысады, корозия, краскасы түседі. Осыны болдырмау үшін кәзіргі кезде арнайы пленкалар жабыстырылады автомобильдің кузовына және терезесіне. Ол қосымша ақша кеткенімен кузовты краскалауға,жоңдеуге,корозиядан сақтайды.
2.4 Жөндеудің технологиялық процесі
 |
 | |||
 |
2.5 Жөндеуге кететің уақытты есептеу
Учаскедегі тізімдік жұмысшылар саны толық жұмысшы саны мен штатта жоқ жұмыскерлер санымен есептеледі (демалыс, ауру, іссапарлар):
Ттізім= Тжыл/Қенб.уақ (2.1)
Кузов – жөндеу бөлімшесінің адам санын мына формуламен есептеледі:
Ттізім=1470/1960= 0,8 1 адам деп қабылдаймыз
Тжыл- жылдық еңбек сыйымдылығы
Қеңб.уақ- жөндеу жұмыскерлерінің жұмыс уақытының жылдық қоры- 1960 сағ
Жүк автомобильінің ақауларын жөндеу уақыттың есептеу
ТЖЕС=tдана/60 * Nж*Кж (2.2)
мұндағы:
tдана – бір дана бөлшекті жөндеуге кететін уақыт
tдана – 70 мин
Nж – тапсырма бойынша АБҚ - 1800
Кж - жөндеу кофэ. 0,7
ТЖЕС – 70/60*1800*0,7= 1470 адам.сағ
2.7 Жұмыскерлердің жұмыс істеу режимі мен демалу күндері
Өндіріс кәсіп орынның бөлімшелерінің жұмыс істеу тәртібі
Жұмыс уақыты танертең сағат 9.00-ден бастап, кешкі сағат 18.00-ге дейін жұмыс істейді. Түскі ас және демалу уақыты 13.00-ден 14.00-ге дейін.
1 – жұмысқа дайындық – 30 минут
2 – негізгі жұмыс уақыты – 420 минут
3 – үзіліс уақыты – 60 минут
4 – жұмыстың аяқталуы –15 минут
5 – жұмыс орнын жинастыру – 15 минут
2.8 Жөндеуге қажетті жабдықтарды, айлабұйымдарды, құралдарды таңдау
Агрегат жөндеу учаскесінің жабдықтарын арнайы нормативті құжаттардан, кітаптардан немесе қазіргі заманға сай жабдықтарды ғаламтордан алып, арнай кестеге еңгіземіз:
Жабдықтар, құралдар 2.1 Кесте
| Рет № | Аталуы | Саны | Өлшемі, мм | Ауданы, м2 |
| Кузов түзелеу орны | 1200х900 | 1,1 | ||
| Металл кесетің агрегат | 1300х700 | 0,9 | ||
| Электрогазосварочный құрылғы | 700х500 | 3,5 | ||
| Аспаптар шкафы | 1400х600 | 0,8 | ||
| Краскалау орны | 1800х800 | 2,8 | ||
| Кептіру камерасы | 1600х800 | 1,3 | ||
| Арнайы компьютер | 1600х800 | 1,3 | ||
| Арнайы киім шкафы | 1500х500 | 0,75 | ||
| Компрессор | 800х400 | 0,32 | ||
| Гидро көтергіш | 1500х900 | 1,4 | ||
| Қоқыс жәшігі | 600х500 | 0,3 | ||
| Қол жуғыш | 400х400 | 0,16 | ||
| Барлығы | 14,6 |
2.9Жөндеу учаскесінің ауданың анықтау және сызба жоспарын құру
2.10 Жөндеу технологиялық картасын құру
Агрегат жөндеу уческісінің ауданың төмендегі формуламен есептейміз:
Fyч= Kt * ∑Fжаб (2.3)
мұндағы:
Kt - жабтықтарды орналыстару тығыздық коэффициенті, Kt= 3,5 – 4,5
∑Fжаб - қабылданған жабтықтардын жалпы ауданы 14,6 м2
Fyч =4,5*14,6= 65,7
Учаскінің ені 6м, ұзындығы 11м.
 |
3. Конструкторлық бөлім
3.1. Айлабұйымды тандау шарты
3.2 Айлабұйым конструкциясының эскизі, қызметі және жұмысы
3.3 Жауапты бөлшектерінің тексеру есебі (эскизімен)
Менің жобалау бөлімшемде темір кесетің тістеуіктер арнаулы айлабұйымды таңдап алдым.
Осы айлабұйымды пайдаланған уақытта жұмысы аз энергия, аз күш жұмсау арқылы автокөліктің кузовының шіріген жерлерін кесип алынады және соның орнына баска бөлшек пусіріледі.
Айлабұйымның құрылысы қарапайым, онымен жұмыс істеуге ыңғайлы.
Айлабұйымның құндылық бағасы және шығынның өтелуі
темір кесетің тістеуіктер ол өте тиімді инструмент. Оның орташа бағасы 2500 тг, ол арзан болғандықтан өзінің шығының онай өтейді.
4. Экономикалық бөлім
4.1 Бөлшектерді жөндеуге кететін шығынды есептеу
Жобаның экономикалық бөлімінде жөнделген бөлшектің шығынын анықтап сатып алынған бөлшектің құнымен салыстырып, тиімді екенін шешу болып табылады.
Шығындар сметасын құрамыз. Оған сатып алынған бөлшектер енеді, басқа бұйымдар болса және жұмысшының еңбек ақысы, сонымен қатар үстеме шығындар да енеді
ЖШ = Шм + ЕА+ ЖБ, тенге
ЖШ = 90000+8340 =98340 тенге
мұндағы:
ЖШ-жалпы шығын, тенге
Шм – Материалдар шығыны, тенге
ЕА – Жұмысшылардың енңбек ақысы, тенге
ЖБ -Жаңа бөлшектің құны, тенге
4.2 Қалпына келтірудің тиімділік есебі
7.1 Пайдалану шығындарынан жылдық үнемділік
Үнемж = ∆Sтқ,аж * Lж / 1000 теңге
Үнемж =800*1099018/1000=879214
Мұндағы:
∆ Sтқ,аж -1000 км жүрістегі автомобильдерге техникалық қызмет пен техникалық жөндеудің шығындарын төмендету,теңге
7.2 Капитал салымы
К = Үнемж * Төтеу теңге
К =879214*3=2637642
Мұндағы:
Төтеу - капитал салымының өтелу мерзімі
7.3. Жылдық экономикалық тиімділік
Эт = Үнемж – К * Ен теңге
Эт =879214-2637642*0,15=480567
Ен - капитал салымының салыстырмалы тиімділігінің нормативтік коэффициенті - 0,15
Қорытынды
Автомобилдiк әлем әрқашан өзгерісте болады және жаңа жүк автокөлiктерi күрделiрек. Қауiпсiздiктi салада бәсекелестiк автомобильді құрылым металлургтермен тығыз байланысты болып келеді, жаңа жүк кузов түрлері және жаңа технологияны пайданалану үстінде. Бұл мамандардың шанақ жөндеудің жаңа әдісін табу саласы.
Жүк автомобильінің кузоватары әр түрлі болады олар ашық (платформалы, самосвалды және т.б) және жабық (фургондар, цистерналы және т.б)
КамАЗ-5320 автомобильінде темір борттық платформа орналасқан, алты бортты және каркас тентымен.
Тұғырын негiздеу екi шеткi кескiндер, байлам тұратын металлдық қаңқаны түрде атқарылған және үш арқалық отбасы байланған бойлық күшейткiштер. Байлам, күшейткiш және арқалығы жапырақ 2,8—3 м-шi қалыңдықпен жасалады
Менің жобалау бөлімшемде темір кесетің тістеуіктер арнаулы айлабұйымды таңдап алдым.
Осы айлабұйымды пайдаланған уақытта жұмысы аз энергия, аз күш жұмсау арқылы автокөліктің кузовының шіріген жерлерін кесип алынады және соның орнына баска бөлшек пусіріледі.
Айлабұйымның құрылысы қарапайым, онымен жұмыс істеуге ыңғайлы.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Автокөлік қозғалыс құрамына техникалық күтім өткізу және жөндеуге арналған жағдайлар жинағы.
2. Б. Н. Суханов, «Техническое обслуживание и ремонт автомобилей» – Москва: Транспорт, 1991 -159 бет.
3. Г.Ф. Фастовцев, «Организация технического обслуживания и ремонт легковых автомобилей». – Москва: Транспорт, 1989 – 240 бет.
4.Е.С. Кузнецов, «Техническая эксплуатация автомобилей» – Москва: Транспорт 1991
5. «Положение о техническом обслуживаний и ремонте подвижного состава автомобильного транспорта.» – Москва: Транспорт 1988
6. П.Ж.Жүнісбеков «Автомобильдеоді жөндеу және техникалық қызмет.» -«Фолианат» баспасы Астана 2007
7.Н.Д. Лапенко, “Методическое указание по выполнения отдельных разделов ДП” Астана. 2003 жылы
8. Книга Устройство, техническое обслуживание и ремонт легковых автомобилей 2000 жылы9. Л.Ф. Чернышев, Г. Е. Шехтер “Техническое обслуживание автомобилей Москвич-408 и Москвич-412”.
