Кіріспе

Ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы кәсіптік мектептегі сабақтарды жаңаша ұйымдастыру, мұғалімнің рөлі мен қызметінің артуына жағдай жасау, теориялық, ғылыми – педагогикалық және психологиялық зерттеулерге сүйене отырып, оқушылардың құзыреттілігін қалыптастыру, ақпараттық технологиялар мен инновациялық оқыту әдістері арқылы оқушыларды ізгілікке, елжандылыққа, саналылыққа, адамгершілікке, имандылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Инновациялық әдістерді баланың білім деңгейіне және жас ерекшелігіне қарай оқу үрдісінде пайдалану негізгі міндет болып табылады.

Web-технологияның негіздерін Web-сайт пен Web-беттер (парақтар) құрайды. Internet – тегі ақпарат Web – сайттар түрінде ұсынылады. Web – сайт (сайт, интернет қоры, көзі, портал) – ортақ тақырыппен, навигациямен, ортақ, URL – мекен-жайымен біріктірілген, өзара еренсілтемелер көмегімен байланысып, бір серверде орналасқан веб – беттер жиынтығы. Әрбір Web – сайттың өзінің біргей мекен жайы – URL (ағылшын.Uniform Resource Locator) бар, оны желіден осы мекен жай бойынша тауып алуға болады. Web – сайтқa арналған URL – дін көрнісі мынадай болады: http://www.атауы.үйшік.

Кез-келген ақпараттық жүйенің маңызды функцияларының қатарына жүйедегі сақталған ақпаратты тиімді таңдау болып табылады. Сол функциялардың біреуі – қажетті ақпаратты іздеу мүмкіндігі. Пайдаланушы жүйенің сапасына сол жүйеге кірістірілген іздеу механизмінің жұмысына байланысты пікір бере алады. Іздеу машиналарының маңызды параметрлеріне сұранысты орындау жылдамдығы және алынған ақпараттың сұраныс талабына сәйкестілігі болып табылады.

Ақпаратты іздеу проблемалары жайлы сұрақтар бізге көптеген маңызды жалпы сұрақтар төңірегінде ой салып, алгоритмдерді құруда олардың тиімділігін арттыру, оның ең тиімді екенін дәлелдеу дағдыларын қалыптастыруда көмегін тигізеді.

Сұранысқа жауап ретінде сіз әдетте құжаттардың ұзын тізімін алаcыз, оның көбі сіздің сұрағыңызға жауап бермейді және сол тақырыпқа ешқандай қатысы болмайды. Сондай құжаттар релевантты емес (ағылшын сөзінен шыққан, relevant - лайықты, қатысты) деп аталады, ізденіс бойынша табылған құжаттар релевантты құжаттар деп аталады.

Табылған сілтемелердің тізіміндегі релевантты құжаттардың пайызы сұраныстың дұрыс қойылуына байланысты болады.

Интернет желісіндегі мәліметтерді миллиондаған мекемелер даярлайтын болғандықтан, әлемдік желідегі ақпараттарды тез тауып алуда іздеу серверлерінің көмегі зор.

Іздеу машинасы тапқан барлық құжаттардың ішіндегі релевант құжаттардың бөлігін іздеу дәлдігі деп атайды. Релевантты емес құжаттарды шуы бар құжаттар деп атайды. Егер табылған құжаттардың барлығы релевантты болып келсе (шуы жоқ құжаттар), іздеу дәлдігі 100% құрайды. Егер барлық релевантты құжаттар табылса, онда іздеу толымдығы 100% тең.

Релеванттылық - ақпараттық сұраныс пен сұраныс арқылы алынған нәтиже арасындағы мағыналық сәйкестік. Сайттың релеванттылығы түсінігіне іздеу сұраныстары нәтижесінің релеванттылығы, сонымен бірге қолданушы үшін қосымша сайт контенттінің релеванттылығы кіреді. Қолданушыларға сайт релеванттылығы іздестіру жүйелерінің релеванттылығына қарағанда маңызды орын алады. Сондықтан да релеванттылықты арттыруды келесі жолдар арқылы жүргізуге болады:

1. іздестіру жүйелеріне байланысты сайтты оңтайландырып жоғары деңгейдегі релеванттылыққа ие болу;

2. қолданушылардың талаптарына сәйкес сайт құрып, оның релеванттылығын жоғарылату.

Дипломдық жұмыстың мақсаты сұранысқа сайттардың (құжаттың) релеванттылығын анықтау алгоритмін зерттеп, сол арқылы релеванттылық арттыруға мүмкіндік беретін тәсілдерін қарастыру, сонымен бірге іздестіру жүйелерінің алгоритміне рангілеу факторының әсерін зерттеу болып табылады.

Өйткені іздестіру жүйелерінің нәтижелері қолданушының сұраныс талабына сәйкестігі тек іздеу жүйелеріне байланысты болмайды, ол сұраныстың дұрыс ұйымдастырылғанына тікелей байланысты болады. Яғни, сайт қолданушысының талабын қойылған сұраныс толық және дұрыс анықтайтынына мән беріледі. Айта келгенде, іздеу сапасы екі өзара тәуелді параметрлермен анықталады: дәлдікпен және іздеу толықтығымен. Толықтықтың артуы дәлдікті төмендетеді және керісінше.

Интернеттегі ақпараттың көлемі өскен сайын іздестіру жүйелерін жасаушылардың алдында күрделі мәселе тұрды – сұранысқа бірдей релевантты құжаттар санының көптігі және оларды іздеу нәтижесінде рангілеу үдерісінің қиындығы. Сондықтан ақпарат шынайылығының аздығы немесе көптілігі деп бөлу және оны ұсынатын қорлардың «маңыздылығын» немесе «беделділігін» есепке алуына қажеттілілігі туындайды.

1 «WEB-ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ» ПӘНІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

1.1 Интернетте бағдарламалау тілдері

Жаңа заманғы автоматтандырылған ақпараттық жүйелер (АЖ) клиент-сервер үлгiсiнiң негізінде құрылады. Тәжірибе жүзінде iске асыруларында мұндай ақпарат жүйелерi деректер қорына (ДҚ) сақталады, ал пайдаланушыларға рұқсат етуге арналған бағдарламалық қамтамасыз етудi кешені желiнің екi жақтарында орналасуы керек - серверде және клиенттiң компьютерiнде.

Бұл мәселелердiң шешу қажеттiлiгiн бiртұтас ақпараттық кеңiстiкке әртүрлi ақпараттық қорлардың кiру тапсырмасын өңдеушiлердiң алдына қойылды.

Web глобалды ақпараттық жүйесiнiң күннен күнге өсіп келе жатқан танымалдығы негiзiнде әртүрлi ақпараттық жүйелердi бiрлестiре алатын технологиялық платформаны алдын ала анықтады. Web-технологиялар және құралдар негізінде құрылған АЖ, HTTP хаттамасын қолдану және көп платформа қолдалатын HTML тілінде жазылған құжаттарды белгілеу арқасында, компьютердің аппараттық және программалық ерекшелiктерiнен және операциялық жүйелерден тәуелсiз. Жүйенiң ақпараттық қорлардың көрінуі Web- сервердің бағдарламалық баптау көмегiмен iске асады,ал кез келген ақпараттық жүйе үшiн әмбебап клиенттік БҚ рөлін клиенттiң ОЖ бағдарлама-браузер атқара алады.

Жалпы қарасақ сервер қосымшасы басқару орталығының қызметін атқарып тұр, ол қажет жағдайда пайдаланушылардан сұраныстарын қабылдап деректер қорына немесе серверлік бағдарламаға (біздің жағдайда серверлік бағдарлама ретінде РНР өңдеушісі болады) бағыттайды, оларды өңдейді және клиентке қайтарады[2].

Web-қосымша өзінің дамуын Web-тораптар мен Web-жүйелерден бастады. Бірінші Web-тораптар, Тим Бернерс-Ли физиканың CERN бөліктерінің Еуропалық лабораториясына арнап құрылған, пайдаланушыларға өздерінің компьютерінен басқа зерттеушілерден ақпараттар мен құжаттарына тура қатынауға мүмкіндік беретін, бөліктелген гипермедиа жүйелерінен құралды. Клиенттік компьютерлерде жұмыс істейтін құжаттарға қатынау браузерлердің арнайы бағдарламалар көмегімен жүзеге асырылады. Осындай бағдарламаның көмегімен пайдаланушы Web құжаттарын желінің басқа компьютерлерінен сұраныс жасай алады және оларды өздерінің компьютерлерінің экранында көрсетіледі. Құжатты көру үшін браузерді іске қосу қажет, сосын құжат атауын және ол орналасқан торап компьютерінің атауын еңгізу қажет. Браузер Web-сервер атауын алған бағдарламалық қосымшамен өңделген құжатқа сұранысты осы торапқа жібереді. Web-сервер сұранысты қабылдап, өзінің файлдық жүйесінде құжатты тауып қайта браузерге жібереді.

Web-жүйе - бұл гипермедиа жүйесі, өйткені олардың ресурстары өзара байланысқан. Web термині жүйе бір біріне сілтемелері бар тораптар жиыны ретінде қарастырылатынын білдіреді. Web-қосымша Web-жүйелер негізінде құрылады немесе оған бизнес-логикаларды және жаңа қызметтерді қосып оны кеңейтеді. Ықшамдалған түрде Web қосымшаны – пайдаланушыға браузер арқылы бизнес-логикаларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін Web-жүйе деп қарастыруға болады.

Web-қосымша Web-беттер мазмұнын динамикалық өзгертуге мүмкіндігін қамтамасыз етеді және пайдаланушыға серверде қосымшаның бизнес-логикасын өзгертуге мүмкіндік береді. Web-торап пен Web-қосымша арасындағы айырмашылығы өте шартты және пайдаланушыға жүйенің бизнес-логикасына әсер ету мүмкіндігіне әкеледі. Егер серверде ешқандай бизнес-логика қарастырылмаса, онда бұл жүйені Web-қосымша деп атауға болмайды. Егер қосымша бизнес-логикасына Web-браузер арқылы әсер етуге мүмкін болса, онда жүйе Web-қосымшалар қатарына жатады. Айтарлықтай барлық Web-қосымшаларда, ең қарапайымдарды санамағанда, пайдаланушыға ақпаратты қарау оңай болмайды. Ол әртүрлі қарапайым мәтін болатын мәліметтерді, файлдар атауы жайлы ақпарат немесе таңдалған басқару элементі жайлы мағлұматты шығарады.

Web-қосымшаларды жасау үшін пайдаланушының еңгізген ақпаратына ықпалын тигізе алатын, динамикалық Web-беттерді құру механизмін қамтамасыз ететін әртүрлі технологиялар қолданылады. Web-қосымшаларды құрудың бірнеше жолдары бар. Олардың ең біріншісі Web-серверде дара модульдердің орындалуына әкеледі. Web-бетке сұраныстың орнына HTML форматындағы браузер кейбір модульдерді орындау мен жүктейтін сұраныс ретінде Web-сервер түсінетін сұраныс жібереді. Модульдің орындалу нәтижесі сурет, аудио-видеоақпарат немесе басқа мәліметтер HTML форматындағы бет болуы мүмкін[3].

Әртүрлі деңгейде ақпараттық жүйенi жасауды кешенді автоматтандырылуға мүмкiндiк беретiн әдiстердi құру қажеттiлiгі таңдаулы тақырыптың өзектiлiгiн негiздейдi. Мұндай әдiстердiң тәжірибе жүзінде iске асуы ақпараттық жүйелердiң өңдеушiсi үшiн, келесi сапа ие болатын, аспапты программалық қамтамасыз ету жасауға мүмкiндiк беруi керек:

· деректер қоры және оған пайдаланушылардың қатынау құралы сиақты ақпараттық жүйелердiң негiзгi бөлігін құрастыруды кешендi автоматтандыруы;

· жүйенің ақпараттық қорларының және оның пайдаланушы интерфейсiнiң бөлiгiн негiзгi көрсетуін құрайтын құрал ретінде Web-беттердi өңдеуiн максимал автоматтандыруы;

· пайдаланушыға бағдарламалаудың ыңғайлы және қарапайым техникасын беру, артықшылығы - визалды әдiс.

Интернетте бағдарламалау тілдері 2 топқа бөлінеді (кесте 1):

1) Web-парақтардың кодының ішіне қосылып жазылатын немесе жеке файлда жазылып, web-парақтан шақырылатын бағдарламалау тілдері

2) Бағдарламалары web-сервер орналасқан компьютерде орындалатын тілдер

Кесте 1

Бағдарламалау тілдерінің жіктелуі

1-топ	2-топ
Java Script және VB Script тілдері	PHP және PERL тілдері

Java Script web-құжаттарды өңдеудің ең негізгі тілдерінің бірі. Барлық танымал браузерлерде қолданылады. Ол web-құжаттарға интерактивтілік пен динамиканың элементтерін кіргізу үшін қажет.

Java Script тілі Netscape Communication компаниясы шығарған сценарийлер тілі болып табылады [24]. Әдетте программаның тілін компьютерге ұғынықты қылу үшін транслятор керек.

Транслятордың 2 түрі болады:

- компилятор;

- интерпретатор.

Компилятор программаның кодын машиналық тілге ауыстырады. Сонымен қатар, оған программисттің қолданған стандартты процедураларын қосады. Нәтижесінде жұмыс коды деп аталатын жұмыс істеп тұрған программа пайда болады. Мұндай файлдың кеңейткіштері:.exe,.com.

Интерпретатор файлдың командаларын оқып, процессор тіліне аударады. Бұл аудару программаның орындалу барысында орындалады. Сонымен, Java Script интерпретаторлық бағдарламалаудың тілі болып табылады.

Браузер Java Script кодының әрбір жолын орындайды. Келесі жолға көшу тек алдағы жол орындалғаннан кейін ғана орындалады.

Java Script сценарийлері HTML файлының құрамына кіреді. Ол сценарийдің коды <SCRIPT> және </SCRIPT> тэгтерінің арасына орналасады және де бұл тэгтер HEAD, BODY элементтерінен кейін құжаттың кез келген жерінде және бірнеше рет кездесуі мүмкін. <SCRIPT> тэгінің ішінде тек қана Java Script-тің сценарийлері жазылуы керек.

HTML-құжаттарда сценарийлердің орналасу нұсқалары:

1) BODY элементінің ішінде (мұнда сценарийлер құжат браузерде жүктелген кезде орындалады).

2) Құжат тақырыбында, яғни HEAD тэгтерінің арасында. Мұнда бұл сценарий функция түрінде басқа сценариймен шақырыла алады және құжат жүктелген кезде орындалады.

3) <HTML> тэгінің арасында бұрыштық жақшаның ішінде, мұнда сценарийлер, оқиғалар өңдеушісі болып және бұларды жазу үшін <SCRIPT> тэгтері қажет емес.

Жеке файлға орналастыру. Бұл файлды.js кеңейткіші арқылы сақтау керек. Мұнда <SCRIPT> тэгтарында осы шақырылатын файлдың аты жазылады.

Қазіргі гипертекстік информатикалық жүйені шартты түрде бірнеше компоненттердің жиынтығы ретінде ұсынылып отыр:

- Гипертекстік объектілерді сақтау жүйесі

- Гипертекстік объектілерді елестету жүйесі

- Гипертекстік объектілерді дайындау жүйесі немесе гипертекстілік объектілердің жиынтығын көруді бағдарламалау жүйесі. Осы көз қарастағы W.W.W. технологиясының тек қана 1996 жылы аяқталған функциональдық толық түрін алды. Ең бірінші сақтау және көру жүйелері өңделген (1989 – 1991ж) олар әліде дамып келеді. Ал 1990 жылдан кейін құжаттарды дайындау жүйесі алғашқы рет пайда бола бастады. Соңында 1995 жылы ең 1 – ші сценарийлерді көруді басқару тілдері ұсыныла бастады. Гипертекстік беттерін көру программаларын дәстүрлі түрде скриптер (scripts) деп атайды [25].

W.W.W гипертекстік құжаттарды көруді басқарудың 2 – жолы бар:

- Скриптермен байт кодтарды құру арқылы яғни гипертекстік беттерді құру үшін мәтіндік редактор ған қажет және гипертекстік құжаттың өзі жеңіл оқылуы керек.

- Программаның орындалумен қорғанушылығының тиімділігін арттырады.

Біріншісі де, екінші жолыда объектілі – бағытталған бағдарламаға сүйенеді.

Java script – те байт код өте көп сондықтан көңілдеріңізді скриптерге аударыңыздар.

Java script идеясы өте қарапайым Java script – те орындалатын барлық операторлар танымал және ұғынықты объектілермен жасалатын әрекеттерді бейнелейді. Мұнда сонымен қатар қасиеттер жиынтығының объектілері және объектілермен функциялар жиынтығы әдістер деп аталады. Әдістерден басқа дәстүрлі программалау тілдеріндегі сияқты Java script – те басқа да функциялар бар. Олар: стандартты математикалық типтермен жұмыс атқарады, немесе программаның орындалу процесін басқарады. Және де Java script – тер бағдарламалық үзулердің аналогі қасиеті бар. Бұл қасиеттер WWW – де жұмыс істеуге бағытталған. Бұл қасиеттерді пайдалана отырыn, гипертекстік беттерінің авторы динамикалық объектілерді көруді ұйымдастыра алады. Мысалы, жүгіртпе жол немесе көп терезелер интерфейсi.

Басында PHP сөзі Personal Home Page (өз үй бетім) деп түсіндірілді. Бұл тілді 1994 ж Расмус Лердорф (Rasmus Lerdorf) резюмесі бар өз үй бетін қарап жүрген қолданушыларды байқау үшін шығарды. Кейіннен бұл тілдің қызметі кеңейтіле басталып, профессионалдар оны күрделі сайт құруда қолдана бастағанда бұл қысқартуды гипертекстік препроцссор деп түсіндіре бастады. (PHP:Hypertext Preprocessor). Бұл анықтама мәліметтердің бұл тілде HTML-бет болмай тұрып өңделетініне білдіреді. PHP операциялары сервер жағында орындалады.

PHP тілі Unix, Windows NT, Macintosh, OS/2 және т.б серверлік, бірақ клиенттік емес операциялық жүйелерде қолданылады. Сонымен қатар PHP-сценарилерді кез келген операциялық жүйелерде өңдеуге болады, HTML-бет жағдайындағы сияқты.

РНР тілінің мүмкіндіктері

- кез келген өлшемдегі жақсы, керемет Web-парақтарды құруға болады.

- Мәліметтер қоры және файлдармен бірге өзара әрекеттесе алады

- динамикалық Web-сайттарды құруға мүмкіндік береді.

- СGI-ға қарағанда тез және жеңіл бағдарламалау

Кемшілігі: барлық әрекеттер орындала алмайды, Java және Pere тілдеріндегідей

РНР-да бағдарламалауға қажеттіліктері

- серверге қатынастың болуы

- кез келген мәтіндік редактордың болуы

- компьютерден серверге жазылған сценарийлерді жіберу тәсілінің болуы

Тілдің синтаксисі

- РНР сценарийлердің файлы. php кеңейіткішімен сақталады. (Мысалы: index.php)

- РНР-кодтар HTML-дің кодтарынан айырмашылығы болу үшін <? PHP?> тегінде жазылады

- HTML-құжатының РНР тэгтерімен негізгі құрылымы:

1. <HTML>

2. <HEAD>

3. <TITLE> First PHP Script </TITLE>

4. </HEAD>

5. <BODY>

6. <? PHP

7.?>

8. </BODY>]

9. </HTML>

- РНР-кодтың әрбір инструкциясы(;) белгісімен аяқталуы керек

- Кодтың жолын түсіндірудің 2 тәсілі бар. Олар:// немесе # символдарын жолдың басына қою арқылы. Ал (/*) жолдың басына, аяғына (*/) белгілерін қою арқылы бұл жолды бағдарлама оқылмайтындай қылуға болады.

Web-бағдарламалау - www сайтында жұмыс істеуге арналған кез келген бағдарламалық өнімдердің өңдемелері. Қатаң айтқанда, HTML тілінде web-парақтарды құрудың өзі де Web-бағдарламалау болып табылады. Қазіргі кезде Web-бағдарламалау ретінде CGI-қосымшалардың құрылуы мен қиын эффектілерге қол жеткізу үшін Java Script және VB Script технологияларын Web-парақта қолдануын айтады.

Web-сервер дегеніміз – ол Интернет желісінің торабында жіберілген және бұл тораптың қолданушыларына олардың сұраныстары бойынша Web-парақтарды беретін бағдарлама. Сонымен қатар, Web-сервер деп бұл бағдарлама жіберілген торапты немесе осы торап болып тұрған компьютерлерді де айтады.

CGI (Common Gateway Interface) – web-серверде сайт қолданушыларынан мәліметтерді алуға болатын және оларға өңделген мәліметтерді қайтадан web-парақ түрінде қайтаратын технологияны айтады. CGI-технологиясын қолдану үшін web-сервер CGI-дың анықталған критерилерін ұстануы керек.

Егер web-серверден жүктелетін программа 2-лік кодта көрсетілмей, мәтіндік файл түрінде көрсетілсе, онда оның орындалуы үшін осы программа қай тілде жазылған сол тілдің интерпретатор программасы керек болады. Бұндай интерпретатор web-сервердің құрамына кіреді де, программалық кодтын орындалуы керек болған кезде шақырылады.

CGI-бағдарлама - web-серверде орындалуға арналған бағдарлама. CGI-скриптерді құру үшін кез келген бағдарламау тілін қолдануға болады, тек сол тілдің интерпретаторы осы web-серверде болуы керек.

Препроцессор – web-сервермен бірге жұмыс жасайтын, қолданушыларға web-серверден берілетін файлдарды қарап, олармен анықталған іс-әрекеттер атқаратын бағдарламалар. PHP препроцессор болып табылады.

1.2 Web-технологияларының құрамы және негізгі ұғымдары

WEB- сайттар екі түрлі болуы мүмкін: статистикалық және динамикалық. Статистикалық Web – беттер қолдан жасалады, содан кейін сақталады және сайтқа жүктеледі. Әр сайын осындай беттін мазмұның өзгерту үшін, пайдаланушы оны өз жұмыс компьютерде өзгертіп (мысалы html- редакторды пайдаланып), сақтайды және қайтадан Web – сайтқа жүктейді.

Динамикалық Web – сайттардың көрсетілетін әр бет шаблонды бетке негізделген, оған мәліметтер қорнында сақталатын тұрақшы өзгеріп отырған ақпараттар еңгізіледі. Сонымен сайттың мазмұның жаңарту үшін жай жаңа бет үшін мәтін қосылады, содан кейін ол мәліметтер қорына арнайы механизм көмегімен кірістіріледі. Нәтижесінде сайт өз өзінді жаңартады сияқты.

Web-қосымшаларды жасаудың аспаптық құралдары. Web- беттердің құру принципіне сәйкес барлық аспаптық құралдың оларды жасаулар екі топқа бөлуге болады.

Біріншіге олардан, толық сәйкестік тјртібінде Web - беттердің түрлендіруі мүмкіндік беретіндер жүйелер (WYSIWYG), ал содан соң өздері қажетті - HTML -код автоматты қалыптастырушылар жатады. Нақ мына топқа сондай әйгілі өнімдері, Microsoft FrontPage сияқты, Microsoft Office пакет бағдарламалары жатады. Екінші топ - HTML - редактор, HTML - кодты өздері жасайтын кјсіпқойларға арналған.

WYSIWYG-редаторы

- MS Word- Web – беттерді өзгертуге ыңғайлы

- MS Power Point – мультимедиялық презентацияларды өндеуі

MS Front Page – клиент/сервер ортада визуалдық құрал Web – беттерді жасауға үшін

Web-технологияларды қолдану орталары

Барлық Интернетке жататын программалары екi үлкен топтарына жiктеледi: клиенттер мен серверлер. Сервер – бағдарламалары программам-клиент- бағдарламаларға рұқсат беру ресурстарды береді. Клиенттер, егер оларға қандай да бір файл керек болып қалса, олар клиент сұрау салуы қалыптастырады және оны серверге жібереді. Сервер сол сұранысты жұмыстанады және серверлiк жауабын жібереді, болатын сұралатын мәлiметтер немесе қателiк туралы хабар, егер керек файылдарға руқсат болмаса.

Әдетте URI үш жиiректен тұрады:

1. Ресурқа ену үшін қолданылатын тетiктiң схемасы.

2. Ресурс орналасқан машинаның аты.

3. Ресурс шындығында жол түр тап қалған ат.

Мысалы: http://www.w3.org/TR/PR-html4/cover.html

Осы URI төмендегiшемен оқыла алады: осы документті http протоколмен алуға болады, ол www.w3.org машинада орналасқан, "/TR/PR-html4/cover.html" – осы документтке жол. Кроме того, в документах в формате HTML Вы можете увидеть схемы "mailto" для электронной почты и "ftp" для протокола FTP. URI – ның тағы бір мысал. Ол қолданушының почта жәшiгiне жатады:

...текст...

<A href="mailto:joe@someplace.com">Джо Кулу</A> комментарий жіберіндер.

Кейбір URI ресурстың ішінде орына көрсетедi. Осы тип URI "#" символмен бітеді, нұсқағыш шығады. Мысалы, келесі URI section_2 атымен фрагментке көрсетеді: http://somesite.com/html/top.html#section_2

Салыстырмалы URI атты схемасының ақпараты болмайды. Салыстырмалы URI толық URI ға, негізгі URI көмегiмен тура келедi. Салыстырмалы URI-ң мысалы: бізде негізгі URI бар болсын"http://www.acme.com/support/intro.html". Салыстырмалы URI келесі сілтемеде: <A href="suppliers.html">Suppliers</A> толық URI – ға өзгереді "http://www.acme.com/support/suppliers.html", ал салыстырмалы URI келесі фрагменте <IMG src="../icons/logo.gif" alt="logo"> толық URI – ға өзгереді "http://www.acme.com/icons/logo.gif".

HTML- да URI қолданылады үшін:

· Басқа құжаттарға немесе ресурстарға сілтемелер;

· стильлердiң сыртқы кестелерге немесе скриптерге сілтемелер;

· объектілерді немесе апплеттерді суреттердiң бетiне қосындылар;

· суреттердiң жасаулары;

· формалардың жiберулерi;

· кадр арқылы құжаттарды жасау;

· сыртқы көздерге(источники) сілтемелер;

· құжаттарды суреттейтiн метамәлiметтер тұралы сілтемелер.

Web-қосымшаларды жасау технологиялары сурет 1-де бейнеленген. Оларға қысқаша сипаттама берейік.

Сурет 1. Web-технологиялар

HTML-құжат – бұл кәдімгі мәтін файлы, сондықтан поэтому для создания WEB-бетін жасау үшін кәдімгі мәтін редакторы жеткілікті, мысалы БЛОКНОТ мәтін редакторы. Мәтін мен басқа объектілердің форматталуын басқару үшін терілетін мәтінге барлығының қай түрде болатынын анықтайтын, тегтер немесе дескрипторлар деп аталатын, арнайы кодтар енгізіледі. Мысалы, егер бетте қалың қаріп керек болса, онда бұл мәтін қалың қаріпке сәйкес тегтерге алынады. Мысал. <B> Салем </B>

<B> бірінші тегі браузерге пайдаланылатын мәтінді қалың қаріппен жазу керектігін хабарлайды. Бұл </B> кездеспегенше дейін жалғасады. Қиғаш сызық жабушы тегті белгілейді.

WEB-бетін HTML құжаттарының арнайы редакторлар көмегімен жасауға болады, бірақ WEB-беттерін жасаудың автоматтау құралдарының барлығы аяғында тегтері бар, HTML-құжаттарын жасайтынын ұмытпаған жөн. Одан басқа WEB-беттерін профессионалды жасау үшін сіз олардың ішкі құрылымын, яғни HTML кодтарын білуіңіз қажет.

HTML-файлдары әрқашан браузерге оның HTML-кодтары бар файлмен жұмыс істейтінін хабарлайтын <HTML> тегінен басталады. HTML-файлының соңғы жолы әрқашан “соңы” дегенді білдіретін </HTML> тегінен тұрады. HTML құжаты: басы мен денесі деген екі бөліктен тұрады. Басын анықтау үшін бірден <HTML> тегінен кейін <HEAD> мен </HEAD> тегтері қолданылады. Денесін анықтау үшін бірден </HEAD> тегінен кейін <BODY> мен </BODY> тегтері орналастырылады.

Осылайша, бастапқы мәтіннің белгіленуі іске асатын HTML кодтары тегтер деп аталады. Тегтер (<) символымен басталып (>) символымен аяқталады. Бұл символдардың арасында тегті анықтайтын басты сөз орналасады. Тег атауындағы әріп регистрі мәнсіз. Көп жағдайларда қос: ашушы мен жабушы тегтер пайдаланылады. Ашушы тег эффект әсерін жасаса, ал жабушы тег оны тоқтатады. Жабушы тегтерінде (/) символы болады.

Мысалы, БЛОКНОТ редакторын ашып келесі мәтінді теріңіз.

<HTML>

<HEAD></HEAD>

<BODY>

Мұнда WEB-бетінің мәтіні орналастырылады

</BODY>

</HTML>

Файлды html немесе htm кеңейтілуімен сақтаңыз. Егер осы файлды іске қосса, Internet Explorer шолушысы ашылады да, ал онда сіз өзіңіздің HTML құжатыңызды көресіз. Оған қоса тегтер экранда көрсетілмейді.

Каскадты стиль кестелері (CSS) HTML-құжатын форматтілеудің ең жақсы құралдарының бірі болып табылдады. CSS бүкіл Web-сайтының біртұтас безендірілуіне қол жетуге рұқсат береді. Ол бет мазмұнын оның форматтілеуінен айыруға мүмкіндік береді.

CSS –бұл көлемді және күрделі технология, сондықтан біз тек негізгі жағдайларды қарастырамыз. CSS жайлы көптеген пайдалы ақпаратты Интернете табуға болады. CSS-ті Web-бетіне енгізу жаңа атрибуттарды енгізгендей оңай.

HTML тілінің спецификациясы HTML-құжаттары үшін не тікелей HTML-құжат ішінде, не сыртқы стиль кестесі арқылы стиль кестелерін бейнелеу ережелерін анықтайды. Стиль кестесін құжатқа енгізу үшін STYLE элементі пайдаланады. Style блогы script блогына ұқсас. VBScript сценарийлерін style блогінде және керісінше CSS ақпаратын script блогінде орналастыруға болмайды. Мысал қарастырайық.

<HTML>

<HEAD>

<STYLE type="text/css">

H1 { color: blue }

</STYLE>

</HEAD>

<BODY>

<H1>Үй беті </H1>

<P> CSS демонстрациясы

</BODY>

</HTML>

H1 тақырыбының мәтіні көк түспен бейнеленуі үшін біз келесі CSS-ережесін жаздық: H1 { color: blue }

CSS ережесі екі бөліктен селектор (H1) мен бейнеленуінен (color: blue) тұрады. Бейнелену де өз кезегінде екі бөліктен тұрады: қасиет (color) пен мән (blue).

Максималды иілгіштік үшін бастапқы HTML- құжатының өзгеруінсіз модификацияланатын және бірнеше құжатпен пайдалана алатын сыртқы стиль кестелерін жасау ұсынылады. Сыртқы стиль кестесімен қосылу үшін LINK элементін пайдаланамыз.

XML (Extensible Markup Language) – XML-құжаттар аталатын мәліметтердің объкт класын сипаттайтын белгілеу тілі. XML тілі белгілеу үшін өзінің ешкандай тэгтар болмайды, ол жай ғана олардың жасау ретін аңықтайды. Тэгтар жиынтығын ұлғайтуға болады.

XML-құжаттың сыртқы түрі. Қарапайым XML-құжат келесі мысалдағы

түрде болуы мүмкін:

<?xml version="1.0"?><list_of_items><item id="1"><first/>Бірінші</item><item id="2">Екінші <sub_item>подпункт 1</sub_item></item><item id="3">Үшінші</item><item id="4"><last/>Соңғы</item></list_of_items>

Бұл құжат кәдімгі HTML-беттке ұқсас. XML-де ашатын, жабатын және бос тэгтар бар (HTML-де бос тэг ұғымы бар, бірақ оған арнайы белгілеу қажет емес). Кез-келген XML-құжат <?xml?> нұсқасынаң басталу керек, оның ішінді тіл версияның номерін, кодтық беттің номері және басқа параметрлер аңықталуы мүмкін.

XHTML — XML тілде негізделген гипермәтінді белгілеу тілі, HTML-дың ағымды стандарттарға жақын. XHTML-дің HTML-ден айырмашылығы – кодтың жазылуының қаталдығы. XHTML – жаңа тіл, ескі HTML тілді алмастырады. XHTML-кодтың дұрыс жазылуын тексеру үшін валидатор-программалар болады.

ДұрысXHTML-беттің минималды кодын келтіреміз:

<?xml version="1.0" encoding="windows-1251"?>

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0

Transitional//EN"

"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">

<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="ru" lang="ru">

<head>

<title> Аталуы </title>

<meta http-equiv="Content-Type"

content="text/html; charset=windows-1251" />

</ head >

<body>

Құжаттың мазмұны

</body>

</html>

Web-ті гипермәтіндік жүйе ретінде екі көзқарас тұрғысынан қарауға болады. Біріншіден, гипермәтіндік өтулермен (сілтемелермен - контейнер anchor) байланысқан көрсетілетін беттер жиыны ретінде. Екіншіден, көрсетілетін беттерді құрайтын элементарлы ақпараттық объектілер жиыны ретінде (мәтін, графика, мобилды код мен т.б.). Соңғы жағдайда беттің гипермәтіндік өтулер жиыны – бұл мәтінге кірістірілген сурет сияқты ақпаратты фрагмент. Екінші көзқараста гипермәтіндік желі элементарлы ақпараттық объектілер жиынында гипремәтіндік байланыстар рөліндегі HTML беттерінің өздерімен анықталады. Бұл шешім көрсетілетін беттерді дайын компоненттерден бірден құру тұрғысынан жемістірек.

Беттерді генерациялауда Web-те "клиент—сервер" архитектурасымен байланысты дилемма пайда болады. Беттерді клиент жағында да, сервер жағында да генерациялауға болады. Соңғысы сервер жағындағы орын ауыстыру механизмімен іске асады (Server Site Includes). Netscape компаниясы 1995 жылы JavaScript программалау тілін жасап, клиент жағында да беттерді басқару механизмін таратты. Осылайша, JavaScript - бұл клиент жағында Web гипремәтіндік беттерді қарау сценарийлерін басқару тілі.

Дәлірек болсақ, JavaScript – бұл клиент жағындағы тек программалау тілі ғана емес. Liveware, JavaScript ата-анасы, Netscape сервер жағындағы ауыстыру құралы болып табылады. Бірақ, JavaScript атағын клиент жағында программалау шығарды.

JavaScript негізгі идеясы HTML атрибуттар мәндерін- HTML-беттерін көру кезіндегі контейнерлер мен көрсетілу ортасының қасиеттерін тұтынушының өзгерту мүмкіндігі. Осы шартта бет қайта іске қосылмайды.

Практикада бұл мысалға бет фонының түсін немесе құжатқа енгізілген суретті өзгерту, жаңа терезе ашу немесе ескерту беруде көрініс табады.

PHP технологиясы. PHP. 3.0 версияның PHP – HTML-ге кірістірілген, серверде орындалатын сценарийлерді жазу тілі. PHP3.0-дің ең маңызды мүмкіндіктердің бірі – мәліметтер қорымен интеграция деңгейі. PHP-ді 1994 ж. аяғында Расмус Ледорф (Rasmus Lerdorf) ойлап шығарды. 1997 ж. таман тілдің синтаксикалық анализаторы Зев Сураски (Zeev Suraski) мен Анди Гутманс(Andi Gutmans)-пен қайтадан жазылды, және ол 3.0 версияның PHP тілінң негізі болды. Қазір осы тіл көптеген сайттарда қолданылады және коммерциялық өнімдер ретінде таратылады.

FLASH бағдарламасы алғаш рет 1996 жылы пайда болды. Оның ең бірінші екі нұсқасы өте ыңғайсыз болды. Өйткені олар векторлық графика негізінде анимацияны жылдам құра алмады. Үшінші нұсқасында көптеген қосымша құрал – саймандар пайда болды,осының әсерінен Интернетте FLASH құралдары арқылы жасалынған сайттар пайда бола бастады. Бірақ бұл бағдарлама тек төртінші нұсқасы жасалған кезде ғана танымал болды. Оған қуатты иілгіш құрал – ActionScript тіл сценариі қосылды. Осы кезде FLASH технологиясы негізінде жасалынған Web – сайттарының саны күрт өсті. Ал 2000 жылдың тамыз айында Macromedia компаниясы шығарған FLASH бағдарламасының бесінші нұсқасы жарық көрді. Бұл бағдарламаға Безье қисықтарын меңгеру үшін жаңа құрал – саймандар, көптеген кітапханалар қосылды. Бұл кітапханаларды әр кезде кез келген адам қолдана алатын болды.

Енді бұл FLASH бағдарламасымен не істеуге болады және не істеуге болмайды соны қарастырайық.

Біріншіден, ол бізге кескінді жеңіл салуға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда ол сызықтардың түзу сызылуын бақылайды және де пайдаланушының қозғалыстарын түзейді. (бұл өте актуалды, егер суретті графикалық планшетпен емес, тышқанмен салса). Көпқабатты кескіндерді де жеңіл жасауға болады.

FLASH бағдарламасын пайдалана отырып, мәтіндік информацияны құрастыруға болады, және бұл бағдарлама пайдаланушы кейбір мәліметтерді енгізе алатындай формалар жасай алады. Бұл пайдаланушылық формалар HTML құралдары жасайтын формаларды еске түсіреді және солар сияқты іс - әрекет жасай алады. Мәтіндік өрістер қарқынды өзгере алады. Одан басқа да әртүрлі қосымша мүмкіндіктері бар (мысалы, кернинг және тренинг үшін инструмент өте ыңғайлы).

FLASH бағдарламасы арқылы әр түрлі анимациялар құруға болады. Осында траекториямен обьектілерді жылжыту үшін, морфинг үшін (морфинг дегеніміз бір обьектінің формасын басқаға айналдыру), бір обьектінің бөліктерінің тәуелсіз анимациясы үшін қолайлы инструменттер бар. Анимацияның басқа түрлері үшін де инструменттер бар. Бірнеше қабатты қолданудың арқасында тек қана қозғалыстағы немесе формаларын өзгертетін обьектілерді анимациялау ыңғайлы; бұл жағдайда компьютер статикалық обьектілерді қайта салуға өзінің ресурстарын кетірмейді. Одан басқа басқару элементтерінің көмегімен (мысалы, батырма, меню және тағы басқа) қолданушымен жеңіл қарым – қатынас ұйымдастыруға болады. Бұл элементтер арқылы анимацияны басқаруға және, мысалы, интернеттен қажетті ресурстарды жүктеу кезінде сервермен қарым – қатынас жасауға да болады.

FLASH бағдарламасы арқылы жасалынған анимация дыбыспен де сүйемелдене алады. Және бастапқы фонограмма үзіліссіз болса да керекті кадрларды белгілі бір дыбыстық эффектілермен жеңіл синхронизациялауға болады. Сондай – ақ кез келген қолданушының оқиғасына дыбыс қосуға болады (мысалы, тышқанның батырмасын немесе компьютердің пернетақтасының пернесін басқан кезде).

FLASH бағдарламасы арқылы автоматты түрде FLASH роликтері қолданылатын веб – беттері үшін HTML кодын генерациялауға болады және бұл жұмыстың нәтижесін басқа таралған форматтарға да экспорттауға болады. Мысалы, анимацияланған GIF – файлын алуға немесе бағдарлама сияқты жүктелетін бөлек орындалатын роликтің файлын құруға болады. Бұндай іске асыру тәсілінде FLASH роликтерінен бағдарламаларды жіберуге болады. Бірақ бірде – бір бағдарлама не нәрсені де сидыра алмайды. FLASH жүйесінде ыңғайлы интерфейс болғанымен, онда графикалық редакторлардың мамандандырылған кейбір әдеттегідей мүмкіндіктері жоқ. Мысалы, FLASH бағдарламасында AdobePhotoShop бағдарламасы сияқты көлеңке түсіру және фильтрлерді қолдана алмаймыз. Сондай – ақ үш өлшемді обьектілерді құру инструментариийі жоқ (мысалы, 3D StudioMax бағдарламасында сияқты) және дыбысты редактрлеу мүмкіндіктері тым нашар.

Егер сіз өзіңіздің ролигіңіз үш өлшемді сценалар немесе редактрленген дыбысты қолданғыңыз келсе, онда болашақ роликтің фрагменттерін мамандандырылған бағдарламалар арқылы алдын – ала өңдеп алу дұрыс болады. Дегенмен FLASH бағдарламасы (әсіресе графика – анимациялық бөлімінде) кәсіби бағдарламалық пакеттерге өте жақын мүмкіндіктер ұсынады. Ал кейбір жағдайларда әуелі олардың көзқарасы жағынан қолдану ыңғайлылығы бұл көп жақты бағдарламаны құрастырушылардың негізгі мақсаты болады.

FLASH бағдарламасының ескі нұсқаларында сценарийлардің командалары бірден кез келген програмист емес адамға өте оңай және ыңғайлы болған.

Бір қызығы, басқа көп бағдарламалардан гөрі кейбір қарапайым операцияларды FLASH бағдарламасында орындау әлдеқайда ыңғайлы. Бұл қоланушы интерфейсінің алдын – ала ойластырылғанның арқасында.

Графикалық обьектілермен жұмыс

Векторлық графика

FLASH бағдарламасымен танысуды әдетте бірнеше кезеңге бөледі және оның алғашқысы графикалық редакциялау және салу модулінің мүмкіндіктерімен танысу болып табылады. FLASH бағдарламасы растрлық емес векторлық кескіндермен іс - әрекет жасайды.

Растрлық кескіндер

Барлық кескіндер компьютерде екі түрлі тәсілдермен ұсыныла алады. Әрбір нүктенің кескіні үшін дәл түсі көрсетіледі. Бұл жағдайда барлық кескіндер тізім түрінде сақталады. Оның әрбір пункті бұл кескіннің бір нүктесінің түсін анықтайды.

Мұндай тәсіл фотосурет сияқты кескіндерді нақты бейнелеуге мүмкіндік береді, егер кескіндерден тұратын нүктелердің өлшемі біршама кішкентай болса. Мысалы, егер компьютерге сканер арқылы нақта фотосуретті енгізсе, онда алынған кескіннің сапасы сол кескіннің қанша нүктеге бөлінетіндігіне тура байланысты болады. Бұл параметр «шешу» деп аталады және бір дюймге сәйкес келетін нүктелердің санымен өлшенеді. Жоғарыда айтылған кескін растрлық кескін деп аталынады. Оның артықшылығы да, кемшілігі де бар. Растрлық кескін файлының өлшемі нүктелердегі кескіннің биіктігі мен еніне байланысты. Демек, толық экранды суреттердің файлдарының өлшемдері соншалықты үлкен, оларды Интернеттен жүктеу тіпті қолайсыз. Егер даын растрлық кескіндер болса, бізде оның өлшемдерін масштабтау жолымен ұлғайтуға мүмкіндігіміз жоқ, себебі әрбір жеке нүктенің ұлғайю эффектісіне байланысты пішіннің көзге көрінетін бұрмалануы пайда болады.

Вектролық кескіндер

Мына және басқада себептерге байланысты кескіндерді векторлық көрсетуімен пайдаланған жиі орынды болып табылады. Бұл жағдайда әрбір нүктенің түстерін жүйелі атап шығудың орнына, файлда суретте қандай обьектілер орналасқаны туралы ақпарат болады.

Әрине, кескін неғұрлым қарапайым болса, оның векторлық ұсынылуы соғұрлым тұтас бола алады. Аталмыш жағдайда біздің бейнелеуіміз тым тұтас болды. Себебі барлық кескіндер бір графикалық қарапайымдылықта тұрған. Әдетте біз едәуір күрделі кескіндермен де жұмыс жасаймыз. Оларды графикалық қарапайымдылықтар жиынтығы түрінде елестету онша қиын емес. Бұл түзүлер, Безье қисықтары, шеңбер доғалары, әртүрлі фигуралар және тағы басқа болуы мүмкін. Осы аталғандардың барлығы графикалық қарапайымдылықтардан құралған кескіндердіңконтурларын жасайды. (2-сурет)

Бірақ мұндай контурлар тек қана кескіннің “қаңқасы”. Кескін толық болу үшін векторлық графикада әрбір контурдың ішін бір түспен толтырады. Бұдан мынадай қорытынды шығаруға болады: векторлық формат толық түсті фотографиялықтардан гөрі салынған кескіндердің суретін дәл беру үшін келеді. Бірақ, фотографияларды векторлық форматта көрсетуге болмайды деп айтуға болмайды. Фотографияда түстер көп болса, векторлық көрсетілуі сапалы болса, файлдың өлшемі әрі түсі бояулар және ұсақ контурлардың көптігінен өте үлкен болып кетеді. Сонымен растрлық кескіндерге қарағанда векторлық форматта ұсынылған кескіндердің өз артықшылықтары және кемшіліктері бар. Бірақ, векторлық графиканың редакциялаудың қарапайымдылығы, кескіннің масштабына байланысты емес файлдың үлкен емес өлшемдері және тағы басқа сол сияқты қасиеттері көп жағдайда оны керекті етеді. Интернетте векторлық кескіндердің көпшілік мақұлдаған стандарты әлі жасалған жоқ.

FLASH стандартын де – фактостандарты деп есептеуге болады. Бұған қосымша FLASH бағдарламасы анимациялар және интерактивті композициялармен жұмыс істеуге мүмкіндік туғызады.

1.3 «Web-технологиялар» пәні

«Web-технологиялар» пәнінің мақса­ты­ оқушыларға Интернет желісінде орналасатын құжаттар жасау технологияларының ерек­ше­ліктері мен мүмкіндіктерін көрсе­ту негізінде нақты жұмыс істеуге үйрету болып табылады.

HTML тілінде web-құжаттар жасау негіздері «Телекоммуникация технологиясы», «Құжаттардың гипермәтіндік тілдері», «Web беттерін құру», «Web-дизайн», «Интернетте бағдарламалау» деген пәндерде қарастырылады.

Бұл курстар оқушының информатика саласына деген білімін тереңдетуге, практикада қолдана алуға үйретеді және жаңа компьютерлік технологияларға деген түсініктерін кеңейтеді, сонымен қатар Web дизайнердің бастамаларымен танысады.

«Web-технологиялар» пәнінде HTML тілін өтудің үлгілік оқу-тақырыптық жоспары кесте 2-де берілген.

Кесте 2

Оқу-тақырыптық жоспар

Сабақтың тақырыбы	Сағат саны
1.	Курсқа жалпы түсініктеме
2.	World Wіde Web және HTML тілі
3.	HTML тілінің атқаратын қызметі
4.	Интернет желісінде сайттардың HTML кодтарын қарау
5.	HTML командалары
6.	Тәг атрибуттары
7.	Тәгтердің қызметтері
8.	Сарамандық жұмыс №1
9.	HTML-құжатты дайындау
10.	Шығармашылық жұмыс №1
11.	HTML құжатының құрылымын анықтау тәгтері
12.	Құжаттардағы түстерді анықтау. Мәтін түстері. Мәтіндерді түрлендіру тәгі.
13.	Қаріптерді форматтау. Физикалық және логикалық стильдер.
14.	Жоғарғы және төменгі индекстер. Гиперсілтеме бойынша ауысу. HTML-құжатқа суреттер енгізу
15.	Құжаттарда сырғымалы жолдарды ұйымдастыру
16.	Шығармашылық жұмыс №2
17.	Нөмірленбеген тізімдер
18.	Нөмірленген тізімдер
19.	Қабатталған тізімдер
20.	Сарамандық жұмыс №5
21.	Сарамандық жұмыс №6
22.	Қабатталған тізімдер
23.	Кесте түрлері. Кесте тұрғызу тегтер.
24.	Сабақ кестесін құру
25.	Фреймдер құру тәсілдері.Фреймдер арқылы сілтемелер ұйымдастыру
26.	Шығармашылық жұмыс №2
27.	<EMBED> тәгін пайдалану
28.	Фондық дыбыс. Бейнекадрды пайдалану
29.	Форма жасау тәгтері. <FORM> тегі
30.	<ТEXTAREA> және SELECT тәгтері.
31.	Сарамандық жұмыс №7
32.	Енгізу өрісі түрі. <INPUT> тәгі. <TYPE> атрибуты
33.	Форма элементтерін стандарттан тыс қолдану
34.	Шығармашылық жұмыс №2
Жалпы сағат саны:

“web-технологиялары” пәнінің оқыту мақсаты студенттерге программалаудың жаңа бағытының ерекшеліктері мен қасиеттерін, соның ішінде Интернет – программалаудың, яғни қазіргі заманғы WEB – қосымшаларының аспаптық құралдары мен технологияларын өңдеуді оқып үйрету болып табылады.

Пәнді оқытудың міндеттері

1) Негізгі түсініктерін, программалық қамтамасын, протоколдарды, Интернет қызметін, клиент-сервер технологиясын, Интернет - технологиясының негіздерін үйрету;

2) WEB-беттерінің логикалық құрылымын, HTML (DHTML) - құжаттарын программалауды, JAVA және VBS-скриптерін, мультимедиялық WEB-беттерін, дизайн өңдеуді үйрету;

3) Әртүрлі программалық құралдардың көмегімен WEB-беттері мен бұрыштарын құру және қызмет ету қабілетін оқып үйрену.

Оқушы нені үйренуі керек:

· Web-беттің құрлымын құруды;

· Мәтінді пішімдеуді

· Бейнесуретті кірістіруді (қою);

· Гипермәтінді әшекейлеуді;

· Тізімдерді әшекейлеуді;

· Пішіндерді қолдануды (мәтіндік алаң, қосқыштарды, тізімдер алаңын, мәтіндік аймақ);

· Жалпы және мамандандырылған бағдарламалық жасақтаманы қолдануды (сайттың құрудағы құралдық жүйе, графикалық редакторларды);

· Web-сайттарды сараптамалау және жарыққа шығару;

Берілген курс теориялық және теория-практикалық сабақтар ретінде беріледі. Дәріс алушы оқушылар мына алгоритмдер бойынша жұмыс атқарады.:

I. Әртүрлі объектілермен жұмыс істейтін алгоритмде (мәтін, символ, абзац, кесте, иллюстрациялар);

II. Негізгі құралдар мен мәліметтерді таңдау;

III. Болашақ интернет-ресурсын құру;

IV. Мәліметтерді Web-сайтқа дайындау;

V. Web-сайттарды сараптамалау;

VI. Web-сайттарды тіркеуді.

Оқушы нені білуі керек:

- Құжаттардың гипермәтіндік тілінің негіздері мен Web – беттерді құру құралдарын (құрылғылық, бағдарламалық, қолданушының деңгейлік көмегін);

- Web-беттердің объектілерін;

- HTML тіліліндегі гипермәтіндік құжаттарды құруға арналған басқарушы сиволдарды (тегтерді);

- Арнаулы бағдарламалық жасақтамалардың алгоритмдерін және олармен жұмыс істеу әдістерін;

- Компьютер бөлмесінде атқаруды және техника кауіпсіздік ережесін білу.

1.4 Сайт құрудың HTML құралы

Қазіргі кезде Web – парақты құру үшін HTML (Hypertext Markup language – гипертексті бөлу тілі) тілі қолданылады, яғни құжатқа қойылатын тегтердің көмегімен құжаттың логикалық құрылысын сипаттайды, құжатты форматтауды және объектілерді қоюды басқарады. WWW айырмашылығынан ерекшеліктері тақырыбы бойынша байланысты, адресі анық түрде көрсетілмеген бір құжаттан басқа құжатқа ауысу жабдығының бар болуы болып табылады [10].

HTML (HyperTextMarkupLanguage) – бұл құжаттарды кодтау үшін қолданылатын гипертекстік белгілеу тілі. HTML ді көбі программалау тілі деп ойласа да, бұл программалау тілі емес. HTML – мәтінді белгілеу тілі.

HTML құжаттарды көру үшін браузерларды қолданамыз. Браузер-программалардың саны өте көп, мысалы көп таралғандар Netscape Communicator, Microsoft Internet Explorer, Opera.

HTML гипертекстік тілін 1989 жылы World Wide Web гипертекстік жүйесін бөлудің өңдеу технологиясының компоненттерінің бірі ретінде Тим Бернер – Ли ұсынғаны белгілі. HTML тiлiнде колданылатын командаларды “тег” деп айтамыз. Гипертексті бөлу негізіне құжаттың әрбір элементі тегтерімен қоршаған элементтердің жиынтығы түрінде көрсетуге болатын құжатты сипаттаудың тегтік моделі жататын болған.

Web – парақтары экранда ықшам түрде безендіріліп, көрсетілгенмен, HTML тілі мәтіндерді пішімдеп көрсететін тілге жатпайды. Өйткені әрбір тұтынушы әртүрлі компьютерлерді пайдаланады. Сол себепті жаңа ғана зауыттан шыққан бір компьютердің Windows жүйесінде жұмыс істей алатын броузері бар болса, екінші бір тұтынушы компьютері тек MS DOS жүйесінде жұмыс істейтін ескі броузерді пайдалануы мүмкін. Бұл екеуінің көрсету мүмкіндіктері әртүрлі болғандықтан, бір файл екеуіне екі түрлі болып көрсетіледі. Ал үш