2018-02-13
210Na dzień dzisiejszy Unia Europejska aktywnie promuje alternatywne metody rozwiązywania sporów takie jak mediacja. Dyrektywa w sprawie mediacji ma zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich UE, ona dotyczy mediacji w sprawach cywilnych i handlowych.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych ( 32008L0052)
Bardziej powszechne stosowanie mediacji ułatwia rozwiązywanie sporów i pomaga unikać stresujących sytuacji, straty czasu i kosztów związanych z postępowaniem przed sądem, umożliwiając jednocześnie, obywatelom dochodzenie swoich praw w skuteczny sposób.
Dyrektywa znajduje zastosowanie w przypadku spraw, w których przynajmniej jedna ze stron sporu ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim innym niż którakolwiek z pozostałych stron w dniu, w którym strony wyraziły zgodę na mediację, lub w dniu, w którym sąd skierował je na mediację.
Podstawowym celem tego instrumentu prawnego jest zachęcenie do stosowania mediacji w państwach członkowskich.
W tym celu dyrektywa zawiera pięć podstawowych zasad:
1. zobowiązuje wszystkie państwa członkowskie do upowszechniania szkolenia mediatorów i zapewniania wysokiej jakości mediacji;
2. przyznaje każdemu sędziemu prawo zaproponowania stronom sporu udziału w mediacji w razie uznania tego rozwiązania za stosowne w świetle okoliczności sprawy;
3. w myśl jej przepisów ugody zawarte w drodze mediacji mogą uzyskać klauzulę wykonalności, jeżeli obie strony wystąpią z takim wnioskiem; może to nastąpić np. w drodze zatwierdzenia przez sąd lub poświadczenia przez notariusza;
|
|
|
4. gwarantuje, że mediacja odbywa się z zachowaniem poufności; zgodnie z jej przepisami mediator nie może zostać zobowiązany do składania zeznań w sądzie na temat przebiegu mediacji w toku kolejnego sporu stron danej mediacji;
5. gwarantuje, że strony nie stracą możliwości wszczęcia postępowania sądowego po zakończeniu mediacji: bieg terminu wszczęcia postępowania sądowego ulega zawieszeniu na czas trwania mediacji.
ADR (Alternative Dispute Resolution) - rozwiązywanie sporów konsumenckich poza sądem
Zalecenie Komisji 98/257/EC z dnia 30 marca 1998 dotyczące zasad stosowanych przez Instytucje odpowiedzialne za pozasądowe rozstrzyganie sporów konsumenckich (Dz. Urz. UE L 115, 17.4.1998 r.)
Nieodpowiedni dostęp do ADR wyraża się w tym, że tylko 39 % europejskich konsumentów uważa, że rozstrzyganie sporów z przedsiębiorcami za pomocą ADR jest łatwe.
Ryzyka postępowania sądowego:
· wysokie koszty;
· ryzyko przegranej sprawy;
· skomplikowanie i długotrwałość
Oraz roszczenia zbiorowe (projekt ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym). Nowe prawo umożliwi wszystkim uczestnikom rynku występowanie ze zbiorową skargą. Z takim powództwem będzie mogła wystąpić grupa co najmniej 10 podmiotów nie będzie górnych ograniczeń w liczbie wnoszących pozew. Reprezentantem grupy ma być osoba będąca jej członkiem lub rzecznik konsumentów, który może otrzymać wynagrodzenie stanowiące procent od wygranego odszkodowania.
Na gruncie ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych postępowanie mediacyjne jest obligatoryjne – musi zostać przeprowadzone po impasie rokowań. Uchylanie się przez pracodawcę od udziału w procesie mediacji wypełnia przesłankę art. 26 ust. 1 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.
Do umów konsumenckich gdzie nie wskazano prawa właściwego, stosuje się prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu (katalogi, teleshopping, witryny internetowe, wycieczki komercyjne, pakiet usług turystycznych etc.)
Konsument nie może zrzec się praw nadanych mu wskutek implementacji dyrektywy do prawa krajowego Państwa Członkowskie są obowiązane podjąć niezbędne środki aby konsument nie utracił ochrony przyznanej mu na mocy dyrektywy, wskutek wyboru prawa innego państwa jako prawa właściwego dla danej umowy, w przypadku gdy umowa pozostaje w ścisłym związku z terytorium Państw Członkowskich.
|
|
|
Przykładowe modele systemów ADR w Unii Europejskiej
MODEL SKANDYNAWSKI
W krajach skandynawskich (tj. Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii i Szwecji) systemy ADR zasadniczo bazują na mechanizmie komisji skargowej (complaint board). Są to niezależne ciała o charakterze publicznym, finansowane najczęściej przez budżet państwa.
W składzie rozstrzygającym komisji skargowej znajdują się przedstawiciele organizacji konsumenckich i biznesowych. Do komisji należy również uczestnik neutralny, którym może być prawnik zawodowy - sędzia lub adwokat.
Komisja skargowa obejmuje swoim działaniem teren całego kraju. Rozstrzyga spory z zakresu większości sektorów. Komisje stosują zazwyczaj limity dotyczące wartości przedmiotu sporu.
Procedury w krajach skandynawskich trwają średnio 5-6 miesięcy.
Postępowanie jest prowadzone nieodpłatnie. Konsumenci pokrywają wydatki przygotowania dokumentów, np. opinii rzeczoznawców. Przedsiębiorcy zwracają wydatki konsumentowi w przypadku uznania jego roszczeń.
Komisje wydają zalecenia, które nie wiążą stron. Strony mogą wnieść prośbę o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ADR a konsumenci mogą odwołać się do sądu powszechnego. Cechą charakterystyczną systemu skandynawskiego jest publikowanie w mediach informacji o przedsiębiorcach nie wykonujących zaleceń ADR (tzw. czarne listy).
MODEL WŁOSKI
Włochy są krajem, w którym procedury ADR nie mają długiej tradycji. Włoskie systemy arbitrażu - z powodu wysokich kosztów postępowania -nie są efektywnie wykorzystywane przez konsumentów.
MODEL IRLANDZKI
Europejskie Centrum Konsumenckie w Irlandii rozpoznało 14 systemów ADR, które spełniają kryteria ustanowione w zaleceniach Komisji Europejskiej.
Wszystkie systemy mają zasięg krajowy.
Jednym z najbardziej prężnych systemów jest Financial Services Ombudsman, zajmujący się sporami dotyczącymi usług finansowych. W systemie tym nie ma limitów ograniczających wartość przedmiotu sporu. Procedura składa się ze wstępnego etapu skargowego, umożliwiającego rozpatrzenie sprawy przez przedsiębiorcę oraz etapu sformalizowanego dochodzenia, prowadzonego przez ombudsman'a. Łącznie postępowanie może trwać do 3 miesięcy. Decyzje ombudsman'a są wiążące dla obu stron, istnieje jednak możliwość apelacji do Sądu Najwyższego.
System internetowego rozstrzygania sporów (ODR)
System ten może pomóc jedynie w przypadku sporów pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami.
Jeśli nie chcesz wchodzić na drogę sądową w razie sporu z konsumentem dotyczącego zakupu dokonanego online, system internetowego rozstrzygania sporów może pomóc w znalezieniu szybkiego i taniego rozwiązania. W systemie można złożyć skargę na klienta (który np. nie dokonał płatności) lub odwrotnie.
Ta interaktywna strona internetowa jest udostępniana nieodpłatnie we wszystkich językach urzędowych UE. Zgłoszoną sprawą zajmie się jeden z właściwych organów rozstrzygania sporów, które są zarejestrowane w systemie. Wszystkie procedury przeprowadza się online.
Jeżeli składamy skargę za pośrednictwem platformy internetowego rozstrzygania sporów, musimy uzgodnić ze swoim klientem, który organ alternatywnego rozstrzygania sporów zajmie się daną sprawą. Każdy z takich organów ma swoje zasady i procedury, może też pobierać opłaty.
Na dowolnym etapie procedury można uzyskać dodatkowe informacje lub pomoc. W każdym kraju UE znajduje się krajowy punkt kontaktowy, który może udzielić wsparcia.
Warto pamiętać, że niektóre punkty kontaktowe udzielają pomocy tylko w przypadku sporów dotyczących kilku krajów, tzw. sporów transgranicznych.
