Правапіс О, Э – А
Спрадвечныя словы | Запазычаныя словы | |
О | ||
1) ст о¢ л - ст а лы, б о¢ к - б а кі 2) б ро¢ вы – б ры во, г ло¢ тка – г лы таць; 3)ябл ы к - ябл ы ня | о¢пера – а перэ¢та, сальфе¢джыа | |
Э | ||
1) ц э¢ ны – ц а на; 2) ш э равокі, р э дказубы, ш э сцьсот (але: ш а сцісот) |
э кзамен, э тажэрка, р э спубліка, р э клама, ж э тон, Ж э нева, ж э лацін, т э рмометр, т э атр В А: аранж а рэя, галант а рэя, лат а рэя з літ а рай, с а кр а тар, с а крэт, р а меснік д а лікатны, адр а с і р а монт
Наш лід а р з’еў шніц а ль.
Ы: Інж ы нер у канц ы лярыі сваім поч ы ркам распісаў бр ы зент, а на ц ы рымоніі еў гр ы льяж, расказваў пра р ы сору,др ы зіну, гр ы льяж і р ы кашэт.
| |
2) Правапіс Е, Ё → Я
Спрадвечныя словы | Запазычаныя словы | ||
1 1) е' → я ' 1 3 2 1 зе'лень-зялёны-зеленава'ты 1 3 2 1 мядзве'дзь – медзведзяня' 1 1 дзе'сяць – дзяся'ты, пяцьдзяся'т |
Е герой, медаль, пенал, зефір, бензін, педаль, гепард, кефір, секунда, бегемот, бетон, берэт, легенда, фельетон, герань, феномен, вазелін, гектар, сеанс і апельсін
В я хідны дз я журны я фрэйтар с я ржант я лейны я нот кал я ндар і я рмолка
| ||
2) Я мякчэ'йшы ← мя'ккі су'вязь ← вя'жа роўнядзь, боязь, дробязь кашляць, сеяць, веяць | |||
В семсот, восемсот |
3) Правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах
Выключэнні | |||
1) ио (иа) | іон, іанізацыя, Іосіф | іо (іа) | |
біёлаг, біялогія, патрыёт, патрыятызм | іё (ыё) ія (ыя) | Эф іо пія | |
Токіа, трыа | іа (ыа) | рад ы ё | |
! міл ьё н, міл ья рд, трыл ьё н |
2) | ео (еа) ие | археолаг, археалогія | ак ія н |
рэабілітацыя | |||
кліент, абітурыент, дыета |
3) | й | е | => | е | фае, канвеер, феерверк |
о | ё (я) | ёд, маёр, Нью-Ёрк, маянэз |
Правапіс і, ы, й пасля прыставак
…з …г | + і | ы: й: | ісці – падысці, іграць – адыграць ісці – зайсці, іграць – прайграць |
Але: за і ка, за і нець, пра і снаваць,
за і скрыцца, за і нтрыгаваць (і ўтварае склад)
5) Правапіс у,ў
Літара | Спрадвечныя словы | Запазычаныя словы | ||||
ў |
1) н а ў сходзе, ж а ў ток 2) жанчын а - ў рач, майстр ы - ў мельцы,
газету “ Звязд а ” ў знагародзілі |
У а ў дыторы і ў ніверсітэта выступаў л а ў рэат Купалаўскай прэміі. | ||||
у |
в а У ладзіміра, н а У сомлі |
рад ы у с, кансіл і у м | ||||
ау каю і у хаю |
у | нясу бау л да у рны | ||||
6) Правапіс падоўжаных і падвоеных зычных
г г
га лл ё, насе нн е, но чч у |
! лье, Ілья, Касьян, Ульян
! дз ´ 2 Þ ддз: стаго ддз е
Запазычаныя словы
клас алея Іна Іпаліт | але | ва нн а па нн а ма нн а бо нн а Ме кк а ме цц а ду рр а до нн а |
Правапіс змякчальнага мяккага знака
Пішацца | Не пішацца | |
1) | верасень, карась, медзь | голу б, вер ф |
2) | [л’] пальцы, гульня, больш | |
3) | пісь мо, Вязь ма [м] дзь ме → дзь му ць [м’ // м] па прось бе →прось ба [б’ // б] | см ех, цв ік, ча цв ерты менш, іншы |
Граматычныя формы | ||
1) | ||
2) | маленькі, старэнькі, свежанькі | |
3) | рэмень – рамень чык, камень – камень чык песень – песень ка пяць дзесят, шэсць сот кінь це, сядзь це, будзь ма хтось ці, дзвесь ці ледзь ве | і сц і, маладо сц і |
4) | восень скі, чэрвень скі (месяц) Чэрвень скі раён | кон скі, любан скі (горад) |
8) Правапіс раздзяляльных знакаў Ь і ’
перад е ё ю я
Ь | умова | ’ | |
пар ц ь еры, кампа н ь ён | корань | усе астатнія літары узго р ’е, ся м ’я, вера б ’і | |
2)__________________ | пасля прыстаўкі | з’езд, раз’юшаны, аб’інець | |
! сала ўі, здаро ўе, любо ўю |