Психиатрия

17-тармақтың 28-тармақшасы – Мектеп медицина қызметкері (ММҚ) білім беру ұйымының психологымен бірлесіп жасөспірімдерде психикалық денсаулықты сақтауға және салауатты мінез-құлық дағдыларын қалыптастыруға (суицидтердің, ерте қаламаған жүктіліктің алдын алу, жоғары сынып оқушыларында жасырын депрессиялық жай-күй мәніне оқушыларды қалыптастыруға бағытталған анонимді сауалнама жүргізеді және анықталған жағдайда ата-аналарды және/немесе оның заңды өкілдерін хабардар ете отырып, бұл ретте құпиялылықтың қағидаттарын сақтай отырып, психологиялық сараптамаға (суицидтік жай-күйдің алдын алу);

21 тармақ - Кәмелетке толмағандар арасындағы суицидтің алдын алу жөніндегі көп компонентті бағдарлама шеңберінде оқудың толық курсынан өткен мектеп психологы жоғарыда көрсетілген бағдарлама шеңберінде БҰҰ ЮНИСЕФ Балалар қорының қолдауымен халықаралық сарапшылармен бірлесіп, Республикалық психиатрия, психотерапия және наркология ғылыми-практикалық орталығы әзірлеген сауалнаманы пайдалана отыры п, суицидтік мінез-құлық қаупі бар оқушыларды анықтау бойынша жұмыс жүргізеді.

22 тармақ   -  ММҚ мектеп психологымен бірге сыныптағы эмоционалды атмосфераны, сыныптастар арасындағы және мұғалім мен оқушылар арасындағы қарым-қатынасты, ата-аналар мен олардың заңды өкілдерін тарта отырып, ақпараттық технологиялардың (теледидарлық бағдарламалар, бейнефильмдер және компьютерлік ойындар) дамуына байланысты проблемаларды бағалайды.

Айта кету керек, суицидтің алдын алу жобасы жасөспірімдерге бағытталған – оған сәйкес балалар сауалнаманы толтыруы керек. Сауалнаманың өзі ата-аналар мен психологтардың наразылығын тудырады, өйткені оның сұрақтары тіпті бұл туралы ешқашан ойламаған балалардың өзін-өзі өлтіру идеясына итермелейді.

Азаматтық кодексте азаматтардың құқықтық қабілеттілігі кәмелетке толғанда, яғни олар 18 жасқа толғанда толық көлемде туындайды деп көзделген. Өз балаларының мүдделерін ата-аналар, асырап алушылар және қамқоршылар білдіреді. Яғни, ата - аналардың (заңды өкілдердің) хабарысыз және рұқсатынсыз балаларға сауалнама жүргізу заңсыз болып табылады.

Сауалнама депрессияны, мазасыздықты анықтауға және психологпен бірге мектеп медицина қызметкерінің ПМП (алғашқы медициналық-санитарлық көмек) дәрігерлеріне және/немесе психиатрларға Жолдауына бағытталған. Яғни, сауалнамадан өту нәтижесінде балаға психиатриялық диагноз қойылуы мүмкін.

Бұл ДДҰ-ның ДДҰ психиатрлары жасаған "суицидтің алдын-алу" императивінде көрсетілген: "суицидтік мінез-құлықты тудыратын ең көп кездесетін бұзушылықтар - депрессия ".

"Психотикалық белгілері жоқ депрессияны" диагностикалау және емдеу хаттамасына сәйкес - психотикалық белгілері жоқ әртүрлі ауырлықтағы патологиялық төмендеген көңіл-күй. "Психикалық денсаулық орталығы" республикалық ғылыми-практикалық диагностика хаттамасына сәйкес емдеу:

40-қа жуық психиатриялық препараттар, мысалы: Амитриптилин, Галоперидол, Хлорпротиксен және басқалар. Бұл препараттардың жанама әсерлері: эйфория, депрессия, көңіл-күйдің төмендеуі, тәуелділік, есірткіге тәуелділік, суицидтік әрекеттер мен бейімділіктер, кенеттен өлім, агрессивті өршулер, психомоторлы қозу, қорқыныш, бұлшықет спазмы, галлюцинация, қозу, тітіркену, мазасыздық, ұйқысыздық, құрысулар, жедел психоз, параноидтық жағдайлар; алдамшы жағдайлар; дезориентация; ғарышта жүре алмау және қоршаған ортаны тануды бұзу және басқалар.

2017 жылдың қорытындысы бойынша 1470 жасөспірім психотроптық препараттармен емделді, осы пилоттық жобаны іске асыруға жергілікті бюджеттерден 240 000 мың теңге бөлінді (Министр Е.Досаевтың сұхбатынан).

Өз-өзіне қол жұмсау бағдарламасы психиатриялық препараттардағы балалардың санын көбейте алады деп бағдарламаның өзінде айтылған:

"Фармакологиялық емдеуді қосу (мысалы, антидепрессанттар мен транквилизаторлар) Бағдарламаны басқару кезінде қиындық тудырды. Бұл үш негізгі факторға байланысты: (a) отбасыларға арналған дәрі-дәрмектердің қол жетімділігі (жасөспірімдерге арналған антидепрессанттармен емдеу айына 15-20 долларға бағаланады), (b) дәрі-дәрмектердің болуы (яғни, жеткізілімнің немесе Қордың болмауы), әсіресе бағдарламаның ауылдық жерлерінде және (C) көптеген жалпы тәжірибелік дәрігерлердің антидепрессанттарды тағайындағысы келмеуі. Шынында да, жалпы практика дәрігерлеріне антидепрессанттарды тағайындауда нақты шектеулер болмаса да, олардың көпшілігі бұл олардың құзыретіне кірмейді деп санайды. Мұндай жағдайды еңсеру шарасы ретінде бағдарлама аясында Қызылорда облысының Денсаулық сақтау басқармасына сатып алу жоспарына антидепрессанттар мен транквилизаторларды енгізу туралы өтініш жасалды. Болашақта балалар мен жасөспірімдерге арналған тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемінің пакетіне антидепрессанттар мен транквилизаторларды қосу, сондай-ақ өңірлік денсаулық сақтау бөлімшелері арқылы дәрі-дәрмектерді сатып алудың жергілікті жоспарларын әзірлеу фармакологиялық емдеуге қолжетімділікті жақсартады" ("Қазақстан Республикасында суицид пен суицид әрекеттері саласындағы таралушылықты, терең себептер мен тәуекел факторларын және қорғауды зерттеу"баяндамасынан).