2015-05-23
695
Этнас (ад грэч. ethnos – племя, народ) – устойлівая супольнасць людзей, якая склалася гістарычна на пэўнай тэрыторыі, мае агульную мову, культуру, побыт, псіхалагічныя рысы і самасвядомасць.Індаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі пачаўся ў бронзавым веку з часу рассялення на яе тэрыторыі індаеўрапейскіх плямён. Яго храналагічныя рамкі: 3–2 тыс. гг. да н.э. – да нашага часу.Прыкладна 3 – 2 тыс. гг. да н.э. адбыўся дэмаграфічны выбух, пачалося “вялікае перасяленне народаў”.Інснуе некалькі канцэпцый прарадзімы індаеўрапейцаў. Адна з іх – канцэпцыя еўрапейскай лакалізацыі – Паўночнай Германіі і Паўднёвай Скандынавіі.
У канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. узнікла званая балканская канцэпцыя прарадзімы індаеўрапейцаў.Найбольш навукова абгрунтаванай з’яўляецца канцэпцыя пярэднеазіяцкай прарадзімы індаеўрапейцаў. У адпаведнасці з ёй праіндаеўрапейцы да міграцыі жылі ў Пярэдняй Азіі, там, дзе цяпер знаходзяцца Іран, Ірак, АфганістанУ 4–3 тысячагоддзі да н.э. пачалася міграцыя праіндаеўрапейцаў са сваёй прарадзімы. Гэты магутны міграцыйны паток стаў крыніцай рассялення праіндаеўрапейцаў у Еўропе, у тым ліку і ў Беларусі.Пры сустрэчы з мясцовым насельніцтвам індаеўрапейцы, якія знаходзіліся на больш высокай ступені сацыяльна-эканамічнага развіцця перамагалі яго і асімілявалі. У выніку асіміляцыі мясцовага неалітычнага насельніцтва індаеўрапейцамі сфарміраваўся новы этнас – балты. Балты жылі на тэрыторыі сучаснай Беларусі да прыходу сюды славян.Каменны век уступіў месца бронзаваму веку (3–2 тыс. гг. да н.э. – 1 тыс. гг. да н.э.). Агульная колькасць насельніцтва ў бронзавым веку магла быць ад 50 да 75 тыс. чалавек.Бронзавы век уступіў месца жалезнаму веку (1 тыс. гг. да н.э. – IV–V стст. н.э.). Мясцовыя плямёны асвоілі жалезаапрацоўку.Ёсць некалькі канцэпцый прарадзімы славян. Но найбольш навукова абгрунтаванай і распаўсюджанай з’яўляецца канцэпцыя цэнтральнаеўрапейскай лакалізацыі славян, паводле якой прарадзімай славян трэба лічыць тэрыторыю дзе сёння знаходзяцца Германія, Чэхія, Славакія, Польшча, самыя заходнія раёны Беларусі.
|
|
|
У IV–VII стст. адбылося другое “вялікае перасяленне народаў”. Аднак яго храналагічныя Са сваёй прарадзімы частка славян пачала масавы рух на поўдзень. Сёння гэта – балгары, сербы, харваты, славенцы, македонцы і інш.Другая частка славян са сваёй прарадзімы рухалася на ўсход. Яны асімілявалі мясцовае балцкае, фіна-угорскае і цюркскае насельніцтва. Усходнія славяне сёння – гэта беларусы, рускія і ўкраінцы.У VI–VII стст. славяне пачынаюць пранікаць у балцкі арэал. У VIII–IX стст. пачынаецца масавае рассяленне славян на тэрыторыі сучаснай Беларусі. У выніку славяна-балцкага ўзаемадзеяння ўзніклі крывічы, дрыгавічы, радзімічы – не непасрэдныя продкі беларусаў, а этнічныя супольнасці на тэрыторыі сучаснай Беларусі ў IX – першай палове XII ст.
|
|
|
Билет 5. Язычніцкія вераванні старажытных продкаў беларусаў.
Невозможность объяснить природные явления породило веру людей в существование сверхъестественных сил. Духовная культура первобытного об-ва представляла собой:
1. Фетишизм (вера в чрезвычайные способности природы, камней, деревьев или сделанных человеком предметов (фетиш))
2. Анимизм (вера в существование духов и души, которые имеют человеческие черты и влияют на все живое)
3. Тотемизм (вера в общее происхождение, родственные связи между группой людей и определенным видом животных или растений)
С появлением земледелия и животноводства зародились новые верования людей. Они стали обожествлять Солнце (культ Солнца, о культе Солнца свидетельствует солярная символика), небо, дождь…. Основные боги (к концу 10 века): Перун (бог воинов, оружия, войн, гром и молния), Стрибог (небо и вселенная), Даждь Бог (солнца, природы), Макошь (бог Земли и плодородия).
Существовало 2 типа захоронений:
-трупоположение (насыпали курганы),
-кремация.
Большое значение придавали одежд е (символичный орнамент, вышивки по краям одежды для защиты от злых духов). Был распространен культ предков (дзяды, радуница). Существовали обряды, хороводы, заговоры, заклинания, песни…..Ранее был культ упырей (вампиров), берегинь (русалок), домовых. В бронзовом веке появилась вера в загробную жизнь, появились обряды жертвоприношения, поминальные, свадебные Существовали жертвенные ямы с идолами, капища (языческий храм, место жертвоприношения).
Отношение древних людей к окружающему миру выразилось не только в религии, но и в искусстве. Его первыми памятниками стали статуэтки (женщин, мужчин, лося, утки; на стоянке Елисеевичей, на Брянщине найдена статуэтка женщины, датируемая верхним палеолитом). В бронзовом веке появился орнамент (появление шнурового орнамента связано с индоевропейцами). Появление музыкальных инструментов (первые – ударные). Первая археологическая находка – дудочка, сделанная из косточки птицы. Она относилась к верхнему палеолиту, найдена на стоянке Асовец. Были различного рода украшения – серебряные, бронзовые подвески, искусно выполненные бусы.
