2013-12-28
673
Гомель
Избранная рада, опричнина, крепостное право, деспотия, террор, Судебник, местничество, Земский собор, кормление, самодержавие, приказ, Юрьев день, заповедные годы, урочные годы (лета).
Методические указания студентам по подготовке к занятию:
Прочитайте материалы учебника и сформулируйте ответ первый вопрос семинарского занятия. При подготовке ответа обратите внимание на то, что объединение отдельных феодальных владений в национальное государство и централизация – два взаимосвязанных, но не совпадающих полностью процесса. Объединение является условием централизации, которая предполагает качественные изменения в жизни общества. Назовите признаки, позволяющие считать государство централизованным. Подумайте, как соотносятся процессы единения и централизации? Подумайте, можно ли определять централизацию как унификацию? Выясните, была ли централизация, начавшаяся в конце XV века (на завершающем этапе становления единого государства) и развернувшаяся в царствование Ивана Грозного, объективно необходимой?
|
|
|
В царствование Ивана IV обозначились два варианта централизации: через структурные реформы Избранной Рады и опричнину. Охарактеризуйте эти варианты в качестве альтернатив и заполните таблицу, предварительно определив, по каким критериям следует проводить сравнение. При характеристике альтернатив ответьте на следующие вопросы:
ü почему реформы первой половины царствования Ивана IV можно рассматривать как централизацию
ü почему достигнутые результаты не удовлетворили Ивана IV
ü совпадали ли цели реформ с целями опричной политики
Таблица 1. Альтернативные варианты политической централизации:
| Критерии сравнения | Реформы Избранной рады | Опричнина |
Результаты работы с таблицей будут обсуждаться на занятии
Анализируя причины введения опричнины, ее цели, содержание, методы проведения, итоги, последствия, мы сталкиваемся с разнообразием оценок этого явления в исторических исследованиях. Поэтому во втором вопросе необходимо рассмотреть точки зрения историков XIX – XX вв. на опричнину и ее место в процессе складывания Русского государства. Для подготовки по второму вопросу необходимо прочитать один из предложенных текстов, выяснить точку зрения автора и его аргументы (см. выдержки из текстов в материалах к семинару).
ДЛЯ РАБОТЫ НА СЕМИНАРЕ группа будет разбита на 4 подгруппы. Каждая из подгрупп будет анализировать одну работу из списка литературы на основании предварительной подготовки.
УА «ГДУ імя Ф. Скарыны»
|
|
|
Уводзіны
Адным з галоўных напрамкаў развіцця сучаснай вышэйшай школы Рэспублікі Беларусь з’яўляецца ўдасканальванне спецыяльнай падрыхтоўкі будучых спецыялістаў. У сувязі з гэтым у рабоце са студэнтамі завочнага факультэта галоўным сродкам навучання з’яўляецца сістэматычная самастойная работа ў пазааудыторны час. Абавязковым элементам навучальнага працэса з’яўляецца выкананне пісьмовых кантрольных работ.
Кантрольная работа ў сістэме завочнага навучання з’яўляецца адной з форм актывізацыі самастойнай працы студэнтаў паміж сесіямі, яе падрыхтоўка патрабуе ад студэнта самастойнага вывучэння навукавай і вучэбнай літаратуры, перыядычнага друку, статыстычных дадзеных. У адпаведнасці з вучэбным планам студэнты завочнага факультэта ўсіх спецыяльнасцей выконваюць кантрольную работу па дысцыпліне “гісторыя Беларусі”.
Мэта выканання кантрольнай работы - замацаванне і паглыбленне тэарытычных ведаў па дысцыпліне.
Напісанне кантрольных работ павінна спрыяць:
- авалодванню асаблівасцямі развіцця гістарычнага працэсу на тэрыторыі Беларусі з першабытнасці і да пачатку ХХІ ст.;
- сістэматызацыі і ўдасканаленню ведаў студэнтаў па гісторыі Беларусі;
- засваенню асноўных тэндэнцый і асаблівасцей палітычнай, сацыяльна-эканамічнай і культурнай гісторыі;
- пашырэнню кругагляду;
- фарміраванню ў студэнтаў патрыятычнага светапогляду.
Кантрольная работа складаецца з 2-х альбо 3-х тэарытычных пытанняў, якія неабходна асвятліць на аснове спецыяльнай вучэбнай і навуковай літаратуры.
Выкананне кантрольнай работы ажыццяўляецца па варыянтах.
Патрабаванні да афармлення кантрольных работ
Да выкананню кантрольнай работы прад’яўляюцца наступныя патрабаванні:
1 Кантрольная работа выконваецца на лістах фармата А 4
2 Кантрольная работа ўключае наступныя структурныя элементы:
- тытульны ліст (дадатак А)
- змест
- асноўную частку, якая прадстаўляецца заданнем па ўласнаму варыянту тэмы кантрольнай работы
- спіс выкарыстанай літаратуры
- дадатак (калі ёсць)
3 Аб’ем кантрольнай работы павінен складаць 10-15 лістоў. Работа павінна быць выканана акуратна, розборлівым пісьмом, або з выкарыстаннем друкарскіх і графічных прыстасаванняў. Тэкст кантрольнай работы павінен быць надрукаваны на лістах белай бумагі з аднаго боку. Пры кампьютарным наборы друкаваць неабходна праз адзінарны паміжрадковы інтэрвал шрыфтам 14 pt, гарнітура Times New Roman.
Тэкст кантрольнай работы неабходна друкаваць, выконвая наступныя параметры: левае поле - 30 мм., правае - 15 мм., верхняе - 25 мм., ніжняе - 20 мм. Нумерацыя старонак у правам верхнем вуглу, пачынаючы з другой старонкі. Шрыфт друку павінен быць дакладным, добра бачным, лента - чорнага колеру сярэдняй тлустасці. Усе лініі, літары, лічбы і знакі павінны быць аднолькава чорнымі па ўсяму тэксту. Насычанасць тэкста павінна быць аднолькавай (38-42 радка на старонцы).
4 Тэарытычны матэрыял неабходна выкладаць пачынаючы з назвы пытання, рабіць спасылкі на выкарыстаныя цытаты, або лічбавыя матэрыялы.
Пры падрыхтоўцы кантрольнай работы студэнт павінен паказаць веданне тэмы, праявіць уменне правільна і дакладна выкладаць засвоены матэрыял. Недапушчальна даслоўнае перапісванне тэксту надрукаваных літратурных крыніцаў. Пры ўзнікненні цяжкасцей у студэнта пад час падрыхтоўкі кантрольнай работы патрэбна звяртацца за кансультацыяй на кафедру гісторыі Беларусі.
5 У канцы работы павінен быць прыведзены спіс выкарыстаных крыніц. Выкананая і аформленая ў адпаведнасці з патрабаваннямі кантрольная работа падпісваецца студэнтам з пазначэннем даты яе выканання.
6 Студэнт павінен прадставіць кантрольную работу на рэцэнзаванне не пазней тэрміна устаноўленага графікам навучальнага працэса.
|
|
|
Рэцэнзаванне і абарона кантрольнай работы праводзіцца ў адпаведнасці з «Положением о контрольной работе студента заочного факультета и порядке ее рецензирования» ад 23 лютага 2005 года.
Усе зробленыя рэцензентам заўвагі студэнт павінен улічыць і унесці ў работу неабходныя выпраўленні і дапаўненні.
7 Студэнты, не атрымаўшыя заліка па кантрольнай рабоце, да экзамену па адпаведнай дысцыпліне не дапускаюцца.
Варыянт кантрольнай работы студэнту пазначае кіраўнік, які вядзе дысцыпліну “гісторыя Беларусі”.
Тэма 1 Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі
Варыянт 1 Каменны век на тэрыторыі Беларусі
1 Першапачатковае засяленне тэрыторыі Беларусі
2 Умовы жыцця і заняткі першабытных людзей у перыяд каменнага веку
3 Культура і рэлігійныя уяўленні першабытнага чалавека
Крыніцы і літаратура
1 Археалогія Беларусі: У 4 т. Т. 1. Каменны і бронзавы вякі / Э.М. Зайкоўскі [і інш.]; пад рэд. М.М.Чарняўскага. – Мн.: Беларуская навука, 1997. – 424 с.
2 Беларусь на мяжы тысячагоддзяў. - Мн.: БелЭн, 2000. – 432 с.
3 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: Экаперспектыва, 2000. – 351 с.
4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.
5 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк [і інш.]; - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.
6 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.
Варыянт 2 Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі
1 З’яўленне індаеўрапейцаў на тэрыторыі Беларусі
2 Асноўныя змены у эканамічным і грамадска-культурным жыцці насельніцтва пад час бронзавага веку
Крыніцы і літаратура
1 Археалогія Беларусі: У 4 т. Т. 1. Каменны і бронзавы вякі / Э.М. Зайкоўскі [і інш.]; пад рэд. М.М.Чарняўскага. – Мн.: Беларуская навука, 1997. – 424 с.
2 Беларусь на мяжы тысячагоддзяў. - Мн.: БелЭн, 2000. – 432 с.
3 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: Экаперспектыва, 2000. – 351 с.
|
|
|
4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: Вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.
5 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк [і інш.]; - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.
6 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.
Варыянт 3 Жалезны век на тэрыторыі Беларусі
1 З’яўленне тэхналогіі вырабу жалеза і яе наступствы
2 Старажытныя балцскія плямёны на тэрыторыі Беларусі
Крыніцы і літаратура
1 Археалогія Беларусі: У 4 т. Т. 2. Жалезны век і ранняе сярэднявечча / пад. рэд. В.І.Шадыры. - Мн.: Беларуская навука, 1999. - 502 с.
2 Беларусь на мяжы тысячагоддзяў. - Мн.: БелЭн, 2000. – 432 с.
3 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: Экаперспектыва, 2000. – 351 с.
4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.
5 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк [і інш.]; - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.
6 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.
Варыянт 1 Фарміраванне ўсходніх славян
1 Паходжанне славян і іх рассяленне на тэрыторыі Беларусі
2 Фарміраванне ўсходнеславянскіх племянных аб’яднанняў
3 Матэрыяльная і духоўная культура славян
Крыніцы і літаратура
1 Археалогія Беларусі: У 4 т. Т. 2. Жалезны век і ранняе сярэднявечча / Пад. Рэд. В.І.Шадыры. - Мн.: Беларуская навука, 1999. - 502 с.
2 Археалогія і нумізматыка Беларусі: Энцыкл./ Беларус. Энцыкл.: Рэдкал.: В.В.Гетаў [і інш.]; - Мн.: БелЭн, 1993. – 702 с.
3 Богомольников, В.В. Радимичи (по материалам курганов Х – ХІІ вв.) / В.В. Богомольников.- Гомель, 2004. - 226 с.
4 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: Экаперспектыва, 2000. – 351 с.
5 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.
6 Лысенко, П. Ф. Дреговичи. Под ред. В. В. Седова; Минск.: Навука i тэхнiка, 1991. – 244 с.
7 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк [і інш.]; - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.
8 Пилипенко, М.Ф. Возникновение Белоруссии: новая концепция. - Мн.: Беларусь, 1991. - 142 с.
9 Рыбаков Б.А. Язычество древних славян. - М.: Наука,1981. - 608с.
10 Седов В.В. Восточные славяне в VI-ХІІІ вв. - М.: Наука,1982. - 326 с.
11 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. – 350 с.
12 Штыхаў Г.В. Крывічы: па матэрыялах раскопак курганоў у Паўночнай Беларусі. – Мн., 1992.
13 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.
Варыянт 2 Старажытныя дзяржавы на тэрыторыі Беларусі (ІХ – ХІІІ стст.)
1 Кіеўская Русь
2 Полацкае і Тураўскае княствы у ІХ – ХІІІ стст.
3 Феадальная раздробленасць у ІХ – ХІІІ стст. на тэрыторыі Беларусі
Крыніцы і літаратура
1 Алексеев Л.В. Полоцкая земля (Очерки истории северной Белоруссии в IX–XIII вв.) - М.: Наука, 1966. – 308 с.
2 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / Уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.
3 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: Экаперспектыва, 2000. – 351 с.
4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.
5 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). пад. рэд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.
6 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк [і інш.]; - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.
7 Загарульскі Э.М. Заходняя Русь: ІХ-ХІІІ стст.: вучэб. дапам. - Мн.: Универсітэцкае, 1998. – 240 с.
8 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: Дикта, 1999. – 272 с.
9 Лысенко, П.Ф. Туровская земля ІХ-ХІІІ вв. / П.Ф. Лысенко; НАН Беларуси, Ин-т истории. - 2-е изд. - Минск: Белорусская наука, 2001. - 268 с.
10 Седов В.В. Восточные славяне в VI-ХІІІ вв. - М.: Наука,1982. - 326 с.
11 Старажытная беларуская літаратура: Зборнік. - Мн.: Юнацтва, 1990. - 350 с.
12 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.
Варыянт 3 Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх земляў і станаўленне аграрна-рамеснай цывілізацыі у ІХ – ХІІІ стст.
1 Сельская гаспадарка
2 Гарады, рамествы, гандаль
3 Фарміраванне феадальных адносінаў
Крыніцы і літаратура
1 Алексеев Л.В. Полоцкая земля (Очерки истории северной Белоруссии в IX–XIII вв.) - М.: Наука, 1966. – 308 с.
2 Беларускія летапісы і хронікі: Пер. са старажытнарускай, старажытнабеларускай і польск. / уклад. У. Арлова; - Мн.: Беларускі кнігазбор, 1997. – 432.
3 Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XIII ст. / рэдкал: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]; - Мн.: Экаперспектыва, 2000. – 351 с.
4 Гісторыя Беларусі: У 2 ч. Ч. 1. Ад старажытных часоў – па люты 1917 г.: вучэб. дапам. / пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – 416 с.
5 Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI-ХV ст.ст.). пад. рэд. Г.В.Штыхава. – Мн.: Народная асвета, 1998. – 191 с.
6 Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч.1. М.П.Касцюк [і інш.]; - Мн.: Беларусь, 1994, - 527 с.
7 Загарульскі Э.М. Заходняя Русь: ІХ-ХІІІ стст.: вучэб. дапам. - Мн.: Универсітэцкае, 1998. – 240 с.
8 Кузнецов И.Н., Шелкопляс В.А. История государства и права Беларуси. – Мн.: «Дикта», 1999. – 272 с.
9 Лысенко П.Ф. Туровская земля ІХ-ХІІІ вв. НАН Беларуси, Ин-т истории. - 2-е изд. - Минск: Белорусская наука, 2001. - 268 с.
10 Седов В.В. Восточные славяне в VI-ХІІІ вв. - М.: Наука,1982. - 326 с.
11 Эканамічная гісторыя Беларусі. - Мн., 1999.
12 Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1-6. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]; Мн.: Беларус. Энцыкл., 1993-2003.
