Карбоновые кислоты

Лекция №20

Дополнительная

Основная

Литература

1. Артеменко А.И. Органическая химии. – М.: «Высшая школа», 2003. – 605 с.

3. Артеменко А.И. Органическая химии. – М.: «Высшая школа», 1987– 403 с.

Краткое содержание лекции

Карбоновыми кислотами называют производные углеводородов, которые содержат в молекуле одну или несколько карбоксильных групп-СООН.

Общая формула R-COOH.

В зависимости от природы радикала, связанного с карбоксильной группой, карбоновые кислоты бывают предельные и непредельные. Число карбоксильных групп определяют основность кислот. По количеству углеродных атомов в радикале различают низшие (низкомолекулярные) и высшие (высокомолекулярные). Одноосновные насыщенные кислоты имеют общую форму: С_nН_2n+1 СООН.

Номенклатура. Карбоновые кислоты чаще всего называют согласно тривиальной номенклатуре, которых они были выделены впервые. По систематической номенклатуре название карбоновых кислот производят от названий соответсвующих предельных углеводородов с добавлением окончание-овая и слово «кислота». Нумерация главной цепи начинается с углерода, входящего в состав карбоксильной группы.

Изомерия. Первые три представителя гомологического ряда предельных одноосновных карбоновых кислот (муравьиная,уксусная, пропионовая) изомеров не имеют. Изомеры в этом ряду появляются у масляной кислоты, где в молекуле имеется четыре углеродных атома: СН₃ – СН₂ – СН₂ – СООН –масляная или бутановая кислота

Сабактың қысқаша мазмұны

Құрамында бір немесе бірнеше карбоксил тобы – СООН бар көмірсутектердің туындысы карбон қышқылдары деп аталады.

Жалпы формуласы: R – СООН

Карбоксил тобымен байланысқан радикалдың табиғатына қарай қаныққан және қанықпаған болады. Карбоксил тобының саны қышқылдың негізділігін көрсетеді, 1 – карбоксил тобы болса – бір негізді, 2 – карбоксил болса 2 – негізді т.б. Радикалдағы көміртек атомының санына байланысты төменгі және жоғары молекулалы қышқылдар болып бөлінеді. Бір негізді қаныққан карбон қышқылдарының жалпы формуласы:

С_nН_2n+1 СООН

Номенклатура. Карбон қышқылдары көбіне тривиалды номенклатура бойынша шығу табиғатына қарап аталады. Систематикалық номенклатура бойынша сәйкес келетін қаныққан СН-ге “қышқыл” деген сөзді қосып атайды, нумерация – СООН жақын жағынан басталады, рационалды номенклатура бойынша сірке қышқылының туындысы деп қарайды.

Н – СООН – құмырсқа қышқылы, метан қышқылы;

СН₃ – СООН – сірке қышқылы, этан қышқылы;

СН₃ – СН₂ – СООН – пропион, пропан қышқылы;

Изомерия. Көміртегінің 4 атомы бар қышқылдың екі изомері, 5 – атомында – 4 т.т. солай тізбек өскен сайын өсе береді.

1) а) СН₃ – СН₂ – СН₂ – СООН май қышқылы, бутан қышқылы;

CH₃

₃ ê² ₁

б) CH₃ – CH – COOH – изомай қышқылы, диметил сірке қышқылы, систематикалық номенклатура бойынша 2 – метилпропан қышқылы.