КР Мемлекеттiк бiлiм беру стандарты. 12 жылдык бiлiм беру жуйе тужырымдамасы

Мемлекеттiк бiлiм беру стандарты – мемлекеттiк нормалар деп танылган жане когам сураныстары мен тулга кажеттiгi мен мумкiндiктерiне сай бiлiм денгейiн аныктайтын негiзгi корсеткiштер жуйесi. Standart (агылшын)– норма, улгi, молшер дегендi бiлдiредi.

Мемлекеттiк бiлiм беру стандартынын аткаратын функциялары:

- азаматтардын толык мандi бiлiм алу кукыгын камтамасыз ету;

- республика денгейiнде бiлiм беру кенiстiгiнiн тутастыгын камтамасыз ету, ягни оку мекемесiнiн типiне карамастан барлык окушылардын ортак негiзгi бiлiм колемiн менгеруiн камтамасыз ету.

12 жылдык бiлiм беру. Казакстан Республикасынын 12 жылдык бiлiм беру тужырымдамасында педагог кадрлардын касiби - тулгалык кузыреттiлiгiн калыптастыру басты максат екендiгiн атай келе, 12 жылдык бiлiм беруде педагог томендегiдей кузыреттiлiктердi игеруi мiндеттi деп корсетiлген.

1. Арнайы кузыреттiлiк- озiнiн касiби дамуын жобалай бiлетiн кабiлетi.

2. Алеуметтiк кузыреттiлiк- касiптiк кызметiмен айналысу кабiлетi.

3. Бiлiм беру кузыреттiлiгi - педагогикалык жане алеуметтiк психологиянын негiiздерiн колдана бiлу кабiлетi.

Ендеше кузыреттiлiк дегенiмiздiн озiн казiргi заман талабына сай педагог кауымынын озiн -озi озгерте алу кабiлеттiлiгi деп тусiнуге болады. Бiлiм саясатындагы тубегейлi озгерiстердi кунделiктi оку урдiсiнде берiлетiн тапсырмалардан бастау кажет екендiгi айкын корсетiлген. Студенттер окытушы кауымнан тек бiлiмге гана емес, омiрге уйрететiн кабiлеттiлiктi кажет етiп отыр. Демек, болашак педагогтерiмiз осы акпараттык когамнан калыспай: жедел ойлаушы: жедел шешiм кабылдаушы:ерекше уйымдастырушылык кабiлеттi: накты багыт- багдар берушi болып шыгуы - бул казiргi заманнын талабы.Мiне, кузыреттiлiк калыптастыру дегенiмiздiн озi болашак мугалiм - казiргi студенттердiн шыгармашылык кабiлеттерiн дамыта отырып ойлаудын, интеллектуалдык белсендiлiктiн жогары денгейiне шыгу, жананы тусiне бiлуге, бiлiмнiн жетiспеушiлiгiн сезiнуге уйрету аркылы iзденуге багыттауды калыптастырудагы кутiлетiн натижелер болып табылмак. Бунын озi оз кезегiнде казiргi устаздардан шакiрттi окытуда, бiлiм беруде, тарбиелеп осiруде белгiлi бiр кузiреттiлiктердi бойына сiнiрген жеке тулганы калыптастыруды талап етедi.

Мундай кузырлылыктын катарына мыналар жатады:

o багдарлы кузiреттiлiк (азаматтык белсендiлiк, саяси жуйенi тусiну, бага бере бiлу, елжандылык, т.б);

o мадениеттанымдылык кузiреттiлiк (улттык ерекшелiктердi тани бiлу, оз халкынын мадениетi мен озге улттар, алем мадениетiн салыстыру, саралай бiлу кабiлетi);

o оку-танымдык кузiреттiлiк(озiнiн бiлiмдiлiк кабiлетiн уйымдастыра бiлу, жоспарлай бiлу, iзденушiлiк-зерттеушiлiк арекет дагдыларын игеру, талдау, корытынды жасай бiлу);

o коммуникативтiк кузiреттiлiк (адамдармен озара карым-катынас тасiлдерiн бiлу, мемлекеттiк тiл ретiнде казак тiлiнде, халыкаралык катынаста шетел тiлiнде катынас дагдылары болуы);

o акпараттык-технологиялык кузiреттiлiк (акпараттык технологиялармен, техникалык обьектiлер комегiмен багдарлай бiлу, оз бетiнше iздей бiлу, тандай, талдай бiлу, озгерте бiлудi жузеге асыра бiлу кабiлетi);

o алеуметтiк- енбек кузiреттiлiгi (алеуметтiк-когамдык жагдайларга талдау жасай бiлу, шешiм кабылдай бiлу, турлi омiрлiк жагдайларда жеке басына жане когам муддесiне сайкес ыкпал ете бiлу кабiлетi);

o тулгалык озiн-озi дамыту кузiреттiлiгi (отбасылык енбек, экономикалык жане саяси когамдык катынастар саласындагы белсендi бiлiмi мен тажiрибесiнiн болу кабiлетi).

Аталган кузыреттiлiк касиеттердi тулга бойына дарытуда педагог кауымнын арнайы алеуметтiк бiлiм беру кузыреттiлiктерiнiн жан- жакты болуы талап етiледi.Егер педагог озiнiн касiби осу жобасын дурыс жолга коя отырып, озiнiн касiптiк кызметiне накты берiлу аркылы тулганын алган бiлiмiн омiрде колдана бiлетiндей тапсырмалар жуйесiн усына алатын жагдайда болганда гана студент кузыреттiлiгiн калыптастыруга мумкiндiк табады. Бiр созбен айтканда, тулгага багытталган бiлiмдер жуйесi бiлiм стандартына сай тулганын жан- жакты дамуына негiзделген, алган бiлiмiн омiрдiн кандай бiр жагдаяттарына колдана алатындай дарежеде усыну педагогтiн кузыреттiлiгiне байланысты болады.

Билет:28. Казiргi кезде мектептегi бiлiм берудiн мазмунын жетiлдiру негiзгi багыттары.

Казiргi дуние жузi бойынша бiлiм беру мазмунын гуманитаризациялау, компьютерлендiру, интеграциялау (кiрiктiру), тулганын даму ережелерiне негiзделе отырып курастырады.

Мектеп халык шаруашылыгынын ар турлi саласында белсендi, кызметке кабiлеттi, саналы, жогары бiлiмдi адамдарды тарбиелеу ушiн когамнын алеуметтiк тапсырысын орындайды. Бiлiм беру мазмунынын денгейiн котеруде томендегiдей принциптер колданылады:

- Бiлiм беру мазмунынын когам дамуынын талаптарына сай болу принципi: Ол бiлiм беру мазмунына дастурлi кажеттi бiлiм, iскерлiк, дагды мен когамнын казiргi дамуына, гылымнын, мадениеттiн даму денгейiне сай бiлiм, iскерлiк, дагдыларды калыптастыруды талап етедi.

- Окытуды дифференциациялау - орта жане жогары мектеп жасындагы окушылардын оку iс-арекетiн олардын бейiмдiлiктерiн, кызыгушылыктарын жане байкалган кабiлеттерiн ескере отырып уйымдастыру формасы.

- Окытудын мазмундык жане процессуалдык жактарынын тутастыгы принципi: Ол бiлiм беру мазмунын iрiктеуде оны менгерту технологиясын ескерудi талап етедi, ягни реалды педагогикалык жагдайда менгертiлетiн бiлiмдердi гана тандауды кажет екенiн ескертедi.

- Бiлiм беру мазмунын гуманитаризациялау принципi: Ол окушылардын барлык пандердi оку барысында шыгармашылык жане практикалык арекет негiзiнде жалпыадамзаттык мадениет кундылыктарын менгертудi талап етедi.

- Бiлiм беру мазмунын фундаментализациялау принципi: Бул принцип гуманитарлык жане жаратылыстану гылымдарын интеграциялауын, панаралык байланысты тузеудi талап етедi.

Бiлiм беру мазмуны окушыларды когам субъектiсi ретiнде калыптастыруда манызды орын алатындыктан, оны iрiктеу, курделi маселе болып отыр. Сондыктан педагогикалык гылым мен тажiрибесiнде бiлiм беру мазмунын iрiктеудiн негiзгi критерийлерi аныкталган.

Бiлiм беру мазмунын iрiктеу критерийлерi:

- Окушыларды бiлiммен каруландыруда табигатты коргау, енбек, омiрге жауапкершiлiктi катынасты тарбиелеу кажеттiлiгi;

- Бiлiм беру мазмуны негiзiнде улттык, мадени, тарихи байлыкты жалпыадамзаттык мадени мурасымен уштастыру;

- Бiлiм беру мазмунында алеуметтiк-экономикалык жагдайларын ескерудiн маныздылыгы;

- Панаралык жане панiшiлiк байланыстарды гылыми-адiстемелiкнегiзде жузеге асыру;

- Бiлiмнiн гылыми жане практикалык маныздылыгы;

- Оку пандерiнiн мазмуны окушылардын жас мумкiншiлiктерiне сай болуы;

- Оку панiнiн колемi оны менгеруге болiнген мерзiмге сай болуы;

- Бiлiм беру мазмунынын халыкаралык тажiрибеге сай болуы;

- Бiлiм беру мазмунынын мектептiн оку-адiстемелiк жане материалдык базасына сай болуы.

Жалпы алганда мектептегi бiлiм берудiн мазмунын аныктау мына маселелердi камтамасыз етуi тиiс:

- табигат, техника, мадениет, адам жайындагы бiлiм дi калыптастыру;

- диалектикалык-материалистiк козкарасты калыптастыру;

- адамды жан-жакты дамыту мiндеттерiн тиянакты шешу;

- жастарды омiрге, енбекке, мамандык тандауга даярлау.

Сонымен, бiлiм беру мазмуны дидактикалык талаптар негiзiнде кай сыныпта, кандай колемде, кандай пандер окытылуы керектiгiн белгiлейдi.