Падзел Р. Пасп

У 1770 г. Прусія стварыла «санітарны кардон» на суседніх з ёй каронных землях, a Расія ўвяла кардон на Дзвіне. Ужо тады ўрад Кацярыны II планаваў злучыць Дзвіну з Дняпром санітарнай мяжой, выціснуць адтуль канфедэратаў i далучыць занятую тэр. да імперыі. Але як толькі Турцыя была разгромлена, Расія непасрэдна прыступіла да гэтак званых «польскіх справаў». Прусія баялася, што рас. Імпер. сама анексуе ўсю Рэч Пас. i кароль Фрырдрых II Вялікі (1740—1786) выступіў з ініцыятываю падзелу шляхецкай рэспублікі. Кацярына II прыняла прапанову. Пазней да ix далучылася Аўстрыя. 5 жніўня 1772 r. y Пецярбургу яны падпісалі тайную канвенцыю аб падзеле часткі тэрыторыі Рэчы Пасп. 2падзел Р.Пасп.

Рэакцыяй на 2 падзел стала нац.-вызвольнае паўстанне, пачатае ў Кракаве 24 сакавіка 1794 г. Абвешчаным y гэты дзень актам паўстання дыктатарская ўлада ў краіне перадавалася генералу Тадэвушу Касцюшку. На мэце барацьбы ставіліся вызваленне краіны ад акупантаў, поўны суверэнітэт i цэласнасць Рэчы Паспалітай y межах 1772 г. Ініцыятарам 3 падзелу выступіла Аўстрыя, якая прэтэндавала нават на Берасцейшчыну i частку Палесся. Канчатковая форма пагаднення трох дзяржаў была прынята ў жніўні 1795 г.

1795 15. Беларусь в сост. Рос. Имп. Политика царизма.

После включ. Беларуси в состав Рос. империи в рез. разделов Речи Поспол. на передний план вышли политич. причины эмиграции. Страх репрессий со стороны царского правительства вынуждал покидать родину тысячи участников восстаний, сторонников Наполеона и восстановления ВКЛ во время русско-французской войны 1812 г. Часть из них включ.в революционное и освободительное движение в Европе и Америке (Тадеуш Костюшко, Валерий Врублевский, Николай Судзи-ловский и др.), др. содействовали развитию культуры и науки стран своего нового проживания, не забывая одновременно о Беларуси. Политика царизма в отнош. эмиграции из этнических бел. земель исходила из официальной доктрины непризнания белорусов как отдельного народа и имела двойственный характер. С одной стороны, она содействовала переселению в Сибирь и на др. окраины империи «русского элемента» (к кот. относились и православные белорусы) с целью их колонизации и «обрусения». С другой стороны. выезд за границу рассматривался властями как фактор ослабления «коренного русского населения» и на государственном уровне эмиграция за пределы империи сдерживалась. Несмотря на довольно значительную диаспору, белорусы не смогли заявить о себе за границей как об отдельном этносе. Незавершенность формир. бел. нации и. как следствие, низкий уровень нац. сознания эмигрантов предопределили ускоренную ассимиляцию внутренней и внешней миграции.