Стафилакокк инфекциясынын коздыргышы

Су бактериялар торшасының құрамындағы негізгі заттардың бірі.Оның цитоплазмадағы мөлшері (75-58%)дейін құбылып тұрады.Суда торшаға қажетті минералды және органикалық заттар ериді.Су мөлшерінің азаюы оның тіршілікке қабілеттілігінің бәсеңдеуі.

Су микрофлорасы. Әр турли су қоймаларынын сулары көптеген микроорганизмдер тиршилик ететин табиги ортасы болып есептеледи.Судагы микроорганизмдердин дамуын көрсететин факторлар-ондагы қоректик заттардын мөлшери деп есептеуимиз керек.Су неғұрлым органикалык затиарга бай болса,соғұрлым микробтарда көп болады.Суда микробтардын өнип-өсуине карап онын тазалык нәтижесинде аныктауга болады.

Суперинфекция. Суперинфекция-организм негізгі аурудан жазылмай тұрып,сол аурудың қоздырғышы қайтадан жұғатын болса. Мыс: туберкулезбен аурып жүоген адам осы аурудың микробактериялары үлкен дозада сыртқы ортадан түссе ауру асқынып,айқын белгілермен көрінеді.

Сүйек кемигигинің стволды торшаларының қызметі. Суйек майы омыртка жотасы, сонын ишинде лимфойдтык кан клеткаларынын туындысы.Суйек майынан омыртка жотасы клеткалары (стволовые клетки) кан тамырына туседи жане букил организмге тарайды. Олар лимфойдтык органдардан өткенде иммунитет жуйеси клеткаларына (т жане в лимфоциттер) бөлинеди.Сөйтип суйек майы иммунитетттик жуйенин негизги органдарынын бири.

Сүт микрофлорасы. Сут –сутқоректилердин желин безинин секрети.Сутти каннын курам бөлигиндеги альвеолалардын эпители клеткалары тузеди.Альвеолдар емшек үрпісі желін жанге емшек өзегинен сырткы ортага катысады.Осы жолдар аркылы микроб енуі мумкин.Микробтардын кейбиреулерине сут жаксы қорктик орта.Микробтар емшек үрпісінде көп,сут жолында альвеолдар аз болады.Микробтардын біразы цидты заттардын асеринен өледи.Төзимди микробтар шыгу теги жөниндеги ишек сут кышкылды стрептококтерге уксас стрептококтер сакталады.

Сүт аркылы берилетин малдардын ауруы. Микробтар емшек үрпісі маңында көп жиналады,онда сапрофиттермен катар инфексиялы ауру коздырушы микробтарда болуы мумкин.Кобинесе алгашкы сауылган сутте коп болады.Сондыктан барлык сутти жане кршаган ортаны ластамау ушин алгашкы сутти болек баска ыдыска сауады.Сутте микроб мал желининен, тери,жуннен,адам колынан,ыдыстан,баска курал-саймандардан туседи,сондыктан сутке микроб тусирмеу ушин олардын тазалыгын сактау керек.Жем –шөп бергенде көп шан-тозан шыгады,бул сутти ластайды жане шан –тозанмен бирге сутке микробтар туседи.Сондыктан сиыр сауган кезде сиырга жем-шөп беруге болмайды.Сутке миробтар таратуда шыбындар ерекше орын алады.

Сүттің ластану жолдары.

Жоғары сапалы сүт алу үшін санитарлық-гигиеналық шаралар сүттің негізгі ластану көздеріне бағытталу керек. Олар жануарлардың терісі мен желіні, қызмет көрсетуші, ыдыстар және бөлме ауасының температурасы.

Сібір жарасынын қоздыргышы. Топалаңнын малдын әр түлигиндеги казакша атаулары –қойда топалаң,ірі карада-кара талақ,жылкыда-жаманат,ешкиде-шекшек,түйеде-ақшелек,қарабез д.а.Топалан ауруы ежелги уакыттан ак белгили болган.Топаланды биринши ғылыми сипаттауды жасаган петербург академигі И.Гмелин еди,ол сібірге саяхат кезинде дертти адамдар мен жанурлар арасында байкаган.Р.Кох 1876 жылы ең алгаш топалан қоздырғышынын қоректик орталарда өсирилген таза себиндисин бөліп шыгарды.Топалаңнын адамға жұғуы –ауру малды күту кезинде,мал соғанда,ұшаны бұталаганда,өлимтикти көмгенде,тери илегенде,кой терисин өңдегенде де жұғуы мумкин.

Табиғи п.б. иммунитет. Туған күннен бастап өзінің барлық тіршілік ету кезеңдерінде түзілетін орг.ң қарсы тұру қабілеттілігін жүре п.б.имм.д.а.Ол табиғи және жасанды деп екіге б/ді. Табиғи жолмен түзілген белсенді түрі жұқпалы аурулармен науқастанып тұрған кезде п.болып,ұзақ мерзімге созылады(шешек,қызылша). Енжар түрі нәрестеге құрсақта жатқанда плаценьа арқылы,кейін ана сүтімен беріледі,бір жасқа дейін сақталу мүмкін.

Талшықтардың, жіпшелердің қызметі және оның түрлері. Талшықтар(фимбиа)-қысқа, жапысу қызметін атқарады. Жіпшелер(пили)-қозғалыс қызметін атқарады.

Тәндік емес төзімділік. Неспицификалық(туа болған,генетикалық) жануарлардың белгілі бір түріне тән иммунитет.Ол эволюция процесінде қалыптасып,биологиялық белгі тәрізді келесі ұрпаққа беріледі.Бір түрге жататын жануарлардың басқа түрге жататын жан.дың жұқпалы ауруларын қөабылдамайды,ондай ауруға шалдықпайды.Конституциялық деп те атайды.Екі түрі б/ ды: Абсолютті имм. те жан.дың жеке түрі қандай жағдайда да,ауру туд.материалдың қанша мөлшерін қолданса да ауруға шалдықпайды,жылқыға сиырдың оба ауруы жұқпайды. Салыстырмалы имм. сыртқы орта жағжайын өзгерту,қоздырғыш мөлшерін көбейту арқ.бұзуға болады.сібір жарасымен ауырмайтын кептерді алдын ала алкогольмен уландырса ауруға шалдығады. Тері мен кілегей қабықтар-микробтардың орг.ге енуіне кедергі болатын табиғи бөгет. Егер микробтар зақымданған теріге енсетағы бір бөгет лимфа түйіндері кездеседі.Ауру тудыратын микробтарға қарсы күресте бауырдың маңызы үлкен.Кәдімгі имм.те гуморальды факторлар,организм сұйығы ерекше орвн алады.Қан сарысуындағы белоктар да қорғанудың күшті факторы.

Тәндік емес төзімділіктің гуморальды факторлары. Кәдімгі иимунитетте гуморальді факторлар н/е организм сұйығы ерекше орын алады. Жануарлар қан сарысуында жынысына жасына қарамай микробтарға өте қауіпті әсер ететін заттар болады. Бірақ қан сарысуын 56 С тем-рада 20-30 мин қыздыртса ол цидті қасиетін жоюы мүмкін. Қан сарысуында белоктар кадімгі қорғанудың күшті факторы болып саналады. Бұндай белоктар микроорганизмдерге қауіпті әсер етеді. Дені сау жануарлар қанның сарысуындағы қалыпты антиденелердің, лизоцим жіне организмді кәдімгі өорғаудың басқада факторлардың маңызы кем емес. Уызда да көптеген қорғаныс заттары болады.

Тәндік емес төзімділіктің негізгі факторлары. Тері мен кілегейлі қабықтар микробтардың организмге енуіне кедергі болатын табиғи бөгет. Олар цидті заттар бөліп шығарады. Бұның нәтижесінде микробтар саны әлде қайда аз болады. Көз кілегейлі қоршаған ортаға жанасады, бірақ көз сұйығында лизоцин болатындықтан микробтардың организмге ену жолы жабық болады. Сілекейде микробтардың дамуына жол бермейтін заттар болады. Егер микробтар зақымданған теріден органимзге енсе оның жолында тағы бір бөгер лимфа түйіндері кездеседі, осы жерде олар ұсталып зарарсыздандырылады. Ауру тудыратын микробтарға қарсы күресте бауырдың маңызы үлкен. Табиғи өткелге бір қуысты қарынды жатқызуға болады. Құрамында тұз қышқылы болатын қарын сөлі зардапты микробтарды құрады.

Терис типті гиперсезімталдық. Гиперсезимталдыктын терис типти тури организмнин ишки ортасынын турактылыгын сактуга багытталган,бирак оны патологиялык куйге аклетин реакциялар. Терис типти гиперсезимталдык анафилаксия,атопиялык реакциялар жане сары су ауруы кезинде байкалады.

Термофильдер(жылу сүйгіштер) – дамуы үшін жоғарырақ40-80градус темпертураны қажет етеді. Бұндай микроорганизмдер ыстық қайнарда, жануарлардың ас қорыту жолында, ауа райы ыстық өңірлер топырағында кездеседі. Камчатканың ыстық қайнарларында термофильді микроптардың шар, таяқша, жіп тәрізді формалары табылған. Термофильді микробтар көңді биологиялық зарарсыздандыру, қоңыр және пішен дайындау, мал азығын сүрлеу және басқа процестерге қатысады. Ылғал көп болғанда термофильдер органикалық заттардың температурасн көтереді, оларды ығыстырады, бұның әсерінен жанғыш газдар- метан, сутегі көп жиналады. Температураның кенет өзгеруі микробтарды қырады.

Терінің микрофлорасы. Теринин туракты тургындары стафилококктер, стрептококктер, сарцинолар,микрококктер сиякты кобинесе кокктер туринде кездеседи. Талшык туриндеги формалардан ишек, когилдир ирин,жалган дифтериялык жане шоптик бактериялар табылады.Олардын коректенуи май жане шарбы бездери,оли клеткалар, ыдырау онимдери аркылы камтамасыз етиледи.Кутим нашар болса теринин шаршы сантиметринде 1-2 млрд микроб денеси болуы мумкин.

Тиндализация туралы ғылым Тиндализация- стеризацияның бір түрі. Тиндаль ұсынған. Мұның мәні сұйықтарды бөліп қыздыру арқылы жүреді. 24 сағат аралығында 3-5 рет жасалады.

Т-лимфоциттердің түрлери және оның қызметі. Т-лимфоциттердің әр түрлі биологиялык қасиеттері бар бірнеше популяциясы анықталған.Т-хелперлер иммунды жауапты реттеуші торшалардың бірі болып есептеледі.Олар В-лимфоциттердің антиденелер өндіруші плазматикалык торшаларға айналуына жағдай туғызады.

Токсинемия туралы ұғым Кейбір жұқпалы аурулар кезінде микроб енген жерінде қалып сол жерде ғана шоғырлана өсіп өнсе де оның уының қан арқылы денеге тарауының нәтижесінде дерт бүкіл органимзді жайлап алу құбылысы –токсикоинфекция деп аталады.

Толық антигендер. Толық антигендер-организмде антитела түзе алатын,олармен реакцияға түсетін белоктар.Бұндай қасиеттер жоғары молекулалы нуклеин қышқылдарында және күрделі полисахаридтерде болады.

Топырак микрофлорасы. Топырак түзуде микроорганизмдердин манызы орасан улкен. Микроорганизмдер аркасында топырак тірі жуйе касиетине ие болды. 1гр кара топыракта ондаган милионнан бирнеше миллиардка дейн микроб клеткалары болады. Олардын жалпы биомассасы 1 гектарда 3-5 тоннага жетеди. Микробтар топыракта биркелки болинбеген, олар жогаргы кабатта жане өсимдикке жакын жерде коп болады. Топырак бетинен терендеген сайын микроб саны кеми туседи,ал 2-3 метр терендикте олар болмайды.Кара топыракта жане сур топыракта микроб коп.Саз жане кумды топыракта аз болады. Оларга балдырлар, зен саныраукулактары, актиномицеттер, бактериялар киред.

Туа біткен төзімділік (резистенттілік) ерекшеліктері. Белгілі бір түрге жататын жануардың н/е адамның тұқым қуалаған биологилық қасиеттері қалыптастырады. Ол тұқым қуалайды. Туа біткен иммунитетті мынандай негізгі факторлар қамтамасыз етеді. 1-макроорганизм торшаларының ферменттік жүйесінің микроб әрекетіне төзімділігі. 2-макроорганизмнің торшаларында микробтардығ структураларын синтездеуге керекті ферменттік жүйелердің болмауы. 3- макроорганизмнің торшаларында олардың ферменттік жүйесін микробтардан қорғайтын молекулярлы рецепторлардың түзілуі. 4-макроорганизмде микробтың ферменттңк жүйесінің қызметін тежейтін табиғи антиденелердің болуы.

Туберкулез коздыргышы Туберкулез –бұдырмак дерті,көксау әр турлі агзаларда ерекше туйіншектер туберкулдар пайда болуымен және олардың ірімтіктеліп азгындалуымен сипатталатын,уй және тагы хайуандардың,сондай-ак адамнын көбинесе созылмалы өтетин жұқпалы ауруы.туберкулез коздыргышын 1882 жылы Роберт Кох ашты және оны сипаттап жазды.Туберкулез микобактерияларынын барша турлері сапрофитті микобактериялардан ереше айырмашылыгы,Циль –Нилсен әдісімен жаксы боялады.

Туберкулезге диагноз коюдын аллергиялык тәсілі Туберкулезде инфекциялык аллергия пайда болады.Аллергиянын тууы туберкулездин микобактерияларына дененің сезімтал болуына байланысты,ол дерттің аллергиялык кезендеринин биртиндеп дамуына әкеп сокты.Туберкулин тері ішіне егіледі.Аллергиялык әдіс жаппай колданылатын карапайым,женил және туберкулезди аныктаудын негізгі әдісі болып табылады.

Тыныс алу жолдарынын микрофлорасы. Жана туган толдердин тыныс жолдарында микроорганизмдер жок.Тыныс алу кезинде жогаргы тыныс жолдарындагы сілекейге,атап айтканда тумсык силекейлерине ауадан әр турли бактериялар, актиномицеттер, когеру жане ісіну жаралары микоплпзмалар, тагы баскалары конады. Дени сау малдардын окпе альвеолдары жане тыныс жолдарынын акыргы тарамдары адетте таза болады.

Тірі вакциналар.Алу жолдары. Тірі микроорганизмдерден жасалатын вакциндік препараттар организмде жаксы иммунитетти калыптастырады,бирак олар баскаларга караганда жаман сакталады,ал кейде әртурли аскынуга әкеп соктырады.Осы тұргыдан химиялык вакциналардын болашагы зор. Вакциналык препараттар техналогиясы микробтардын стандартты шайындысын алу,оларды химиялык,физикалык өлтіру немесе қоздыргыштын экзотоксиндеримен протективти антиденелерин олардын қасиеттерин бөліп алу жане жумыстарды қамтиды.

Фагоциттер.Фагоцитоз құбылысы. Иммунитет туралы ғылымда фагоцитоз немесе клеткаішілік ас қорыту ерекше орын алады,бір клеткалыларда ғана емес жоғары сатылы орг.де де байқалады. Алғаш рет Мечников ашты.Микробтарды бойына сіңіретін клеткаларды фагоциттер д.а,жалмаушы деген ұғым. Фагоциттік активі лейкоциттерде айқын білінеді. Ф.процесінің сатылары:1)фагоциттің микробқа жақындауы,2)микробтарды жұту,3)бірте бірте ыдырау. Мик.пішіні өзгереді,ісінеді,түйіршікке айналып еріп өледі.

Ферменттер химиялық құрамы бойынша екі топқа бөлінеді. Олар қарапайым және күрделі ферменттер. Қарапайым ферменттер- қарапайым белоктар, олар гидролиз кезінде амин қышқылдарына ғана ажырап бөлінеді. Қарапайым ферменттерге рибонуклеаза, пепсин, трипсин, папаин, амилаза және гидралаза класына жататын ферменттер жатады. Күрделі ферменттер дегеніміз күрделі белоктар. Күрделі белоктар 2 бөліктен белоктық және белоктық емес бөліктен тұрады. Белоктық бөлігі апофермент деп, ал белоктық емес бөлігі простетикалық топ немесе кофактор деп атайды

Ферменттердің негізгі кластары. Ферменттер катализдейтін химиялық реакциялар түріне қарай: 6 класқа бөлінеді. I) Гидролазалар-су молекуласының қатысуымен күрделі қосылыстарды ыдыратады. Олар: 5 кіші топқа бөлінеді. А) эстеразалар б) гликозидазалар с) пептидазалар д) амидазалар е) полифлосфотазалар2). Трансферазалар- бұл ферменттер 1 молекуладағы әр түрлі топтарды басқа молекулаларға тасымалдайды. 3). Изомеразалар- бұл ферменттер органикалық қосылыстардың бір түрн екінші бір түріне айналдырады. 4).Лиазалар-бұл ферменттер субстраттардан белгілі бір топтарды гидролитикалық емес жолмен бқлінеді немесе осы топтарды қос байланысқа қосады. 5)Лигазалар- бұл ферменттер синтетикалық реакцияларды жылдамдата отырып АТФ және оның аналогтарынан полифосфаттардан фосфор қышқылының қалдықтарын бөліп шығарады. Осы кезде көміртегі мен оттегінің, көміртегі мен күкірттің және көміртегі мен азоттың арасында байланыстар түзіледі. 6)Оксидоредуктазалар- тотығу-тотықсыздану реакцияларының ферменттері, бұлар микроорганизмдеодіңтыныс алу процесі кезінде сутегі мен оттегінің иондарын тасымалдауға жауап береді.

Шеткі лимфоидты ағзалалар. Шетки органдарга көк бауыр лимфа туйіні әр турли улпалардагы лимфойдтык курылымдар мен кан жатады.Лимфа туйіндери лимфа тамырлары багытында орналаскан.Туйін стромасы трабекульды,ретекульды ткандердан жане туракты фагоциттерден куралган, бул екеуинин арасындагы куыс лимфоциттерге толган.Кыртысты аймак затында майда лимфоциттер-лимфойдтык фоликулалар жинакталган.Олардын мөлшери антиденелерди тузуге байланысты.

Шошка тілмесінің коздыргышы Шошка тілмесі негизинен 3 айдан 1 жаска дейнги шошка ауыратын жұқпалы індет ауруы.Аурудың жіті турі гемморагиялык гастроэнтеритпен,нефритпен сірлі және кілегей кабыктарынын канталауымен талак ұлгаюымен сипатталады,ал созылмалы турінде эндокардит полиартрит және терінің некрозы байкалады.Шошка тілмесінің коздыргышы коректік орта талгамайдфы,аэробты анаэробты жагдайда өседі.

Ірі кара бруцеллезына негізгі диагноз кою тәсілдері Көпшилик жагдайда бруцеллез жасырын өтеді,клиникалык белгілері өзгермелі және ерекше емес.Буаз сиырларда буаздыгынын 2ші жартысында іш тастау дерттің негізгі белгісі,шуы токталады,эндометрит,кейде желінсау өршиді.Бұқаларда ірінді некрозды орхит эпидидимит,артрит синовиттер байкалады.

ІРІ кара бруцеллезінің қоздыргышы Бруцеллездің қоздыргыштары Бергидің аныктамасы бойынша грамм терис,аэробтык таякшалар мен кокктерге жатады,бірак кай тұқымдаска жататыны белгісіз.Банг және Стриболт (дания) іш тастаган сиырдің шуынан ірі кара тусігінің қоздыргышын Бруцелла абортус тапкан 1897 жылы. Бруцеллезге мал төлі төзімдірек (козылар мен бұзаулар 3-4 айга дейн).Төлге дерт жұкканымен ол бруцеллалардан едәуір тезірек босанады.Инфекция көзине ауру мал жатады,әсіресе іш тастаган ауру жануарлардың тусігі және шуымен қоршаган ортага ауру қоздыргыш жұгады.Ауру таратушы ретинде әсіресе буаз сиырлар,буаз саулыктар және ешкілер өте кауіпті дертті жұқтыруы мумкин.Мал жайылымда жанасканда,тасымалдаганда,суатта,жем тасыганда және т.б да жұгады.Ірі кара мен койда негізінен ауыз аркылы жұгады.

Э Дженнер жане оның енбектері. 1796 ж адамға сиыр қарасанының қоздырғышын ексе табиғи шешекпен аурмайтынын ағылшын дәрігері Дженнер анықтаған болатын.

Экзогенді және эндогенді инфекциялар туралы ұғым Инфекцияның шығу тегіне байланысты Экзогенді және эндогенді инфекциялар болып бөлінеді. Экзогенді инфекция- бұл инфекциялардың сыртқы ортадан келіп түсетін қоздырғыштар шақырады. Эндогендік (аутоинфекция) –бұр инфекцияны организмдегі зардапты және жартылай зардапты микроорганизмдер шақырады, егерде онығ төзімділігі төмендеген жағдайда. Бұл стрептококктер, пстереллалар, сальмонеллалар.

Эпизоотия. Жануар індеті.Малда болатын жалпы індет. Белгіленген өңір шеңберінде және кеңістікте бір уақытта прогрессивтік ауыл шаруашылығы малдарының арасында жұқпалы аурулардың таралуы,осы аумақта әдетте тіркелетін ауру деңгейінің анағұрлым артуы.

Эпифитті микрофлора Эпифитті микрофлора өсімдіктің бетінде (жапырағында,сабағында, жемісінде, ұрыңында) дамитын микроорганизмдер. Олар өсімдіктердегі экзоосмос өнімдерімен қоректенеді.

Эукариоттар торшаларының құрылысы. Эукриоттарға-микроскопиялық саңырауқұлақтар,жануарлар,өсімдіктер клеткалы,балдырлар,қарапайымдыларды жатқызамыз,Көзге анық көрінетін ядросы бар бірнеше екінші қуыстар кездеседі.

Эукариоттар. Эукриоттарға-микроскопиялық саңырауқұлақтар,жануарлар,өсімдіктер клеткалы,балдырлар,қарапайымдыларды жатқызамыз,Көзге анық көрінетін ядросы бар бірнеше екінші қуыстар кездеседі.