1. Коскамі аддзяляюцца выклічнікі, калі яны не маюць падкрэсленай клічнай інтанацыі і знаходзяцца ў пачатку, у сярэдзіне і ў канцы сказа.
Напрыклад:
Ах, дружа-клён! Ну як яго не ўспомніць?.. (П. Трус).
Мілая! О, колькі радасці даеш майму ты сэрцу маладому! (Я. Купала).
Ох, нашто ж ты, ночка, так прыгожа-міла? (Я. Колас).
Эх, як слаўна, як прыгожа, хораша, прыстойна! (Я. Колас).
Эй, дзяцюк малады, не тужы, не глядзі ты скрозь слёзы на свет... (Я. Купала).
2. Не аддзяляюцца коскамі выклічнікі перад асабовымі займеннікамі.
Напрыклад:
Ой ты, ночка, чарнявая ноч, агарні цеплынёю мяне... (П. Панчанка).
– Эх ты, –- кажа яна, – лепш вось дахаты ідзі, а то будзе табе ад маці (Я. Брыль).
3. Не з'яўляецца выклічнікам і не аддзяляецца коскай часціца о пры зваротку, адмоўі, сцвярджэнні.
Напрыклад:
Я не для вас, паны, о не, у час вольны песенькі складаю... (Я. Купала).
О так, так, планы маюць выключную ролю ва ўсякай справе (М. Лынькоў).
4. Не выдзяляюцца коскамі ўзмацняльныя часціцы, аднолькавыя па гукавым складзе з выклічнікамі.
|
|
Напрыклад:
Міколу ж аднаму ай-ёй як цяжка (Я. Брыль).
Я яшчэ ого які дужы! (І. Шамякін).
5. Коскамі раздзяляюцца выклічнікі або гукаперайманні, калі яны знаходзяцца ў сярэдзіне або ў канцы сказа ці паўтараюцца.
Напрыклад:
Раздолле ў лузе, эх, раздолле! (Я. Колас).
Шкада, ай, як шкада Іліко (Э. Самуйлёнак).
Які гэта быў чалавек, ого! (І. Гурскі).
Колькі ў лесе грыбоў, ай-яй-яй! (З. Бядуля).
– Ну, ну, пашавельвайся, – падганяў ён Алеся (К. Крапіва).
Толькі ў другой палавіне, дзе спяць гаспадыня і яе дачка-вучаніца, размашыста і глуха стукаюць ходзікі: як-так, як-так... (І. Шамякін).
«Др-р-р, др-р-р, др-р-р», – пракрычаў паблізу дзяркач... (Т. Хадкевіч).
§ 54. Коска пасля сцвярджальных, адмоўных і пытальных слоў і перад імі
1. Коскай выдзяляюцца сцвярджальныя, адмоўныя і пытальныя словы ў пачатку сказа, калі яны цесна звязаны са сказам, які раскрывае, канкрэтызуе іх сэнс: так, але, ага, ну, што ж, як жа, не, што, як і інш.
Напрыклад:
Не, ты проста скажы, прыедзеш ці не? (Э. Самуйлёнак).
Што, грыбоў яшчэ няма? (Я. Колас).
Калі пры такіх словах стаяць узмацняльныя часціцы, то коскай яны аддзяляюцца разам.
Напрыклад:
Ой не, пакідаць таварыша ў бядзе нельга (Я. Маўр).
2. Калі сцвярджальныя, адмоўныя і пытальныя словы паўтараюцца, то яны аддзяляюцца коскамі адно ад аднаго.
Напрыклад:
Так, так, пані гаспадыня. Чалавек страляе, а чорт кулю носіць (Я. Купала).
Але, але, яго маці і мне паказвала ліст, у якім ён піша, што няйначай мусіць прыехаць на свята (Ц. Гартны).
– Не, не, – адагнаў ад сябе змрочныя думкі Іван (Б. Сачанка).
3. Сцвярджальныя, адмоўныя і пытальныя словы ў сярэдзіне сказа выдзяляюцца коскамі з абодвух бакоў.
|
|
Напрыклад:
Не загасне, не, ніколі светач праўды на зямлі (М. Машара).
Работа, што ж, у лес не пабяжыць (Ц. Гартны).
4. У канцы сказа перад сцвярджальнымі, адмоўнымі і пытальнымі словамі ставіцца коска, а пасля – знак прыпынку ў адпаведнасці з агульнымі правіламі.
Напрыклад:
Я цяжкасцей не баюся, не! (І. Грамовіч).
Цяпер ты пойдзеш спаць, так? (І. Мележ).