2015-10-13
1070
- Жер асты және жер беткі су көздерінде орналасқан су желісінін сызбасын бағалау;
- Зертханалық мәліметтер бойынша су сапасын бағалау;
- Нормативті құжаттармен жұмыс істеу.
- Сумен жабдықтаудың жер асты жəне жер үсті көздерін СҚА-ның шекарасын анықтау əдістемесі.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Жер асты су көздерінен алатын суды тазалау қондырғыларының схемасы. 2.Жер беткі су көздерінен алатын суды тазалау қондырғыларының схемасы.
3.Жер асты су көздерінен алушы су құбырлары. Оларға қойылатын гигиеналық талаптар
4. Жер беткі су қоймаларынан алушы су құбырларының құрылымы;
5. Орталықтанған ауыз сумен қамтамасыздандыру жүйесіндегі судың сапасына қойылатын талаптар;
5.Сабақ беру және оқыту әдістері TBL технологиясы бойынша: 1- дайындық кезеңі
· Индивидуальды тестілеуге арналған когнитивті дәрежеде тесттік тапсырмалар құрастыру (қолдануға және түсінуге)
|
|
|
· Студенттерге топ болып талқылауға клиникалық жағдай құрастыру
· IF-AT- жүргізуге шаблон дайындау, соңынан апелляция беруге мүмкіндігімен тесттік тапсырмалардан кейін кері байланыс ұйымдастыру
· Power Point үлгісінде презентация түрінде клиникалық жағдай құрастыру
· Тәжірибелік дағдыларды жүргізудің тізімі және реті
· қажет болған жағдайда такырыпка байланысты видеофильмдерді пайдалану
· кері байланыс қағаздары
· MS Exell-де әрбір бөлім бойынша бағаны есептеуге арналған дайын файл
· 2 этап – TBL технологиясы бойынша тәжірибелік сабақты өткізудің қысқа алгоритмі
· Жеке тестілеу
· Нұсқалары бойынша студенттерді топтарға бөлу (бір топта 5-7 студенттен)
· Топ болып тесттік тапсырмаларды талқылау
· Мүмкіндігінше IF-AT- апелляциямен тесттік тапсырмалар бойынша кері байланыс
· Топ болып студенттер клиникалық жағдайды талқылауы
· MS Exell үлгісіне жеке және топтық тестілеудің бағаларын енгізу
· Клиникалық жағдайды талқылау
· Тақырыпты бекіту
· Тәжірибелік дағдылар
· MS Exell үлгісіне клиникалық жағдайды талқылау бойынша, тәжірибелік дағдыны орындау, қажет жағдайда – қорытынды тест бойынша бағаларды енгізу
· Кері байланыс
· Қорытынды
6. Әдебие тнегізгі:
1. Гимадеев М.М.,Королев А.А., Мазаев В.Т. Коммунальная гигиена. часть 1.часть 2 М.: ГЭОТАР-Медиа, 2006, 2009
2. Шабдарбаева, М. С.
3. Коммуналдық гигиена [Текст]: 1-бөлім / М. С. Шабдарбаева, С. Қ. Омаров. - Алматы: Эверо, 2011. - 264 с.: ил.
|
|
|
4. Шабдарбаева, М. С.
5. Коммуналдық гигиена [Текст]: учебник. 2-бәөлім / М. С. Шабдарбаева, С. Қ. Омаров. - Алматы: Эверо, 2011. - 296 с.: ил
6. Неменко, Б. А.
7. Коммуналдық гигиена [Текст]: учебное пособие / Б. А. Неменко. - Алматы: ЖК Ақ Нұр, 2013. - 404 с.: ил
8. Коммуналдық гигиенадан практикалық сабаққа арналған оқулық [Текст]: учебник / Б. А. Неменко [и др.]. - Алматы: [б. и.], 2013. - 426 с.: ил
9. Неменко, Б. А.
10. Коммунальная гигиена [Текст]: учебник / Б. А. Неменко. - 2-е изд., перераб. и доп. - Алматы: ИП "Ақнұр", 2013. - 500 с.: ил.
11. Руководство к практическим занятиям по коммунальной гигиене [Текст]: учебник / Б. А. Неменко [и др.]. - 2-е изд., доп. - Караганда: ИП "Ақнұр", 2013. - 428 с.: ил.
Қосымша:
1. Кембаева, К. У.
2. Коммуналды гигиена пәні бойынша мамандарды дайындау жүйесіндегі объективті құрылымдық тәжірибелік тәжірибелік етихан. [Текст]. Оқу-әдістемелік құрал. / К. У. Кембаева. - Семей: [б. и.], 2012. - 36 с.
3. Руководство к лаб. Занят. По общ. Гигиене/ Кича Д.И. 2009 М.:ГЭОТАР-Мед
4. Кембаева, К. У.
5. Объективный структурированный практический экзамен в системе подготовки специалистов по коммунальной гигиене. [Текст]: монография. Учебно-методическое пособие. / К. У. Кембаева. - Семей: [б. и.], 2012. - 36 с.
6. Токанова Ш.Е.
7. Жалпы гигена пәнінен 2,3 курс студенттеріне арналған әдістемелік нұсқаулардың ақпараттық блоктар жинағы: учебное пособие / Ш. Е. Токанова, М. Б. Жандаулетова. - [б. м.], 2009. - 221 с.
- Бақылау (тесттік бақылау)
1. Пластаралық жерасты сулары сипаталады:
1.тұзды құрамының тұрақсыздығымен
2.ластанулардан қорғанышсыздығы
3.химиялық құрамының тұрақтылығымен
4.тұрақсыз дебитпен
5.сапрофиттер жоғары мөлшерімен
2. Берілген қолайлы су құбырының көздерінен мына ұйымдастырылуға қол жететіндерді таңдайды:
1.ағынды суларды жіберу жағдайлары
2.СҚА
3.су жинау
4.суды өңдеу
5.су анализдерін өткізу
3. Артезианды сулар деп аталады:
1.грунт сулары
2.пластаралық қысымсыз сулар
3.пластаралық қысымды сулар
4.инфильтрациялық сулар
5.қалқыма су
4.. СанЕмН 3.02.002-04 «Орталықтандырылған ауыз суымен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» бойынша жалпы микробтық сан:
1. 1мл суда 150 колония түзуші бактериялар
2. 1мл суда 100 колония түзуші бактериялар
3. 1мл суда 110 колония түзуші бактериялар
4. 1мл суда 70 колония түзуші бактериялар
5. 1мл суда 50 колония түзуші бактериялар
5. Жалпы колиформды бактериялар келесі көрсеткішке жатады:
1.радиологиялық
2.органолептикалық
3.паразитологиялық
4.микробиологиялық
5.жалпылама көрсеткіштерге
6 Ауыз судағы минерализация деңгейі:
1. 1500 мг/л-ден жоғары
2. 1000 мг/л-ден жоғары
3. 1000 мг/л-ден кем емес
4. 1500 мг/л-ден кем емес
5. 1000 мг/л-ден кем емес
7. Жалпы минерализация қандай көрсеткіштерге жатады:
1. органолептикалық
2. микробиологиялық
3. химиялық
4. радиологиялық
5. жалпыланған
8.. Ауыз судағы термотолерантты колиформды бактериялардың нормасы қандай (СанПиН3.02.002-04):
1. 100 мл суда 30 бактерия
2.,100 мл суда 50 бактерия
3.. 100 мл суда 100 бактерия
4. болмау керек
5.. 100 мл суда 150 бактерия 13.
9. Ауыз судағы сульфитредуцирлеушi клостридиялардың спораларының нормасы қандай (СанПиН3.02.002-04), спора:
1. 100 спора 20 мл. суда
2. 70 спора 20 мл. суда
3. болмау керек
4. 10 спора 20 мл. суда.
5. 50 спора 20 мл. суда.
10. Ауыз су құрамындағы жалпы альфа-радиоактивтіліктің нормативі (СанПиН 3.02.002- 04 ««Орталықтандырылған ауыз суымен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» бойынша):
|
|
|
1. 0,2 (беккерель) БК/л
2. 0,4 (беккерель) БК/л
3. 0,3 (беккерель) БК/л
4. 0,1 (беккерель) БК/л
5. 0,5 (беккерель) БК/л
1.Тақырып № 6: Сумен жабдықтаудың жер асты жəне жер үсті көздерін СҚА-ның шекарасын анықтау əдістемесі.
Ауыз су сапасын бағалау əдістемесі. Қазақстан Республикасының нормативтік құжаттары.
2 Мақсаты: Жер асты және жер беткі су көздерінен орталықтанған сумен қамтамасыздандыру және ауыз судың сапасын бағалау әдістемесі туралы білім мен дағдыларын бекіту.Су желісінің схемасын бағалау дағдыларын бекіту
3. Оқытудың міндеттері:
Студент білу керек:
- Жер асты су көздерінен сумен қамтамасыздандыру етудің ерекшеліктрі,
- Жер беткі су көздерінен сумен қамтамасыздандыру етудің ерекшеліктрі,
- Орталықтанған ауыз сумен қамтамасыздандыру жүйесіндегі судың сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптары;
- Қазақстан Республикасының нормативті құжаттары. (СанЕмН 3.02.002-04 «Орталықтандырылған ауыз суымен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар»
Студент істей білуі керек
- Жер асты және жер беткі су көздерінде орналасқан су желісінін сызбасын бағалау;
- Зертханалық мәліметтер бойынша су сапасын бағалау;
- Нормативті құжаттармен жұмыс істеу.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Жер асты су көздерінен алатын суды тазалау қондырғыларының схемасы. 2. Жер беткі су көздерінен алатын суды тазалау қондырғыларының схемасы.
3.Жер асты су көздерінен алушы су құбырлары. Оларға қойылатын гигиеналық талаптар
4. Жер беткі су қоймаларынан алушы су құбырларының құрылымы;
5. Орталықтанған ауыз сумен қамтамасыздандыру жүйесіндегі судың сапасына қойылатын талаптар;
|
|
|
6. СанЕмН 3.02.002-04 «Орталықтандырылған ауыз суымен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» СНиП РК 4.01-02-2001 «Водоснабжение. Наружные сети и и сооружения»
5.Сабақ беру және оқыту әдістері:
Тесттерді және жағдайлық есептерді шешу, ауызша жауап беру.
6. Әдебиет негізгі:
1. Коммунальная гигиена / Под редакцией Мазаева В.Т. В 2 ч. – М., 2008. – Ч.1.-304 с.; Ч. 2. – 336 с.
2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека.- М.: Издательство центр «Академия», 2006.
3. Мазаев В.Т., Ильницкий А.П., Шлепнина Т.Г. Руководство по гигиене воды и питьевого водоснабжения. – М.- 2008.- 250 с.
4. Общая гигиена / под ред. А.М. Большакова, В.Г. Маймулова.- М., 2006.
5. Неменко Б.А., Бекказинова Д.Б., Арынова Г.А., Елгондина Г.Б. Руководство к практическим занятиям по коммунальной гигиене: Учебник-Алматы, 2008.-430с.
қосымша:
1. Аксенова О.И., Иванов С.И. Гигиенические аспекты обеспечения населения доброкачественной питьевой водой: проблемы и решения: руководство + CD под ред. Г.Г. Онищенко.-М., 2008. – 528 с.
3. Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена. (Учебник).- Алматы: НИЦ «Ғылым», 2003-464 с.
4. Неменко Б.А. Коммунальная гигиена. (Учебник для учащихся мед. колледжей)..- Алматы: НИЦ «Ғылым», 2004-286 с.
6. Руководство к лабораторным занятиям по общей гигиене.- М.,2009.-224с
7. Рустембекова С. А. Микроэлементы и факторы экологического риска. – М: Логос. 2006.– 110 с.
8. Руководство к лабораторным занятиям по коммунальной гигиене./ Под ред. Гончарука Е.Н.- М.: Издательство «Медицина», 1990.
Қазақ тілінде
негізгі:
1. Неменко, Б. А.
Коммунальная гигиена [Текст]: учебник / Б. А. Неменко. - 2-е изд., перераб. и доп. - Алматы: ИП "Ақнұр", 2013. - 500 с.: ил.
қосымша:
1. Кембаева, К. У.
Объективный структурированный практический экзамен в системе подготовки специалистов по коммунальной гигиене. [Текст]: монография. Учебно-методическое пособие. / К. У. Кембаева. - Семей: [б. и.], 2012. - 36 с.
2. Токанова Ш.Е.
Жалпы гигена пәнінен 2,3 курс студенттеріне арналған әдістемелік нұсқаулардың ақпараттық блоктар жинағы: учебное пособие / Ш. Е. Токанова, М. Б. Жандаулетова. - [б. м.], 2009. - 221 с.
7. Бақылау (сұрақтар, тесттер, тапсырмалар және т.б.)
1. Пластаралық жерасты сулары сипаталады:
1.тұзды құрамының тұрақсыздығымен
2.ластанулардан қорғанышсыздығы
3.химиялық құрамының тұрақтылығымен
4.тұрақсыз дебитпен
5.сапрофиттер жоғары мөлшерімен
2. Берілген қолайлы су құбырының көздерінен мына ұйымдастырылуға қол жететіндерді таңдайды:
1.ағынды суларды жіберу жағдайлары
2.СҚА
3.су жинау
4.суды өңдеу
5.су анализдерін өткізу
3. Артезианды сулар деп аталады:
1.грунт сулары
2.пластаралық қысымсыз сулар
3.пластаралық қысымды сулар
4.инфильтрациялық сулар
5.қалқыма су
4..СанЕмН 3.02.002-04 «Орталықтандырылған ауыз суымен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» бойынша жалпы микробтық сан:
1. 1мл суда 150 колония түзуші бактериялар
2. 1мл суда 100 колония түзуші бактериялар
3. 1мл суда 110 колония түзуші бактериялар
4. 1мл суда 70 колония түзуші бактериялар
5. 1мл суда 50 колония түзуші бактериялар
5. Жалпы колиформды бактериялар келесі көрсеткішке жатады:
1.радиологиялық
2.органолептикалық
3.паразитологиялық
4.микробиологиялық
5.жалпылама көрсеткіштерге
6 Ауыз судағы минерализация деңгейі:
1. 1500 мг/л-ден жоғары
2. 1000 мг/л-ден жоғары
3. 1000 мг/л-ден кем емес
4. 1500 мг/л-ден кем емес
5. 1000 мг/л-ден кем емес
7. Жалпы минерализация қандай көрсеткіштерге жатады:
1. органолептикалық
2. микробиологиялық
3. химиялық
4. радиологиялық
5. жалпыланған
8.. Ауыз судағы термотолерантты колиформды бактериялардың нормасы қандай (СанПиН3.02.002-04):
1. 100 мл суда 30 бактерия
2.,100 мл суда 50 бактерия
3.. 100 мл суда 100 бактерия
4. болмау керек
5.. 100 мл суда 150 бактерия 13.
9. Ауыз судағы сульфитредуцирлеушi клостридиялардың спораларының нормасы қандай (СанПиН3.02.002-04), спора:
1. 100 спора 20 мл. суда
2. 70 спора 20 мл. суда
3. болмау керек
4. 10 спора 20 мл. суда.
5. 50 спора 20 мл. суда.
10. Ауыз су құрамындағы жалпы альфа-радиоактивтіліктің нормативі (СанПиН 3.02.002- 04 ««Орталықтандырылған ауыз суымен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» бойынша):
1. 0,2 (беккерель) БК/л
2. 0,4 (беккерель) БК/л
3. 0,3 (беккерель) БК/л
4. 0,1 (беккерель) БК/л
5. 0,5 (беккерель) БК/л
11. Колифагтар қандай көрсеткіштерге жатады:
1. радиологиялық
2. жалпыланған
3. органолептикалық
4. микробиологиялық
5. паразитологиялық
12. Ауыз суда жалпы микроб санының өлшем бірлігі:
1.20 мл-де споралар саны
2.100 мг-да бляшка түзуші бірліктер саны
3.50 л-да цисталар саны
4.1 мл-да колония түзуші бактериялар саны
5.100 мл-да бактериялар саны
13. Жалпы колиформды бактериялар келесі көрсеткішке жатады:
1.радиологиялық
2.органолептикалық
3.паразитологиялық
4.микробиологиялық
5.жалпы көрсеткіштерге
14.Сан ЕжәнеН 3.02.002-04 “Ауыз су” бойынша жалпы микробтық сан тең:
1.1 мл суда 100 колония бактериялар
2. 1 мл суда 50 колония бактериялар артық емес
3. 1 мл суда 150 колония бактериялар
4. 1 мл суда 70 колония бактериялар
5. 1 мл суда 120 колония бактериялар
15. Судың патогенді микробтармен ластану мүмкіншілігін көрсететін химиялық көрсеткіш:
1. қорғасын
2. түстілігі
3. тотығуы
4. тұтқырлығы
5. су рН
16. Кермектілігі жоғары су келесі аурудың себебі болуі мүмкін:
1. тіс кариесі
2. Уров ауруы
3. зәр-тас ауруы
4. су-нитратты метгемоглобинемия
5. подагра
17. Суды зерттеу барысында келесілер анықталды: түстілігі - 15º Т, иісі – 1 балл, мөлдірлігі – 30см, аммияк – іздері, фтор – 0,9 мг/л, микроб саны – 50. Су сапасына баға беріңіз:
1. органолептикалық қасиеттері бойынша СанЕмН 3.02.002-04 ҚР «Ауыз су» сәйкес емес
2. химиялық құрамы бойынша СанЕмН 3.02.002-04 ҚР «Ауыз су» сәйкес емес
3. бактериологиялық көрсеткіштері бойынша СанЕмН 3.02.002-04 ҚР «Ауыз су» сәйкес емес
4. СанЕмН 3.02.002-04 ҚР «Ауыз су» сәйкес
5. бактериологиялық және химиялық құрамы бойынша СанЕмН 3.02.002-04 ҚР «Ауыз су» сәйкес емес
18. Қалдық хлордың қандай концентрациясында су эпидемиологиялық тұрғыдан қауіпсіз деп саналады (мг/л):
1. 0,05
2. 0,1
3. 0,15
4. 0,2
5. 0,5
19. Су құбырлары желісін келесі құжаттарға сәйкес өткізіледі:
1. СанЕжН 3.02.002- 04 ««Орталықтандырылған ауыз суымен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар»
2. ГОСТом "Источники централизованно-хозяйственного водоснабжения"
3. СНиПом "Водоснабжение. Наружные сети и сооружения".
4.СанЕжН "Жер беті суларын ластанудан қорғау үшін қойылатын санитарлық- эпидемиологиялық ережелер мен нормалары»
5.ҚР ҚНжЕ 3.01-01-2002»Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық мекемендерді жоспарлау және құрылыстарын салу»
20. Аталған химиялық заттар ішінде органолептикалық қасиеті бойынша қай зат нормаланбайды:
1. темір
2. марганец
3. мырыш
4. сульфаттар
5. фтор
21.Суды ішуге жағымсыз ететін айқын иіс неше балға сәйкес:
1.0
2.1
3.2
4.3
5.4
22.Суды ішуге болмайтын өте жағымсыз иіс, неше балға сәйкес
1.1
2.2
3.3
4.4
5.5
23.
21. Суды ішуге жарамсыз ететін жағымсыз дәм неше балға сәйкес
1. 0
2. 1
3. 2
4. 3
5. 4
22. Суды ішуге жарамсыз ететін өте жағымсыз дәм неше балға сәйкес
1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
23 СанЕжН 3.02.002-04 сәйкес судың иісі 2 балл дегеніміз, бул…
1.жоқ болуы
2.әлсіз көніл аудармайтын бірақ оны байқау болады
3.айрықшаланған тез анықтауға болады
4.өте әлсіз
5. Суды ішуге жарамсыз ететін өте жағымсыз иіс
24.Орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етуде судын сапасын қай құжатын талаптарына сай болу керек:
1. СанПиН 3.02.002-04 “Ауыз су” ”
2 СНжЕ 2.04.02-84 “Сумен қамтамасыз ету.
3.СанПиН №4630-88 “Беткей су көздерін ластанудан қорғау”
4. ГОСТ 2761-84 “Орталықтандырылған шаруашылық-ауыз сумен қамтамасыздандыру көздері
5.СанПиН 3.01.068.97 “Сумен қамтамасыз ету көздері мен шаруашылық-ауыз су құбырларының санитарлық қорғау аймақтары”
25. Үлестiк су тұтынуы дегенiмiз не:
1. бiр адамға кететіна ауыз-су және тұрмыстық қажетiне жұмсалатын су.
2. өнеркәсiптiк қажетiне жұмсалатын су
3. жасыл желектердi суландыруына жұмсалатын су
4. өрт сөндiруiне жұмсалатын су
5. ауыл шаруашылық қажетiне жұмсалатын су.
26. Елдi мекеннiң су тұтынуын есептеуде мiндеттi түрде ненi ескеру керек:
1. топырақтың сүзу коэффициентiн
2. судың араласу коэффциентiн
3. су тұтынудың бiркелкiсiз коэффициентiн
4. температуралардың айырмашылық коэффициентiн
5. климаттық белдеу коэффициентiн.
27. Қысымды мұнары сумен қамтамасыздандыру схемасында қолданылады:
1.су сапасын жоғарылату үшін
2.суды тұндыру үшін
3.суды сақтау үшін
4.максимальді шығын уақытында су қысымын тудыру үшін
5.су желісі ретінде
28 Жер асты суымен қамтамасыздандырушы су құбырының схемасына қандай қондырғы кiрмейдi
1. скважина
2. таза су сиымдылығы
3. су тегеурiн мұнарасы
4. коагуляциялау қондырғысы
5. су тарату торабы
29. Жер асты суымен қамтамасыз етушi су құбырының схемасы қандай:
1. скважина, резервуар, су таратқыш торабы
2. скважина, резервуар, су тегеурiн мұнарасы, су тарату желiсi
3. су тарату торабы
4. скважина және су тарату желiсi
5. су тегеурiн мұнарасы және су тарату желiсi
30. Жер асты су көздерін ластанайтын көздер мен себептер:
1.ұңғының саңылауы
2.құбыр аралық кеңістік
3. жағалай қойылған құбырлардың грунт суларымен коррозиясы
4.барлау мепн тексеру мақсатындағы ұңғылар
5.барлығы
1.Тақырып № 7: «Суды тазалау технологиясына санитарлық бақылау әдістемесі. Ауыз суды мөлдірлендіру және түссіздендіру тиімділігін бағалау. Коагуляциялау, тұндыру және сүзу. Суды зарарсыздандыру технологиясын санитариялық-эпидемиологиялық бақылау əдістері. Реагенттік жəне реагенттік емес əдістер.»
2 Мақсаты: Суды залалсыздандыру технологиясына санитарлық бақылау әдістері тұралы білімді бекіту. Елді мекендерді сумен қамтамасыздандыру жобаларын санитарлық сараптау дағдыларын бекіту.
3. Оқытудың міндеттері:
Студент білу керек:
• Суды тазалау әдістемесі,суды тазалау технологиясын бақылау;
• Ауыз суды мөлдірлендіру мен түссіздендіру әдісі,оның тиімділігі;
• Коагуляция және филтрация процессі,процесстің тиімділігіне әсер ететін факторлар.
• Залалсыздандыру әдістерінің жіктелуі,олардың сипаттамасы.
• Хлорлау процессінің негізі;
• Хлорлау процессіне әсер ететін факторлар;
• Ескертпелі санитарлық қадағалаудың сатылары;
• Елді мекендерді сумен қамтамасыздандыру жобаларын санитарлық сараптау әдістемесі
Студент істей білуі керек
• Су көздерінің жағдайын санитарлық бағалау.
• Ауыз суды тазалау схемасын бағалау.
• Ауыз судың сапасын жақсарту әдістері:коагуляция,тұндыру,фильтрация.
• Суды залалсыздандыру технологиясына бақылау жүргізу.
• Суда хлорды тұндыру бойынша хлорлау тиімділігін анықтау.
• Берілген құжаттардың толықтығына баға беру
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1)Ауыз судың сапасын жақсарту әдістері:коагуляция,тұндыру,фильтрлеу.Олардың сипаттамасы.
2)Коагуляция процессінің химизмі,коагуляция процессіне әсер ететін факторлар.
3)Ауыз суды түссіздендіру мен мөлдірлендірудің тиімділігін бағалау.
4) Хлорлау процессінің негізі
5)Ауыз суды залалсыздандырудың әр түрлі әдістерін салыстырмалы түрде гигиеналық бағалау.
6)Озондау.
7)Залалсыздандырудың физикалық әдістері,олардың сипаттамасы.
8) Су құбыры қондырғыларын салуында ескертпелі санитарлық қадағалау
5.Сабақ беру және оқыту әдістері:
Кіші топпен жұмыс:оқытушы барлық студенттерді екі кіші топқа бөледі.
Оқытушы тақырып бойынша мәні мен мақсатын түсіндіреді.
Бірінші топ студенттеріне тақырып жоспарына сәйкес сөз беріледі.(Оқытушы бірінші топ студенттеріне тақырып бойынша туындаған проблемалық сұрақтарды қояды)
Екінші топ студенттердің жауаптарын мұқият тыңдай отырып қарсылық көрсетеді,келіседі немесе тақырып бойынша ескертулер жасайды,сұрақ бойынша өзінің ойын айтады.Егер жауаптар оқытушыны толығымен қанағаттандырмаса,ол өзі толық,дұрыс жауабын айтады.
Қорытынды шығару:
Сұрақтарды бағалау дәрежесін бағалау және оларды тереңінен түсіндіру;студенттердің қатысу сапасы;түсініксіз сұрақтар бойынша өзіндік жұмыс үшін тапсырма беру.
6. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Коммуналды гигиенасы. Оқулық. Профессор М.С. Шабдарбаеваның редакциясында, Қарағанды, 1998.
2. Шабдарбаева М.С., Омаров С.К. Коммуналды гигиенасы пәні бойынша жағдайлық есептер жинағы, Қарағанды, 2005.
3.Неменко Б.А. Коммунальдық гигиена. Алматы, 2004 - 432 с.
4.Неменко Б.А. Коммунальдық гигиена (мед.колледж үшін). Алматы, 2005-432с
қосымша:
1. Коммуналды гигиенасында санитарлық-гигиеналық зерттеу әдістері, Қарағанды, 1994.
СНиП РК 4.01-02-2001 «Водоснабжение. Наружные сети и и сооружения»
2. Аксенова О.И., Иванов С.И. Гигиенические аспекты обеспечения населения доброкачественной питьевой водой: проблемы и решения: руководство + cd под ред. Г.Г. Онищенко.-М., 2008. – 528 с.
3. Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена. (учебник).- Алматы: НИЦ «Ғылым», 2003-464 с.
4. Неменко Б.А. Коммунальная гигиена. (учебник для учащихся мед. колледжей)..- Алматы: НИЦ «Ғылым», 2004-286 с.
5. Руководство к лабораторным занятиям по общей гигиене.- М.,2009.-224с
6.Кембаева, К. У.
Коммуналды гигиена пәні бойынша мамандарды дайындау жүйесіндегі объективті құрылымдық тәжірибелік тәжірибелік етихан.Оқу-әдістемелік құрал. / К. У. Кембаева. - Семей: [б. и.], 2012. - 36 с.
7. Бақылау тестілеу, жобаны сараптау бойынша дағдыларды бекіту)
1. Ауыз суды ультрадыбыспен залалсыздандырудың тиімділігі:
1. судың аз мөлшерін залалсыздандыру
2. су сапасының өзгеруі
3. су сапасының өзгермеуі
4. қиын дозаланады
5. кіші су тазалау станцияларда қолданылуы
2/Хлорлау кезінде суда фенол болғанда иістердің пайда болуының алдын алады:
1. екі рет хлорлау
2. қайта хлорлау
3. преаммонизациямен хлорлау
4. суперхлорлау
5. қалыпты дозем хлорлау
3. Суперхлорлау қолданылады:
1. қолайсыз жыл мерзімінде
2. қолайсыз эпидемиологиялық жағдайда
3. су құрамында тұздар мөлшері жоғарлағанда
4. су құрамында азот тобының болуында
5. су құрамында хлоридтер болмаса
4. Жер беткі су көздерінен алынған суды өңдеудің кез келген схемасында соңғы сатысы болады:
1. фильтрлеу
2. тұңдыру
3. араластыру
4. залалсыздандыру
5. дезодорация
5.Озондаудың хлорлауға қарағанда кемшiлiгi неде:
1. тиiмсiздiлігi
2. қымбаттығы
3. судың сапасын нашарлатуы
4. судың химиялық құрамын өзгертуi
5. суға түс беруi.
6. Хлор қосылыстарының ішінде кең таралғаны:
1.хлорамин
2.сұйық хлор
3.кальций гипохлориді
4.натрий гипохлориді
5.хлордың қос тотығы
7. Хлорлы қышқылдың диссоляциялану дәрежесі ең бірінші неге байланысты:
1.су температурасына
2.судың активті реакциясына
3.судың бактериалді ластануына
4.судың түстілігіне
5.судың мөлдірлігіне
8. Залалсыздандыру жылдамдығы қалай өседі:
1.суда залалсыздандырушы заттын концентрациясы өскенде
2.судың температурасы жоғарлануында
3.залалсыздандырушы агенттің диссоциацияланбаған формасына ауысуында
4.клетка мембранасы арқылы молекулалар диффузиясының көтерілуінде
5.барлық факторлар есебінен
9. Хлордың тиімділігіне әсер етеді:
1.микроорганизмдердің биологиялық ерекшелігі
2.хлор препаратының бактериоцидті қасиеттері
3.су ортасының жағдайы
4.залалсыздандыру шарттары
5.аталғандардың бәрі
10. Судың рН-ы жоғарылағанда бактериоцидті тиімділік:
1.жоғарылайды
2.төмендейді
3.өзгермейді
4.жоғарылайды, кейін төмендейді
5.төмендейді, кейін жоғарылайды
11. Бактериоцидтік қондырғыларды келесідей орналастырған жөн:
1. таза су қоймасы алдында
2. сүзгілерден кейін
3. суды су тарату торабына берер алдында
4. реагентті шаруашылықтан кейін
5. тұңдырғыштардан кейін
12.Ауылды мекеннің су тарату торабын жуу және залалсыздандыруды жеңілдету үшін керек:
1. құбырларды ауыстыру
2. көшелерде су алуға арналған колонкаларды орнату
3. тұйықталған учаскелерді жою
4. тұйықталған учаскелерді ластарды төгу қондырғыларын орнату
5. су-қысымды мұнара орнату
13. Ыстық сумен қамтамасыздандару торабын тазартуға арналған ерітінді құрамындағы белсенді хлор мөлшері, мг/л-:
1. 50 ге дейін
2. 75-100
3.150-200
4. 100-150
5. 250-300
14. Жергілікті сумен қамтамасыздандырумен байланысты ішек инфекциясының өршуі сипатталады:
1. жедел басталады
2. ағымының ұзақтығымен
3. топтылығымен
4. аурудың осы құдық суын тұтынушылар арасында таралуы
5. ағымының ауырлығымен
15. Суды өңдеудің арнайы әдістеріне жатады:
1. залалсыздандыру
2. сүзу
3. дезактивациялау
4. озондау
5. коагуляция
16. Суды тазартудың қай әдісі арнайы әдістерге жатпайды:
1. тұщылау
2. залалсыздандыру
3. дегазация
4. темірсіздендіру
5. фторлау
17. Дезактивация келесі әдістермен жүргізіледі, тек:
1. реагенттермен
2. ионды әдістермен
3. араластыру
4. қайнату
5. ұстамдылық
18..Ауыз суды ультрадыбыспен залалсыздандыру әдiсiнiң артықшылығынатаңдар:
1. суды аз мөлшерде залалсыздандырады
2. судың сапасынөзгертедi
3. судың сапасыннашарлатпайды
4. дозалау қиындығы
5. бақылау жүргiзу қиындығы.
19. Суда фенолдың болуында хлорлауда иiстiң пайда болуыналдын-алу әдiсi қандай:
1. екi қайта хлорлау
2. үлкендозаменхлорлау
3. суперхлорлау
4. алдын-ала аммонизациялап хлорлау
5. гиперхлорлау
20. Хлорлы реагенттер суға қай жерде қосылады:
1. таза су резервуарының алдында
2. таза су резервуарынан кейiн
3. резервуарға дейiн және одан кейiн.
4. мүлдем қосылмайды
5. сүзгiштердiң алдында
1.Тақырып № 8: « Су көздерін санитариялық-эпидемиологиялық зерттеу мен таңдау əдістемесі. Су жүргізетін құрылыстар салу кезіндегі ескертпелі санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау. Елдімекендерді сумен жабдықтау жобаларын санитариялық-эпидемиологиялық сараптау əдістемесі. Елдімекендерді сумен жабдықтау жобаларын санитариялық-эпидемиологиялық сараптау əдістемесі. Ұсынылған құжаттардың толықтығын бағалау.».
2 Мақсаты: Студенттерді сумен қамтамасыздандыру көздерін таңдау және санитарлық тексеру әдістемесін уйрету және суды тазалау технологиясына санитарлық бақылау әдістемесі, ауыз суды мөлдірлендіру және түссіздендіру тиімділігін бағалау бойынша білім мен дағдыларды бекіту..
3. Оқытудың міндеттері:
Студент білу керек:
- Сумен қамтамасыздандыру көздерін таңдауына қойылатын гигиеналық талаптарды;
- Сумен қамтамасыздандыру көздерін санитарлық тексеру әдістемесін.
әдістемесі;
- Ауыз суды мөлдірлендіру және түссіздендіру тиімділігін бағалау;
- Коагуляциялау, тұндыру және сүзу, оларлдын негіздері? Осы процесстарға әсер ететін факторларды;
