2015-10-13
866
- Су қоймаларын ластауының қауіптілігін бағалау;
- Тұрмыстық-шаруашылық іркінді суларды тазалау әдістерінің тиімділігін бағалау.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Су қоймаларын ластаушы көздерді, олардың сипаттамасы;
2. Қазақстан Республикасында су қоймаларын санитарлық қорғау проблемалары.
3. Шаруашылық-тұрмыстық іркінді сулардың түзілу жағдайлары;
4. Іркінді суларды тазалау сатылары: механикалық тазалау, биологиялық тазалау: табиғи және жасанды әдістері, тазалау қондырғыларының түрлері және олардың гигиеналық бағасы.
5. Шаруашылық-тұрмыстық іркінді суларды залалсыздандыру.
5.Сабақ беру және оқыту әдістері:
эвритикалық әңгімелесу
Оқытушының кіріспе сөзі:
1. оқытушы, сабақтың тақырыбына және мақсатына оқытушы да, студенттер де жету үшін нысана береді.
2. сабақ жоспарына сәйкес сөз бірінші студентке беріледі (шақыру бойынша емес, өз еркімен жауап беру үшін).
|
|
|
3. студенттің баяндамасын зейін тындап, оның мазмұнына және логика көңіл аудару керек. Студенттің баяндамасы қойылған сұрақтан ауытып кетсе немесі дәлелсіз, суреттелген, «кітап бойынша» айтылып тұрса, оқытушы сұрақ қояды. Мысалы: «Неге олай ойлайсыз? Сіздің сөзіңіздің тақырыпқа қандай қатынасы бар? Келесі пікір… Барлығы осымен келіседі ме немесе басқа пікірлер бар ма? Кімде анықтау бар? Және т.б.».
4. Баяндаушы жауап бере алмаса, сұрақ барлық топқа қойылады. Қалаған студент жауап бере алады.
5. Егер де ол қойылған сұраққа жауап бере алмаса, қарастырылатың тақырыптың сұрағына жауап алғанға дейін жалғасады.
Берілген жауаптар оқытушыны қанағаттамаса, ол өзі дұрыс толық жауап береді. Сабақтың қорытындысын жасайды:
- сұрақтардың талқылау дәрежесін және оларды түсіну мен игеру дәрежесін; студенттердің баяндау сапасын бағалайды; игермен сұрақтар бойынша өздік жұмысына тапсырма береді.
6. Әдебиетнегізгі:
1. Коммунальная гигиена / Под редакцией Мазаева В.Т. В 2 ч. – М., 2008. – Ч.1.-304 с.; Ч. 2. – 336 с.
2. Руководство к лабораторным занятиям по коммунальной гигиене./ Под ред. Гончарука Е.Н.- М.: Издательство «Медицина», 1990.
3. Неменко Б.А., Бекказинова Д.Б., Арынова Г.А., Елгондина Г.Б. Руководство к практическим занятиям по коммунальной гигиене: Учебник-Алматы, 2008.-430с.
қосымша:
|
|
|
1. Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена. (Учебник).- Алматы: НИЦ «Ғылым», 2003-464 с.
2. Руководство к лабораторным занятиям по общей гигиене.- М.,2009.-224с
Қазақ тілінде
негізгі:
1.Коммуналды гигиенасы. Оқулық. Профессор М.С. Шабдарбаеваның редакциясында, Қарағанды, 1998.
2. Шабдарбаева М.С., Омаров С.К. Коммуналды гигиенасы пәні бойынша жағдайлық есептер жинағы, Қарағанды, 2005.
3.Неменко Б.А. Коммунальдық гигиена. Алматы, 2004 - 432 с.
қосымша:
1.Коммуналды гигиенасында санитарлық-гигиеналық зерттеу әдістері, Қарағанды, 1994.
СНиП РК 4.01-02-2001 «Водоснабжение. Наружные сети и и сооружения»
2. « Орталықтандырылмаған шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» санитарлық-эпидемиологиялық
ережесі мен нормаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау
министрі міндетін атқарушының 2005 жылғы 13 мамырдағы № 229 бұйрығына
толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы
7. Бақылау тестілеу
1. Су қоймаларын ластауы бойынша қандай iс-әрекеттер тұрғындардың
денсаулығы үшiн ең қауiптiсi болып табылады:
1. жауын-шашындық iркiндi суларды жiберу
2. ағаштарды ағызу жұмыстары
3. талшықты өсiмдiктердi жiбiту, құм алу жұмыстары.
4. су көлiктерi
5. шаруашылық-нәжiстiк және өнеркәсiптiк iркiндi суларды жiберу.
2. Лимиттеушi көрсеткiш дегенiмiз не:
1. заттың зиянды әсерiнiң көрсеткiшi
2. патологиялық эффект көрсеткiшi
3. заттың ең төменгi шектiк немесе шекке дейiнгi концентрациясына сәйкес келетiн көрсеткiш
4. заттың шектiк дозасын анықтайтын көрсеткiш
5. заттың шекке дейiнгi дозасын анықтайтын көрсеткiш
3. Су нысандарының жалпы санитарлық режимiне зиянды заттардың әсерi қалай зерттеледi
1. судың лайлығы мен тотықтануына әсерiн анықтайды
2. ОБҚ-ға және су организмдеріне әсерiн анықтайды
3. нитрификация процесiне және су организмдеріне әсерiн анықтайды
4. ОБҚ, аммонизация, су организмдеріне әсерiн анықтайды
5. ерiген оттегiнiң мөлшерiне әсерiн анықтайды
4. Су қоймасының өзiндiк тазалануына негiзiнен қандай процесс ықпал жасайды
1. ластардың механикалық шөгуi
2. ластардың сұйылтылуы
2. күн сәулесiнiң әсерi
3. органикалық заттардың биохимиялық ыдырауы
4. патогендi микрофлораның жойылуы
5.. Органикалыққ қоспалардың суда болуы келесі санитарлық манызға ие болады:
1 патогенды микроорганизмдардын суға түсуінің индикаторы ретінде
2. суды сақтау кезінде тез арада бұзылуына әсер етеді
3. судың иісін мен дәмін өзгертеді
4. судың кермектілігіне әсер етеді
5.судың электроөткізуінің өзгеруіне әсер етеді
6. Су қойнауындағы судың сапасын бағалау критериясын атаңдар:
1. нормативтер жэне ШРЕК
2. халықтың денсаулық жағдайы
3. судың физико- химиялық және бактериологиялық зерттеу нәтижелерi
4. судың органолептикалық және химиялық көрсеткiштерi
5. бактериологиялық және химиялық көрсеткiштерi
7. Су қойнауының санитарлық режимi дегенiмiз не
1. су қойнауының ластануын және өзiндiк тазалануын сипаттайтын процесс
2. жыл бойында өзендегi судың шығынының өзгеруi
3. суды мәдени тұрмыстық қажетiне пайдалану режимi
4. судың ОБҚ өзгеру динамикасы
8. Iркiндi суларды тазалау дәрежесi және схемасы неге байланысты
1. iркiндi судың құрамына
2. су қойнауындағы судың және iркiндi судың құрамы мен қасиетiне
|
|
|
3. экономикалық ұтымдылығына
4. жергiлiктi жердiң жағдайына байланысты
5. су қойнауындағы судың құрамы мен қасиетiне
9. Қандай iркiндi суларды су қойнауына жiберуге болмайды
1. егер зиянды заттардың концентрациялары өздерiнiң ШРЕК-нен жоғары болса
2. температурасы жоғары болса
3. бұлдырлығы жоғары болса
4. химия өнеркәсiбiнiң iркiндi сулары
5. iркiндi судың құрамында ШРЕК-терi белгiленбеген элементтер бар болса
10. Биосүзгіште өтетін биологиялық процессінін фазасын атаныз
1. сүзу
2. аммонизация
3. гидролиз
4. тотығу
5. аммонизация
11. Аэротенкте биологиялық тотығу процессiнiң бұзылуында қандай көзге көрiнерлiк өзгерiстер байқалады
1. ауаның майда көпiршiктерiнiң болмауы
2. судың бұлдырлығының жоғарлауы
3. судың температурасының төмендетуi
4. жүзiп жүрген қоспалардың болуы
5. белсендi тұнбаның судың бетiне қалқып шығуы
12. Септик не үшiн қолданылады
1. биологиялық тазалау үшiн
2. қалқымалы заттарды шөктiруге және шөгiндiнi зиянсыздандыруға
3. механикалық тазалау үшiн
4. ерiген органикалық заттардың биологиялық тотығуы үшiн
5. майларды ұстау үшiн
13. Іркінді суларды тазартуға арналған регенеративті әдісті көрсетініз:
1. аэрация
2. жаңдыру
3. бейтараптау
4. флотация
5. көму
14. Іркінді сулардағы минералды заттарды ұстап қалуға арналған:
1. аэротенк
2. күмұстағыш
3. лай алаңы
4. метантенк
5. биотоған
15.Технологиялық жабдықтарды салқындатуда түзiлген iркiндi суларына не тән
1. жоғары дәрежедегі токсикологиялық қасиеті
2. жоғары бактериялық ластануы
3 химиялық ластардың болмауы
4. төмен температурасы
5. әртүрлi ластану
16. Кіші канализация қондырғыларына жатпайды:
1. күмұстағыштар
2. септиктар
3. екі ярусты тұндырғыштар
|
|
|
4. биотоғандар
5. суландыру аланы
17. Кіші канализация жүйесінде тазарту қондырғылары ретінде пайдаланады::
1. компакті аэрациалық қондырғылар
2.сүзу аландары
3. суландыру аландары
4. метантенктар
5.шайыртұңдырғыштар
18. Тұндырғыштардың жұмысын бағалауда суда тұрақты турде анықтайды::
1. қалқымалы заттарды
2. мөлдірлігін
3. вирустарды
4. коли - фагтарды
5.ауыр метал тұздарын
19.Іркінді суларды сүзу кезінде биосүзгіштердің бетінде не пайда болады:
1. көбіка
2. газдар
3. көбік және газ көпіршіктері
4. қабықша
5. биологиялық қабыршық
20. Iркiндi суларды тазарту мен зиянсыздандырудың физикалық және механикалық әдiстерi су объектiлерiн қорғау шараларының қандай тобына жатады:
1. технологиялық
2. жоспарлану
3. бөлек канализациялау
4. санитарлық-техникалық
5. қосымша.
21. Індет ауруларының қоздырғыштары бар іркінді суларды су қоймаларына жіберуге рұқсат берілеме?
1. рұқсат беріледі
2. рұқсат берілмейді
3. биологиялық тазартудан кейін рұқсат беріледі
4. залалсыздандырудан кейін рұқсат беріледі
5. қажетті тазартудан өткен және залалсыздандырудан кейін коли-индексі 1000 тен болса
22. Қандай қондырғы іркінді суларды биологиялық тазарту сатысында пайдалынады
1. метантенк
2. аэротенк
3. отұндырғыш
4. лай алаңдары
5. араластырғыштар
23. Биологиялық тоғандарда қандай iркiндi суларды тазалауға болады
1. құрамында қалқымалы заттары бар iркiндi суларды
2. құрамында органикалық заттар бар iркiндi суларды
3. құрамында органикалық емес заттар бар iркiндi суларды
4. құрамында беткейлi белсендi заттар бар iркiндi суларды
5. құрамында сапрофиттi микрофлорасы бар iркiндi суларды
24. Органикалық заттардың су ортасында биохимиялық тотығу процесi қандай құрылымдарда жүргiзiледi:
1. тұндырғышта
2. метантенкте
3. лай алаңдарында
4. аэротенкте
5. септикте
25. Егер ағынды су мөлшері 25 м.куб/тәулігінде болса онда алғашқы тұндырғыштар ретінде қолданылады:
1. септик
2. екі ярусты тұндырғыштар
3. биологиялық тоғандар
4. арықтар
5. аэротенктер
26. Iркiндi суларды механикалық тазалаудың дұрыс схемасын көрсетiңдер:
1. тор, тұндырғыштар
2. тор, құмұстағыштар
3. құмұстағыштар, тұндырғыштар
4. тұндырғыштар
5. тор, құмұстағыштар, тұндырғыштар.
27. Iркiндi суларды механикалық тазалау тиiмдiлiгiн бағалау үшiн судың сынамаларын қандай нүктелерден алу керек
1. торға дейiн және құм ұстағыштан кейiн
2. торға дейiн және бiрiншiлік тұндырғыштардан кейiн
3. құм ұстағышқа дейiн және бiрiншiлік тұндырғыштардан кейiн
4. торға дейiн және екiншi реттiк тұндырғыштардан кейiн
5. алғашқы тұндырғыштардан кейiн
28. Iркiндi суларды биологиялық тазалаудын негізі болады:
1. ионды алмасу
2. туңбаңа түсу
3. флотация
4. биохимиялық процесс
5. коагуляция.
29. Сүзу аланы- ол:
1. көкөнiс пен шөптiк дақылдарды өсiруi үшiн қолданылатын жер учаскесi.
2. мал жаюға арналған жер учаскесi
3. көлiк құралдарын жинауға арналған жер учаскесi
4. малды қамауға арналған жер учаскесi
5. iркiндi суды топырақ арқылы сүзуiне арналған жер учаскесi
30. Iркiндi суларды жiберуден кейiн II категориялы су қоймасындағы рұқсатталатын оттегiнiң биохимиялық қажеттiгi қандай болу керек:
1. 3 мг/л аспауы
2. 6 мг/л аспауы
3. iркiндi суды жiбергенге дейiнгi су қоймасындағы судың ОБҚ тең болуы керек
4. iркiндi судың ОБҚ аспауы
5 10 мг/л аспауы
31.Табиғи жағдайда суды биологиялық тазалау құрлымдарына не жатады
1. септик
2. аэротенк
3. екi ярусты тұндырғыш
4. биологиялық тоған
5. су қоймасы
32.Флотациялық қодырғыларды не үшiн қолданады
1. судан темiрдiң тұздарын бөлiп шығару үшiн
2. биологиялық тазалау үшiн
3. iркiндi суларды залалсыздандыру үшiн
4. магний және кальций тұздарын бөлiп шығару үшiн
5. судан қалқымалы заттарды, беткейлi белсендi заттарды мұнай
33.Шөгiндiнi зиянсыздандыру үшiн қандай қондырғы қолданылады:
1. аэротенк
2. метантенк
3. биосүзгiш
4. аэросүзгiш
5. аэратор
34. Iркiндi суларды механикалық тазалаудың дұрыс схемасын көрсетiңдер:
1. тор, тұндырғыштар
2. тор, құмұстағыштар
3. құмұстағыштар, тұндырғыштар
4. тұндырғыштар
5. тор, құмұстағыштар, тұндырғыштар.
35.Биологиялық сүзгілерде 1 м3 сүзуші материалдарында неше м2 қабықша пайда болады:
1. 100
2. 200
3. 300
4. 400
5. 500
36. Аэротенктер не үшiн қолданылады
1. суды биологиялық тазалауға
2. суды аэрациялауға
3. шөгiндiнi өңдеуге
4. суды механикалық тазалауға
5. суды тұндыруға
37. Ағынды суларды дұрыс тазату схемасын көрсетініз:
1. кұм үстағыштар, тұндырғыштар, хлоратор
2. кұм үстағыштар, биологиялық тоғандар
3. торлар, кұм үстағыштар, тұндырғыштар, аэротенк, тұндырғыштар, хлоратор
4. тұндырғыштар, биологиялық тоғандар, хлоратор
5. тұндырғыш, аэротенк, метантенк, тұндырғыш, хлоратор
38. Ағынды суларда ірі қалқымалы заттарды ұстауда қолданылатын құрылғыны көрсетіңіз:
1. құмұстағыш
2. тор
3. бейтараптау
4. метантенк
5. екі сатылы тұндырғыш
39. Iркiндi суларды беткейлi-белсендi заттардан тазартудың ең тиiмдi әдiсiн атаңдар:
1. мұнай ұстағыштар
2. коагуляциялау
3. гиперсүзу
4. ион алмастыру
5 озондау.
40. "Қалалық iркiндi сулар" терминi - ол:
1. қардың ерiген сулары
2. жауын сулары
3. тұрмыстық және өнеркәсiптiк iркiндi сулардың қоспасы
4. жер асты сулары
5. карст сулары.
1.Тақырып № 11: «Қалалық ағынды сулар. Ағынды суларды тазарту кезеңдері. « Ағынды суларды механикалық жəне биологиялық тазарту: табиғи жəне жасанды əдістері, құрылыстар түрі мен оларды гигиеналық бағалау. Тұрмыстық ағынды суларды зарарсыздандыру.»
2. Мақсаты: Гигиеналық бағалау және ағынды суларды тазалау мен залалсыздандыру әдістемесі бойынша білім мен дағдыларын бекіту.
3. Оқытудың міндеттері:
- Тұрмыстық су ағындыларының пайда болу шарттарының құрылымы және классификациясы;
- Шаруашылық – тұрмыстық және өнеркәсіптік іркінді сулардың салыстырмалы мінездемесі;
- Өнеркәсіптік іркінді суларды тазалау әдістері;
- Тұрмыстық іркінді суларды залалсыздандыру әдістері.
Студент істей білуі керек:
- тұрмыстық ірікінді суды тазалау әдістеріне гигиеналық баға беру;
-нормативтік құжаттармен жұмыс жасау (СЕ № 104,18.01.2012)
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Тұрмыстық - өнеркәсіптік іркінді сулардың жіктелуі;
2. Өнеркәсіптік іркінді суларды зиянсыздандырудың негізгі ұстанымдары және әдістері. Аграрлық-өнеркәсіптік және малшаруашылық кешендерінің іркінді суларын тазалау.
3.Іркінді суларды қайта пайдалану, іркінді суларды қайта өндеу, концентрацияларының бір келкі болмауын жою,
4.Су қоймаларына іркінді суларды жіберудің санитарлық жағдайын анықтау.
5.Сабақ беру және оқыту әдістері:
кіші топта жұмыс жүргізу
Оқытушы студенттерді екі топқа бөледі.
1. оқытушы, сабақтың тақырыбына және мақсатына оқытушы да, студенттер де жету үшін нысана береді.
2. сабақ жоспарына сәйкес сөз бірінші топ студенттеріне беріледі (оқытушы тақырып бойынша бірінші топ студенттеріне мәселелік, бағыттаушы сұрақтар қояды)
3. студенттің баяндамасын зейін тындап, екінші топ оппонент болып, баяндамамен келіседі немесе тақырып бойынша өз пікірін айтады. Егер де оқытушыны жауап қанағаттамаса, ол өзі толық жауап береді.
Сабақтың қорытындысын жасайды:
- сұрақтардың талқылау дәрежесін және оларды түсіну мен игеру дәрежесін; студенттердің баяндау сапасын бағалайды; игермен сұрақтар бойынша өздік жұмысына тапсырма береді.
6. Әдебиетнегізгі:
1. Коммунальная гигиена / Под редакцией Мазаева В.Т. В 2 ч. – М., 2008. – Ч.1.-304 с.; Ч. 2. – 336 с.
2. Руководство к лабораторным занятиям по коммунальной гигиене./ Под ред. Гончарука Е.Н.- М.: Издательство «Медицина», 1990.
3. Неменко Б.А., Бекказинова Д.Б., Арынова Г.А., Елгондина Г.Б. Руководство к практическим занятиям по коммунальной гигиене: Учебник-Алматы, 2008.-430с.
қосымша:
1. Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена. (Учебник).- Алматы: НИЦ «Ғылым», 2003-464 с.
2. Руководство к лабораторным занятиям по общей гигиене.- М.,2009.-224с
3.Шектеліп рұқсат етілген жіберіс (ШРЕЖ) жобасы.
Қазақ тілінде
негізгі:
1.Коммуналды гигиенасы. Оқулық. Профессор М.С. Шабдарбаеваның редакциясында, Қарағанды, 1998.
2. Шабдарбаева М.С., Омаров С.К. Коммуналды гигиенасы пәні бойынша жағдайлық есептер жинағы, Қарағанды, 2005.
3.Неменко Б.А. Коммунальдық гигиена. Алматы, 2004 - 432 с.
4.Неменко Б.А. Коммунальдық гигиена (мед.колледж үшін). Алматы, 2005-432с
қосымша:
1.Коммуналды гигиенасында санитарлық-гигиеналық зерттеу әдістері, Қарағанды, 1994.
СНиП РК 4.01-02-2001 «Водоснабжение. Наружные сети и и сооружения»
2..Проект нормативов предельно допустимых сбросов (ПДС).
7.Бақылау ( сұрақтар)
1. Көлденен және тік тұндырғыштармен механикалық тазалауды өткізген кезінде іркінді суларда қандай көрсеткіштерді анықтаймыз?
2. Екі ярусты тұндырғыштарды пайдаланғанда механикалық тазалауының тиімділігін бағалауда іркінді суларда қандай көрсеткіштерді анықтаймыз?
3. Сүзу аланында, суару аландарында, биотоғандарда өтетін биологиялық тазалаудын тиімділігін бағалауда іркінді суларда қандай көрсеткіштерді анықтаймыз?
4. Залалсыздандыру тиімділігін бағалауда іркінді суларда қандай көрсеткіштерді анықтаймыз?
5.Канализация тораптарын салу үшін жер таңдау.
6.Канализация түрлері,сипаттамалары.
Тақырып № 12.: «№ 3 Аралық бақылау». « Топырақ гигиенасы. Елді мекендердегі топырақтың санитариялық жағдайын бақылау. Елдімекендер аумағын күтудің санитариялық ережелері. Елдімекендерді санитариялық тазартуды ұйымдастыру мен өткізу негіздер.».
2 Мақсаты: Елді мекендердің аумағын таза ұстаудың санитарлық ережелері бойынша, елді мекендерді санитарлық тазалауды ұйымдастырудың және жүргізудің негіздері бойынша және қатты қоқыстарды жинауына, сақтауына және елді мекеннен шығаруына санитарлық қадағалау әдістемесі бойынша білім мен дағдыларын бекіту.
3. Оқытудың міндеттері:
Студент білу керек:
- Елді мекендердің аумағын таза ұстаудың санитарлық ережелерінің негіздерін;
o Елді мекендерді санитарлық тазалауды ұйымдастыруына қойылатын талаптарын;
o Қатты қоқыстарды жинауына, сақтауына және елді мекеннен шығаруына санитарлық қадағалау әдістемесін.
o Елді мекендердің аумағын таза ұстаудың санитарлық ережелерінің негіздерін;
o Елді мекендерді санитарлық тазалауды ұйымдастыруына қойылатын талаптарын;
- Қатты қоқыстарды жинауына, сақтауына және елді мекеннен шығаруына санитарлық қадағалау әдістемесін.
-.
o
-
- Студент істей білуі керек:
- Елді мекендердің аумағының санитарлық жағдайын бағалау;
- Қатты қоқыстарды жинауын, сақтауын және елді мекеннен шығаруын бағалау.
5.Сабақ беру және оқыту әдістері:
- 1. оқытушы, сабақтың тақырыбына және мақсатына оқытушы да, студенттер де жету үшін нысана береді.
- 2. сабақ жоспарына сәйкес сөз бірінші топ студенттеріне беріледі (оқытушы тақырып бойынша бірінші топ студенттеріне мәселелік, бағыттаушы сұрақтар қояды)
- 3. студенттің баяндамасын зейін тындап, екінші топ оппонент болып, баяндамамен келіседі немесе тақырып бойынша өз пікірін айтады. Егер де оқытушыны жауап қанағаттамаса, ол өзі толық жауап береді.
- Сабақтың қорытындысын жасайды:
- - сұрақтардың талқылау дәрежесін және оларды түсіну мен игеру дәрежесін; студенттердің баяндау сапасын бағалайды; игермен сұрақтар бойынша өздік жұмысына тапсырма береді.
6. Әдебие тнегізгі:
12. Гимадеев М.М.,Королев А.А., Мазаев В.Т. Коммунальная гигиена. часть 1.часть 2 М.: ГЭОТАР-Медиа, 2006, 2009
13. Шабдарбаева, М. С.
14. Коммуналдық гигиена [Текст]: 1-бөлім / М. С. Шабдарбаева, С. Қ. Омаров. - Алматы: Эверо, 2011. - 264 с.: ил.
15. Шабдарбаева, М. С.
16. Коммуналдық гигиена [Текст]: учебник. 2-бәөлім / М. С. Шабдарбаева, С. Қ. Омаров. - Алматы: Эверо, 2011. - 296 с.: ил
17. Неменко, Б. А.
18. Коммуналдық гигиена [Текст]: учебное пособие / Б. А. Неменко. - Алматы: ЖК Ақ Нұр, 2013. - 404 с.: ил
19. Коммуналдық гигиенадан практикалық сабаққа арналған оқулық [Текст]: учебник / Б. А. Неменко [и др.]. - Алматы: [б. и.], 2013. - 426 с.: ил
20. Неменко, Б. А.
21. Коммунальная гигиена [Текст]: учебник / Б. А. Неменко. - 2-е изд., перераб. и доп. - Алматы: ИП "Ақнұр", 2013. - 500 с.: ил.
22. Руководство к практическим занятиям по коммунальной гигиене [Текст]: учебник / Б. А. Неменко [и др.]. - 2-е изд., доп. - Караганда: ИП "Ақнұр", 2013. - 428 с.: ил.
Қосымша:
9. Кембаева, К. У.
10. Коммуналды гигиена пәні бойынша мамандарды дайындау жүйесіндегі объективті құрылымдық тәжірибелік тәжірибелік етихан. [Текст]. Оқу-әдістемелік құрал. / К. У. Кембаева. - Семей: [б. и.], 2012. - 36 с.
11. Руководство к лаб. Занят. По общ. Гигиене/ Кича Д.И. 2009 М.:ГЭОТАР-Мед
12. Кембаева, К. У.
13. Объективный структурированный практический экзамен в системе подготовки специалистов по коммунальной гигиене. [Текст]: монография. Учебно-методическое пособие. / К. У. Кембаева. - Семей: [б. и.], 2012. - 36 с.
14. Токанова Ш.Е.
15. Жалпы гигена пәнінен 2,3 курс студенттеріне арналған әдістемелік нұсқаулардың ақпараттық блоктар жинағы: учебное пособие / Ш. Е. Токанова, М. Б. Жандаулетова. - [б. м.], 2009. - 221 с.
7. Бақылау тесттар:
1. Тұрғылықты жердің санитарлық аймағындағы топырақтың гигиеналық маңызы
1. Қалдықтардың залалсыздандырылуы
2. халық шаруашылықты
3. пайдалы қазбалардың табысы
4. ауылшаруашылық дәнді дақылдарды өсіру
5. құрылысты
2. Қоқыс құбырлары неше қабатты тұрғын ғимараттарда қарастырылу керек
1. 4 қабатты
2. 3 қабатты
3. 2 қабатты
4. 1 қабатты
5. 5-тен жоғары қабатты
4. Сұйық және қатты қалдықтардың жиналуының нормасы қандай көрсеткіштерге тәуелді
1. Тұрғылықты орталықтың мөлшері
2. Утилизацияның түріне
3. Судың пайдалануына
4. Тұрғылықты орталықты қолайландырудың дәрежесіне
5. Тұрғындардың санына
6. Қатты қалдықтардың емдік профилактикалық мекемелерде залалсыздандырудың қандай әдісі қолданылады
1. полигондарда залалсыздандырылуы
2. сол жерде жағуы
3. коомпостілеу алаңдарында залалсыздандыру
4. жырту алаңдарында залалсыздандыру
5. ассенизация алаңдарында залалсыздандыру
7.. Қандай топырақтың ылғал сыйымдылығы жоғары
1. сазды топырақ
2. тасты топырақ
3. құмды топырақ
4. борпылдақ- құмды топырақ
5. қарашірікті топырақ
8. Санитарлық сан бұл
1. Гумус азотының жалпы органикалық азотына қатынасы
2. жалпы микроб саны
3. топырақта гельминт жұмыртқаларының болуы
4. топырақта пестицидтердің болуы
5. аммонийлі, нитратты, нитритті азоттың болуы
9. Қалдықсыз немесе аз қалдықты өндірістерді енгізу схемасына бағытталған шаралар қалай аталады
1. санитарлық- техникалық шаралар
2. технологиялық
3. жоспарлық
4. заңдық
5. әкімшіліктік
10. Топырақтың санитарлық қорғауында жоспарлану шараларға жатады:
1. қалдықтарды залалсыздандыру, жинау, жою бойынша шаралар
2. СЗЗ ұйымы
3. полигондардын құрылысы
4. ассенизация алаңдарының құрылысы
5. қаланың маңайында қоқыс төгуге тыйым салу
11. Қатты қоқыстарды химиялық әдiспен зиянсыздандыру түрiн көрсетiңдер
1. пиролиз
2. аэрация
3. гидролиздi әдiс
4. өртеу
5. компостілеу
12. Сұйық қалдықтарды залалсыздандыру үшін қандай қондырғылар қолданылады
1. жырту алаңы
2. компостирлеу алаңы
3. полигондар
4. жетілдірілген қоқыс алаңы
5. биотермиялық камералар
13.. Сұйық қоқыстарды залалсыздандыру мен ауыл шаруашылық дәнді- дақылдарды өсіру үшін қандай алаңдар қолданылады
1. жырту алаңы
2. ассенизация алаңы
3. компостирлеу алаңы
4. сүзу алаңы
5. ауылшаруашылық алаңы
14. Гофман аймағы дегеніміз не
1. су қалыптасатын жер қыртысының қабаты
2. жер қыртысының жырту қабаты
3. жер қыртысының өте ластанған қабаты
4.. жер қыртысының қарқынды өзіндік тазалану аймағы
5. жер қыртысының қату нүктесі
15. Топырақта өмір сүруге қабілетті гельминт жұмыртқаларының болуы дәлелдейді
1. жаңа нәжістік ластануын
2. ескі нәжістік ластануын
3. кәсіпорындардың тұрып қалған суларымен ластануын
4. топырақтың өз бетімен тазалану процессін
5. органикалық заттардың болуын
16. Тұрғын аймақтан мал өлекселерін көметін жер қандай қашықтықта орналасуы керек
1. 2 км
2. 3 км
3. 1км
4. 500 м
5. 4 км
17. Мал өлекселерін қандай заттпен зиянсыздандырылады
1. озонмен
2. Радиациямен
3. хлор әкпен
4. сұйық хлормен
5. хлораминмен
18. Топырақтың өзіндік тазалану қабілетін және санитарлық жағдайын қандай көрсеткіш арқылы бағалаймыз
1. патогенді микробтың болуы
2. топырақтағы микрогорганизмдердің жалпы саны
3. гельминт жұсыртқаларының болуы
4. улы химикаттардың болмауы
5. ББЗ (беткейлі белсенді заттардың) болмауы
19. Тұрғын ұйлер биотермиялық камераларынаң қандай қашықтықта орналасуы керек
1. 50 м
2. 300 м кем емес
3. 100 м
4. 200 м
5. 25 м
20. Қатты қоқыстарды шығарудың қай системасында, сақтау қарастырылмаған
1. жоспарлық-аулалық
2. жоспарлық-пәтерлiк
3. арыз бойынша
4. контейнерлер
5. мөлтек аудандық
21. Полигондарда қоқыстардың зиянсыздануы және минерализациялануы қанша уақыт жүредi
1. 5жыл
2. 15-20 жыл
3. 10 жыл
4. 2жыл
5. 6 ай
22.Топырақтың ауа өткiзiмдiлiгi дегенiмiз не?
1. ауаның сiңiру қабылетi
2. ауаны беру қабылетi
3. сұйықтықты сүзу қабылетi
4. химиялық элементтердi ұстап қалу қабылетi
5. өзiнiң қабаты арқылы ұстап қалу қабылетi.
23.Пиролиз қатты қоқыстарды зиянсыздандырудың қандай әдісіне жатады
1. биотермиялық
2. термиялық
3. механикалық
4. химиялық
5. физиологиялық
24.Микроэлементтердің артықшылығы немесе жетіспеушілігі байқалатын аудандарды қалай атайды
1. геологиялық аудандар
2. геохимиялық провинциялар
3. гидрогеологиялық аудандар
4. эндемиялық аудандар
5. эпизоот аудандар
25.Елді мекендерді санитарлық тазалау мәселесінде топырақтың гигиеналық маңызы қандай
1. қоқыстарды зиянсыздандыру
2. халық шаруашылық
3. пайдалы кендер шығару
4. ауыл- шаруашылық дақылдар өсіру
5. құрлыстық
26. Сұйық және қатты қалдықтардың жиналуының нормасы қандай көрсеткіштерге тәуелді
1. Тұрғылықты орталықтың мөлшері
2. Утилизацияның түріне
3. Судың пайдалануына
4. Тұрғылықты орталықты қолайландырудың дәрежесіне
5. Тұрғындардың санына
27. Қатты қоқыстарды шығару жиілігі қандай
1. 3 күнде 1 рет
2. 4 күнде 1 рет
3. аптасына 1 рет
4. айына 1 рет
5. айына 2 рет
28.Тек топырақ үшін белгіленетін химиялық заттың зияндылығының лимиттеуші көрсеткіші не:
1. жалпы санитарлық
2. санитарлық
3. токсикалық
4. жалпылама
5. миграциялық сулық
29.Емдеу профилактикалық мекемелерiнiң қатты қоқыстарын зиянсыздандыруына қандай әдiс қолданылады
1. полигондарда зиянсыздандыру
2. сол мекемеде өртеу
3. компостау алаңында зиянсыздандыру
4. жырту алаңында зиянсыздандыру
5. ассенизациалау алаңдарында зиянсыздандыру
30. Қатты қалдықтарды химиялық зиянсыздандыру әдісіне жатады::
1. пиролиз
2. гидролиз
3. аэрация
4. өртеу
5. компосілеу
1.Тақырып № 13: « Ескертпелі санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау. Қалдықтарды зарарсыздандыру мен жою бойынша құрылыс салуға жер учаскесін беру əдістемесі. Қалдықтарды зарарсыздандыру мен жою бойынша құрылысты дұрыс күту мен пайдалануды санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау».
2 Мақсаты: Топырақтың санитарлық жағдайына зертханалық бақылау бойынша, сұйық ластарды жинауына, сақтауына және елді мекеннен шығаруына санитарлық қадағалау әдістемесі бойынша білім мен дағдыларын бекіту.
3. Оқытудың міндеттері:
Студент білу керек:
- Елді мекендердің аумағын таза ұстаудың санитарлық ережелерінің негіздері;
- Сұйық ластарды жинауына, сақтауына және елді мекеннен шығаруына санитарлық қадағалау әдістемесін
