Практическое занятие №2. Тақырып: Автомобиль және теміржол көліктерінің жұмыскелерінің жұмыс қауіпсіздігін

Тақырып: Автомобиль және теміржол көліктерінің жұмыскелерінің жұмыс қауіпсіздігін ұйымдастыру

Тақырып: Автомобиль және теміржол көліктерінің жұмыскелерінің жұмыс қауіпсіздігін ұйымдастыру

Тақырып: Автомобиль және теміржол көліктерінің жұмыскелерінің жұмыс қауіпсіздігін ұйымдастыру

Тақырып: Автомобиль және теміржол көліктерінің жұмыскелерінің жұмыс қауіпсіздігін ұйымдастыру

Тақырып: Көтеру тасымалдау және тасымалдау жабдықтардың есептелінулері

Тақырып: Көтеру тасымалдау және тасымалдау жабдықтардың есептелінулері

Тақырып: Көтеру тасымалдау және тасымалдау жабдықтардың есептелінулері

Тақырып: Көтеру тасымалдау және тасымалдау жабдықтардың есептелінулері

Принцип и техника

Основной режим работы реализуется путём внедрения индентора под действием заданного профиля нормальной силы и одновременной регистрации глубины погружения его материалов. Представляют результаты индентирования как зависимость нормальной силы как функция глубины погружения. Такая зависимость является аналогом диаграммы напряжения относительной деформации, которая используется в традиционных макроиспытаниях.

В качестве индентора используют цилиндр с плоским торцом, сферы, конус, пирамиды. Каждый индентор имеет свои достоинства и недостатки, наиболее распространённым индентором является трёхгранный пирамидальный индентор Берковича.

Трёхгранная пирамида Берковича, имеет следующие св-ва:

· Позволяет избежать проблемы сведения 4-х граней в одну точку

· Позволяет получить закругления при вершине менее 100 нм.

Приборы называются нанотестероми, они содержат узел нагружения, прицизионный датчик для регистрации перемещения индентора конструктивно объединены в одну головку, дальше идёт блок для снятия показаний и компьютер с программой для управления всеми рабочими циклами прибора, сбора, обработки и хранения информации.

Для выбора места укола используют оптический микроскоп, а для позиционирования и перемещения образца, двух- или трёх- координатный столик. Набор узлов и их ф-ии в наноинденторах и атомно силовых микроскопах аналогичны. Развивались наноинденторы и силовые микроскопы паралельно.

Поэтому иногда атомно силовой микроскоп и наноиндентор реализуется в одном приборе

Мазмұны: Құрғау жұмыстарының өндірісі үшін болат стропа есептелінулері

Көтергіш көлік және көлік құралдарының есептеулері.

ЕСЕП Құрау (монтаж) жұмыстарды жасау үшін болат арқанды (стропа) есептеу, егер көтеретің құрылымның салмағы Q = 50 кН, арқанның қылдарының саны = 4, арқанның тігінен бұрышы =30°, мықтылық қорының коэффициенті К=8, болаттын уақытша қарсылысы

Шешуі. Формулаға сәйкес арқан қылдарының күшейткішін анықтаймыз:

S_стр==m=1.5=18750 H.

Формулаға сәйкес берілген мықтылық қорының коэффициентін үзілетің күшейткішін анықтаймыз.

Р = 5_стрК = 18 750·8 = 150 кН.

ГОСТ 3071- 66 бойынша есептелген Р_арқ. = 114,56 кН ең жақын үлкен мағынасы ретінде, үзілу күшейткіші Р=146500 Н болғанда берілген уақытша қарсыласу үзілуіне _в = 160·10⁷ таңдаймыз.

ЕСЕП Электр лебедкасына болат қанатын таңдау және барабанның ең кіші диаметрін анықтау, егер лебедканың жүк көтергіші Q = 30 кН, канат мықтылығының қоры К = 5.

Шешуі. ГОСТ 3071 - 66 бойынша уақытша қарсыласуы _в = 170*10⁷ Па, диаметрі d=18 мм екі орам болат канатын тандаймыз.

Мұндай канатқа үзілу күшейткіші S= 155 000 Н сәйкестеледі, бұл берілген үзілу күшейткішінің мағынасына жақын (кейбір жоғарлауымен): S_P = QK= 30 000*5= 150 000 Н, т. е. S=155 500>S_р=150 000 Н.

Барабанның минималды диаметрін мына формуламен анықтаймыз.

D = de.

Мағынасы е=20 мм 4 кесте бойынша тандаймыз (Правила устройства и безопасной экс плуатации грузоподъемных крапов М., «Металлургия» 1973), онда D= 18·20= 360 мм.

Мазмұны: Электрлі лебедка үшін болат канатты анықтау

ЕСЕП Көлік өндірісінің ЕО желісінде қорғауыш муфтаның тізбектелген конвейер күшейткішінің (привод) өшірілу болатын кездегі, есептеу кезінің көлемін анықтау егер штифт диаметрі штифта d₁ = 5 мм, штифттің (окружность) тура ортасының диаметрі D₁ = 170 мм, штифт саны z=2, штифт материалы ст. 45, шыныққан []_с=4200*10⁵ Па, ленталы транспортерлерге арналған уақыт коэффициенті к_ж=1,5 (5.1 сурет).

5.1 сурет. Орта штифтісі бар қорғауыш муфта.

Шешуі. Штифтің мықтылық теңдеуінен есептеу кезін анықтаймыз:

Mр = к_р z_cp=1,5·2·. 4200=210000 Н=2100Н·м одан кейін МН 2096-64 машина құрылыс нормасының кестесінен мүфтаны тандаймыз, ол есептеу кезін Е_к = 2100 Н·м.

Мазмұны: Темір шынжырдың диаметрін анықтау

ЕСЕП Q=40 кН тең жүк салмағын ірі болат қыйылысынан қатарлары бар дәнекерленген калибірлі тізбек көтереді, созылғанда мына болат мықтылығының шегі 370·10⁵ Па. Мықтылық қорының коэффициенті К=6. Тізбектің орауының диаметірін анықтау.

Шешуі. Формулаға сәйкес мықтылық қорының коэффициентін К = 6 ескере отырып руқсат етілген кернеуді []_Р анықтаймыз.

_р===61,7Па.

Тізбек қатарының орауының қиылысының ауданын анықтаймыз, бұл тізбек қатарлары күрделі конфигурациялы және олардың есептеулері тек қана созылуға ғана жақын жүреді деп есептейміз. Күш Q қатардың осьіне әсер етеді және екі жақтарының арасында бірдей таратылады:

F===3,24 см².

Тізбек қатарының оралымның диаметірін анықтаймыз:

d ===2,03см.

Тізбектің оралымның диаметірін d=20 мм тең деп аламыз.

ЕСЕП Жүк көтергіш ілгектің артқы бұрандасының диаметірін анықтау керек, ст. 3 жасалған, егер ілгектің пайдалы жүктемесі Q = 30 кН. (5.2 сурет).

5.2 сурет. Жүк көтергіш ілгекке күштердің әсер ету сызбасы.

Шешімі. Ст. 3-тен бұрандалы детальдарға созылуға[]_с рұқсат етілген кернеуді анықтаймыз, егер үнемі жүктемеде []р=0,3_т, бұранданың размері Ml6-30мөлшерінде болса. ГОСТ 380 – 71 берілгені бойынша ст. 3_т = 2400·10⁵ Па арнап ағым шегін табамыз. Онда

Созылуға мықтылық шартынан артқы бұранданың ішкі диаметірін анықтаймыз:

d

Берілген d = 23 мм мағынасын метрикалық бұранданы ГОСТ бойынша таңдаймыз, мұнда ішкі жақын диаметр d₁ =23,752 мм, бұл ірі адыммен стандарт бұрандаға сәйкес (3 мм) М27. Ілгектің артқы бұрандасын М27 деп аламыз.

Мазмұны: Автомобиль краны жұмыс істегенде қорғау аумағының радиусын анықтау

ЕСЕП Автокөлік краны К-162 жұмысында күзетілетін аймақтын радиусын R анықтаймыз, егер құрау жұмыстары (монтаж) келесі жағдайларда жүрсе: құрау жұмыстарында (монтаж) стреланың ең үлкен ұшып шығуы r=10 м; конструкцияның көтеру биіктігі h = 9 м; стропаның бұтағының ұзындығы т=4 м; стропаның бұтағының және тіктің арасындағы бұрыш а =30°; конструкцияның ұзындығының жартысы n=3 м; cos30°=0,86.

Шешуі. Формулаға сәйкес күзетілетін аймақтын радиусын анықтаймыз:

R = r +

Мазмұны. Автомобильдің тіркеумен және тіркеусіз қозғалысы кезінде жоғары көтерулудің кризистік бұрышын анықтау

ЕСЕП Жүктің салмағы М=800 кг, жәшік көлемі 2х1х1м. Қолымызда диаметрі d_пр=0,8мм және арқан жіптерінің ұзындығы 3м, УСК типті алтыөрім (n_пр=6) арқан бар. Жәшіктерді түсіру кезіндегі төртжіпті арқанды қолдансақ қауіпсіздікті қамтамасыз ете ме, соны анықтау керек.

Шешімі:

1) Диагоналы бойынша нүктелер арасындағы арқанның бекітілу арақашықтығын анықтаймыз /2/:

м

2) Cosα бұрышын анықтаймыз:

Cosα ==0,747

3) Арқанның бір өрімінің есептік күш жұмсалуын анықтаймыз:

S_стр=

4) δ=1969 Н/мм² рұһсат етілген есептік күш жұмсалуы бойынша, арқан диаметрін келесі өрнек арқылы анықтаймыз:

5) Арқанның ең төменгі рұһсат етілген кескінін анықтаймыз:

6) Жіптің диаметрі d_пр= 0,8мм және арқандағы жіптің саны n_пр=6 болғандағы арқанның қимасын анықтаймыз:

Қортынды: Сөйтіп, арту-түсіру операциясын қауіпсіздік шарттарына сай, есептеу нәтежесі арқанның ең төменгі рұһсат етілген кескінінен жоғары болып шықты, салмағы М=800 кг, жәшік көлемі 2х1х1м жүкті түсіргенде УСК типті жіптерінің ұзындығы 3м-лік, алтыөрімді төртжіпті арқан жұмысшылардың қауіпсіз еңбек етуін қамтамасыз ететінін анықтадық.

Мазмұны: Жүксіз және толық жүкпен қозғалысы кезінде көтерілудің кризистік бұрышын есептеу

ЕСЕП Асфальт төселген жолда (φ_к =0,7) қозғалып келе жатқан, ГАЗ-53А автоғөлігінің СМЗ-710В тіркеумен және тіркеусіз жағдайдағы ұзына бойы тұрақтылығын салыстырмалы түрде анықтау керек. Автоғөліктің жүкпен салмағы m_а =6250кг, тіркеуінің жүкпен салмағы m_пр= 3500кг. ГАЗ-53А автоғөлік базасы L =3,7м. Тігінен алып қарағанда, алдағы көпір мен сол арқылы өтетін автоғөліктің ауырлық ортасының арақашықтығы a=2,4м. Жол беті мен автоғөліктің ауырлық ортасының арақашықтығы: жүкпен келе жатқан автоғөлік үшін h_а=1,15м; Жүкпен келе жатқан тіркеу үшін

h_пр= 1,05м.

6.1-сурет. Көліктің ұзына бойғы тұрақтылығын анықтау үшін есептеулерге арналған сүлбе: а- көтерілу кезінде, б- еңіске түсер жағдайда.

Шешімі: Тіркеуі бар автоғөліктің қозғалыс кезіндегі шекті көтерілу бұрышын анықтаймыз (2):

мұндағы φ_к - жол жағдайын ескеретін коэффициент, құрғақ асфальт төселген жол үшін бұл көрсеткіш 0,7-ге тең.

Тіркеусіз автоғөліктің қозғалыс кезіндегі шекті көтерілу бұрышын анықтаймыз:

Сонымен, ГАЗ-53А автоғөлігінің толы жүкпен СМЗ-7В тіркеуіндегі толы жүкті қоса есептегенде, құрғақ асфальт төселген жолмен қозғалысы көліктің ұзына бойғы тұрақтылығын 10^о-қа төмендетеді.

Мазмұны: Құрғақ және дымқыл жолдағы қозғалысы кезінде көтерілудің кризистік бұрымын есептеу

ЕСЕП Құрғақ асфальт төселген жолда (φ_к =0,7) қозғалып келе жатқан, ЗИЛ-130 автоғөлігінің жүкпен және жүксіз жағдайдағы ұзына бойы тұрақтылығының өзгеру көрсеткішін анықтау керек.

ЗИЛ-130 автоғөлік базасы L =3,8м. Жол беті мен автоғөліктің ауырлық ортасының арақашықтығы: жүкпен келе жатқан автоғөлік үшін h_А2=1,22м; Жүксіз келе жатқан автоғөлік үшін h_А1= 0,89м.

Тігінен алып қарағанда, алдағы көпір мен сол арқылы өтетін автоғөліктің ауырлық ортасының арақашықтығы: жүкпен келе жатқан автоғөлік үшін а₂=2,45м; Жүксіз келе жатқан автоғөлік үшін а₁= 2,2м.

Шешімі: Жүксіз автоғөліктің қозғалыс кезіндегі шекті көтерілу бұрышын анықтаймыз (12):

Толы жүгі бар автоғөліктің қозғалыс кезіндегі шекті көтерілу бұрышын анықтаймыз:

Сонымен, ЗИЛ-130 автоғөлігінің толы жүгіне, оған байланысты автоғөліктің ауырлық ортасының қосылуы, құрғақ асфальттанған жолмен автоғөліктің ұзына бойғы қозғалысының шекті бұрышын жоғарылатады..

Мазмұны: Автомобильдің тайғанау жағдайындағы (жазық жерде, дөңде) критикалық жылдамдығын анықтау

ЕСЕП

ГАЗ-24 жеңіл автоғөлігі мен жүк тасуға ЗИЛ-130 арналған автоғөліктің көлденеңнен тұрақтылық коэффициентіне, оларға қаншалықты жүк тиелу дәрежесінің тигізетін әсерін бойынша бағалау жүргізу керек.

Шешімі: Автоғөлікке жүк тиелу әсерінен автоғөліктің ауырлық (жүк салмағын толық қабылдайтын бөлік) ортасының жылжуы мүмкін.

6.3-кестеге байланысты, жол жолағымен автоғөліктің ауырлық ортасына дейінгі аралық ГАЗ-24 автоғөлігі үшін: жүксіз келе жатқан автоғөлік үшін h_а=0,56м; толы жүкпен келе жатқанавтоғөлік үшін h_а= 1,05м;

ЗИЛ-130 жүк тасуға арналған автоғөлік үшін: жүксіз келе жатқан автоғөлік үшін h_а=0,89м; толы жүкпен келе жатқанавтоғөлік үшін h_а= 1,22м.

ГАЗ-24 автоғөлігі үшін жолдың көлденеңінен тұрақтылық коэффициенті:

жүксіз жағдайда келесі өрнекпен анықталады (2):

η_поп=

автоғөлікте толы жүк болған жағдайда:

η_поп=

ЗИЛ-130 жүк тасымалдауға арналған автоғөлік үшін жолдың көлденеңінен тұрақтылық коэффициенті:

жүксіз жағдайда:

η_поп=

автоғөлікте толы жүк болған жағдайда:

η_поп=

Осы жағдайда тік бөлігіндегі қозғалу бойынша аударылу бұрышы мынаған тең:

β_опр=

ГАЗ-24 автоғөлігі үшін:

жүксіз жағдайда

β_опр=

автоғөлікте толы жүк болған жағдайда:

β_опр=

ЗИЛ-130 жүк тасымалдауға арналған автоғөлік үшін:

жүксіз жағдайда

β_опр=

автоғөлікте толы жүк болған жағдайда:

β_опр=

6.3 -кесте

Кейбір автоғөліктердің көлденеңінен тұрақтылық шамалары

Автоғөлік типтері	В,м (орта шамамен)	hа, м (жүксіз)	hа , м (толы жүкпен)
ЗАЗ-968А ВАЗ-2103 Москвич-2140 ГАЗ-24 РАФ-2203 ПАЗ-672 ЛАЗ-695Н УАЗ-451ДМ ГАЗ-53А ЗИЛ-130 МАЗ-500А	1,21 1,34 1,23 1,44 1,42 1,81 1,98 1,44 1,66 1,8 1,92	0,56 0,56 0,57 0,55 0,75 1,0 0,63 0,71 0,75 0,89 1,05	0,56 0,58 0,6 0,62 0,73 1,1 0,83 0,87 1,15 1,22 1,45

Сонымен, жүктің әсерінен болған ауырлық ортасының жылжуы оның көлденеңдік тұрақтылығымен аударылу бұрышының төмендеуіне әкеледі, яғни бұл жүк тиелген автоғөлікті абайлап жүргізуді талап етеді, одан басқа жеңіл автоғөліктің ауырлық ортасының төмен орналасуы, олардың жүк көліктеріне қарағанда көлденеңдік турақтылығының көбеюіне немесе ұлғаюына себебін тигізеді.