Консультациялар кестесі

МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

 

 

 

АУДАРМА ТЕОРИЯСЫ МЕН ПРАКТИКАСЫ ПӘНІ БОЙЫНША

 

СИЛЛАБУС

 

5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығы үшін

 

Кредиттер саны  3

 

 

Петропавл қ., 2014 ж.

 

 

1. Жалпы мәліметтер

5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті»

мамандығы үшін «Аударма теориясы мен практикасы» пәні бойынша силлабус

«Қазақ филологиясы» кафедрасында әзірленген

Кабинет: 346/3

Телефон: 11-43

1.1 Пәннің мақсаты

Аударма теориясынан мағлұматтар алу, аударма өнеріне қойылатын талаптармен танысу.

      Пәннің міндеттері

Аударма әдістері мен тәсілдерін өз бетінше саралап, тәжірибеде қолдануға машықтану.

   Құзыреттіліктер

Аударма үлгілеріне сын көзбен қарау, мәтіндерді қазақшалаудың оңтайлы жолдарын таба білу.

 

1.2 Курстың пререквизиттері

Тіл біліміне кіріспе. Қазіргі қазақ тілі.

1.3 Курстың постреквизиттері

Жалпы тіл білімі.

 

       

 

2. Пәннің мазмұны

БП, ПП циклдерінің пәндері үшін

                                                                                                                                     1- кесте

Пәннің мазмұны	Сағат саны	Оқыту формасы	Жұмыс\сабақтың түрлері бойынша сағаттар саны
			Л	Пр	Лб/	СОӨЖ	СӨЖ
					ст
Тақырып 1: Аударма теориясы аралық пән ретінде   2.Аударма теориясының негізгі бөлімдері, олардың өзіндік ерекшелігі	7	КО	+	-	-	+	+
1.Аударма теориясы мен практикасы пәні, міндеті. 2.Аударма теориясының негізгі бөлімдері, олардың өзіндік ерекшелігі		СО	+	-	-	+	+
Тақырып 2: Аударманың түрлері 1. Аудармадағы лексикалық вариант түсінігі. 2.Ауызша және жазбаша аударма түрлері. 3. Адекватты аударма ерекшелігі		КО	+	+	-	+	+
	10	СО	+	+	-	+	+
Тақырып 3: Сөз мағынасының аударма процесінде берілуі 1.Сөз мағынасы және сөз 2 Сөз мағынасының түрлері және қатынас. 3.Сөз мағынасының аударма процесінде берілуі.	10	КО	+	+	-	+	+
		СО	-	+	-	+	+
Тақырып 4: Аударманың лингвомәдени аспектісі 1.Лингвомәдени ерекшеліктер және оның аудармада берілуі 2 Қазақ теңеулерінің аудармада игерілуі 3. Аудармадағы жалқы есімдер		КО	+	+	-	+	+
	8	СО	+	+	-	+	+
Тақырып 5: Эквивалентсіз құбылыс, белгілері, берілу жолдары 1.Эквалентсіз құбылыс, құрамына енетін сөз топтары, ерекшелігі. 2.Реалия-сөздер, топталуы, 3.Эквивалентсіз құбылыстың берілу жолдары	10	КО	+	+	-	+	+
		СО	+	+	-		+
Тақырып 6: Аудармадағы тұрақты тіркестердің ерекшелігі  1.Тұрақты тіркестерді аударудағы қиындықтар. 2.Тұрақты тіркестердің ұлттық-мәдени мазмұны  3.Тұрақты тіркестердің мағынасын екінші тілде беру жолдары.		КО	+	+	-	+	+
	8	СО		+	-	+	+
Тақырып7: Аударма үрдісіндегі вариант үлгілері  1.Аудармадағы вариант түсінігі. 2.Лексикалық вариант ерекшелігі. 3.Грамматикалық вариант қолданысы.	10	КО	+	+	-	+	+
		СО		+	-	+	+
Тақырып 8: Аударма процесінде қолданылатын бірліктер 1.Аудармадағы контекст және ситуация. 2.Мәтін функциясы және мазмұн. 3.Аударма бірліктері, қолданылу ерекшелігі.	8	КО	+	+	-	+	+
		СО	+	-	-	+	+
Тақырып 9:  Аударма трансформациялары 1.Аударма трансформациясының тіл, норма жүйесіне қатыстылығы 2.Аударма трансформацияларының түрлері	8	КО	+	+	-	+	+
		СО	+	+	-	+	+
Тақырып 10: Ілеспе аударма 1. Ілеспе аударманың ерекшелігі. 2.Ілеспе аудармаға қатысты туындайтын психологиялық қиындықтар. 3.Ілеспе аудармаға қойылатын талаптар	9	КО	+	+	-	+	+
		СО	-	+	+	+	+
Тақырып 11: Термин және оның аударылуы 1.Ұлттық ғылыми терминология мәселелері. 2.Халықаралық терминдер және олардың қазақша баламалары. 3. Терминдерді аудару жолдары	8	КО	+	+	-	+	+
		СО	-	+	-	+	+
Тақырып 12: Аудармадағы стильдік ерекшеліктер 1. Ресми құжаттар тілінің ерекшеліктері 2.Ресми құжаттарды аудару 3Публицистік стильдегі мәтінді аудару	10	КО	+	+	-	+	+
		СО	+	+	-	+	+
Тақырып 13: Ғылыми- техникалық аударманың ерекшелігі 1.Ғылыми-техникалық мәтін түрлері 2.Ғылыми-техникалық аударма ерекшелігі	10	КО	+	+	-	+	+
		СО	+	+	-	-	+
Тақырып 14: Көркем аударма мәселелері Көркем аударманың теориялық мәселелері Көркем аудармадағы ерекшеліктер Әдеби аударманың зерттелуі	9	КО	+	+	-	+	+
		СО	+	+	-	+	+
Тақырып 15: Көркем аудармадағы мазмұн мен түр Классикалық шығармалар аудармасы Авторлық аударма	10	КО	+	+	-	+	+
		СО	+	+	-		+
БАРЛЫҒЫ	135	КО	30	15	-	30	60
		СО	5	10	-	10	110

2. Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар

                                                                             БП, ПП циклдерінің пәндері үшін

 

2-кесте 

Тапсырма №	Тапсырма	Көлемі	Сағат саны
			күндізгі	сырттай
1.	Қазақстандағы әдеби аударманың қалыптасуы мен дамуы (конспект)	3 бет	3	6
2	Қазақ тіліне аударылған шығыс әдебиеті үлгілері (хабарлама)	4 бет	4	7
3	ХІХ ғасырда ресми мәтіндерді, іс қағаздарын аудару тәжірибесі (конспект),	3 бет	4	7
4	Абай және оның шәкірттерінің аудармашылық шығармашылығы (реферат-резюме)	3 бет	5	9
5	Публицистикалық мәтінді аудару ерекшеліктері (мәтінді аудару)	1 мәтін	3	5
6	Қазақ тілінің 10 тұрақты сөз тіркесін, олардың орысша баламасын жазу (аудару тәсілін анықтау)	10 фразеологизм	3	6
7	Аудармадағы вариант түрлері  (хабарлама)	5 бет	4	7
8	Аударма әдебиетін өркендеуде қазақ ақын-жазушыларының шығармашылық тәжірибелері (дөңгелек үстел)	Дөңгелек үстел материалдары- 5 бет, 5-6 слайд	5	9
9	Қазақ жазушыларының  шығармасын орыс тіліне аударудағы жетістіктер мен кемшіліктер (конференция)	5 бет	5	9
10	Ілеспе аударма үшін мәтін дайындау	1 бет	4	8
11	Лингвистикалық және әдебиеттану терминдерінің баламасын жазу	20 термин	4	7
12	Ресми мәтінді аудару	1 мәтін	3	6
13	Ғылыми-техникалық мәтінді аударып, аударма әдістерін анықтау	1 диалог	3	7
14	Көркем мәтінді аудару, аудару әдістерін анықтау	1 мәтін	3	7
15	Реферат	10 бет	7	10
	Барлығы		60	110

 

           

Консультациялар кестесі

Консультациялар "Қазақ филолгиясы" кафедрасының стендінде орналасқан оқытушының басшылығымен студенттердің өзіндік жұмыс кестесіне сәйкес жүргізіледі.
5. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі

                                                                                                                  

                                                                                   БД, ПП циклдерінің пәндері үшін

                                                                                                                              3-кесте

Бақылау жүргізіетін аптаның №	Бақылау жүргізілетін сабақтың түрі	Тапсырма №   2-кестеден	Ұпайлық-рейтингілік жүйе бойынша білім алушылардың білімдерін, дағдыларын, қабілеттері мен құзіреттіліктерін бағалауды бақылау формалары мен түрлері
			Күндізгі	Сырттай
1	СОӨЖ1	СӨЖ 1	Ауызша тексеру, конспект қорғау	Ауызша тексеру, конспект қорғау
2	СОӨЖ2	СӨЖ 2	Хабарлама тексеру	Хабарлама тексеру
3	СОӨЖ3	СӨЖ3	Конспект тексеру	Конспект тексеру
4	СОӨЖ4	СӨЖ4	Рефератты тыңдап, бағалау,, мультимедиалық кешенді қолдану	Рефератты тыңдап, бағалау, мультимедиалық кешенді қолдану
5	СОӨЖ5	СӨЖ5	Мәтінді аударудағы әдістерді анықтату	Мәтінді аударудағы әдістерді анықтату
6	СОӨЖ6	СӨЖ 6	Мультимедиялық тақтада фразеологизмдерді аудару әдістерін көрсету	Мультимедиялық тақтада фразеологизмдерді аудару әдістерін көрсету
7	СОӨЖ7	СӨЖ 7	Хабарламаны тексеру, слайд көрсету	Хабарламаны тексеру, слайд көрсету
8	СОӨЖ8	СӨЖ 8	І шекаралық бақылау (дөңгелек үстел)	І шекаралық бақылау (дөңгелек үстел)
9	СОӨЖ9	СӨЖ 9	Конференция өткізу	Конференция өткізу
10	СОӨЖ10	СӨЖ 10	Ілеспе аударма мәтінін аудару әдістерін тексеру	Ілеспе аударма мәтінін аудару әдістерін тексеру
11	СОӨЖ11	СӨЖ 11	Терминдердің баламасын тексеру	Терминдердің баламасын тексеру
12	СОӨЖ12	СӨЖ 12	Ресми мәтінді аудару тәсілдерін анықтату	Ресми мәтінді аудару тәсілдерін анықтату
13	СОӨЖ13	СӨЖ 13	Ғылыми-техникалық мәтінді аудару әдістерін талдау	Ғылыми-техникалық мәтінді аудару әдістерін талдау
14	СОӨЖ14	СӨЖ 14	Көркем мәтіннің аудармасын тексеру	Көркем мәтіннің аудармасын тексеру
15	СОӨЖ15	СӨЖ 15	ІІшекаралық бақылау (реферат)	ІІшекаралық бақылау (реферат)
	-	-	Емтихан
Ескерту: Сырттай оқыту формасы студенттерінің үлгерімін ағымдағы бақылау академиялық күнтізбеге сәйкес жүргізілетін оқу-емтихандық сессия кезеңіне дейін және кейін жүзеге асырылады. Бұл кезде сырттай оқыту формасының студенті оқу-емтихандық сессия басталғанға дейін бақылау және есептік-графикалық жұмыстардың барлық түрлерін, курстық жұмыстарды (жобаларды), сондай-ақ үй жұмыстарының жекелеген түрлерін, СӨЖ, аралық бақылауды пәннің оқу бағдарламасына сәйкес тапсырады.

 

 

6. Студенттің СОӨЖ-ге құқықтары мен міндеттері:

1. Оқытушының оқу пәні бойынша нұсқаушы сабақ кезеңінде алынған ақпаратын белсенді қабылдау.

2. Оқытушының ұсыныстары негізінде, оқу-әдістемелік құралдарды, әдеби қайнар көздерді оқып, үй тапсырмаларын, бақылау және курстық жұмыстарды және т.б. өздігінен орындау.

3. Оқу материалын меңгеру және түсінудегі, басқа оқу әрекеттерін орындау кезіндегі қиындықтардың себептерін анықтау, өзіне қиындық тудыратын жағдайларды жүйелеу және талдау. Шешілмейтін қиындықтарды оқытушыға арналған сауалдар жүйесіне аударуға үйрену (оларды реттеу, ресімдеу және топтастыру), осы сауалдарға жауаптардың өзіндік нұсқаларын құрастыру.

4. Тиісті түсініктемелер, кеңестер мен консультациялар алу үшін оқытушыға жүгіну құқығы.

7. Оқытушының талаптары

     Практикалық сабаққа міндетті түрде дайындалу, сабақ үстінде белсенділік таныту, тапсырмалар мен үй жұмысын уақытында тапсыру.

8. Ұпайларды қою ережелері мен критерийлері

Ұпайларды қою ережелері:

· Үлгерімнің ағымдық бақылауы кезінде студенттердің оқу жетістіктері 100 ұпайлық шкала бойынша әр орындалған тапсырма үшін (ағымдық сабақтарда жауап беру, үй жұмысын, студенттің өздік жұмысын (әрі қарай - СӨЖ) тапсыру, аралық бақылау) бағаланады және үлгерімнің ағымдық бақылауының соңғы нәтижесі академиялық кезеңде алынған барлық бағалардың ортақ арифметикалық сомасының есебімен жүргізіледі.

· Дәл осы әдіс аралық және қорытынды аттестаттау кезінде білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау үшін де қолданылады.

· Пән бойынша қорытынды баға өту рейтингі мен қорытынды бақылау бағаларынан тұрады. Үлгерімді ағымдық бақылау бағасы (өту бағасы) пән бойынша білімді қорытынды бағалаудың 60% құрайды, және емтихан бағасы пән бойынша білімді қорытынды бағалаудың 40% құрайды.

(Оқытушы өзінің критерийлерін пән айрықшаламасына сәйкес қалыптастыруы керек. Кестеде мысалдар келтірілген).

Ағымдық бақылау кезінде ұпайларды қою критерийлері

Әріптік жүйе бойынша бағасы	Білімді, дағдылар мен қабілеттерді, құзіреттіліктерді бағалау критерийлері	Ұпай	%-дық мазмұны	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау
А	Бағдарламалық материалды толық меңгеру үй жұмыстарын қателерсіз орындау	4	95-100	Өте жақсы
А-		3,67	90-94
В+	Бағдарламалық материалдарды 75% төмен емес деңгейде меңгеру  Үй жұмыстарын күрделі ескертулерсіз дұрыс орындау Үй жұмыстарын күрделі ескертулерсіз дұрыс орындау	3,33	85-89	жақсы
В		3,0	80-84
В-		2,67	75-79
C+	Үй жұмыстарын орындау кезінде күрделі емес қателіктер мен дәлсіздіктерге жол берілді, оқытушының көмегі қажет етілді Бағдарламалық материалдарды 50% төмен емес деңгейде меңгеру/ Лабораторлық жұмыстарды/үй жұмыстарын орындау кезінде күрделі емес қателіктер мен дәлсіздіктерге жол берілді, оқытушының көмегі қажет етілді	2,33	70-74	қанағаттанарлық
C		2,0	65-69
C-		1,67	60-64
D+		1,33	55-59
D		1,0	50-54
F	Пән бағдарламасының жартысынан көбі меңгерілмеді / Үй тапсырмасын орындамай, жауаптарында күрделі қателіктер жіберілді	0	<50	қанағаттанарлық емес

9. Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыздығы

9.1 Әдебиеттер тізімі

4 - кесте                                                                                

                                  

№	Атауы, шығарылған жылы мен мекен-жайы
	Негізгі әдебиет
1	Тарақов Ә.С. Аудармашының кәсіби қызметінің негіздері.- Алматы, 2011.- 120 б.
2	Тарақов Ә.С. Аударма әлемі.. - Алматы, 2008.- 243 б.
3	Қазыбек Ә. Аударматануға кіріспе. – Алматы, 2008. – 215 б.
	Қосымша әдебиет
1	Әбілов А. Көркем аударма шеберлігі. - Алматы, 2007.
2	Айтбаев Ө. Аудармадағы фразеологиялық құбылыс.- Алматы, 2010.-
3	Аудармашыға көмек. Құрастырғандар:Өтеберген Ақыпбек, Тұтқышбаева М.- Алматы, -2006. -248 б.
4	Аударма тәжірибесі. Құрастырған Қазыбек Г. –Алматы, 2008.- 142 б.
5	Қазыбек Г.Аударма теориясы мен тәжірибесіне арналған тестік тапсырмалар. –Алматы, 2010.-120 б.
6	Жақыпов Ж Аударматануды аңдату. - Алматы, 2009.- 142 б.

9.2 Пәннің әдістемелік қамтамасыздығы

                                                            5 - кесте                                                                                                                                                      

№	Атауы	Орналасуы (кафедра, кітапхана, электронды кітапхана)
1.	Аударма теориясы мен практикасы ПОӘК	Қазақ филолгиясы кафедрасы
2	Аударма теориясы мен практикасы пәні бойынша емтихан сұрақтары	Электронды кітапхана. Қазақ филологиясы кафедрасы