Радионуклидті зерттеулер

1. Гамма-сцинтиграфия
2. Бірфотондық эмиссионды томография
3. Позитрондық эмиссионды томография

Позитронды эмиссиялы томография (ПЭТ) – сәулелі диагностиканың жаңа функциональді әдісі, ол радиофармпрепараттарды (РФП), таңбаланған қысқа өмір сүруші сәулелеуші радионуклидтерді пайдалануға негізделген.

Денситометриялық зерттеу

Сүйек тінінің минералды тығыздығын анықтайтын инвазивті емес зерттеу тәсәлі.

Денситомерия түрлері:

Сандық ултрадыбыстық денситометрия

Екіэнергиялы рентгендік абсорбциометрия

Сандық МРТ

Сандық КТ

3. Рентгенологиялық, ультрадыбыстық, радионуклидтық зерттеу әдістерінің нәтижелерінің ерекшеліктерін оқу және қорытындылау.

Рентгенология-рентген сәулелер көмегімен әр түрлі ауруларды диагностикалауда кеңінен қолданылатын радиологияның бөлімі. Оған рентгенография,рентгеноскопия тағы басқа әдістер жатады. Ерекшелігі болып қазіргі таңда қолданылу кеңдігі мен ыңғайлылығы жатады. УДЗ- ультра толқындардың көмегімен түрлі аурулар диагностикасында қолданылатын зерттеу. УДЗ ультратолқындардың көмегімен мүше кескінін алады. Еш ауырсынусыз. Радиацияға мүлде қатысы жоқ. УДЗ жүргізу алдында сол жерге гель жағып, УДЗ датчигін орнату арқылы мониторға кесіні шығады.Радионуклидті диагностика- арнайы медициналық радиопрепараттарды қолданумен оның ағзада жинақталуымен көрінетін мүшелер диагностикасы.

4. Компьютерлік томографиялық зерттеу әдісінің ақпараттылығы (мәнісі). Көрсеткіштер, қарсы көрсеткіштер және зерттеуді жүргізу жағдайы. КТ зерттеу әдісінің нәтижесін оқу және қорытындылау.

Компьютерлік томография — науқастың денесі арқылы рентген сәулесінің өтуіне негізделген диагностиканың аспаптық түрі. Кәдімгі рентгенографиядан айырмашылығы, КТ зерттелетін аймақтың көлемді бейнесін (кесіндісін) алуға мүмкіндік береді. Диагностика арнайы томограф аспабының көмегімен орындалады.Пациент органдарының топографиясын, патологиялық ошақтардың орналасуын, ұзындығын және сипатын, олардың қоршаған тіндермен өзара байланысын бағалауға мүмкіндік береді.\

КТ-зерттеу үшін негізгі көрсеткіштер:

Бас жарақаттары;

Мидың патологиясы;

Жұлын патологиясы;

 Омыртқа тұтастығының бұзылуы;

Лор ағзаларының аурулары;

Жүрек-қантамыр жүйесінің патологиясы;

Репродуктивті жүйенің аурулары;

Тыныс алу жүйесінің патологиясы;

Тірек-қимыл аппаратының бұзылуы;

Тамырлар мен лимфа жүйесінің патологиясы;

Сүйек құрылымы тұтастығының бұзылуы және басқа аурулар

Қарсы көрсеткіштері:

Контрастсыз:

Жүктілік

Аспап үшін дене салмағы тым үлкен

Контрастпен:

Контрасты препаратқа аллергияның болуы

 Бүйрек жеткіліксіздігі

Ауыр қант диабеті

Жүктілік (рентген сәулесінің тератогенді әсері)

 Науқастың жалпы ауыр жағдайы

Аспап үшін ең жоғары дененің салмағы Қалқанша безінің аурулары

Миеломдық ауру

Сонымен қатар, компьютерлік томографияны жүргізу ДНҚ зақымдану жиілігін арттырады. Компьютерлік томографияны жүргізу кезінде сәулелену дозасы кеуде қуысын бір рет рентгенологиялық зерттеуден 150 есе жоғары болды

Зерттеу жүгізу барысы: Диагностиканы орындау үшін күрделі және қымбат құрал-жабдықтар талап етілетініне қарамастан, рәсім орындау өте оңай және пациенттен қандай да бір күш-жігерді талап етпейді. Компьютерлік томографияны қалай жасайтынын сипаттайтын кезеңдер тізіміне 6 тармақты қосуға болады:

Диагностикаға көрсеткіштерді талдау және зерттеу жүргізу тактикасын әзірлеу.

 Науқасты дайындау және үстелге салу.

Сәуле шығару қуатын түзету.

Сканерлеуді орындау.

Алынған ақпаратты алмалы-салмалы тасығышта немесе фотобумагта белгілеу.

Тексеру нәтижесін сипаттай отырып хаттама жасау.

Зерттеу әдетте техник-рентгенолог жүргізеді. Алынған суреттерді дәрігер-рентгенолог оқиды, ол медициналық қорытынды береді. Сонымен қатар, нәтиже терапевт немесе хирург түсініктеме алады.

Нәтижесі: Дәрігер-рентгенолог тексергеннен кейін бірден КТ нәтижелерін талқылай алады. Толық қорытынды, әдетте, 1-2 күннен кейін емдеуші дәрігерге беріледі

Қалыптыда: Ағзалар мен қан тамырларының мөлшерлері, пішіні және орналасуы норманың шегінде. Қан тамырларының өтпеуі жоқ. Бөгде денелер(металл немесе шыны сынықтары), ісіктер(Обыр), қабынуы және инфекция белгілері жоқ. Қан кету және сұйықтықтың жиналуы жоқ.

Қалыптыдан ауытқу: Ағзаның мөлшері нормадан артық немесе аз, ағзалар зақымдалған, инфекция белгілері бар. Киста немесе абсцесстер байқалады. Бөгде денелердің (металл немесе шыны фрагменттерінің) болуы. Бүйректе немесе өт қабында тастардың болуы Ішекте, өкпеде, аналық безде, бауырда, қуықта, бүйректе, бүйрек үсті безінде немесе ұйқы безінде Ұлпаның (ісік) өсуі байқалады. Кеуде қуысының КТ нәтижесінде өкпе эмболиясы, өкпеде сұйықтықтың болуы немесе инфекция белгілері байқалады. Қолқа аневризмасының болуы. Ішектің немесе өт жолдарының өтпеуі. Құрсақ қуысының КТ нәтижесінде ішектің қабыну ауруларының белгілері немесе дивертикулит байқалады. Лимфа түйіндері үлкейген. Бір немесе одан көп қан тамырларының өтпеуі. Ісіктің, сынықтың, инфекцияның немесе аяқ-қолдың басқа да мәселелерінің болуы.

5. Магнитті-резонансты томография (МРТ) зерттеу әдісінің ақпараттылығы (мәнісі). Көрсеткіштер, қарсы көрсеткіштер. Суреттердің нәтижесін қорытындылау.

6. МРТ - остеохондроз кезіндегі зерттеу. МРТ зерттеу әдісіне көрсеткіштермен қарсы көрсеткіштер нәтижесін оқу және қортындылаудың ерекшеліктері.

7. Ультрасонография (УДЗ) – буын ішілік, жұмсақ тіндердің жарақаттарды патологиясын зерттеу әдісі. Буындар мен жұмсақ тіндердің әр түрлі патологиясындағы зерттеу нәтижелерін оқу және қортындалау.

Ультрасонография. Ультрадыбыстық зерттеу (УДЗ) - бұл дәрігерлерге аурудың диагнозын қоюға және оларды емдеуді жүргізуге көмектесетін инвазивті емес зерттеу. Ультрадыбыстық зерттеу, сондай-ақ ультрасонография деп аталатын сканерлеу ішкі органдардың және дененің басқа да құрылымдарының суреттерін алу үшін жоғары жиілікті дыбыс толқындарын пайдалануды білдіреді. УДЗ кезінде иондаушы сәуле рентгенологиялық зерттеудегідей пайдаланылмайды. УДЗ нақты уақыт режимінде бейнелерді алуға мүмкіндік беретін болғандықтан, процедура ішкі органдардың құрылымы мен қозғалысын, сондай-ақ қан тамырларындағы қан ағымын бағалауға көмектеседі.Сүйек-бұлшық ет жүйесін ультрадыбыстық зерттеу адам ағзасының бұлшық еттерінің, байламдарының, сіңірлерінің, буындардың және басқа да жұмсақ тіндерінің бейнесін алуға мүмкіндік береді.

Сүйек-бұлшық ет жүйесінің УДЗ артықшылықтары.

УДЗ-басқа визуализация әдістерімен салыстырғанда қарапайым, кең қол жетімді зерттеу әдісі.

УЗ-сканерлеу рентгенологиялық тексеру кезінде көрінбейтін жұмсақ тіндердің анық бейнесін алуға мүмкіндік береді.

УДЗ нақты уақыт режимінде тіндердің бейнесін қамтамасыз етеді, бұл оны пункциялық және аспирациялық биопсия сияқты аз инвазиялық процедураларда пайдалануға мүмкіндік береді.

Күшті магниттік өрістер пайдаланылатын магниттік-резонанстық томографияға қарағанда, УДЗ жүрек ырғағының жүргізушілеріне, металл имплантаттарға немесе адам денесіндегі элементтерге әсер етпейді. УДЗ-клаустрофобия зардап шегетін пациенттер үшін МРТ-ның тамаша баламасы.

Сіңірлер мен УДЗ байламдарының құрылымын зерттеу кезінде МРТ алдында айқын артықшылығы бар.

Нәрестелердің жамбас-сан буындары ересектерге қарағанда, МРТ-ге қарағанда УДЗ кезінде жақсы көрінетін шеміршек тіндері бар. УЗ-зерттеу шеміршектердің нақты бейнесін алуға мүмкіндік береді.

Сүйек-бұлшық ет жүйесінің УДЗ жүргізу көрсеткіштері.

Сүйек-бұлшық ет жүйесінің УДЗ келесі жағдайларды диагностикалауды жеңілдету үшін қолданылады:

Ревматоидты артритте ерте өзгерістер.

Буындар қуысында, буын қапшықтарында және бұлшықеттерде қан құйылу немесе сұйықтықтың жиналуы.

Мысалы, иықтың айналмалы манжеті немесе ахиллов сіңірі.

Бұлшықеттердің патологиялық жағдайы, мысалы, жарылу және жұмсақ-тін түзілімдер.

Жұмсақ тіндердің қатерсіз немесе қатерлі ісіктері.

Жаңа туған және балалар кезеңі:

Санның туа біткен шығуы.

Жамбас буынының ауырсынуы және сұйықтықтың жиналуы.

Нәрестелердегі мойын бұлшық етінің ттүйіндер.

8. Ірі буындардың артоскопиясы. Талшықты оптиканы қолдану. Артроскоп құрылысы, артроскопия техникасы, Ірі буындардың патологиясын және жарақатының зерттеуінде қолдану.

Артроскопия — буынның зақымдалған ішкі бөлігін емдеу немесе диагностикалық мақсатта қолданылатын минималді инвазивті хирургиялық манипуляция. Артроскопиялық емшаралар диагностика үшін де, ортопедиялық патологияның көптеген түрлерін емдеу үшін де орындалуы мүмкін және өзінің емдік мүмкіндіктері бойынша ашық операциялық араласулардан кем емес, сонымен қатар көптеген жағдайларда да олардан асып түседі.

Артроскопиялық диагностиканы техникалық түрде адам ағзасындағы кез-келген буынға істеуге болады. Көбінесе келесі буындарға жасалынады:

• Тізе буыны

• Иық буыны

• Шынтақ буыны

• Кәрі жілік- білек буыны

• Жамбас-сан буыны

• Табан буындары

Артроскопияны орындау үшін арнайы аппарат (артроскоп) және аспаптар қажет. Артроскоптың негізгі бөлігі оптикалық жүйе болып табылады, ол арқылы буын қуысы жарықтандырылатын талшықты жарық өткізгіші бар түтіктен және әртүрлі диаметрлі үш оптикалық телескоптан тұрады. Бұдан басқа, аппараттар әдетте буын қуысын толтыру және жууға арналған жүйемен жабдықталады.

Операциялық алаң антисептика ерітіндісімен екі рет өңделеді. Сипау арқылы дәрігер сыртқы немесе ішкі буын саңылауын анықтайды(таңдап алынған қолжетімділікке байланысты). Содан кейін қабатталған жергілікті анестезияны жүргізеді және скальпельмен теріні, тері асты клетчатканы және буын капсуласын ұзына бойлық тілікпен 1 см дейін кеседі. Артроскоп айналмалы қозғалыстармен тілік арқылы аяқ-қолдың 90-100° бұрышымен бүгілген буын қуысына енгізеді. Артроскоптың соңы буын қуысында болғанда, аяқ-қолдар бұрышын 170-175°дейін ұлғайтқанша абайлап түзетіледі. Осы уақытта дәрігер зерттелетін буындардың анатомиялық бөлімдеріне стилетті тереңірек енгізеді. Түтікшелер жүйесі арқылы буын қуысына физиологиялық ерітіндіні айдайды және сұйықтық ағартылғанға дейін қуысты шаю жүргізеді. Содан кейін буынды тығыз толтыруға дейін жеткізеді, содан кейін оптикалық түтікшені енгізеді және буынның барлық қуысын тексереді. Операция аяқталғаннан кейін артроскоп ұқыпты алынады. Тері ойықтары тігілмейді, хирургиялық қыстырғыштармен жабылады. Жоғарғы жағында тесіктерді сырттан микробтар мен бактериялардың еніп кетуінен сақтайтын таңғыш орналасқан. Процедура барысында алынған тіннің бөліктері мен сұйықтығы сараптамаға зертханаға жіберіледі.

Артроскопияның мәні буынды аймағында 5-6 мм өлшемді екі кішкентай тілік жасайды. тілік арқылы буын қуысына түтікше – артроскоп енгізіледі-бұл диаметрі 3-4 мм болатын телевизиялық камераның объективі, буынға енгізілген, ол жарықтандырады және қосылған бейнекамераның арқасында монитордың экранында барлық буын ішіндегі құрылымдарды көруге мүмкіндік береді. Және жай ғана көру емес, 40-60 есе ұлғаюмен қарастыру! Сондықтан артроскопия кезінде дәрігер буынның барлық, тіпті аздаған зақымдануын анықтап, дәл бағалай алады және оларды сауатты түрде жояды.

Артроскоп-оптокоталшықты камерамен және жарық көзімен жабдықталған диаметрі бірнеше миллиметр жұқа түтікше түрінде ұсынуға болатын жоғары технологиялық аспап. Қажет болған жағдайда артроскоп буындағы хирургиялық манипуляцияларды жасауға арналған жұқа құралдардан тұрады. Артроскопты буынға енгізу үшін кесу қажет емес, тек кішкене тілік жасау арқылы артроскопты буын қуысына енгізеді. Камераны буын ішіне енгізгеннен кейін, операциялық үстел жанында орнатылған бейнені мониторға тарата бастайды.

Жалпы көрсеткіштер

● Клиникалық және параклиникалық зерттеу, оның ішінде артрография тәсілдерінің көмегімен жеткілікті дәрежеде анықталуы мүмкін емес буын зақымдануы немесе ауруы кезінде түсініксіз клиника.

● Бұрын жасалған операциялық араласулардан кейін түсініксіз шағымдар

● Оперативтік араласу қатарының тиімділігін объективті бағалау және бақылау.

Арнайы көрсеткіштер:

● Менискілердің зақымдануы

● байламдардың зақымдануы

● синовиальды қабықтың зақымдануы және аурулары

● буын шеміршек зақымдануы және ауруы

● май денесінің зақымдануы (Hoffa ауруы)

● Деформацияланатын артроз-ревматоидты артрит

 

9. Омыртқа жотасының жарақаттарының классификациясы (жіктелуі). Жарақат механизмі, диагностикасы, клиникасы, емдеу әдістері.

Омыртқа жотасының зақымдануы тірек- қимыл жүйесіндегі жарақаттардың ішінде 17 % құрайды. Анатомо-физиологиялық ерекшеліктері. Омыртқа жотасының мойын, кеуде, бел бөлімдерін және сегізкөз бен құйымшақты ажыратады.Омыртқаның жоғарғы мойын бөлімі өзінің анатомиялық құрылымының ерекшелігіне байланысты краниовертебральды ауысу деп саналады. Омыртқа бағаны өзінің дамуы мен өсуі барысында вертикальды жүктемеге қарсы тұра алатын серіппелі жүйеге айналған мойындық және бел лордозымен және кеуде сегізкөз- құйымшақ кифозымен ерекшеленеді.

 Омыртқаның жарақаты - омыртқа бағанасын құрайтын құрылымдарға (сүйек, байлам, жұлын және т.б.) зақым келтіру. Бұл биіктіктен, жолдан, өнеркәсіптік және табиғи апаттардан құлауына байланысты.Ең көп таралған симптомдар - бұл ауырсыну және жүре алмау. Жұлынның немесе жүйке тамырының зақымдануына байланысты неврологиялық симптомдар да болады.

ЖІКТЕМЕСІ:

I. Асқынуына байланысты (жұлын және оның түбіршелерінң зақымдалуы).

Асқынған Асқынбаған

 Жарақат механизмінің сипатына қарай

Бүккіш

Жазғыш

Вертикальды (атылған)

Флексионды –ротациялы

II. Компрессиялық сынық

Компрессия дәрежелері —

I д – компрессия омыртқа денесінің биіктігінің 1/3 не дейін

II.д- компрессия 1/3 ден 1/2ге дейін

IIIд — компрессия 1/2 жоғары

 III. Атылған сынықтар

 IV. Орналасуына байланысты

мойын бөлімі С1 омыртқасының доғасының сынығы –Джеферсон сынығы

 С2 омыртқасының доғасының сынығы –хэнгман сынығы («асылған» сынық — рис.2,б)

; С2 омыртқасының тісінің сынығы (рис.2,в) – 1 тип –тістің жиекті сынығы

2 тип – тістің негізінің сынығы 3 тип – тістің негізінің және денесінің сынығы. /ol> Кеуде бөлімі Бел бөлімі Сегізкөз Құйымшақ

V. Орналасуына байланысты денесінің сынығы. денесінің жиекті сынығы сүйір өсіндісінің сынығы көлденең өсіндісінің сынығы доғалардың сынығы омыртқа аралық дисктердің зақвмдануы спондилолистез

Компрессиялық сынық

1д-компрессия омыртқа денесінің биіктігінің 1/3не дейін

2д –компрессия 1/3 ден 1/2ге дейін

3д- компрессия 1/2жоғары

 

УКП AO / ASIF Халықаралық жіктелуі бойынша омыртқа сынықтарын келесідей жіктейді: 

А типі – омыртқа денесінің компрессиялы сынығы,

 Втипі – алдыңғы артқы комплекстердің зақымдануы,

 С типі –ротациялы алдыңғы артқы комплекстердің зақымдануы.

Омыртқаның мойын бөлімінің анатомиялық құрылымының ерекшелігіне байланысты өзіндік жіктелуі бар, ал төменгі сегмент зақымдануы тұрақсыз және с типті УКП бойынша омыртқа сынығының типтері:

 а — компрессиялы (тип А);

б — гиперфлексионды (тип В);

в — гиперэкстензионды (тип В);

 г — ротациялы

 

Омыртқа жотасының сынуына байланысты орналасуы

1. Денесінің сынығы

2. Денесінің жиікті сынығы

3. Сүйір өсіндісінің сынығы

4. Көлденең өсіндісінің сынығы

5. Доғалардың сынығы

6. Омыртқа аралық дисктердің зақымдануы

7. Спондилолистез

Асқынған және асқынбаған сынықтар

Асқынбаған сынықтар кезінде жұлын мен оның түбіршелерін зақымдайды

Асқынған сынықтар кезінде неврологиялық бұзылыстар болады

Тұрақты және тұрақсыз зақым

Тұрақты зақымдану бір тірек құрылымын ғана зақымдайды.Оларға денесінің жиекті сынығы,тұйықтаушы пластина сынығы,омыртқа денесінің сына тәрізді компрессия жатады.

 Тұрақсыз зақымдану екі немесе оданда көп тірек құрылымының зақымданады.бұл өте ауыр жарақаттар,осы кезде жұлын мен оның түбіршелерінің ығысуы болады.

 

Омыртқалардың көлденең өсінділердің сынығы

Бел бөлімінде,тікелей емес жарақат кезінде,белдің шаршы және жұмыр бұлшықеттернің тартылуында пайда болады.Сынған өсінділер бұлшықеттер жиырылғанда төменгі және сыртқа қарай ығысады.

 

Клиникасы:

жарақат кезінде немесе одан кейін ауыр арқа ауыруы;

қарқынды ауырсыну артынан төгіледі;

Арқадағы ауырсыну қолдарда немесе аяқта береді;

қолдың немесе аяқтың әлсіздігі мен ұйқысы;

омыртқаның қозғалғыштығын шектеу;

омыртқаның осіне қысыммен ауырсыну;

артқы жағындағы аурудың орнына ауырсыну;

әлсіздік, арқа ауырсынуынан тез шаршау;

шабыттандыру және дем шығару арқылы арқадағы ауырсыну.

Диагностикасы.

Жарақаттан кейінгі ерте кездегі шағымдары зақымдану орнында ауырсыну. Ауырсыну интенсивтілігі науқастың жалпы жағдайына, жұмсақ тіндердің зақымдануына және сүйектің зақымдану ауырлығына байланысты болады. Биіктен құлаған кезде омыртқалардың сынығы табан және тізе- сирақ буындарының сынығымен бірге болады, және аяқтағы ауырсыну өте қатты болады, сондықтан омыртқа зақымдануын анықтау қиынға түседі. Сондықтан ең бірінші анамнезді толық жинап, зақымдану механизмін түсініп, клиникалық тексеруді дұрыс жүргізу керек. Науқас денесіндегі қанталау мен сырықтар жарақат механизмі мен күшуін анықтауға ынғайлы болады. Мойын бөлімінің сынығы мен сынықты шығуы кезінде науқастар мәжбүрлі жағдайда болады. Арқаны қарағанда физиологиялық иілімдерге көніл аудару керек. Шынайы бүкірлік кейде кездеседі, бел лордозының жазылуы мен кифоздың айқындылығы жиі кездеседі. Сколиоздық деформация да кездесуі мүмкін. Бұлшықеттері жақсы дамыған науқастарда «божжы симптомы» –зақымданған омыртқалардың сүйір өсіндісінің екі жанынан кеуде ұзын бұлшықетінің тартылуы байқалады Пальпациялағанда сүйір өсінділер зақымданған аймақта ауырсынады. Науқасты қарағанда, оған аз қозғалу керек, яғни егер науқас носилкада жатқан болса, пальпацияны қолда науқас астынан өткізіп жасау керек Ауырсынумен қатар сынған омыртқаның сүйір өсіндісі артқа шығып тұрады немесе түсіп кетеді, және сүйір аралық кеңістік алшақтайды. Бел омыртқалары сынғанда ауырсыну іште, алдынғы ішастар қабырғасының бұлшықеттері қатаяды. Бұл ішастарартылық гематоманың барын көрсетеді. Сәулелі өрім мен шекаралық симпатикалық бағанның гематомамен тітіркенуі кезінде псевдоабдоминальды синдром пайда болады,, клиникасында «өткір іш», сондықтан да диагностикалық лапароскопия мен лапаротомия жасалады.

 

Радиологиялық зерттеулер.

 Тексеруді көрсеткіш екі проекциялы ретгенннен бастайды, алдыңғы артқы және бүйір, рентгенограмманың ортасында клинасмен анықталған зақымданған ошақ орналасады. Алдынғы артқы проекцияда көлденең өсінділер зақымдануы, омыртқалардың бүйірлык шығулары, ал қалған сынықтар бүйір проекцияда жақсы көрінеді. Әдеттегі сынықтардардың орнын білу кезінде рентгенологиялық тексеру барысында барлық кеуде бел ауысуын (бел омыртқаларының сынығына күдіктенгенде) және мойын- кеуде ауысуында төменгі мойын омыртқаларының сынығын анықтағанда, науқас қолы төменге қарай, иық және иықүсті буының төмен түсіру арқылы рентген суретін жасаймыз. Рентгенограмманы бағалаған соң, керек жағдайда томограммыа, қиғаш проекциялы рентгенограмма, жасауға болады, Омыртқаның шығуы болатын болса, жоғары орналасқан омыртқа шыққан деп есептеледі. Омыртқа денесінің сынығының рентгендік көрінісі ретінде бүйір проекциядағы сына тәрізді деформация болып табылады. Компьютерлі томография (КТ) сынық сипатын, омыртқа өзегіндегі ығысқан сынық фрагментін, рентген арқылы көрінбейтін екінші мойын омыртқасының тісінің сынығын, краниовертебральды ауысудың сынығын көрсетеді. КТ арқылы зақымдану тұрақтылығын, бітісу уақытын анықтаймыз, емдік мақсатта қолданамыз. Магнит-резонансты томография (МРТ) омыртқа өзегіндегі жұлын мен түбіршелер және сынған омыртқа фрагменттер қатынасын анықтауға көмектеседі. Бұл әдіс оперативті емге көрсеткішті анықтап, ауру ағымын болжау үшін қажет. Омыртқаның біріншілік асқынбаған сынығы кейін сүйек мүйісіне және екіншілік миело- радикулопатияға асқынады

Ауруханаға дейінгі көмек.

 Науқасқа біріншілік көмек көрсету кезінде,мынаны еске алу керек егерде омыртқа зақымданған болса, оған қозғау қимылдары әсіресе бүгу кезінде омыртқалар орнынан ығысуы немесе жұлын зақымдануы болады. Мұндай науқастар арнайы носилкада, щитпен, қолтықасты конструкцияда, ортопедиялық матрацпен тасымалдану керек. Мойын бөлімі арнайы ортезбен бекітілу керек.

Төменгі кеуде және бел омыртқаларының сынығын емдеу.

Омыртақаларды консервативті емдеу әдістерінң ішіндегі ең кең қолданылатындары: функциональды әдіс, сонынан корсет салу арқылы бірсәтті репозиция; Функциональдя әдіс аз дәрежелі компрессияда (омыртқа денесінің 1/3 не дейін) омыртқа өзегінің ішіндегісінің қысылуы бомаған жағдайда қолданылады. Бұл әдісті толығымен В. В. Гориневской и Е. Ф. Древинг негіздеді..Сынық иммобилизациясын омыртқаны бойлық тарту арқылы төсектік режимде жүргізеді.Омыртқаны толығымен босату үшін физиологиялық лордоз астына арнайы валик қояды. Бірінші күннен бастап науқас,бұлшықетті корсетін нығайту үшін ЕДШ мен айналысу керек Омыртқа деформациясы ығысқан аймақты компенсаторлы түрде қисайту арқылы түзетіледі. Төсектік режим 1,5 – 2 ай. Науқас белсенділік танытса корсет салынбайды, қатқыл ортез арқылы ұстап тұруға болады. 4–6 ай ішінде науқас еңбекке жарамдылығын анықтайды, бірақ бір жыл ішінде вертикальды жүктемеге қатаң шектеу қойылады.

Омыртқалардың сүйір өсіндісінің сынығы

Жарақат Механизмі. Сүйір өсінділер тура жарақат кезінде, немесе тура емес омыртқалардың лезде жазылуы мен бүгілуінде болады. Диагностикасы. омыртқалады жазу мен бүгу кезіндегі сынған өсінді аймағында ауырсыну. Зақымданған сүйір өсінді үстінде ісіну, пальпацияда ауырсыну болады. Кейде палпация кезінде өсінділер арақашықтығының өзгеруі, ортанғы сызық бойымен өсіндінің орнын ауыстыруы және жылжымалылығы. Рентгенограммадағы бүйір проекцияда сынық сызығ көрінеді. Емі. Сынық орнына 5 мл 0,5 – 1 % новокаин ерітіндісін енгізеді. Ауырсынуда анестезияны 2– 3 т сайын қайталайды. Төсектік режим 2 – 3 апта, енбекке жарамдылығы 3 – 5 аптадан кейін қалыптасады.

 

 

10. Омыртқа жотасын тұрақтандырудың қазіргі заманғы хирургиялық әдістері. Тұрақтандыру мақсаты. Омыртқа жотасын динамикалық тұрақтандыру жүйесі.

Операциялық араласуларға көрсеткіштер

Емделусіз омыртқаның көптеген аурулары ауыр зардаптарға, өмір сапасының айтарлықтай төмендеуіне, созылмалы ауруларға және тіпті мүгедектікке әкеледі. Омыртқа операциясының негізгі көрсеткіштері:

 

жұлын немесе оның түбіршектерінің неврологиялық жеткіліксіздігінің клиникасы бар компрессиясы (қысылуы) (мысалы, сезімталдықтың немесе қозғалыс функцияларының бұзылуы) немесе осындай асқынулардың жоғары қаупі, ауыр ауырсыну синдромы. Ең жиі бұл омыртқааралық дискілердің жарықтары, омыртқа арнасының стенозы;

сколиоз, 40 градустан астам қисайған кезде;

ішкі ағзалардың қызметін тез үдемелі немесе бұзатын әртүрлі этиологиялы омыртқаның деформациясы;

жұлын миының және оның қабығының, омыртқаның, тамырлардың және нервтердің омыртқа арнасы саласындағы ісіктері;

омыртқаның сыртқы пішіні едәуір ақаулары бар деформациясы;

жарақаттар, ең жиі — компрессиялық сынықтар (биіктіктен құлау кезінде орын алады);

әртүрлі себептерге байланысты омыртқаның жекелеген сегменттерінің тұрақсыздығы;

баламалы әдістермен өтелмейтін ауырсыну синдромы;

консервативті емнің басынан 6 ай бойы тиімсіздігі;

жамбас мүшелері функцияларының бұзылуы;

жылқы құйрығының синдромы;

омыртқааралық жарықты секвестрлеу және пульпозды ядроның түсуі.

 

ХИРУРГИЯЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАР ЗАМАНАУИ

 

Дискэктомия — омыртқааралық қосылымнан тыс шығатын дисктің бөлігі (басқаша айтқанда-протрузия немесе грыжевойневойнаянау) алынып тасталатын омыртқааралық дискідегі операция. Операцияның басты мақсаты-дисктің шеміршек тінінің жүйке түбіршектеріне қысымын азайту, ол олардың тітіркенуін, қабынуын және ісінуін тудырады және Елеулі ауырсыну синдромына, ал ұзақ уақыт ем болмаған жағдайда — сезімталдық пен қимыл функцияларын жоғалтуға әкеледі.

 

Ламинэктомия- омыртқа және омыртқа доғасындағы операция. Нервтің айналасында көп кеңістік қалыптасады, жүйке түбірінің зақымдалған бөлігіне қысым төмендейді, бұл оның қан айналымын жақсартады, периневральды қабықтың ісінуін жояды және ауырсыну синдромының азаюына ықпал етеді. Бұл операцияның басқа атауы - ашық декомпрессия.

 

Омыртқалардың артродезі (немесе спондилодез) — бірнеше омыртқалардың қозғалмайтын қосылыстарын орындайтын операция. Манипуляцияның басты мақсаты-омыртқаның зақымданған сегментін тұрақтандыру және жұлынның тұрақсыз және тым жылжымалы омыртқа жарақатының алдын алу. Омыртқа жарақаттары/сынықтары, сүйек тінінің дегенеративті аурулары және шеміршек тінінің дискілері, деформациялар кезінде жиі қолданылады.

 

Вертебропластика -зақымданған сүйек тініне "сүйек цементі" қатарынан арнайы заттарды енгізе отырып хирургиялық араласу. Процедура тері арқылы арнайы инемен орындалады және аз инвазивті болып саналады. Сондықтан жергілікті анестезиямен де өтуі мүмкін. Негізгі көрсеткіштері – компрессиялық сыну, остеопороз, гемангиомалар, метастатикалық ісіктер.

Омыртқааралық дискілерді трансплантациялау және протездеу

Лазерлік вапоризация -бұл жедел аз инвазивті араласу протрузияның ерте сатыларында және секвестрация басталғанға дейін омыртқааралық дискінің жарығында көрсетілген

Нуклеопластика-бұл миниинвазивті процедураның мәні өткізгіштің омыртқааралық дискісін ішке енгізуден тұрады.

Эпидуроскопия-бұл емдеу-диагностикалық процедура, оның мәні эпидуральды кеңістікті тікелей зерттеу және жұлын миының аймағында орналасқан негізгі анатомиялық құрылымдардың: жұлынның қатты қабығы, сары байлам, алдыңғы бойлық байлам, қан тамырлары, жүйке оқпандары мен май тіндері кескіндерін алу.

 

Омыртқаларды бекіту (спондилодез). Көптеген жағдайларда операция эндоскопиялық құралдарды пайдалана отырып шағын тілік арқылы жүзеге асырылады, бұл пациент үшін аз жарақат алады. Омыртқаның жылжуы және омыртқа сынуы кезінде қолданылады. Операция кезінде хирург зақымданған аймақтың қозғалысын шектеу үшін омыртқа бекітеді. Бұл ретте пациенттің қозғалыс функциясы бұзылмайды. Омыртқаны сыну кезінде бекіту үшін омыртқаны ұзақ жылдар бойы ұстап тұруға қабілетті титаннан жасалған өзектер мен болттар қолданылады. Сондай-ақ, хирургтар Spinal Fusion тұрақтандырудың инновациялық әдісін қолданады. Артқы немесе мойындағы кішкентай тілік арқылы хирург зақымданған омыртқаларды металл бұрандамалармен бекітеді, сондай-ақ қажет болған жағдайда сүйектен импланттар қолданылады. Әдетте бекіту процедурасынан кейін пациент бірнеше аптадан кейін қалыпты өмірге оралуы мүмкін.

Ламинэктомия. Бұл операция омыртқа стенозында (омыртқа арнасының тарылуы, ауырсыну, онемия, қозғалыс қызметінің бұзылуы) және омыртқааралық жарықтар кезінде жиі тағайындалады. Операция кезінде сүйек бөліктері мен сүйек шпоралары жойылады, олар жүйке аяқтарын қысады.

Фораминотомия. Ламинэктомия сияқты омыртқадағы жүйке аяқтарын қысуға көмектеседі. Операция кезінде сүйектердің бөліктері зақымданған омыртқа бүйірінен шығарылады, сол арқылы жүйке түбіршектері үшін орын босатылады.

Дискэктомия. Омыртқааралық жарықта көрсетілген. Операция кезінде диск ішінара немесе толық жойылады. Бұрын дискэктомия кезінде операцияланатын аймаққа қол жеткізу үшін үлкен тілік жасау талап етілді. Қазіргі уақытта хирургтар барынша күштірек әдіс — микродискэктомияға жүгінеді, операция барысында арнайы микроскоп пен микроқұралдар пайдаланылады және үлкен тіліктер қажет емес.

Дискіні ауыстыру. Омыртқааралық дискіні жойғаннан кейін оның орнына жасанды имплант салынады. Мұндай операция омыртқалардың қозғалуын шектемейді.

Интерламинарлық имплантатты орнату. Операция кезінде екі омыртқа арасында оларды тұрақтандыру және жүйке аяқтарына қысымды жеңілдету үшін арнайы құрылғы салынады. Бұл процедура омыртқаның қозғалуына әсер етпейді.

  Кифопластика (омыртқа ауытқушылығы кезіндегі вертебропластика). Балонның жұқа инесі арқылы зақымдалған аймаққа енгізу және ортопедиялық цементпен кеңістікті толтыру арқылы омыртқаны нығайтуға көмектесетін тиімді аз инвазивті емшара.

11. Омыртқа жотасын бекіту түрлері. Тұрақтандыру жүйесі

Медициналық тәжірибеде хирургиялық фиксацияның екі тобын қолданады: спондилодез және динамикалық тұрақтандыру. Бірінші жағдайда омыртқалардың қозғалыссыз бекітілуі, ал екіншісінде – операция жасалған учаскеде қозғалу мүмкіндігі болады. Спондилодез хирургиялық бекітудің дәстүрлі әдісі болып табылады. Осы әдістемеде омыртқа сүйекті немесе металл трансплантат болып табылатын пластинамен біріктіріледі. Бүгінде металл трансплантаттар үлкен сұранысқа ие. Сүйекті кейде қабыну асқынуларын тудырады. Тығыз эластикалық фиксатор қолданылады, бұл омыртқа сегментінің қозғалуын сақтауға мүмкіндік береді.Сондай-ақ жарақаттан кейін омыртқа сынықтарында дискілерді арнайы акрил желімімен бекіту арқылы ауыстыру жүзеге асырылады. Мұндай дискілер өте мықты арнайы силиконнан немесе титан қорытпаларынан жасалады. Омыртқа сынықтарын бекіту эндоскопиялық техниканың көмегімен жүзеге асырылады. Процедураның мәні-эндоскоп арқылы лазерлік дәнекерлеу дискісін бекіту

 

Омыртқаны тұрақтандыру жүйелерін таңдау өте бай. Негізінен олар өте берік және инертті материалдардан – титан мен оның қорытпаларынан, карбоннан немесе ерекше пластмассадан жасалады. Операция кезінде тұрақтандырушы жүйелер омыртқаларды қажетті қалыпта сенімді бекітеді. Санаулы айлардан кейін олар бірыңғай сүйек түзіліміне өседі.

 

Омыртқаны транспедикулярлы тұрақтандыру

Омыртқаның транспедикулярлы тұрақтануы кезінде бекіткіш винттер омыртқа денесіне екі жағынан арнайы арқалықтарды тартып, оның аяқтары арқылы өтеді. Уақыт өте келе омыртқа бірыңғай сүйек құрылымына біріктіріледі. Омыртқаны тұрақтандырудың мұндай жүйелері омыртқаның бел және кеуде бөліктерінде операция кезінде жиі қолданылады. Омыртқа транспедикулярлы тұрақтануы пациенттің қысқа оңалту мерзімімен және жоғары сенімділікпен ерекшеленеді, сондықтан пациент операция жасалғаннан кейін алғашқы күндерінен бастап қозғала алады.

Декомпрессия және дисктомия (омыртқааралық дискті жою)

Омыртқаның мойын бөлігін тұрақтандыру көбінесе алдыңғы аймақтың қолжетімділігімен өтеді. Орындау техникасы бойынша бұл операция омыртқа транспедикулярлы тұрақтандырудан қатты ерекшеленеді. Мойынның алдыңғы бетін тілу арқылы арнайы ретракторлардың көмегімен ірі тамырлар, бұлшық еттер, кеңірдек және өңеш қозғалады. Омыртқаның алдыңғы беті жабылады.

Содан кейін рентген көмегімен зақымданған омыртқа сегменті анықталады және жүйке түзілімдерін декомпрессиясына (қысудан босатуға) кіріседі. Дискэктомия жүргізеді(омыртқа аралық дискіні алып тастау), омыртқааралық жарықты, остеофиттерді алып тастайды және соңында қысылған жүйке түбіршектерін босатады.

Аутотрансплантация

Омыртқааралық дискіні алып тастағаннан кейін қуыс пайда болады, оған пациенттің сүйегінің бөлігін (аутотрансплантат) транспланттауға болады. Бұл өте кішкентай бөлік, оны операция кезінде сүйек жотасынан алады.

Бірақ соңғы уақытта бұл әдіс диск немесе Кейдж протездерінің таралуынан өз танымалдығын жоғалтады.

Кейдж орнату

Кейдж қуыс тор сияқты көрінеді. Оған ерекше фрезамен мықын сүйегінің жотасынан алынған пациенттің сүйек үгіндісі себіледі. Бұл қалпына келтіру кезеңінде жәй ауырсыну тудыратын аз травмалық операция болып табылады.

Кейджді орнатқаннан кейін жақын омыртқа арасындағы қашықтық артады. Қан тамырлары мен жүйке аяқтары өтетін омыртқааралық тесіктер де артады.

Босаған жүйке құрылымдары ауырсыну көзі болуын тоқтатады және науқастың өмір сүру сапасы жақсарады.

12. Омыртқа жотасын тұрақтандыру көрсеткіштері.

12.Омыртқаның тұрақтандырушы операцияларына көрсеткіштер

Омыртқаны тұрақтандыру келесі жағдайларда орындалады:

 

1. Дискілердің түсуі немесе ығысуы. Қатты остеохондроз немесе деформацияланатын спондилез кезінде жиі омыртқа ығысуы, әсіресе осьтік жүктемесі жоғары бел аймағында пайда болады.

 

2. Омыртқалардың бұзылуы кезінде. Омыртқалардың бұзылуының себебі ісік, ұлғайған метастаздар, туберкулез немесе остеопороз болуы мүмкін.

 

3. Жарақат кезінде. Хирургиялық фиксация омыртқа денелерінің көптеген және әдеттегі сынықтарында талап етіледі. Тұрақтандырушы операция негізгі операцияға қосымша болуы мүмкін. Мысалы, омыртқа денелерін, өскіндерді, дискілерді және доғаларды жоюға.

 

Транспедикулярлы винттерді пайдалану кезінде TSRH Spinal System келесі көрсеткіштерде қолданылады:

● дискілердің дегенеративті зақымданулары;

● объективті неврологиялық симптоматикамен дегенеративті спондилолистез;

● жарақат (сыну немесе шығуы);

● деформация (сколиоз, кифоз);

● ісік зақымданулары;

● жалған буын;

● алдыңғы спондилодез.

 

13. Асқынған және асқынбаған омыртқа жотасының жарақаты кезіндегі транспедикулярлы остеосинтездердің ерекшеліктері мен артықшылығы. 

Омыртқа жотасының жарақатты кезіндегі Жіктелісі:

Омыртқа жотасының асқынбаған жарақаты- омыртқаның қозғалыс сегментінің (сегменттерінің) жұлын және/немесе Жұлын түбіршектерінің зақымдануынсыз жүретін жарақат.

Омыртқа жотасының асқынған жарақаты - омыртқаның қозғалыс сегментінің (сегменттерінің) жұлын және/немесе Жұлын түбіршектерінің зақымдануымен сүйек-байланыстырғыш құрылымдарының зақымдануымен анықталады. Осы асқынған омыртқа жотасының жарақатты кезінде хирургиялық емдеу үш операция түрінен тұрады:

 

● декомпрессивті-тұрақтандырушы;

● омыртқа арнасын қайта жаңарту;

● жұлынын жолының реконструктивтік операциялар.

" Декомпрессивті операциялар" ұғымы омыртқаны түзетуді, омыртқаның декомпрессиясын (декомпрессивті-корригирующие араласулар) және омыртқаның зақымдалған бөлігін тұрақтандыруды (тұрақты бекітуді), омыртқаны сенімді бекітетін және одан әрі оңалтуға кедергі келтірмейтін омыртқаны қамтиды - бұл міндеттер қазіргі заманғы транспедикулярлы фиксаторларды пайдалану кезінде оңай шешіледі.

Транспедикулярлы остеосинтез немесе ТПО – омыртқаны арнайы импланттардың (транспедикулярлы бұрандалардың) көмегімен бекітілетін және тұрақтандырылатын операция.

 

Омыртқаның транспедикулярлы фиксациясын қалдану көрсеткіштер:

 

● бел-құйымшақ және кеуде бөлігіндегі омыртқалардың бүтіндігінің бұзылуы, сыну және ауыр соғылуы;

● омыртқалы баған құрылымының деформациясы;

● омыртқаның тұрақсыздығына әкелетін дискілердің қатты ығысуы;

● омыртқа арнасының тарылуы;

● тірек-қимыл аппаратының Деформацияланатын аурулары (сколиоз, кифоз);

● жалған буындардың пайда болуы (псевдоартроз);

● Қылқан аралық неоартроз

● Қылқан аралық неоартроз

● омыртқаның қабыну аурулары;

● ауыр спондилез;

● омыртқаның алғашқы және қайталама ісіктері.

Жоғарыда аталған жағдайларда операцияға тікелей көрсеткіштер ауырсыну синдромы, сондай-ақ барлық тірек-қимыл аппараты функцияларының бұзылуының және науқастың қозғалуының елеулі бұзылысы болып табылады.

Егер қарсы көрсетілімдер туралы айтатын болсақ, онда ТПО қолдануға мынадай жағдайларда тыйым салынады:

● жүктілік;

● жоғары ИМТ (семіздік);

● титанның жеке төзімсіздігі;

● жедел араласуға ұшырайтын арқа бөлігінің жұқпалы зақымдануы;

● остеопороздың асқынған түрлері.

Мойын бөлігіндегі сынулар мен патологиялық үдерістер кезінде транспедикулярлы фиксация омыртқаның шағын доғаларына байланысты пайдаланылмайды, олар бұрандаларды тиісті түрде бекітуге мүмкіндік бермейді.

 

Омыртқаның тұтастығын қалпына келтірудің басқа әдістерімен салыстырғанда, ТПО келесі артықшылықтарға ие:

 

● Омыртқа тінімен толық биологиялық үйлесімділік;

● Омыртқаның анатомиялық құрылымы мен функцияларын, омыртқалардың тұрақтылығын және омыртқааралық дискілердің қалыпты биіктігін сақтау;

● Механикалық зақымдану мен тозуға төзімділік;

● Омыртқаны бекіту жүйесін тері тіліксіз шағын тесіктер арқылы орнатуға болады, ал оның құрылымы омыртқаның анатомиялық ерекшеліктерін және иілуін қайталайды);

● Болашақта пациентке КТ М МРТ өткізу мүмкіндігі.

14. Омыртқа жотасына жасалынған ТПО-дан (транспедикулярлы остеосинтездің) кейінгі асқынулары.

Мүмкін болатын асқынулар

ТПО-ның негізгі кемшілігі оперативтік араласу хирургтан тиісті дағдылар мен тәжірибені талап етеді, сондай-ақ ауыр жағымсыз зардаптарға әкеп соғуы мүмкін, олардың қатарына кіретін:

 

● бұрамалардың дұрыс бекітілмеуі салдарынан нерв талшықтарының, қан тамыр жүйесі элементтерінің және жұлын миының зақымдануы;

● бұрандалардың сүйек тіндері қосылған орындарындағы қабыну және септикалық процестер;

● бұрандалардың сынуы немесе олардың сүйек тіндерінен түсуі.

Ең қауіпті асқыну – сынулар және бұрандалардың зақымдануы, әдетте, сүйек әлі толық емделіп үлгермеген кезде операциядан кейін 4-5 ай бойы орын алады. Нәтижесінде омыртқаның қайтадан деформациясы, ауырсыну синдромының дамуы қаупі бар конструкцияның тұрақсыздануы орын алады және қайта операция жүргізуді талап етеді.

15. Омыртқа жотасының ісікті қабынуы және деформациясы, дегенеративті – дистрофиялық аурулары. Клиникалық көріністері. Диагностикасы. Емі. Омыртқа жотасының остеохондрозы. Классификациясы. Клиникасы. Диагностикасы.

Омыртқаның дегенеративты – дистрофиялық ауруы – остеоартроз. Остеоартроз— бұл шеміршек талшығының зақымдануымен және жергілікті қабыну реакциясының дамуымен сипатталатын созылмалы ағыммен жүретің буындардың дегенеративті-дистрофиялық прогрессивті патологияларық ауру.

Омыртқа остеоартроз-бұл омыртқа буындарының деформациясы, оның негізінде шеміршек тінінің бастапқы қабынуы мен дистрофиясы болады.Шеміршек ұлпасының дистрофиясы сұйықтықтың едәуір жоғалуымен (сусызданумен) және буынды шеміршек қоректенуінің бұзылуымен байланысты, ол негізінен синовиальді сұйықтықтың есебінен өз қан тамырлары мен жүйке бумаларының болмауынан болады. Минералдар мен витаминдердің жеткіліксіз түсуі серпімділіктің жоғалуына, шеміршек талшығының кебуіне және жұқаруына алып келеді, нәтижесінде жанасатын буындардың үйкелуі және олардың деформациясы болады.

Омыртқа остеоартрозының себептері көп болуы мүмкін. Олардың ішінде буындардың қабынуына (жиі – экссудативті немесе іріңді) әкелетін инфекциялық патологиялар, сондай-ақ әртүрлі жарақаттар, сондай-ақ дамудың дегенеративті патогенезі бар омыртқаның созылмалы аурулар.

Аурудың басты симптомы-бұл ауырсыну, оның қарқындылығы дегенеративті процестердің өршуіне қарай артады.

Остеоартроз клиникалық классификациясы

Біріншілік (идиопатиялық) остеоартроз

• жергілікті: алақан, табан, тізе, жамбас-сан буыны, омыртқа т.б. буындар

• жайылған: 3 не одан көп буын зақымдалуы

Екіншілік остеоартроз

• Жарақаттан кейін

• Туа біткен, жүре пайда болған және эндемиялық аурулар (Пертес ауруы,

гипермобилділік синдромы)

• Метаболизм аурулары: охроноз, гемохроматоз, Вильсон-Коновалов ауруы,

Гоше ауруы

• Эндокринопатиялар: қант диабеті, гиперпаратиреоз, гипотиреоз

• Невропатиялар (Шарко ауруы)

• Кальций тұнуы (кальций фосфаты, гидроапатит)

• Басқа аурулар: РА, аваскулярлық некроз.

Омыртқаның остеоартрозына күдіктенген кезде диагностиканың негізгі әдістері рентгенография және магниттік-резонанстық томография болып табылады. Қосалқы әдістер ретінде ревматоидты факторларды анықтау үшін серологиялық диагностика мен қанды зерттеу қолданылуы мүмкін.

 Ауруды емдеу аясында кешенді тәсіл қолданылады. Ол дәрі-дәрмектерді, физиотерапия, массаж әдістерін қолдануды қамтиды. Дозалау және емдеу ұзақтығы жеке науқасқа тағайындалады. Терапия ауру сатысын есепке ала отырып жүргізіледі, сондай-ақ пациенттің жасы маңызды рөл атқарады.

Қауіп факторларын жою: ОА үдеуін болдырмау (семіздік, артық

физикалық динамикалық және статикалық жүктемелерді азайту);

Ауырсыну мен қабынуды жою және буын функциясы жетіспеушілігін

коррекциялау арқылы өмір сапасын арттыру;

Ауру- модификациялаушы әсермен зақымдалған буынның шеміршек

құрылымының дегенерациялық және қабыну өзгерістерін тоқтату.

Омыртқа остеохондрозы – омыртқа аралық диск шеміршегі дегенеративті зақымдалуының жəне омыртқаның аралас денелері мен айналасындағы тіндер тарапынан реактивті өзгерістердің дамуымен мінезделетін ауру.

Классификациясы:

 Омыртқаның зақымдалған құрылымын – рефлекторлық жəне коммпрессиондық деп бөледі.

Рефлекторлық – иннервацияланатын бұлшықеттердің рефлекторлы ширығуы, бұлшықет-тонустық бұзылулар, қантамырлық, вегетативтік, дистрофиялық.

Компрессиондық -түбіршек, нерв, жұлын немесе қантамырдың тартылуы, жаншылуы (тиісінше радикулопатия, нейропатия, миелопатия, радикулоишемиялық синдром).

Орналасуы бойынша:мойын, кеуде, бел, сегізкөз деп бөледі.

Клиникасы:

Мойын омыртқа остехондрозы неврологиялық көрінісі:

Цервикалгия - мойын мен иық алдына таралатын ауыру сезімі. Қозғалу кезінде немесе бір қалыпта ұзақ уақыт тұрғанда күшейеді.

Алдыңғы сатылық бұлшықет синдромы-бұлшық еттер арасынан отетін қантамырлар қысылуынан,ауырсыну иықтың,білектің іш бетінен және қол ұшына 4-5 саусақтарға дейін,кейде шүйдеге дейін таралады.-Сіңір рефлексінің төмендуі.

-Гипотония.

-Бұлшық еттердің семуі.

Түбіршіктік синдромның клиникалық көрінісінде омыртқа жанындағы бұлшық еттердің ширығуымен қабаттас мойын аймағында қатты ауырсыну басым білінеді.

C3-түбіршігі қысылғанда:

-Мойын тұсында ауырсыну.

-Тіл домбығуы.

-Тамақ жұтудың қиындауы.

C4-түбіршігі қысылғанда:

-Иық аймағының ауырсынуы.

-Мойынның бұлшық еттерінің семуі.

-Жүрек аймағының ауруы.

-Іш кебу.

-Ықылық.

C5-түбіршігі қысылғанда:

-Мойын аймағынан иық үстінің ауырсынуы.

-Иық үстінде гипнстезия.

-Дельта тәрізді бұлшық еттің парезі мен семуі.

C6-түбіршігі қысылғанда:

-Білектің сыртымен 1-2 саусақтарға тарайтын ауырсыну.

-Гипестезиясы.

-Екі басты бұлшық еттің семуі және рефлекстің төмендеуі.

С7-түбіршігі қысылғанда:

-Гипестезия иық пен білектің сыртқы және артқы жақтары арқылы 3 саусаққа тарайды.

-Үш басты бұлшық еттің семуі мен рефлекстің төмендеуі.

C8-түбіршігі қысылғанда:

-Ауырсыну иық,білек және қол ұшында.

-4ші 5 саусаққа тарайды.

-Гипестезия.

-Қол ұшы мен білезікті жазатын бұлшық еттердің парезі.

Кеуде остехондрозы:

Қабырғааралық.

Құрсақ.

Шап аймағы невралгиясы байқалады.

Симпаталгия.

Кардиалгия.

Гиперстезия.

Парестезия

Бел остехондрозы:

Люмбаго: физикалық ширығу, ыңғайсыз қозғалыс, мұздау кезіндегі, кейде анық себепсіз бел ауыруы. Кенеттен немесе бірнеше минут немесе сағат ішінде, жиі жағдайда оқ тəрізді. Ауыру қозғалыс кезінде ауыр көтергенде күшейеді. Тыныштық жағдайында ауыру кетеді.

 Люмбалгия: шаншу қадалуы мен бұлшық ет бел лордозының тіктенуімен қабаттасып,екі жақтан бірдей білінеді.

Люмбоишалгия: арқа, бел аумағындағы ауырсыну, бөксеге жəне санның артқы бетімен табанға жетпей таралып ауыруы.

L1 түбіршегі кысылганда:

-Шап аймағында ауырсыну.

-Сезімділік білінбеуі.

-Кремастерлік рефлекстің жойылуы.

L2 түбіршегі кысылганда:

-Санның алдыңғы жоғарғы 1/3 мен іш жағында сезімділік білінбеуі.

-Тізе рефлексінің төмендеуі.

-Алға қарай