Этап буржуазна – расійскай гістарыяграфіі

Царска – расійскі перыяд.

(з 1772, 1793, 1795 гг. – да рэформы 1861 г.)

Перыяд расійскай афіцыйнай клірыкальнай і дваранскай гістарыяграфіі.

Характэрная рыса: беларускі народ не ўспрымаўся як суб’ект гісторыі, а як частка расійскага. Панаваў дагматызм і царска – расійскі шавінізм.

Дзмітрый Караў:“прадстаўнікі афіцыйнага дваранскага і клірыканскага накірунку прапагандавалі ідэі вяліка дзяржаўнага манархічнага характару, справядлівасць дзяржаўнага “уз’яднання” беларускай губерні з Расіяй.”.

Непрымусовае ўз’яднанне уніяцкай царквы з праваслаўнай у 1839 г, паўстанне 1863 – 1864 гг. разглядалася не як нацыянальна - вызваленчая барацьба, а як бунт польскіх памешчыкаў, якія спуджаліся, што рускі ўрад пераманіць сялян да сябе.

Гісторыкі-апалагеты (абаронцы):

· Першы гісторык- апалагет ідэі далучэння Беларусі да Расіі, у 1793 г. у Магілеве кніжка “Аб Заходняй Расіі” – Богуш-Сестранцэвіч

· Тацішчаў “Гісторыя Расійская” – першы гісторык у Расіі – галоўнае збор фактаў. (1773)

· Салаўёў, Ключэўскі не стварылі спецыяльных прац па гісторыі Беларусі – ініцыятывы не было. Яны разглядалі гісторыю Расіі, трактавалі як ідэалогію.

· Турчыновіч “Агляд гтсторыі Беларусі са старажытных часоў” 1857г. Пецярбург. 10 частак да падзелу РП. Беларусь у гістарычным мінулым – арэна міжусобіц.

· Бяляеў «Очерки истории северо-западного округа России» 1867г. «История Полоцка или северо-западной Руси от древнейших времен до Люблинской унии».

· Данілевіч (украінец) «Очерки истории Полоцкой земли до к.ХΙVст»1896г. Киев.

· Распрацоўшчык заходнерусізму Каяловіч “Лекции по истории Западной Руси» 1864г.

· Бранцаў – рускі гісторык манархіст: «Очерки древней Литвы и Западной России» вылучаў беларускіх князёў, якія вялі барацьбу за праваслаўе.

·

(2-я пал. ХΙХст. – пач.ХХст.)

Паступовы пераход ад панавання ідэалагічных штампаў да насычэння гісторыі факталагічнымі матэрыяламі з апорай на гістарычныя крыніцы. Пачаўся перыяд навуковасці гісторыі.

Буржуазныя гісторыкі зыходзілі з тых жа догмаў, але для іх падцвярджэння вывучалі гістарычныя крыніцы і рабілі спасылкі на іх.

Навуковасць гісторыі датычылася народаў, дзе была дзяржаўнасць, да гісторыі Беларусі прымянялася царска-расійскія ідэалагічныя штампы. Палітыка русіфікацыі працягвалася, трактавалі гісторыю Беларусі з прарасійскіх пазіцый.

Станоўчы элемент – нягледзячы на панаванне штампаў, прыводзіліся спасылкі на гістарычныя крыніцы. Працы не страцілі актуальнасці на сённяшні дзень. Сучасныя гісторыкі вывучаюць тыя працы і трактуюць са сваіх сёняшніх пазіцый.

· Любаўскі (1860 – 1936) з 1911г. – рэктар Маскоўскага універсітэта. 1930г. – рэпрэсіі, сасланы ў Уфу. «Областное деление и местное управление Литовско – русского государства ко времени издания 1-го литовского статута»; «Литовско-русский сейм»; «Очерки истории Литовско – русского государства до Люблинской унии включительно».

· А.С. Грушэўскі (украінец): «Пинское Полесье» (Кіеў), «Очерки истории Турово-Пинского княжества»; “Города ВКЛ”.

· Уладзімірскі – Буданаў: “Немецкое право в Польше и Литве”.

· Кліменка Ф.У.: «Западнорусские цехи ХVΙ – ХVΙΙΙ вв.»

· Кліянтовіч: «Сословный тип территориально – административного состава Литовского государства».

· Харламповіч: «Западнорусские правовые школы ХVΙ – ХVΙΙ вв.»

· Леанардов: «Полоцкий князь Всеслав и его время»; выданне «Полоцка – Витебская старина».

· Сапуноў А.П.: «Краткий очерк борьбы Московского государства с Польшей и Литвой в ХVΙ – ХVΙΙ вв.».