Вопрос16. Асабливасци развицця к-ры бел. зямель у складзе ВКЛ у 14-16 чт

стр.71-79

Працэс фарміравання бел. народнасці заняў дастаткова працяглы пер-яд і адбываўся пад уплывам геагр.-клім, сац-эканам,палітычных, царкоўна-рэлігійных фактараў, а таксама агульнаеўрапейскіх этнічных тэндэнцый. Вытоки фарм. бел. народнасци звязаны перш за усё з засяленнем пэунай тэр. Тэр.,на якой фарм. бел. нар. укл. земли, дзе у 8-9 ст. склалися абъяднанни плямён усх. славян:…

У працэссе зас. славянскими плям. адб. асимиляцыя(слав. балтау).У вынику склалися перадумовы фарм. бел. нар.

Народнасць-гист. супольнасць людзей, якая скл. на аснове агульнай тэр., мовы, к-ры, агульнасци гасп. жыцця. Нар. прых. на змену роду и племю. Працэс складвання нар. садзейничае паяуленню адзинай мовы, самасвядомасци, умацаванню дзяржаунасци. Складв. бел. нар. праходзила у 13-16 ст.

Паходжанне назвы “Белая Русь ”. 1) геаграф. фактар: белы колер-усход 2)нас. насила белае палатнянае адзенне, светлыя валасы, белы твар. 3)религийнае станов.: белая-праваслауная “чыстая” 4)знешнепал. абставины: частка Б., якая не была зах. ни крыж. ни татарами заставалася вольнай. назва“Белая Русь(БР)” узникла у 12 ст. и адн. да Уладзимира-суздальскага княства, потым(12-15) да зямель ПН-УСХ Руси, з 16 ст. да Усх. ч. Б.У 14-15 ст. жыхары Б вылучыли сябе сярод иншых народау ВКЛ.(“беларусцы”-Паддзвинне и Паддняпруе(Виц и Маг вобл.), лицвины-Верхняе Панямонне (Гродн. вобл.), палешуки-Палессе(Брэс. и Гом. вобл.)).

Продки бел. прытрымливался язычництва да 10-11.Пасля уваходжання бел зямель у склад ВКЛ праваслауе было пануючай верай да Крэускага пагаднення 1385 г.У сяр. и др. п. 15 ст Казимир и Аляксандр патцвердзили ураунаванне у маёмасных правах праваслаунай и каталицкай царквы.

Разв. дойлидства у 14-15 ст звязана з палитычными абставинами жыцця ВКЛ, якия патрабавали абарончыя збудаванни. Будавалася шэраг замкау, якия у ЗахЕур. архитэктуры называюцца замки-кастэли и належаць Раманскаму стюлю (масиунасць, суровасць, крэпасныя рысы, паукруглая арка). Самым стар. и буйным зъяул. Навагрудски замак. Значным помникам бел. абарончай архитэктуры зъяул. Гродз. замак (Буд. пач. у 11 ст.; Витаут-замак з канструкцыяй маста.)У царкоуным буд. 14-15 ст. на змену раманскаму прыходзиць гатычны(востраканечныя вежы, вузкия вокны, стральчатыя арки). Прыклад-касцёл Троицы у в.Ишкалдзь у 1472 г.);ук.15-пач.16 ст. перабуд. у храм-крэпасць Сафийский сабор у Полацку; 1407г-падобная у в.Сынковичы Свята-Михайлауская царква).

Прыкладам жывапису зъяуляюцца фрэски-росписы вадзяными фарбами па свежай тынкоуцы на сюжэты Новага запавету, и абразы. У14-15 ст. у касцёлах зъяуляюцца драуляныя, размаляваныя розными фарбами скульптуры.(Ранни помник-“Распяцце”). З 14 ст. шырокае распаусюджваецца кафля-керамичная плитка.

Выдатными узорами книжнай справы зъяул. рукап. Лаурышаускае и Друцкае Евангелли 14 ст., Жыровицкае 15 ст., якия змяшчаюць минияцюры- невяликия малюнки. У 15 ст. разв. летаписанне.У гэты час у 16 ст. жыу гуманист, першадрукар и асветник Францыск Скарына,Ягоо паслядоуниками личацца С.Будны(у 1562 выдау першую на Б старабеларускую друкаваную книгу “Катэхизис, а т.с. “Апрауданне грэшнага чал. перад Богам””). Прадстауником лацинамоускай паэзии зъяул. Микола Гусоуски “Песня пра зубра”.

Систэма адукацыи на Б уключала пачатковыя школы пры прав. брацтвах и пратэстанцких зборах, школы пры каталицких ордэнах францысканцау, бернардзинцау, аугусцинцау, езуицкия калегиумы. У 1579 г езуицкая акадэмия- найстар. навуч. установа на тэр. Б и Литвы, якая мела университэцки статус.