К первому склонению относятся существительные женского рода с окончаниями в Nom. Sg. –α или –η, и существительные мужского рода с окончаниями в Nom. Sg. – ας или – ης.
Существительные женского рода:
-α в окончаниях может быть purum (чистая) и impurum (нечистая): α-purum, это α после ε, ι, ρ – сохраняется во всех падежных формах; α-impurum после любой другой гласной или согласной – в Gen.Sg. и Dat. Sg. Переходит в η.
1. ὀξύτονον
| -α | -η | ||
| Sg.Nom. | ἡ | ἀγορά | φωνή |
| Gen. | τῆς | ἀγορᾶς | φωνῆς |
| Dat. | τῇ | ἀγορᾷ | φωνῇ |
| Acc. | τὴν | ἀγοράν | φωνήν |
| Voc. | ὦ | ἀγορά | φωνή |
| PL.Nom.,Voc. | αἱ | ἀγοραί | φωναί |
| Gen. | τῶν | ἀγορῶν | φωνῶν |
| Dat. | ταῖς | ἀγοραῖς | φωναῖς |
| Acc. | τὰς | ἀγοράς | φωνάς |
NB! Ударение в слабых падежах (Gen.и Dat. Sg.и Pl.) переходит в περισπώμενον.
2. Παροξύτονον
| α-purum | α-impurum | -η | ||
| Sg. Nom. | ἡ | σοφία | ῥίζα | νίκη |
| Gen. | τῆς | σοφίας | ῥίζης | νίκης |
| Dat. | τῇ | σοφίᾳ | ῥίζ ῃ | νίκ ῃ |
| Acc. | τὴν | σοφίαν | ῥίζαν | νίκην |
| Voc. | ὦ | σοφία | ῥίζα | νίκη |
| Pl.Nom.,Voc. | αἱ | σοφίαι | ῥίζαι | νίκαι |
| Gen. | τῶν | σοφιῶν | ῥιζῶν | νικῶν |
| Dat. | ταῖς | σοφίαις | ῥίζαις | νίκαις |
| Acc. | τὰς | σοφίας | ῥίζας | νίκας |
NB! Ударение стремится остаться на месте. Но в Gen.Pl. у всех существительных первого склонения облеченное ударение на окончании –ων.
3. Προπαροξύτονον
| α-purum | α-impurum | ||
| Sg. Nom. | ἡ | βασίλεια | δέσποινα |
| Gen. | τῆς | βασιλείας | δεσποίνης |
| Dat. | τῇ | βασιλείᾳ | δεσποίνῃ |
| Acc. | τὴν | βασίλειαν | δέσποιναν |
| Voc. | ὦ | βασίλεια | δέσποινα |
| Pl.Nom.,Voc. | αἱ | βασίλειαι | δέσποιναι |
| Gen. | τῶν | βασιλειῶν | δεσποινῶν |
| Dat. | ταῖς | βασιλείαις | δεσποίναις |
| Acc. | τὰς | βασιλείας | δεσποίνας |
NB! Ударение в Gen.Sg. и Dat.Sg., в Dat.Pl. и Acc.Pl. переходит в παροξύτονον, а в Gen.Pl. в περισπώμενον.
4. Προπερισπώμενον
| α-purum | α-impurum | ||
| Sg. Nom. | ἡ | σφαῖρα | γλῶττα |
| Gen. | τῆς | σφαίρας | γλώττης |
| Dat. | τῇ | σφαίρᾳ | γλώττῃ |
| Acc. | τὴν | σφαῖραν | γλῶτταν |
| Voc. | ὦ | σφαῖρα | γλῶττα |
| Pl.Nom.,Voc. | αἱ | σφαῖραι | γλῶτται |
| Gen. | τῶν | σφαιρῶν | γλωττῶν |
| Dat. | ταῖς | σφαίραις | γλώτταις |
| Acc. | τὰς | σφαίρας | γλώττας |
NB! Ударение в Gen.Sg. и Dat.Sg., в Dat.Pl. и Acc.Pl. переходит в παροξύτονον, а в Gen.Pl. в περισπώμενον.
Существительные мужского рода 1 склонения имеют в Nom.Sg.окончание на –ας или –ης. Склоняются они также как и существительные женского рода, кроме Gen.. Sg., где имеют окончание - ου.
| Sg. Nom. | ὁ | ποιητής | ταμίας |
| Gen. | τοῦ | ποιητοῦ | ταμίου |
| Dat. | τῷ | ποιητῇ | ταμίᾳ |
| Acc. | τὸν | ποιητήν | ταμίαν |
| Voc. | ὦ | ποιητά | ταμία |
| Pl. Nom. | οἱ | ποιηταί | ταμίαι |
| Gen. | τῶν | ποιητῶν | ταμιῶν |
| Dat. | τοῖς | ποιηταῖς | ταμίαις |
| Acc. | τοὺς | ποιητάς | ταμίας |
| Voc. | ὦ | ποιηταί | ταμίαι |
NB! Существительные на –της и –ας имеют в Voc. Sg. Окончание на –α. Остальные сохраняют –η.
Лексический минимум
ἡ ἀλήθεια – истина, ἡ ζωή – жизнь,
ἡ βασιλεία –царство, ἡ βασίλεια - царица
ἡ γραφή – Писание, ἡ καρδία – сердце,
ἡ δόξα – слава, ἡ παραβολή – притча,
ἡ εἰρήνη – мир, ἡ φωνή – голос, звук,
ἡ ἐκκλησία – Церковь, ἡ ψυχή – душа,
ἡ ἐντολή – заповедь, ἡ ὥρα – час,
ἡ ἀγορά – площадь, ἡ νίκη – победа,
ἡ σοφία – мудрость, ἡ δέσποινα – госпожа,
ἡ ῥίζα – корень, ἡ σφαῖρα – шар,
ἡ γλῶττα – язык, ἡ ἡμέρα – день,
ὁ δικαστής – судья, ὁ μαθητής – ученик,
ὁ βαπτιστής – креститель, ὁ ταμίας – казначей,
ὁ δεσπότης – господин, ὁ προδότης – предатель,
ὁ προφήτης- пророк, ὁ ποιητής – поэт.
ЗАДАНИЯ:
1. Просклоняйте существительные в единственном и множественном числе: ἡ μεταφορά, ἡ ἀνδρεῖα, ἡ ἄγκυρα, ἡ ὑγιεῖα, ὁ μαθητής, ὁ προφήτης, ὁ Ἀενίας.
2. Определите форму существительного (падеж и число): ποιηταί, βασιλειῶν, θαλάττης, μοίρᾳ, γλώτταις, ἐπιστολήν, φωνάς, ἀνδρείαις, προδότου, ἀλήθειαι, δεσποινῶν, δέσποτα, τέχνης, μοῖρα, ἀγκυρῶν.
Занятие 3