Саяси партия (латын тілінен аударғанда "бөлшек","топ"дегенді білдіреді) ол әлеуметтік топ пен қауымның мүддесін білдіретін және идеологиялық бірлікпен байланысатын,саяси билікті қолдайтын ең белсенді және ұйымдасқан бөлшек.
Партиялардың негізгі белгілері:
• адамдардың бірлескен әрекеттерінің жеткілікті уақыт ұзақтылығы.
• белгілі бір идеологияны ұстанушы.
• бірлестіктің еріктілігі.
• мемлекеттік билікті жаулап алу мақсаты мен жүзеге асырылуы.
• белгілі бір қоғамдардың және тобының саясаттағы мүддесін білдіруі мен тұрақтандыруы.
Партия қызметтері.
Әлеуметтік қызметтері:
• мүдденің агрегирлігі - әлеуметтік мүдденің білдіруі,саяси шешімдердің әлеуметтік трансформациядағы талаптары.
• әлеуметтік интеграция- саяси жүйеге әртүтлі топтың қосылуы, әлеуметтік және саяси коммуникацияларының жөнделуі,конфликті мүдденің бітімі.
|
|
• саяси әлеуметтену- партия мүшелері мен жақтастарының санының көбейюі.
Идеологиялық қызмет.
• партиялық идеология мен партиялық пропаганданың жетілуі және жайылуы.
Саяси қызметтері.
• мемлекеттік билікті жаулап алу.
• саяси рекрутивтілік- партия кадрының фильтрациясы және алға жылжуы, саяси элитаның қалыптасуының сұрыптылуы.
Басшылық қызметі (коммунистік және дәстүрлі қоғамдағы тек авангардты партияның түріне арналған).
Партия құрылысы.
• партиялық аппарат
• қарапайым партия мүшелері (партиялық қауым)
• партия жақтастары.
Партия типологиясы.
-Доктринаның идеологиялық бағыты бойынша(толтырыныз):
әлеуметтік-демократиялық _________________________________________________________
коммунистік_ ___________________________________________________________
либералды _____________________________________________________________
консервативті __________________________________________________________
коннфессиялық _________________________________________________________
монархиялық_ __________________________________________________________
ұлттық ________________________________________________________________
фашистік (фашистік емес) ___________________________________________________________________
Саяси билікке қатысуы бойынша:
басқарушы_ ____________________________________________________________
оппозициялық (заңды,жартылай заңды,заңсыз) _______________________________________________________________________
Әлеуметтік шындық қатынасы бойынша:
революциялық_ ____________________________________________________________
реформистік ____________________________________________________________
реакциялы қ____________________________________________________________
|
|
консервативт і __________________________________________________________
Саяси темперамент бойынша:
оңшылдар ______________________________________________________________
орталықшылар _________________________________________________________
солшылдар _____________________________________________________________
М.Дюверже типологиясы (партия мүшелерінің принциптері бойынша):
кадрлік ________________________________________________________________
қауымдық _____________________________________________________________
Саяси жүйенің басқа да элементтеріне қатысы бойынша:
демократиялық _________________________________________________________
тоталитарлық __________________________________________________________
авторитарлық __________________________________________________________
Партиялық жүйе- партия жиынтығы (оппозициялық және басқарушылық),
билік үшін күреске қатысу және оны жүзеге асыру.
Саяси қоғамдық қозғалыс- азаматтардың әлеуметтік топтың белгілі мүдденің бейімділігіне білдіру және қандай да бір саяси мақсатқа жету бағыты.