Бекітемін

Бірінші проректор – оқу-әдістемелік жұмыстар жөніндегі проректор

Л.Қ.Еркінбаева________________

«_____»________________2014 ж.

«Биологиялық экология» пәнінің

ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Мамандық: 5В060800 «Экология»

Оқу формасы: күндізгі

Талдықорған 2014 ж.

Оқу-әдістемелік кешенді типтік оқу бағдарламасына сәйкес және МЖМБ негізінде 5В060800–«Экология» мамандығына арнап техникалық пәндер кафедрасының аға оқытушысы Сеитова Г.А. кұрастырған.

__________________________

(оқытушының қолы)

Техникалық пәндер кафедрасының отырысында қарастырылды.

«___» _______________2014ж. № ___________ хаттамасы

Кафедра меңгерушісі, б.ғ.к., доцент _________________ Ж.Ж. Қанағатов

Жаратылыстану-техникалық факультетінің әдістемелік бюросы мақұлдаған.

«___» _______________2014 ж. № ___________ хаттамасы

Әдістемелік бюроның төрайымы_________________ А.М. Маусымбаева

	І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті	СМЖ ЖМУ Е/ОӘК.09-2012 2 басылым
САПА МЕНЕДЖМЕНТІНІҢ ЖҮЙЕСІ
Силлабус	Ф.4.09-42
01.09.2012 г.

Жаратылыстану-техникалық факультеті

Техникалық пәндер кафедрасы

СИЛЛАБУС

Биологиялық экология пәні бойынша

5В060800 «Экология» мамандығы үшін

Оқу түрі: күндізгі

курс: 1

семестр:2

несие саны: 3

барлық сағат саны: 135

дәріс – 30

зертханалық сабақ – 15

ОСӨЖ – 45

СӨЖ – 45

Емтихан – 2 семестр

Талдықорған 2014 ж.

Оқытушының аты-жөні: Сеитова Гульдана Аманжоловна

Консультациялар: Кафедрадағы консультациялар кестесі бойынша

Пән: «Биологиялық экология»

Несие: 3

Оқу семестрі: 2

Пәннің пререквизиттері: «Биологиялық экология» курсын меңгеру үшін студенттерге ботаника, зоология, жалпы биология, химия, математика, физика,география қажет.

Пәннің постреквизиттері: Берілген пән бойынша білім студенттердің «Қоршаған орта туралы ілімі», «Өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдер әлімінің әралуандылығы» «Экологиялық білім және әлемтану» пәндерін игеру үшін қажет, сонымен қатар тәжірбиелік және ғылыми зерттеу жұмыстарында қолдана алады.

Пәннің қысқаша мазмұны

«Биологиялық экология» университеттік курсы 5В060800 –Экология мамандығы бойынша маманданып жатқан студенттерге арналған экология сонымен қатар жердегі тіршіліктің пайда болу уақытынан қазіргі кезге дейін тірі организмдердің қоршаған ортамен өзара байланысының негізгі кезеңдеріне қатысты. Ұсынылып отырған «Биологиялық экология» курсы 5В060800 – Экология мамандығы бойынша білім беруге арналып унификацияланған және онда келтірілген оқыту материалдарының көлемі Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарында осы мамандық бойынша білім берудің негізін құрайды. Пәннің ерекшеліктерін ескере отырып курс бағдарламасы, шартты түрде, бір мақсатқа бағындырылған 4 бөлімге бөлінеді: «Организм және орта», «Популяциялық экология», «Қауымдастықтар экологиясы», «Табиғатты қорғау мен табиғатты пайдаланудың экологиялық принциптері».

Курстың мақсаты: студенттерге тірі организмдер мен қоршаған орта арасындағы әсерлесудің негізгі заңдылықтар, экологиялық жүйелердің, сондай-ақ бүкіл биосфераның қызмет атқару принциптері бойынша іргелі білімдер беру.

Пәнді оқытудың міндеттері:

Пәнді оқыту нәтижесінде студент мыналарды білу керек:

тірі организмдер мен олардың тіршілік ету ортасы арасындағы әсерлесудің жалпы заңдылықтарын, тірі организмдердің кеңістік пен уақытқа қатысты таралуының, организмдер санының өзгерістері мен реттелуінің, тірі жүйелер арқылы өтетін энергия ағыны мен заттар айналымының, экологиялық жүйелер мен бүкіл биосфераның қызмет атқаруының жалпы заңдылықтарын, табиғатты ұтымды пайдалану принциптерін.

Атқара алуы тиіс: қоршаған ортаға антропогендік әсер етуге байланысты экологиялық процестердің жүруін талдауы;

тірі организмдер мен қоршаған ортаның өзара әсерлесу заңдылықтары жөнінде алған білімдерін практикалық қызметінде пайдалануы;

Машықтануы тиіс экологиялық процестерді талдау және табиғат қорғау қызметіне қатысты нақтылы міндеттер мен басымдылықтарды анықтап, зерттеуматериалдары мен эксперимент нәтижелерін нақтылы экологиялық мәселелерді шешу үшін қолданып қалыптастыру қажет.

Баға қою саясаты

Білімді бағалаудың балдық-рейтингтік жүйесі

Әріппен белгіленген баға	Бағаның цифрлік эквиваленті	Пайыздық мөлшері	Дәстүрлі түрде бағалау
A	4.0	95-100	Өтежақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74	Қанағаттанарлық
C	2.0	65-69
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D		50-54
F		0-49	Қанағаттанарлықсыз

Пән бойынша студенттің білімін балмен бағалау көрсеткіші

Бағаланатын бағдар (позиция)	1-8 аптадағы бағалау мөлшері	9-15 аптадағы бағалау мөлшері	Баллдың максималдық (жоғары) мөлшері	Электронды журналға балл қоюдың кезеңі
Ағымдық бақылау			Әрбір бағалауға 100 баллдан	Апта сайын (бірінші аптадан басқа)
СӨЖ			Әрбір СӨЖ –ге 100 баллдан	4,7,11, 14 апталарда
Аралық бақылау			Әр аралық бақылауға 100 баллдан	8 және 15 аптада
Кіру рұқсатының рейтенгісі		R1		8 апта
Кіру рұқсатының рейтенгісінің		R2		15 апта
Академиялық кезеңдегі кіру рұқсатының рейтенгісі	R= (R1 + R2)/2		15 апта
Емтихан	Е		16-19 апта
Қорытынды баға	І = R*0.6+E*0.4

Баға қоюдын критерилері

Бақылау түрі	Максимальдық баға	Оқытушының журналына балл қойылатын мерзімі
Ағымдық бақылау: қатысу: 1 сағ.-5 балл үй тапсырмасын орындауы лаборатиориялық сабақтың орындалуы белсеңділігі (лекция барысындағы жауаптары....) ОСӨЖ		Әр аптада
СӨЖ 1* Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3		4 апта
СӨЖ 2 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3		7 апта
СӨЖ 3 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3		11 апта
СӨЖ 4 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3		14 апта
Аралық бақылау 1: Бақылау жұмысы Сұрақ 1- баға 1 Сұрақ 2- баға 2 Сұрақ 3- баға 3		8апта
Аралық бақылау 2:коллоквиум Сұрақ 1- баға 1 Сұрақ 2- баға 2 Сұрақ 3- баға 3 Қорытынды баға: (баға1+баға2+баға3)/3		15 апта

*СӨЖ мазмұны силлабустағы СӨЖ-ге арналған кестеде көрсетілген

Лекциялардың күнтізбелік-тақырыптық жоспары

№	Тараулар бойынша лекция тақырыптары	Сағат саны	Апта	Әдебиет
1.	Кіріспе. Экология ғылымының анықтамасы, қалыптасу тарихы, міндеттері мен әдістері.		1-ші апта	[1,2,3,9,]
2.	Экологияның ғылым ретінде даму тарихы		1-ші апта	[1,4,3,7,]
3.	Экологияның бөлімдері: аут экология,демэкология,синэкология, глобалдық экология.		2-ші апта	[2,5,8,10,]
4.	Организм және орта тірі организмдердің қалыптасу деңгейі		2-ші апта	[1,6,11,13,15]
5.	Экологиялық факторлар және олардың классификациясы		3-ші апта	[5,6,8]
6.	Негізгі абиотикалық факторлардың экологиялық мәні		3-ші апта	[4, 6,,8, ]
7.	Климаттық аймақтылық және негізгі құрлықтық және сулық экожүйелер, олардың ерекшеліктері		4-ші апта	[3, 6, 10 ]
8.	Популяция туралы түсінік. Популяцияның статикалық сипаттамалары.		4-ші апта	[2, 9, 10,12 ]
9.	Популяцияның динамикалық сипаттамалары.		5-шы апта	[11, 13, 15 ]
10.	Тірі қалу,қисық сызықтары, биотикалық потенциал туралы түсінік.		5-ші апта	[12, 15, 16 ]
11.	Синэкологияның негізгі түсініктері		6-ші апта	[1,10,15, 16]
12.	Экологиялық пирамидалар		6-ші апта	[5, 6, 8, 9,]
13.	Боиоценоздың трофикалық құрылымы (продуцент, консумент және редуцент)		7-ші апта	[2, 6, 9, 10]
14.	Экологиялық сукцессиялар		7-ші апта	[7, 10, 13, 15]
15.	Биосфера қазіргі күйі. Биосфера туралы ілім. В.и.вернадскийдің биосфера және ноосфера туралы ілім		8-ші апта	[7, 10, 13, 15]
16.	Биосфера туралы ілімнің негізгі қағидалары		8-ші апта	[8, 10, 13, 15]
17.	Биосфера ресурстарының классификациясы. Өндірістің өсуі және қоршаған ортаға әсері		9-ші апта	[9, 11, 13, 15]
18.	Экожүйедегі адам		9-ші апта	[10, 13, 15]
19.	Қоршаған ортаның ғаламдық ластануы.		10-ші апта	[12, 13, 15]
20.	Қазіргі әлеуметтік экологиялық проблемалар		10-ші апта	[10, 13, 15]
21.	Әлеуметтік экологиялық кризис және тұрақты даму		11-ші апта	[13, 14, 15]
22.	Қазақстан республикасының тұрақты дамуы- мемлекеттік экологиялық саясатының мақсаты.		11-ші апта	[7, 10, 13, 15]
23.	Су ресурстары, атмосфералық ауа және оны қорғау		12-ші апта	[13, 15]
24.	Топырақ және оны ұтымды пайдалану		12-ші апта	[10, 13, 15]
25.	Экологиялық қауіпсіздік		13-ші апта	[10, 13, 15]
26.	Экологиялық білім беру		13-ші апта	[10, 13, 15]
27.	Экожүйелердің және қоғамның орнықты дамуы		14-ші апта	[7, 10, 13, 16]
28.	Халықаралық ынтымақтастық		14-ші апта	[10, 13, 15]
29.	Глобалдық экологиялық проблемалар		15-ші апта	[11, 13, 15]
30.	Экотиптер		15-ші апта	[10, 13, 15,16]
	Барлығы:

Практикалық жұмыстарға әдістемелік нұсқаулар

Студенттерге білім беру кезінде олардың білімін тереңдету және тақырыпты анағұрлым толығырақ ашып түсіндірудің жаңаша түрі бұл студенттің оқытушының жетекшілігімен атқаратын өздік жұмысын ұйымдастыру болып табылады. Оқу барысында оқытушы студенттерге өткізілген тақырыптарға және бөлімдерге сәйкес қосымша тапсырмалар беріп отырады. Оқытушы берілген тапсырма бойынша студенттерді әдістемелік нұсқаулармен және қажетті материалмен қамтамасыз етіп, қажетті әдебиеттер тізімін ұсынады. Студент оқытушының берген нұсқауына сүйеніп және үлестірмелі материалды пайдаланып, өз бетінше тапсырмаларды орындауы тиіс.

Студенттердің жұмыстары ұйымдастырудың пікірталас, жарыс ойындар, тренинг т.б сияқты формаларын да пайдалана отырып өткізіледі. Сонымен қатар студенттерге білімді бақылау құралдары да пайдаланылады.

Оқытушының жетекшілігімен жұмыс атқара отырып, студент өз бетінше ойлау, ой қорыту, тұжырымдау және топта, ұжымда өз ойын ашық білдіруге үйренеді. Жұмыс барысында студент тапсырамаларды уақытылы орындап, материалды талдау қабілетін арттырып, мәселені талқылауға және зерттеу әдістерін пайдалануға машықтанады. Сол арқылы тақырыпты тереңдете меңгертуге мүмкіндік туады.

Мақсаты мен міндеті: 1.Студенттердің өз бетінше жұмыс жасау қабілетін арттыру;

2.Студенттің топта өз ойын ашық білдіру, материалды талдау және талқылау дағдысын қалыптастыру;

3.Студенттердің курсты толық меңгеріп, жан-жақты білім алуын қамтамасыз ету;

Әдістемелік нұсқаулар:

Тапсырмамен жұмыс барысында студенттер мыналарға баса назар аударуы керек:

1.Тапсырманың ауқымы және қандай сұрақтар берілгеніне;

2.Тапсырманы орындау үшін қандай әдістерді пайдалану қажеттігіне,

3.Берілген материалды жүйелеу және талдау жасау арқылы негізгі ұғымдарды анықтауға;

4.Тапсырманы орындау барысында немесе пікірталас барысында өзінің нақты тұжырымдарын алға тартуға;

5.Бақылау құралдарының сұрақтарына жауап беруде негізгі қай материалға қатысты екенін анықтауға;

Практикалық сабақтың күнтізбелік-тематикалық жоспары

№	Сабақ тақырыбы мен мазмұны	Сағат саны	Апта	Жүргізу түрі
1.	Экологиялық білімдердің қалыптасуы		1- апта	Конспект жазу
2.	Климат-Жердегі негізгі экожүйелерді қалыптастырудағы басты фактор		2- апта	Конспект жазу
	Атмосферадағы ластаушы заттардың РШК.		3- апта	Реферат
	Ластаушы заттардың классификациясы,сипатамалары.		4- апта	Реферат
	Дара организмдер экологиясы		5- апта	Ауызша талдау
	Популяциялардың құрылымы мен динамикасы		6- апта	Конспект жазу
	Экожүйелердің құрылымы мен динамикасы.		7- апта	Слайд жасау
	Биосфераның біртұтастығыжәне орнықтылығы		8- апта	Реферат
	Жердің және Қазақстан Республикасының су ресурстары.		9- апта	Презентация жасау
	Судаға ластаушы заттардың РШК.		10- апта	Конспект жасау
	БҰҰ қоршаған ортаны қорғау бағдарламасы (1995).		11- апта	Реферат
	Ерекше қорылатын табиғи территориялар.		12- апта	Реферат
	Қоршаған ортаны қадағалау саласындағы халықаралық ынтымақтастық.		13-апта	Ауызша талдау
	Экологиялық білім беруде қолданатын негізгі принциптері мен әдістері.		14- апта	Реферат
	Этика және эстетика проблемалары.		15- апта	Ауызша талдау
	Барлығы

ОСӨЖ күнтізбелік-тематикалық жоспары

№ осөж	Сабақ тақырыбы мен мазмұны	Сағат саны	Апта	Жүргізу түрі
	Экология-саясат-экономиканың принциптері		1апта	Конспект
	Экологиялық пәндердің осы күнгі классификациясы		2- апта	Конспект
	Экологиялық зерттеулердің Қазақстандағы және шет елдеріндегі бағыттары		3- апта	Ауызша
	Қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдалану салаларындағы жаңа көзқарастар мен жаңа технологиялардың бағыты және олардың іске асырылуы		4- апта	Конспект
	Популяция ішіндегіі генетикалық полиморфизм		5- апта	Конспект
	Шектеуші факторлар Ю.Либлихтың минимум ережесі		6- апта	Презентация
	Негізгі абиотикалық факторлардың экологиялық мәні		7- апта	Конспект
	Адамның экологиялық мүдделерін хұқықтық қорғау		8 апта	Конспект
	Экожүйедегі энергия алмасуы (1% және 10% ережесі)		9 апта	Конспект
	Қоректік тізбектер және трофикалық деңгейлер,қоректік торлар.		10 апта	Конспект
	Қоршаған табиғи ортаны жобалау мен басқарудың принциптері.		11 апта	Конспект
	Экологиялық қауіпсіздік		12- апта	Презентация
	Экожүйелердің және қоғамның орнықты дамуы		13 апта	Конспект
	Агрегациялар, топ эффектісі және оның ролі		14 апта	Конспект
	Экологиялық білім беру		15 апта	Презентация
Барлығы

Студенттердің өздік жұмыстарына әдістемелік ұсыныстар

Білім беру үрдісінде неғұрлым жоғары жетістіктерге қол жеткізудің арнайы бір формасы бұл студенттерге практикалық жұмыстарын ұйымдастыру. «Табиғатты пайдалану экономикасы» пәнінің оқытушысы студенттерге курстың бөлімдері және тақырыптарына сәйкес тапсырмалар беріп отырады. Әр берілген тапсырмаға мақсаты, қарастырылатын мәселелері, әдістемелік нұсқаулары және әдебиеттері ұсынылады.

Өз бетінше жұмыс істегенде студент оқытушының нұсқауларына сүйене отырып, ұсынылған әдебиеттер мен материалдарды пайдаланып, берілген мәселелер бойынша тапсырмаларды орындауы тиіс.

Өз бетінше жұмысты қабылдаудың бірнеше формалары пайдаланылады: баяндама, реферат, конспект, кроссворд.

Өз бетінше жұмыс істей отырып, студент белгілі бір тақырыпқа байланысты ойлау, ой қорыту және сол тақырып бойынша қажетті материалдарға талдау жасау қабілетін арттырып отырады. Өз бетімен ғылыми-зерттеу жұмысымен айналысу кезінде студенттің тақырыпты тереңдеп меңгеруіне, зерттеу әдістерін игеруіне үлкен мүмкіншілік туады.

Мақсаты және міндеті:

1.Студенттердің дербес өз бетімен жұмыс жасау қабілетін дамыту;

2.Студенттің курсты мүмкіндігінше толық меңгеруін қамтамасыз ету;

3. Экология негіздері пәнін тереңдете білу үшін қажетті материалдарды игерту;

4. Биологиялык процестердің ерекшеліктерін кең түрде жеткізу;

5. Өз бетінше ғылыми-зерттеу жұмыстарын жазу әдістерін меңгерту;

Әдістемелік нұсқаулар:

Студент өз бетінше жұмыс істей отырып, мыналарды ескеруі тиіс:

1. Аталған тақырыптың өзектілігін анықтауды;

2. Берілген мәселенің әдебиеттерде қамтылу деңгейін;

3. Әр тақырып бойынша материалдарды жүйелеу және талдауды;

4. Орындалған жұмыстың берілген жоспарға сәйкес келуін,Тапсырманы орындау барысында негізгі ұғымдар мен түсініктерді қамтуды;

СӨЖ күнтізбелік-тематикалық жоспары

№ СӨЖ	Сабақ тақырыбы мен мазмұны	Сағат саны	Өткізу мерзімі	Өткізу түрі
	1.Атмосфералық ауаның ластану себептері және салдары 2. Биосфераның біртұтастығы және орнықтылығы 3.Табиғат ресурстары және табиғатты ұтымды пайдалану		4 -апта	Конспект
	1.Қазақстанның экологиялық проблемалары 2.Қазақстан Республикасының табиғат қорғауға қатысты заңнамалары 3.Өндірістік мекеменің экологиялық паспортын жасау		7 – апта	Презентация
	1.Қоршаған ортаға көрсетілетін ықпалды бағалау критерийлері 2. Табиғи ортаның ахуалын тіркеудің автоматтандырылған жүйесі және ақпараттық бақылау жүйесі		11 – апта	Презентация
	Экологиялық білім беруге қатысты IUCN бағдарламалары және Халықаралық ынтымақтастық		14-апта	Реферат
	Барлығы: