2015-05-14
918
Егер қосындылау индекстері көрсетілмесе, онда қосындылау сумма белгісінде екі рет кездесетін барлық индекстерде жүргізіледі. Қосынды жүргізілетін индекстер тұйықталған деп, қосындылау жүргізілмейтін индекстер еркін деп аталады.
Экономикалық ақпаратты көрсеткіштер формасында көрсету универсал болып табылмайды, себебі атрибут-негізден тұрмайтын мағыналы экономикалық ақпараттар көп (мысалы, экономикалық объектілерді – кәсіпорын бөлімшелер құрылымын және т.б. сипаттау).
Арифметикалық есептеудің моделі
ЭАЖ-де арифметикалық есептеудің моделі көрсеткіштердің (немесе файлдардың) өзара байланыс графасына негізделеді. G(S,U) графасында деректер базаында сақталатын барлық көрсеткіштерді (файлдарды) S={s(i)} жиыны көрсетеді. s(i)–дан s(j)-ға дейінгі u(i,j) доға s(j)-көрсеткіші үшін есептеу арасалмағы болса, және осы арасалмақтың оң жағында s(i) көрсеткіші болған жағдайда ғана болады.
|
|
|
Деректер мен сұраныстар ағынының параметрлерімен толықтырылған көрсеткіштің өзара байланыс графы келесі мәселелерді шешу үшін арналған:
· аралық көрсеткіштерді сақталатын және үнемі есептелетін деп бөлу;
· файлдарды есептеу желісінің тораптары арқылы тарату.
Сәйкес келетін модельдер есептеу желісінің құрылымы өзгерген жағдайда, шығарылатын экономикалық есептердің құрамы қысқартылып немесе кеңейтілген кезде қайтадан есептелінуі қажет.
Мысал
Дайын өнімді әкелу программасын құру есебі үшін есептеу моделін қарастырайық.
Ену ақпаратының ағыны келесі көрсеткіштерден тұрады:
Пг(i,j) – жылына і–бұйымды j–тұтынушыға ішкі рынокта жеткізу программасы,
П(i,j,к) – тоқсанға бөлінген программа (к=1,2,3,4),
Эг(i,j,к) - жылына і –бұйымды j – тұтынушыға экспортқа жеткізу программасы,
Э(i,j,к) – тоқсанға бөлінген программа. Пг және П көрсеткіштері П өнімін жеткізудің бекіту файлында, ал Эг және Э көрсеткіштері – Э наряд-тапсырыс файлында орналасқан. Цена файлында бүйым бағасы Ц(і) орналасқан.
Шығу көрсеткіштері:
Рг(i), Р(і,к) – жылына және тоқсанда і-бұйымын натурал өрнекте (файл Р) жеткізу программасы,
Сг(i), С(і,к) - жылына және тоқсанда і-бұйымын стомост өрнекте (файл С) жеткізу программасы.
Негізгі есептеу арасалмағы былай жазылады:
Рг(i)=∑Пг(i,j)+ ∑Эг(i,j),
Р(i,к)=∑Пг(i,j,к)+ ∑Э(i,j,к),
С(i)=Ц(i)Рг(i); С(i,к)=Ц(i)Р(i,к).
|
|
|
Берілген есеп үшін файлдардың өзара байланыс графы 1.7 а суретінде көрсетілген. Граф құрамын кеңейтетін жаңа есеп ретінде R (жылына және тоқсанға бұйым өндіру программасы) және Q (тапсырыс портфеліне программаның сәйкестігі) деген жаңа файлдарды енгіземіз. Файлдардың өзара
байланысының кеңейтілген графы 1.7 б суретінде көрсетілген.
а) б)
Сурет 1.7. Дайын бұйымды жеткізу жоспарын құру есебі үшін файлдардың өзара байланыс графы
а – бастапқы граф, б – кеңейтілген граф
Экономикалық есептің берілісі бастапқы, нормативті-анықтамалық, шығу және туынды көрсеткіштер құрылымының сипаттамасынан, сонымен қатар шығу және аралқ көрсеткіштерді есептеу үшін көрсеткіштің өзара байланыс графымен толықтырылған арасалмақ есептеулерден тұрады.
Экономикалық ақпараттық жүйенің өмірлік циклі
ЭАЖ-нің өмірлік циклінде жүйені жасау, оны пайдаға асыру кезеңіне қатысты бірнеше кезеңдерге бөлуге болады. ЭАЖ жасау (жобалау) деп нәтижесінде қолайлы жобалық шешімдер жүзеге асатын, әртүрлі дәрежеде бөлшектелген және әртүрлі тілде әлі жасалмаған жүйе сипаттамасын жасау процесін атайды. Сипаттауды бөлшектеу процесінде жасалған сипаттамалар жұмыс атқаратын жүйені (сызбалар арқылы бұйымдар жасау) құруға және ЭАЖ-сін пайдаға асыру кезеңі туады.
Жобалау жобалық операцияларға бөлінеді. Жобалау операциясы жобалық шешімдерді таңдаудан тұрады және ДБ, есептеу жүйесін және программалық жабдықтауды сипаттайтын параметрлер мәнін анықтауға мүмкіндік береді.
Жобалау кезеңдері болып мыналар табылады: ЭАЖ-сін жасауды дәлелдеу, техникалық тапсырманы жасау, техникалық және жұмыстық жобалау, ЭАЖ-сін қызмет атқаруға енгізу. Пайдаға асыру процесі әдетте белгілі бір уақыт өткеннен кейін жүйені түрлендіру кезеңдерімен үзіліске ұшырайды.
Пайдаға асыру (пайдалану) кезеңдерінөзгерісті талап етпейтін ертеде қабылданған жобалық шешімдердің ЭАЖ-де тұрақты жұмыс істеу кезеңі ретінде сипаттауға болады.
Түрлендіру кезеңдері деп ЭАЖ-нің жеке компоненттері бойынша жобалық шешімдерді түзету процесін атаймыз.
Жобалау кезеңінде атқарылатын жұмыстарды бөлшектеп сипаттау келесі қызметтерден тұрады.
1. Заттық облысты зерттеу:
· заттық облыстың шекарасы және оны кеңейту мүмкіндіктері,
· заттық облыс объектілерінің тізімі,
· қолданушының ақпаратқа мұқтаждығы,
· деректерді өңдеу жиілігі көрсетілген қажет процестер,
· ЭАЖ-сі іске асырылатын ЭЕМ,
· ЭАЖ қызмет етуіне қойылатын талаптар, ақпараттың келіп түсу жиілігі мен түзету, оның дұрыстығын қамтамасыз ету тәсілдері.
Заттық облысты зерттеудің нәтижесі ретінде жүйені жасауға арналған техникалық тапсырма болу керек.
2. Объектілерді және олардың атрибуттарын анықтау.
Әрбір объект пен процесс үшін қажеттіліктер:
· теңестіру қасиетін анықтап, тұрақты ережеге бағындыруды орындау;
· әрбір объект экземпляр санын және осы шаманың уақыт бойынша өсуін анықтау;
· Бастапқы көрсеткіштер негізінде қосымша көрсеткіштерді есептеу тәсілін анықтау.
3. Барлық сұраныстар негізі бойынша объектілер мен процесстер және есептеулер арасында барлық құрылымдық байланыстарды орнату. Деректер базасының құрылымын жасау, оның дұрыстығы мен толықтығын тексеру.
|
|
|
4. ЭАЖ жұмысының технологиясын анықтау, яғни деректерді жинау, бақылау және сақтауды анықтау, ақпаратты енгізу-шығару форматтарын анықтау, ақпараттарды берудің уақыттық және көлемдік сипаттамаларын орнату, барлық қолданушылар тобының жұмыс істеу ережелерін орнату.
5. ЭАЖ-ін іске асыру үшін программалық жабдықтар мен ЭЕМ таңдау. Программалық жабдықтардың ішінен алдымен операциялық жүйе мен ДББЖ таңдап алу қажет. Қажет жад көлемін және программаны жасау қиыншылығын бағалау.
6. Жобаның дұрыстығын тексеру және оны іске асыру мерзімін анықтау.
Жоғары аталған әрекеттердің қоырытындысы ЭАЖ техникалық жобасы болып табылады.
7. Жұмыстық жобалау кезеңінде мыналар қажет:
· деректер базасынң барлық компоненттерінің сипаттамасын жасау;
· экрандық формалар және барлық қолданушылар тобы үшін мәзір жүйесін жасау;
· барлық қосымшалар үшін программалар құру;
· ЭАЖ-сінің жөндеу деректерін толтырып, оны сынақтан өткізу;
· ЭАЖ-мен жұмыс істеу нұсқауларын жасап, қолданушыларды үйрету.
Пайдаға асыру кезеңі ЭАЖ-сін нақты деректермен толтыру арқылы басталады.
ЭАЖ-нің пайдаға асыру және өзгерту кезеңдері ЭАЖ-нің саналы түрде ескіру кезі болмайынша және оны жойып, жаңа жүйені жасау туралы шешім қабылданбағанынша, олар бір-бірін кезектесіп алмастырып отырады (сурет 1.8).
| Жобалау | Пайдаға асыру. Өзгерту | Пайдалану | |
| ТТ және ТЖ | ЖЖ | Енгізу | Ескі жобаны жаңа жобада пайдалану. ДБ құрамын қолдану. ЭАЖ компоненттерін сату |
| ПЖ зерттеу Бірыңғайлау ДБ құрылымы Технология ЭЕМ және ДББЖ таңдау Дұрыстығын тексеру | ДБ сипаттамасы Интерфейстер Программа құру Сынақтан өткізу Үйрету | ДБ өзектілігі Тәжірибелік пайдаға асыру Авторлық қадағалау |
Сурет 1.8. ЭАЖ-нің өмірлік циклі
|
|
|
мұнда: ТТ – техникалық тапсырма; ТЖ – техникалық жоба; ЖЖ – жұмыстық жоба; ПА – пайдаға асыру; Ө - өзгерту
ЭАЖ-сін пайдаға асыру кезеңіндеДБ қайта ұйымдастыру, рестарт және қалпына келтіру, ДБ көшіру, ДБ қайшы болмауын қадағалау талап етіледі.
ЭАЖ-ін пайдаға асыру кезінде программалық жабдықтаудың орындалуын қолданбалы программист атқарады. Деректер базасының орындалуын деректер базасының администраторы атқарады. Есептеу жүйесінің орындалуын операторлар мен сменалы инженерлер атқарады.
ЭАЖ-сін жаңғырту процесін зерттеудің маңыздылығын мына деректермен түсіндіруге болады: ЭАЖ жаңғыртуға кететін шығындар пайдаға асыру шығындардың үштен бір бөлігін қамтиды, жылына ЭАЖ-де алғашқы құжаттар 10-40%, ал шығу құжаттары 20-50% өзгереді.
Экономикалық объектілерге динамикалық (қозғалмалы) және даму қасиеттері тән, бұл АЖ өзгеруіне тікелей әсер етеді. Сондықтанда АЖ пайдаға асыру кезеңінде жаңғыртулар қажет екендігін дәлелдейтін факторлар күшейе түседі. Олардың ішінде:
· басқару объектісіндегі өзгерістер мен сыртқы орта өзгерістері,
· есептеу жүйесіндегі жұмыс жүктемесі құрамының өзгеруі, қондырғыларды ауыстыру, файл көлемінің артуы,
· ЭАЖ-мен жұмыс істеу тәжірибесінің жинақталуы,
· жобалық қателердің табылуы.
ЭАЖ-сін өзгерту мәселелері негізінде келешегі жоқ, қажетсіз нәрсе ретінде қарастырылады. Бұл жұмыс ЭАЖ-сін жобалауға қарағанда өте қарапайым деп, басқалар жасаған жобалық қателерді жөндеу деп саналады. Сонымен қатар өзгеріске ұшырайтын жүйе дұрыс құжатталмайды, кейде осының салдарынан қолданбалы программаларды жақсарту жұмыстары аяқсыз қалады. Сол кезде жүйеге деген қызығушылық жойылып, жаңа жоба жасауға ұмтылыс туындайды. Бірақ деректер базасын және ЭАЖ-нің басқа компоненттерін толық өзгерту оның техникалық және пайдаға асыру сипаттарынан шығып кетпеуін талап етеді, жүйенің саналы түрде қартаюын кешіктіреді.
Жүйені пайдаға асыру кезеңінде АЖ жаңғырту бойынша арнайы шаралардың болмауы оның пайдаға асырылатын көрсеткіштерін төмендетеді, мысалы өткізу қабілеті төмендейді. Сонымен қатар заттық облыс пен ДБ параметрлері арасында сәйкестік нашарлай түседі.
ЭАЖ-сін пайдаға асыру процесінде ЭАЖ және заттық облыс параметрлерінің өзгерісін қадағалап отырады. Ол үшін мыналар қолданады:
· құжат айналымы жүйесінде және жеке құжаттар құрылымындағы өзгерістер туралы ақпараттар;
· шығарылатын экономикалық есептер құрамындағы,экономикалық көрсеткіштер жүйесіндегі және оларды есептеу тәсілдеріндегі өзгерістер туралы деректер;
· ДБ-на қойылатын сұраныстар ағындарының сипаттамасы;
· алынатын ақпараттың сапасы туралы қолданушылардың бағасы;
· қолданылатын операциялық жүйе мен ДББЖ-нің құрамында жүйелік мониторлы программа немесе осыған ұқсас құралдар туралы ақпарат, орындалған тапсырма туралы статистикалық мәліметтер жинау.
Сонымен қатар заттық облыстың сандық және сапалық сипаттамаларының өзгерісі тіркеліп отыру керек. Осы салада экономикалық объектін ұйымдастыру құрылымында, параметрлер құрамында, объектіні, оларды есептеу тәсілдерінде өзгерістер болуы мүмкін. Бұл өзгерістер өндірісті қайта құруға, жаңа бұйымдарды шығаруға, жаңа технологияларды меңгеруге, конструкторлық құжаттарды жетілдіруге байланысты. Объекті ұйымдастыру және технологиялық шектеулердің құрамы өзгеруі мүмкін.
Өткен уақытта өлшеу нәтижелерін салыстыру және ЭАЖ жұмыс істеу параметрлерінің ауытқуы ЭАЖ-інің түрін өзгерту жұмыстарын жүргізудің негізі болып табылады. Қадағалап отыру нәтижелерінің сараптамасы жаңғырту жүргізілгеннен кейін ол алынған мақсатқа байланысты. Алдымен ЭАЖ түрін өзгерту мақсаты қойылады, қойылған мақсатты алу үшін әртүрлі тәсілдер анықталады. Жинақталған және сарапталатын ақпарат нақты түр өзгерту тәсілі лайықт екендігін дәлелдеп, оның өзгешелігін таңдап алуға мүмкіндік беру керек (сурет 1.9).
Сурет 1.9. ЭАЖ түрін өзгерту және пайдаға асыру кезеңіндегі әрекеттердің өзара тәуелділігі
ЭАЖ-нің түрін өзгерту мақсатын үлкен алты топқа бөлуге болады:
· жобалық қателерді түзету;
· ЭАЖ пайдаға асыру сипаттамаларын жақсарту;
· заттық облыстағы өзгерістерге бейімделу;
· жаңа қосымшалар жасау;
· басқа АЖ бірігуді қамтамасыз ету;
· ДБ жаңа аппараттық-программалық ортаға көшіру.
ЭАЖ-нің түрін өзгертудің нақты тәсілдері төрт бағыт бойынша топтастырылады (кесте 1.3):
· ДБ қайта құру;
· қолданбалы есептерді қайтадан программалау;
· ДБ қайта құрылымдау;
· Есептеу жүйесін баптау.
Кестедегі мәліметтер деректер базасымен атқарылатын автономды операциялар есептеу жүйесі мен программалық жабдықтауды жетілдіру түр өзгертумен бірге бір уақытта жасалу керектігін білдіреді.
Кесте 1.3 ЭАЖ түрін өзгерту тәсілдері мен мақсаттардың сәйкестігі
| Түр өзгерту мақсаттары | ЭАЖ түрін өзгерту тәсілдері | |||
| Қайта құрылымдау | Қолданбалы есептерді қайтадан программалау | Қайта құру | Есептеу жүйесін баптау | |
| Жобалық қателерді түзету | + | + | + | |
| Пайдаға асыру сипаттамаларын жақсарту | + | + | + | + |
| Заттық облыстағы өзгерістерге бейімделу | + | + | ||
| Жаңа қосымшалар жасау | + | + | + | |
| Басқа ЭАЖ бірігуі | + | + | + |
ЭАЖ түрін өзгерту процедураларының көбісі пайдаға асыру кезеңін тоқтатпай-ақ орындалуы мүмкін. Бірақ қандайда бір жетілдіру жұмыстары аяқталғаннан кейін ЭАЖ барлық компоненттерін (деректер базасын, есептеу жүйесін, программалық құралдарды) міндетті түрде бақылауға алу керек.
Тақырып 3. Кибернетикалық амал
Мақсаты: Кибернетикалық амал негізін үйрену
Жоспар (1 сағат)
1. Ақпараттық жүйені құрудағы кибернетикалық амал.
2. Ақпарат және басқару.
Кілттік сөздер: деректермоделі, кибернетика, ағаш, ақпарат, басқару, түбірлік түйін, желілік құрылым, атрибут.
Кибернетикалық жүйенің суреттеуіне жақындау жолы мынадан тұрады, мақсатқа бағытталған мінез құлық басқару сияқты анықтап қаралады. Басқару – кибернитикалық мағынада кең тараған – бұл әдістерді және талдап қорытуды қабылдау, әр түрлі ғылымдармен жиналғандардың басқару туралы жасанды объектілермен және тірі организмдерме. Басқару тілі — мынау ұғымдардың қолдануы «объекті»,«орта»,«кері байланыс»,«алгоритм» және тағы басқа.
1.1. сурет басқару процессіне кибернетикалықжақындау.
Басқару процессінің айналатын басқару анализі келесі үштіктерді ерекшелеуге бұйырады – айнала, обьект және субьект. Дәл осы кезде субьект өзіне Х айнымалының және У обьектінің әсер етуіне сезінеді. Егер ол Х айнымалының күйін өзгерте алмаса, онда У обьекті күшімен ол арнайы ұйымдастырылған U әсері арқылы алады. Бұл басқарудың өзі.
У обьектінің күйі субьектінің қажеттігін күйіне әсер етеді. Субьект қажеттігі А=(a1,…,ak), мұндағы ai —субьекті i – қажеттілігі, бұл мәселенің актуалдығымен, маңыздылығын сипаттайтын, жоққа шығармайтын сан көрсетеді. Өзінің қажеттілігін азайтатындай етіп құрады.
ai = (X, U)= 
(1)
R – обьек радиусы. Бұл қажеттілік Х айналасы мен U субьектінің қадеттілік бацланысыс бар белгісіз байланысты көрсетеді.
Ux* —(1) есептің шешіміі, және қажеттілігін минимизициялайтын субьект түртібінің оңтайлылығы деп алайық. А - Ux* басқару алгаритімідеп аталуын анықтайтын (2.1) есебінің шешілу жролы.
Ux*= φ(At, X) (2)
Мұндағы j—x айнымалы мен Аt.қажеттілігі күйіне қарап басқаруды синтезацияға рұқсат беретін алгаритм. Субьект қажеттілігі тек айнала немесе обьект әсерінен ғана емес, сонымен қоса t индексімен белгіленетін субьект өмір сүруі кезеңін көрсетіп, өз бетінше де өзгере алады.
Субьект орналастырылған, және берілген қоршаған ортаға оның функционалдылығы мен эффектілігін анықтайтын. Басқару алгаритмі j реккуренті мінезді:
UN+1 = j(UN, At, X),
Осыған орай әр қадамда басқаруды жақсартуға мүмкіндік береді. Мысалы мағынасында.
At (X, UN+1)< At (X, UN),
Яғни өзінің қажеттілктерін деңгейіне азаюы.
Бірінші кезеңде Z*басқаруының мақсаты анықталады, тапсырма интуитивті деңгейде шешіледі:
Z *=j1(X, A t)
j1 - Аt тұтынушы және X күйі бойынша Z* мақсатының синтез алгоритімі.
Екінші кезеңде субъектінің тұтынуын қанағаттандыратын, бірінші стадияда форматталған 2 мақсатына жетуін қамтамассыздандыратын Ux* басқаруы анықталады. Дәл осы стадияда,
Ux *= j2(Z*, X),
Басқаруы синтезделетін Z* мақсатының көмегімен, формальды аппараттық барлық қуаттылығы қолдануы мүмкін.
j2 — басқару алгаритімі. Бұл алгаритм кибернетиканы үйрену облысы болып табылады. Егер тек толығымен адамға лайықты болса, онда екішісі формальді ынта қосымшасының обьектісі болып табылады. Мысал ретінде техникалық және ұйымдастырылған жүйедегі басқарулардың негізгі ұғымын қарастырамыз.
Басқару жүйеде сол процесстің бағытталған ұйым. Жалпы алғанда басқару процессікелесі 4 элементтерден тұрады:
- Басқару тапсырмалары туралы ақпарат алу;
- Басқару обьектісінің басқару нәтижесі туралы ақпарат алу;
- Алынған ақпартты талдау және шешімдерді өдеу;
- Шешімдерді жүзеге асыру.
Басқару процессі бұл процессті жүргізу, өңдеу, ақпаратты талдау туралы ақпараттың жиынтығынан тұратын ақпараттық процесс.
Басқару процессіні әр фазасы кедергілердің түрлі әрекеттері айналадағы ортамен әрекет ету кезінде жүргізіледі. Басқарудың мақсаттары, принціптері және шекаралары шешілетін тапсырманың мәтініені тәуелді.
Басқару жүйесі басқарудың берілген мақсатына бағытталған, Басқару обьектісі және басқару органдары арасындағы қасиеті.
Басқару жүйесінде басқарудың 4 негізгі тапсырмалары жшешіледі: стабилизация, бағдарламаның орындалуы, зерттеу, оңтайландыру.
Жүйе стабилизациясының тапсырмасы кедергілерге қарамасытан кейбір берілген тапсырмаларға жақын оның шығыс мөлшерін қолдау болып табылады.
Басқару жүйесі екі үлкен топқа бөлінеді: жүйеленің автоматтандырылған басқармасы (ЖАБ) және автоматтандыру басқаруының жүйелесі (АБЖ). ЖАБ та объектіні әлде жүйені басқару адамның көмегісіз автоматты құрылғылармен іске асырылады. Бұл тұйық жүйелер. ЖАБ тың негізгі функйиялары: автоматты бақылау және өлшеу, автоматты сигнал беру, автоматты қорғау, автоматты іске қосу және түрлі двигательдер мен приводтарды тоқтату, автоматты реттеу. ЖАБ қа қарағанда АБЖ контурына адам қосылған, оған кейбір өте қажетті қабылдау функция шешімдерін шешу үшін және шешім қабылдауға жауабтылық жүктеледі. АБЖ да адам-машиналық жүйе қолданатын жаңа экономико-математикалық әдіс, електронды есептеуіш техника техника амалдары (ЕЭТ) және байланыс, және де іздеуге жаңа ұйым принципі және практикада нәтижені басқаруды іске асыруы деп түсіндіріледі (жүйемен).
Осы таңда «жүйе» түсінігінің анықтамаларында бірлік жоқ. Жұмыс барысында жүйе түсінігінің анықтамасы жүйе теориясының әдебиеттерінде көбінесе мыналар: жүйе – бір-бірімен қатынастағы және байланыстағы элементтердің жиыны, яғни бірлік пен тұтастықты көрсететін. Жүйенің жұмыстық анықтау түсінігі жүйе теория әдебиеттерінде келесіер қарастырылыды: жүйе – тұтас және біріктірілген, бір-бірімен байланысқан элементтер жиыны.
Жүйе деп, обьекттің құрылымының дискретті элементтерінен құрылған құрылымының қалдықсыз болмауын түсінеміз. Жүйенің интегративті құрылымы жүйенің тұтастығын қамтамасыз етеді, оның құралған бөліктеріне қарағанда сапалы жаңа білім.
Жүйенің кез-келген элементін жеке жүйе ретінде қарастыруға болады (қандай да болмасын функционалды блокты немесе қарастырылатын мәселені сипаттайтын математикалық модель). Жүйенің әр элементі өзінің фнукциясымен сипатталады. Функция деп тірі және тірі емес материяға тән заттық-энергетикалық, кіру және шығу процестерінің арасындағы ақпараттық байланыстарды түсінеміз.Егер мұндай элементтің ішкі құрылымы болса, онда оны ішкі жүйе дейді, мұндай сипаттама талдау әдісі және жүйе синтезін реализациялау кезінде қолданады. Бұл жүйелік талдау принциптерінің біреуінен, яғни жүйелілік заңындағы кез-келген элемент кейбір жүйелерде ішкі жүйе немесе ұқсас категория обьектілерінің арасындағы жиынның ішкі жүйесі бола алады. Элемент әр қашанда жүйенің бөлігі болып табылады.
Жүйенің жұмыс жасауы мен құрылуын мінездемелейтін негізгі түсініктерді қарастырамыз.
