2015-05-26
686
История белорусских народных игр органически связана с историей народа, его трудом, бытом, верованиями и обычаями. Известно более 400 белорусских народных игр. В своей совокупности они синтезируют элементы фольклора, народного театра, трудового и воинского искусства. До настоящего времени в Белоруссии сохранилась большая группа игр с сельскохозяйственными и охотничьими сюжетами, которые с учетом некоторых поздних изменений могут быть отнесены к древнейшим славянским играм («Просо», «Редька», «Хорт», «Волк», «Крумкач» и др.), а также сохранились игры, сюжеты которых сложились под влиянием культовых и бытовых обрядов («Зязюля», «Лось», «Яшчур», «Млын», «В тура», «Стрела», «Мак» и др.). Определенный отпечаток на содержание белорусских народных игр наложили различные исторические события, отголоски древних обычаев и порядков, например панщины, рекрутской повинности, народных восстаний («Стрелец», «В казаков», «В пана», «Некрут» и др.). В некоторых играх нашли отражение представления скоморохов, кукольников («Медведь», «Каток», «Бег на ходулях» и др.). На тематике более поздних по времени возникновения игр сказалось развитие промышленности («У шашу», «Железка», «Тягники» и др.).
В белорусских народных играх преобладают короткие перебежки, метания в цель и ловля предметов, силовая борьба.
Организация игр несложна, и, как правило, для них не требуется специальных площадок. Из традиционных игровых снарядов и приспособлений для народных игр можно выделить палки для метания (биты), палки для отбивания предметов в виде лопатки, кожаный или тряпичный мяч (апука), клюшки, чурки, обработанные косточки животных (бабки), чурку с заостренными концами («клёк»), деревянные круги - спилы дерева, металлические колышки («трэнцики»), деревянные шарики.
"ЖМУРКІ” – старажытная дзіцячая гульня.
Ёй захапляліся як у будыніне, так і на дварэ. Безумоўна, дзеці ў цёплую часіну любілі жмуркаваць на свежым паветры. На пачатку гульні той, хто жмурыўся ці плюшчыў, выкарыстоўваў розныя лічылкі («Адзін, два, тры, чатыры, пяць, іду схованых шукаць. Малайчына, хто добра схаваўся, дурань, хто лёгка папаўся»; запісана ў в.Янковічы Стаўбцоўскага раёна). Пасля гэтага шуканец расплюшчваў вочы і ішоў шукаць схованых; каго першага ён высочваў, той пасля заканчэння гэтага сеансу гульні вымушаны быў жмурыцца.
Паколькі ў халодную пару года прыходзілася гуляць у хаце, то шуканцу цёмнай хусткай завязвалі вочы, і ён, расставіўшы рукі, намагаўся пералавіць усіх. Калі пакой быў прасторны, то астатнія гульцы з розных куткоў падавалі яму голас-піск. Былі і розныя тэатралізаваныя віды гэтай гульні, якая адлюстравана асобнымі эпізодамі на палях сярэднявечных кніг.
«ЗЯЗЮЛЯ»
«ЗЯЗЮЛЯ» — традыцыйны танец-гульня. Музычны памер 3/4. Тэмп умераны. Апісаны Е.Раманавым. Удзельнікі ўтваралі два процілеглыя рады. Хлопец лавіў дзяўчыну з другога рада, потым яны мяняліся ролямі, а астатнія ўдзельнікі танцавалі ў такт песні, а пры воклічы «ку-ку!» падавалі рукі тым, хто стаяў насупраць.
У Заходняй Беларусі М.Федароўскім зафіксавана «зязюля» ў чыста танцавальнай форме, што выконвалася трыма дзяўчынамі. Музычны памер 2/4. Тэмп жвавы. Пад назвамі «Кукаўка», «Ку-ку» зафіксаваны на Гомельшчыне.
