Билет № 5

1.Жылу қозгалтқыштары,құрылғыларды белгілеу.Жылу қозгалтқыштарынын ПӘК-І. Карно циклі.

1. Жылу қозғалтқыштары деп - отыннын ішкі энергиясын механикалық энергияға айналдыратын қозғалтқыштарды атайды

Пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК) – жүйенің (механизмнің) энергияны түрлендіру немесе басқа денеге беру тиімділігін сипаттайтын шама. Ол көбінесе грек әрпі η -мен (этта) белгіленіп, мына өрнек арқылы анықталады: η =W_пайд/W_тол, мұндағы W_пайд, W_тол -жүйенің жұмыс істеуі кезінде жұмсаған пайдалы және толық энергиялары.

КАРНО ЦИКЛІ- Идеал жылу машинасы идеал газбен және ешқандай шығынсыз жұмыс істейтін,теориялық екі изотермадан екі адиабатадан тұратын тұйықталған процесс.

2.Дененін еркін тусуі.Еркін тусу үдеуі.

Дененін еркін түсуі -дененін тек бір ғана күштін-ауырлық күшінін әрекетінен болатын қозғалысын айтады. ЕРКІН ТҮСУ ҮДЕУІ-дененін қозғалыс тендеуінін үдеуі а-ға тен айнымалы қозғалыстын тендеуіне ұқсас болады. Мұндай үдеумен кез келген дене ауасыз кеңістікте Жер бетіне таяу биіктіктен құлаған кезде қозғалады.

XVI ғасырдың аяғында ұлы итальян Г. Галилей тәжірибелік жолмен сол заманға сай уақыт дәлдігімен ауа болмағанда барлық денелер Жерге бірқалыпты үдемелі түсетінін және барлық денелердің үдеулері бірдей болатынын анықтады. Осыдан 2000 жыл бұрын Аристотельден бастап ғылымда ауыр денелер жеңіл денелерге қарағанда Жерге жылдамырақ түсетіні ұйғарылды. Денелердің Жерге түсетін үдеуді еркін түсу үдеуі деп аталады. Еркін түсу үдеуінің векторы символымен белгіленеді, оның бағыты вертикаль төмен бағытталады. Жер шарының әр түрлі нүктелерінде географиялық ені және бойына, теңіз деңгейіне байланысты g-дің сандық мәні бірдей болмайды. Жуық шамамен полюстерде 9,83 м/с2 -ден экваторда 9,78 м/с2 дейін өзгереді. Мәскеудің енінде g = 9,81523 м/с2. Әдетте есептеулерде жоғары дәлдік қажет болмаса, онда Жер бетіндегі g-дің сандық мәні ретінде 9,8 м/с2 немесе тіпті 10 м/с2 деп алады.