Carmen scholastĭcum.
Gaudeāmus (название по начальному слову песни) - студенческая песня, созданная в средние века в Западной Европе, несмотря на церковно-аскетическую мораль, восхвалявшая жизнь с ее радостями, молодость и науку. Эта песня восходит к жанру застольных песен вагантов (от лат. vagantes - странствующие) – средневековых бродячих поэтов и певцов, среди которых были и студенты. Известный мотив этой песни утвердил, вероятно, нидерландский композитор XV века Жан Окегем (или Окенгейм). В России П.И. Чайковский в 1874 г. переложил ее для 4-голосового мужского хора с фортепьяно, и в том же году хоровая партитура была издана под псевдонимом Б.Л. (так Чайковский подписывал свои музыкальные фельетоны). Есть несколько переводов песни на русский язык. Однако ни один из них не является точным и общепринятым. Ниже приводится подстрочный перевод.
Gaudeāmus igĭtur, } Juvĕnes dum sumus! } (bis) Post jucundam juventūtem, Post molestam senectūtem Nos habēbit humus. } (bis) | Давайте же радоваться, Пока мы молоды! После веселой молодости, После тягостной старости Нас возьмет земля. |
Ubi sunt, qui ante nos } In mundo fuēre? }(bis) Transeas ad supĕros, Transeas ad infĕros, Hos si vis vidēre! } (bis) | Где (же) те, кто прежде нас В (этом) мире были? Поднимитесь к вышним (богам), Спуститесь оттуда к подземным (богам), Если кого захочешь увидеть. |
Vita nostra brevis est, } Brevi finiētur; } (bis) Venit mors velocĭter, Rapit nos atrocĭter, Nemĭni parcētur! } (bis) | Жизнь наша коротка, Скоро кончится. Смерть приходит быстро, Хватает нас яростно, Никому не будет пощады! |
Vivat academia! } Vivant professōres! } (bis) Vivat membrum quodlĭbet! Vivant membra quaelĭbet Semper sint in flore! } (bis) | Да здравствует Академия! Да здравствуют профессора! Да здравствует каждый член сообщества, Да здравствует все сообщество. Пусть они всегда процветают! |
Vivant omnes virgĭnes } Gracĭles, formōsae! } (bis) Vivant et muliĕres Tenĕrae, amabĭles, Bonae, laboriōsae! } (bis) | Да здравствуют все девушки, Изящные, красивые! Да здравствуют и женщины – Нежные, любящие, Добрые, трудолюбивые! |
Vivat et res publĭca } Et qui illam regunt! } (bis) Vivat nostra civĭtas, Maecenātum carĭtas, Qui nos hic protēgunt! }(bis) | Да здравствует и республика, И те, кто ею управляет! Да здравствует наша община И милость меценатов, Которые нам здесь покровительствуют. |
Pereat tristitia, } Pereant dolōres! }(bis) Pereat diabŏlus, Quivis antiburschius Atque irriōres! }(bis) | Да сгинет печаль, Да сгинут горести! Да сгинет дьявол, Всякий враг бурша (студента) И насмешники! |
Крылатые выражения.
|
|
Ab equis ad asinos
Ab ovo usque ad mala
Abyssus abyssum invocat
Aeterna nox
Aeterna urbs
Alea jacta
Amícus cértus ín r(e) incerta cérnitur
Amīcus cognoscitur amōre, more, ore, re
Amīcus Plato, sed magis amīca verĭtas
Aquila non captat muscas
Ars longa, vita brevis
Asinus asinum fricat
Asinus Buridāni inter duo prate
|
|
Audacia pro muro habētur
Aurōra musis amica
Aut Caesar, aut nihil
Ave Caesar, (imperātor), moritūri te salūtant
Barbam video, sed philosophum non video
Bis dat, qui cito dat
Cárpe diém
Cogito, ergo sum
Consuetūdo – altěra natūra
De mortuis aut bene, aut nihil
Dies diem docet
Divide et impera
Dixi et animam meam levāvi
Ducúnt voléntem fáta, nólentém trahúnt
Dulcis fumus patriae
Dum spiro, spero
Duōbus litigantĭbus, tertius gaudet Dura lex, sed lex
Ede, bibe, lude
Elephantum ex musca facis
Epistula non erubescit
Errāre humānum est
Est modus in rebus
Et Curiós simulánt, sed bácchanália vívunt
Et ego in Arcadia [fuit]
Et tu [quoque], Brute!
Etiam innocentes cogit mentīri dolor
Etiam sanāto vulnĕre cicatrix manet Ex ipso fonte bibere
Félix, quí potuít rerúm cognóscere cáusas
Festīna lente
Fiat lux
Finis corōnat opus
Fuimus Troes, fuit Ilium
Furor teutonicus
Gútta cavát lapidém (non ví, sed sáepe cadéndo)
Habent sua fata libelli
Hannibal ad portas
Honōres mutant mores, sed raro in meliōres
Ignorantia non est argumentum
In hoc signo vinces
In pace leōnes, in proelio cervi
Inter arma tacent Musae
Inter caecos luscus rex
Latet anguis in herba
Legem brevem esse oportet
Littera occīdit, spiritus autem vivificat
Lupus in fabǔlā
Magna charta libertātum
Malo mori, quam foedāri
Manus manum lavat
Mea culpa, mea maxima culpa
Medice, cura te ipsum!
Mel in ore, verba lactis, fel in corde, fraus in factis
Memento mori
Mens sana in corpŏre sano
(Mutáto nómine) dé te fábula narrator
Natūra abhorret vacuum
Nemo omnia potest scire
Nihil agenti dies est longus
Nil sub sole novum
Noli tangěre circŭlos meos!
Nolīte mittěre margarītas ante porcos
Nomen illis legio
Non esse cupidum pecunia est, non esse emācem vectīgal est
Non est culpa vini, sed culpa bibentis
Non ómnia póssumus
Non refert quam multos, sed quam bonos habeans (libros)
Non scholae, sed vitae discimus
Non si male nunc, et olim sic erit Nón sum quális erám
Nosce te ipsum
Nulla regula [est] sine exceptione Omne principium difficile
Omnia mea mecum porto
Omnia praeclāra – rara
Ómnia víncit amór
Omnis ars imitatio est natūrae
Ora et labōra
O tempora! O mores!
Panem et circenses
Per aspera ad astra
Per fas et nefas
Per risum multum potĕris cognoscĕre stultum
Periculum in mora
Plenus venter non studet libenter
Post nubila Phoebus (тж. sol)
Primus inter pares
Procul ab oculis
Pro et contra
Quails rex, talis grex
Qui quaerit, reperit
Quo vadis?
Quod licet Jovi, non licet bovi
Quod non fecērunt Gothi, fecērunt Scoti
Rem tene, verba sequentur
Repetitio est mater studiōrum
Sáepe virí fallúnt, tenĕráe non sáepe puéllae (Ovidius)
Salus populi suprēma lex esto Sancta simplicitas
Sapienti sat.
Scientia est potentia
Scio me nihil scire
Sero venientibus
Sit saluti!
Si vis pacem, para bellum
Sí vivís Romáe, románo vívito more
Sic transit Gloria
Sub rosa
Super flumina Babylōnis
Suum cuique
Tabŭla rasa
Témpora mútantúr et nós mutántur in íllis
Terra incognita
Tertium non datur
Timeó Danaós et dóna feréntes
Totus mundus agit histriōnem
Transeat a me calix iste
Ubi bene, ibi patria
Una hirundo non facit ver
Ut salūtas, ita salutabĕris
Vade in pace
Vae victis!
Vale et me ama
Vanitas vanitātum et omnia vanitas
Veni, vidi, vici
Verba docent, exempla trahunt
Via Appia
Via dolorōsa
Vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis
Vita sine libertāte, nihil
Vitae, non scholae discimus
Vivĕre est cogitāre
Volens nolens
Vox clamantis in deserto
Vox populi, vox Dei