2015-06-10
2433
Психотерапия – (грек, psyche — жан + therapeia — емдеу). Қысқаша айтқанда психотерапия адамды (клиентті, пациентті) психологиялық құралдардың ықпалымен емдеу дегенді білдіреді. Психотерапия — кең өрісті мағынасы бойынша сау адамдарға (клиенттерге) әр түрлі психологиялық қиын жағдайларға немесе психикасын өңдеуге көмекті кажетсінгенде жәрдем беруді іздейтін ғылым саласы.
Психологиялық талдау – грек сөзі, analysis — ыдырау, болшектеу) — 1) адам психикасындағы жасырын ұғынылмаған үдерістерді айқындауға негізделген, австриялық психолог 3. Фрейд (1856-1939) пен оның ізбасарлары ұсынған психотерапия әдісі; 2) 3. Фрейд тұжырымдамасына негізделген және адам психикасы функциясының механизмі мен құрылысы туралы болжам мен идеялардың жиынтығы.
Кеңес беруді өткізу – психологиялық кеңес беруді өткізуге жұмсалатын бір күн ішіндегі уақыт немесе уақыт аралығы; психолог-кеңесшінің клиентпен жұмыс істсуге жұмсаған уақыт мөлшері. Кеңес берудің диагностикалық кезеңі — клиенттің психолог-кеңесшіге өз мәселесін айтуы, ал психолог-кеңесші оны зейін қойып тындап, талқылап, мәселені клиентпен бірге нақтылап, оған психологиялык, диагнөз қойып, керек болған жагдайда клиенттің өзіне психодиагностикалық зерттеу жүргізіп қарайтын психологиялық кеңес берудің кезеңі.
Кеңестің құпиялығы – Мұндай жайдың ерекшелігі — кеңес уақытында болатын мәселелер және клиенттің психологиялық кеңеске өтініш беру фактісі бөгделерден құпия түрінде сақталады. Кеңестің бақылаушы кезеңі — психологиялық кеңестің аяқталу кезеңі. Бұл кезеңде психолог-кеңесші және клиент мәселені шешуде алынған практикалық ұсыныстардың орындалу нәтижесі бағаланады.
Психодинамика – (rpetLdynamis — күш) — қарама-қарсы бағыттағы мотивациялық ықпалдан туындайтын ойлану, сезіну, мінез-құлық құбылыстарын түсіндіретін психикалық талдаулық теорияның маңызды саласы. Негізінде, П. әртүрлі қөздырғыштардың өзара ықпалын зерттеуге, психикалық үдерістің мәнісін айқыңдауға, психикалық қызметтің үдерісті, жағымды және регресті, жағымсыз өзгерістерін айқындайды.
Психодрама – (грек сөзі, drama — іс-әрекет) — топтық психотерапияның бір түрі; мұнда пациенттер актерлер мен көрермендер сапасында кезектесіп шығады, осының өзін-де олардың рөлдері қатысушылардың барлығы үшін түлғалық мән-мағынасы бар өмірлік жағдаяттарды үлгілеуге бағытталады: бұл орайда, барабар емес эмоциялық реакцияларды болдырмау, әлеуметтік перцепцияны пысықтау, өзін-өзі неғұрлым тереңірек танып білу мақсаты көзделеді. Психодрама ұғымын және процедурасын Д.Морено (АҚШ) ұсынып, оны әлеуметтік проблемаларды шешудің бір кұралы деп түсіндірді.
Клиент – қандай да бір мәселені шешу үшін кәсіби пси-хологтан кеңес алуға келген адам. К.-ті вербалды қолдау — психологиялык кеңес жүргізіп жаткан уақытта, клиентті психолог-кеңесшімен бірлесіп белсенді жұмыс істеуіне ықпал ететін сөйлеу әдісі; клиенттегі психологиялық күйзелістерді, әсіресе оны ашық әңгімеге тартқанда психолог-кеңесшінің түрлі сөздер мен сөйлемдерді қоіщануы.
Клиенттің кері байланысы – психологиялық кеңестен ксйіші, кеңес барысьшда алынған ұсыныстарды клиентгің орындау үдерісінде, психолог-кеңесшінің клиентпен қарым-қатынасы. Сонымен бірге клиент өз мәселесін шешуіне байланысты кылыктарын түзетуге де мүмкіндік туғызады. Клиентті бағаламау — психолог-кеңесшінің клиенттің түлға-лығына немесе қылығына «жақсы» немесе «нашар» деген баға беруден бас тартуы; психолог-кеңесшінің клиешті сол күйінде тұлға ретіңде қабылдауға ыңғйы.
Когнитивтік психология – қазіргі психологиядағы таным әрекеттерін зерттейтін жетекші бағыттарынын бірі. Әуел баста когнитивтік психологиянын басты міндеті — сенсорлык ақпараттың стимулдың рецепторлық бетке түскен сәтінен жауап алынганга дейінгі өзгерулерін зерттеу болды. К.п. бихевиоризм мен психологиялық талдауды интеллектуалистік немесе менталистік позициялардан сынайтын барлық бағыттарды қамтиды.
Когнитивті психологиялық кеңес – клиентте танымдық үдерістерді дамыту және қалыптастыру мәселелері негізінде жүргізілетін психологиялық кеңес. Когнитивтік сфера — адамның өзі және әлем туралы ойларының танымдық үдерістері мен санасына байланысты адам психологиясының бөлімі. Когнитивтік даму — адамның когнитивті сферасының, оның қабылдауы, зейіні, қиялы, есі, ойлау және сөйлеуінің қалыптасуы мен даму үдерісі. Когнитивті үдерістер — адамдағы сезу, қабылдау, қиялдау, зейін, есте сақтау, ойлау жоне сойлеу үдерістсрін қамтитын танымдық үдерістер.
Гештальтпсихология – (нем. gestalt - пішін, тұтастық) - шетелдік психологияның сенсуалистік бағыты, 1912 ж. Гермапияда пайда болған. Гипнотерапияның ізашары X. Фон Эренфельс (1859-1932) болып табылады. Басты өкілдері: М. Вертгеймер (1880-1944), В Келер (1887-1967) және К. Коффка (1886-1941).
Гештальтерапия – гештальтпсихологияның теориясына негізделген, адамға психотерапевтік ықпал ететін әдістер және процедуралар жүйесі — психологиялык зерттеулердің аумағы, тұтастық құрылымының қызметтері мен зандарын алғышарт ретінде қарастырып, соның нәтижесінде олардың арасындағы байланыстары түсіндіріледі.
Инсайт – (ағылш. insight — түсіну) — 1) неғүрлым жалпы мағынасы — бір нәрсені іштей сезу, ішкі түйсік; 2) стандартты жағдайда — кез келген өзіндік сана-сезім немесе өзіндік ұғыну; 3) психотерапияда — біреудін бұрын аңғарылмаған психикалық күйін түсіну немесе білу; 4) еске түсірмей-ақ, бұрынғы тәжірибеге сүйенбей, бір нәрссні жаңадан дұрыс аңғару; 5) гештальтпсихологияда — проблемалар сол арқылы шешілетін үдеріс.
Экзистенциялық психология – «гуманистік психология» бағыттарынын бірі. Э.п.-ның зерттейтіні: 1) уақыт, омір мен өлім проблемалары; 2) бостандық, жауапкершілік пен таңдау проблемалары; 3) қарым-қатынас, махаббат пен жалғыздық проблемалары; 4) тіршіліктің мәнін іздеу проблемалары.
Әдебиеттер
1 Бондаренко А. Ф. Психологическая помощь: теория и практика. — Изд. 3 - е, испр. и доп. — М.: Независимая фирма «Класс», 2001. — 336 с.
2 Грановская Р. М. Элементы практической психологии.— 2 - е изд. — Л.: Издательство Ленинградского университета. 1988.—560 с.
3 Нельсон - Джоунс Р. Теория и практика консультирования – СПб.: Издательство «Питер», 2000. – 464с.
4 Осипова А.А.Общая психокоррекция: Учебное пособие для студентов вузов. – М.: ТЦ «Сфера», 2000.– 512с.
5 Карвасарский Б. Д. Психотерапивтическая энциклопедия. М – 2003.
6 Карвасарский Б. Д. Психотерапия. М - 2001.
7 Карвасарский Б. Д. Психотерапия Учебник для студентов медицинских ВУЗов. 2-е изд., 2002.
8 Осипова А. А.Общая психокоррекция: Учебное пособие для студентов вузов. – М.: ТЦ «Сфера», 2000.– 512с.
9 Романин А. Н.Основы психотерапии: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. - М.: Издательский центр «Академия», 1999. - 208 с.
10 Александров А. А. Бараш Б. А. Личностно-интегрированная психотерапия.
11 Андреас С., Герлинг К., Фолкнер Ч., Миссия НЛП: новейшие американские психотехнологии. М., 2000.
12 Кондрашенко В. Т., Донской Д. И. Общая психотерапия. Минск: Наука и техника.
13 Фримен Д. Техники семейной психотерапии. – СПб.: Питер, 2001. – 384
14 Фурманов И. А., Фурманова Н. В. Основы групповой психотерапии.
15 Александров А. А. Современная психотерапия. С - П, 1997г.
16 Ахола Г., Фурман Б. Кратковременная пөзитивная психотерапия.
17 Бараш Б. А., Голынкина Е. А. Исследования механизмов и эффективность психотерапии при нервно – психических заболеваниях.
18 Берн Э. Введение в психоанализ и психотерапию для непосвященных.
19 Берн Э. Трансакционный анализ и психикоррекция. С - П, 1992.
20 Берн Э. Трансакционный анализ и психотераия. СПб., 1992.
21 Бэндлер Р., Гринвер Дж., Сатир В. Семейная терапия. С - П, 1993.
22 Братусь Б. С. Аномалии личности. М., 1988 г.
23 Бурно М. Е. Терапия творческим самовыражением. М., 1989 г.
24 Вельвовскийй И. З. Руководство по психотерапии. Ташкент, 1979г.
25 Вид В. Д., Воловик В. М., Гончаровская Т. В., Днепровская С. В. Методы групповой психотерапии психических больных: метод рекомендации. Л., 1982г.
26 Воловик В. М. Исследование семьи и семейной терапии. Л., 1978г.
27 Гройсман А. Л. Коллективная психотерапия. М, 1969.
28 Десов Л. Психотерапия малых групп. М, 1979.
29 Завьялов В. Ю. Музыкальная релаксационная терапия. Новосибирск, 1995г.
30 Захаров А. И. Психотерапия неврөзов у детей и подростков.: М.,1996 г.
31 Исурина Г. Л. Методы и техники групповой психотерапии. М., 1990г.
32 Морено Я. Психодрамма: теория и практика М., 1994.
| Мазмұны | ||
| Кіріспе …………………………………….……………..……. | ||
| Психотерапия, оның мақсаты мен міндеті.............................. | ||
| Психодинамикалық психотерапия ………………………….. | ||
| Клиентке бағытталған терапиясы......................................... | ||
| Гештальт терапиясы................................................................... | ||
| Когнитивтік психотерапия ……...................…………….….. | ||
| Рационалдық психотерапия ……………………………….….. | ||
| Трансактілік талдау.................................................................... | ||
| Нейролингвистикалық бағдарламалау..................................... | ||
| Суггестивтік психотерапия........................................................ | ||
| Отбасылық психотерапия.......................................................... | ||
| Арт-терапия …………………………………………………… | ||
| Дене-бейімделу психотерапиясы.............................................. | ||
| Экзистенциалдық психотерапия …………………………….. | ||
| Имаготерапия …………………………………………………. | ||
| Мінез-құлық психотерапиясы................................................... | ||
| Мәселелі-бейімделу психотерапия......................................... | ||
| Топтық психотерапия ………………………………………… | ||
| Тест материалдары................................................................ | ||
| Терминдер глоссарийі................................................................ | ||
| Әдебиеттер............................................................................. |
А. Р. Жунусова
