Тесттік тапсырмалар

1. ҚР «ауыз су» санНмен Е бойынша суды тазарту мен залалсыздандыру үшін қандай химиялық заттар қолданылады:

*қалдық бос хлор

*қалдық байланысқан хлор

*полиакриламид

*беткей-белсенді заттар

*озон

2. Суды залалсыздандыру үшін қолданылатын химиялық заттар

* газтәрізді хлор

*ек үш негізді гипохлорит кальций

*озон

*активті кремний қышқылы

*хлорлы аммоний

3. Суды залалсыздандыру үшін қолданылады:

*хлорамин

*гипохлорит кальций

*полифосфаттр

*хлорлы темір

*полиакриламид

4. Суды залалсыздандыру (1), тазарту (2) үшін қолданылатын химиялық заттар:

* хлорамин

*полиакриламид

*хлорлы темір

*гипохлорит кальций

*беткей-белсенді заттар

1 – аг

2 – бв

1 – бг

2 – гд

2 – ав

5. Қосхлорлаудың артықшылықтары(2) мен кемшіліктері (1):

* көмірсулардың канцерогенді хлорлары түзілуі мүмкін

*хлорлы препараттардың шығыны азаяды

* коагулянт шығыны азаяды

* суды залалсыздандыру сенімділіг жоғарылайды

* суды залалсыздандыру сенімділігі төмендейді

1-а

2-б

1-г

2-г

2-в

6. Қандай хлорлы заттар 50 пайыз белсенді хлордан тұрады:

*хлорамин

*хлорлы әк

*нейтральды гипохлорит кальций

*екі үш негізді гипохлорит кальций тұзы

*газ тәрізді хлор

7. Су құбыры станцияларында суды залалсыздандыру үшін қандай заттар жиі қолданылады:

*хлорамин

*озон

*газ тәрізді хлор

*хлорлы әк

*калий перманганаты

8. Суды залалсыздандыру үрдісі мынадай жағдайда төмендейді:

*судың төменгі темперетурасында

*судың жоғарғы температурасында

*органикалық заттар көп болған жағдайда

*сумен хлордың қатынасы ұзақ уақыт болған кезде

* активті хлордың жоғарғы концентрациясын қолданған кезде

9. Судағы қалдық хлордың мөлшері мынаған байланысты нормаланады:

*хлордың мөлшері жеткіліксіз болған кезде судың залалдану үміттіліг төмендейді

* хлордың жоғарғы концентрацияда болғанда, коагуляцияның тиімділігі төмендейді

*хлор концентрациясы жоғары болғанда, судың органолептикалық қасиеттері жағымсыз болады

*хлордың жоғарғы концентрациясы кезінде хлорлы көмірсутектер пайда болады

*судағы хлордың концентрациясы жеткіліксіз болғанда судағы органикалық заттардың мөлшері артады

10. Суды мақсатты түрде суперхлорлау қай кезде жүргізіледі:

*эпидемиологиялық көрсетілімі бойынша

*соғыс-дала жағдайында

*қалыпты жағдайда суқұбыры станцияларында

*судың жоғарғы темперетурасы кезінде

*экспедиция кезінде

11. Суды хлорлаудың негізгі кемшіліктері (1) мен артықшылықтары (2)

а) хлорлау уақытының ұзақтығы

б) алдын ала тазартусыз суды залалсыздандыру мүмкіндігі

в) залалсыздандыру алдында суды тазрту қажеттілігі

г) залалсыздандыру уақытының ұзаруы

д) хлорлаусыз суды қолдану мүмкін емес

1-д

2-аб

1-б,г

2-гд

2-ав

12. Хлор (1) мен озон (2) көмегімен суды зқалалсыздандыру ерекшеліктері:

а) хлор судң органолептикалық қасиетіне әсер етеді

б) озон судың органолептикалық қасиетіне әсер етпейді

в) хлорлауға қарағанда, озондауды бақылау қиынға соғады

г) озондау судың темпепературасы мен РН-на әсер етпейді

д) хлорлау судың темпепературасы мен РН-на әсер етпейді

1 – а

2 – бг

1 – бг

2 – гд

2 – ав

13. Озондауға бақылау, хлорлауға қарағанда қиын:

* су температурасына байланыссыз

* судың температурасына байланысты

* судың РН байланысты емес

*судың минералды құрамына теріс әсер етпейді

*аз уақытты қажет етеді

14 залалсыздандырудың реагентсіз (физикалық) әдісі

* су құрамына әсер етпейді

* судың органолептикалық қасиеттерін өзгерпейді

* кең диапозонда бактерицидтік әсері бар

* алдын ала мөлдірлеуді қажет етпейді

*экспедиция, дала жағдайларында залалсыздандыру үшін қолданылады

15. Физикалық залалсыздандыру әдісінің ішіндегі сенімдісі:

*УК сәулелендіру

* қайнату

* ульра дыбысты қолдану

*иондағыш радиацияны қолдану

*импульсты электрді қолдану

16. Хлорлаудың қандай әдістері кезінде қалдық хлорды анықтаудың қажеті жоқ:

* суперхлорлау

* қалыпты дозамен хлорлау

*переаммонизация арқылы хлорлау

*газтәрізді хлорме хлорлау

*жоғарғы мөлшері белсенді хлормен хлорлау

17. Суды залалсыздандыру кезіндегі суперхлорлау әдісінің артықшылықтары

*залалсыздандыру уақыты қысқарады

*хлорлау техникасы оңайланады

*дехлорлауды жүргізудің қажеті жоқ

*судың органикалық қасиеті жақсарады

* озондауға қарағанда заттардың оргникалық тотығуы толығымен жүреді

18. Жер асты суларына су сапасын жақсартудың қандай әдістерін қолдануға болады, егер, микроб саны -50 мл, колиформды бактериялар- 100 мл жоқ, фтор-2,5 мг/л, құрғақ қалдық-2000 мг/л

* залалсыздандыру

*кермектеу

*фторсыздандыру

*фторлау

*минералды тұздармен байыту

19. Егер су көзі 1 сыныпқа жататын болса, онда артезиан суына су сапасын жақсартудың қандай әдістерін қолдану қажет

*мөлдірлеу

*түссіздендіру

*залалсыздандыру

*кермектілеу

* сапаны жақсартудың қажеті жоқ

20. 1 л суға 1г белсенді хлорды жұмсағанда 700 л суды залалсыздандыру үшін нейтральды гипохлорит кальцийдің қанша мг керек:

*1000

*200

*100

*3000

*500

21. Суды залалсыздандыру үшін қайнатуды кеңінен қолдануды шектейтін факторлар:

* газдардың ұшқыштығынан су дәмінің нашарлауы

*суды суыту қажеттілігі

* екіншілік залалдану жағдайында қайнаған судағы микроағзалардың тез дамуы

* споралы формалардың аз тиімділігі

*вирустардың аз тиімділігі

22. Судан энтеровирустарды тапқан кезде залалсыздандырудың қандай әдісін қолданады:

*хлорқажеттілік бойынша хлорлау

*суперхлорлау

*озондау

*қайнату

*переаммонизация арқылы хлорлау

Сумен қамтамасыз ету көздерін таңдау бойынша ситуациялық есептер

Есепті шешу үшін «Орталықтандырылған ауыз сумен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық – эпидемиологиялық талаптар» СанЕменН және 2761-84 "Орталықтандырып шаруашылық-ауыз суымен жабдықтайтын су көздері. Гигиеналық, техникалық талаптар және таңдау ережелері» ГОСТ-ы пайдаланыңыз, олардың үзінділері сабақтың тақырыбы жөніндегі кафедраның әдістемелік оқу құралында келтірілген. Есепте келтірілген мәліметтердің негізінде суат суларының ауыз суы үшін, шаруашылық-тұрмыстық мақсатқа жарамдылығы жөнінде қорытынды және келесі сұрақтарға жауап беріп судың сапасын жақсарту жөнінде ұсыныстар беріңіз.

Судың сапа көресткіштері ГОСТ 2761-84-ке және «Орталықтандырылған ауыз сумен жабдықтау жүйесінің сапасына қойылатын санитарлық – эпидемиологиялық талаптар» СанЕменН сәйкес келе ме?

Нормативке сәйкес келмейтін әрбір көрсеткіштің қандай маңызы бар?

Су жануар текті органикалық заттармен ластанған ба? Егер ластанған болса, қандай мәліметтердің негізінде қорытынды жасалған?

Судың сапасы бойынша берілген су көзі қандай классқа жатады?

Берілген суды арнайы өңдеу жүргізбей-ақ ауыз суы үшін қолдануға бола ма?

Берілген суды өңдеу жүргізбей-ақ ауыз суы үшін қолдану қандай жағдайларға

әкеп соғуы мүмкін?