Негізгі

1. Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА,2000.- С. 521-523.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – М.:Изд. Центр «Академия,2004. – С. 342-351, 368-372.

Қосымша

1. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда, М.: Медицина, 1988. – С. 111-118, 167-176.

2. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: Учебное пособие /Под ред. В.Ф.Кириллова.- 2-е изд. – М.:Медицина,2001. – С.126-130, 163-171.

Бақылау:

Сұрақтар:

1. Инфрадыбыс:

Физическалық сипаттама.

Табиғи, өндірістік және транспорттық көздер.

Инфрадыбыстың адам организміне әсері.

Инфрадыбыстың қолайсыз әсерлерін алдын-алу.

2. Ультрадыбыс:

Физическалық сипаттама.

Өнеркәсіпте, ауылшаруашылығында, медицинада төменгі және жоғарғы жиіліктегі ультрадыбысты қолдану.

Ультрадыбыстың зақымдаушы әсерінің механизмі. Жоғарғы жиілікті жанасудың жәнетөменгі жиіліктегі ультрадыбыстың жұмысшыларға әсері.

Ультрадыбыстың жағымсыз әсерлерін алдын-алу: ультрадыбысты нормалау, жеке қорғаныс заттары; жұмысқы алардағы медико-биологиялық скрининг, кезекті медициналық тексерулер, диспансеризация, сауықтыру процедуралары.

3. Лазерлік сәулелену, физикалық сипаттама, организмге әсері, алдын-алу.

№ 16 Тақырып. Өндірістік ортаның биологиялық факторлары және олармен шақырылатын аурулардың алдын-алу. Ауылшаруашылығындағы еңбек гигиенасының негізігі мәселелері, аурулардың алдын-алу. -2 сағат

Мақсаты: Ауылшаруашылығындағы жұмысшыларға қолайсыз факторларының әсерімен және аурулардыңалдын-алумен таныстыру.

СӨЖ бойынша тапсырма

1. Ұсынылған әдебиет бойынша материалды талқылау

2. Түрлі улы химикаттармен уланудың алдын-алу шараларының алгоритмін құрастыру.

Орындау формасы:

Оқу-зерттеулік тапсырма.

Орындау критерийлері:

1. Улы химикатпен уланудың алдын-алу шарларының алгоритмін құрастырады студент өз-бетімен таңдайды.

2. Мыналар ұсынылу керек:

-улыхимикат көздері қошаған ортаға түсу жолдары

- өндірістік жағдайда улыхимикаттың мүмкін болатын әсері

- организмге әсері, токсикалық әсердің ерекшеліктері, қауіптілігі

- лабораторлық көрсеткіштер

- алдын-алудың негізгі аспектілері

3. Алгоритмді схема түрінде ұсыну

Тапсыру мерзімдері: Бөлім бойынша аралық білімді бақылауға дейін

Бағалау критерийлері

Сапа критерийлері	Бағалар
Үздік	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Дұрыс жауаптар саны	90-100%	75-89%	50-74%	0-49%
Тапсырманы орныдау кезінде жіберілген қателер мен дәлкелмеушіліктердің сипаты	Студент өзі жөндеген принципиальды емес дәл келмеушіліктері	Студент өзі жөндеген принципиалды емес дәл кел-меушіліктері немесе принци-пиалды қателер	Студент оқыту-шының көмегімен жөндеген принци-пиалды емес дәлкелмеушіліктер немесе принци-пиалды қателер	Өрескел қателіктер
қолданылған әдебиет көздері	Оқулықтар, жетекшіліктер, монографиялар, Интернет көздері, нормативтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойынша оқулықтар, кезеңдік баспа-лар, Интернет көздері, норма-тивтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойынша оқытушы ұсынған оқулықтар
Алгоритмді құрастыру	Алгоритм отырып өз бетімен жасалған, жақсы негізделген	Алгоритм өз бетімен құрастырылған сұрақтары негіздеуді қажет етеді	Алгоритмді құрастыруға қиналды, оқытушының көмегін қажет етті	Оқытушының көмегінсіз алгоритмді құрастыра алмады алмады

Ұсынылатын әдебиеттер:

Негізігі:

9. Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.:ГЭОТАР Медицина,2000. – С.549-554.

10. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – Ростов н/Д: «Феникс».2002.- С.318-336.

11. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. - М.: Медицина, 1988.- С. 515-568.

Қосымша:

1. Румянцев Г.И, Козлова Т.А., Вишневская Е.П. Общая гигиена. - М.: Медицина, 1980. -С.414-425.

2. Перечень вредных производственных факторов, профессий, при которых обязательны предварительные и периодические медицинские осмотры, и Инструкция по проведению обязательных предварительных и периодических медицинских осмотров работников, подвергающихся воздействию вредных, опасных и неблагоприятных производственных факторов. / Приказ МЗ РК № 243 от 12.03.2004г.

Бақылау:

сұрақтар:

1. Ауылшаруашылық еңбегінің ерекшеліктері.

2. Трактористтер мен комбайнерлердің жұмысымен байланысты кәсіби зияндылықтар және оларды алдын-алу.

3. Құс және жануар шаруашылығындағы еңбек гигиенасының сұрақтары.

4. Ауылшаруашылықтық жарақаттану.

5. Ауылшаруашылығында әртүрлі саладағы жұмыс пен байланысты аурулардың алдын алу.

6. Ауылшаруашылығында пестицидтер мен минералды тыңайтқыштарды қолдану.

7. Пестицидтердің токсикалылығы мен қауіптілігі. Карбамин, тио-және дитиокарбамин, хлорфеноксисірке қышқылдарының туындылары хлорорганикалық, фосфорорганикалық және сынапорганикалық пестицидтермен жедел және созылмалы уланулар.

8. Минералды тыңайтқыштарды тиімсіз пайдаланғанның салдары.

9. Улыхимикаттармен уланудың алдын-алу аспектілері. Улыхимикаттармен жұмыс істейтін жұмысшыларға медициналық бақылау.

№ 17 Тақырып. Медицина қызметкерлерінің еңбек гигиенасының негізгі аспектілері. -2 сағат.

Сабақ мақсаты: Медицинадағы кәсіби зияндылықтармен және түрлі профильдегі медициналық персоналдың денсаулығына әсер ететін қолайсыз факторлардың алдын-алумен танысу.

СӨЖ бойынша тапсырма

· Ұсынылған әдебиет бойынша материалды талқылау

· Медицина жұмысшыларының еңбек ауырлығы мен қауірттілігін бағалауға ситуациялық есептерді шешу.

· Рентгенодиагностических кабинеттердегі және сәулеліктерапия бөлімдеріндегі медициналық персоналдың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету сұрақтарына реферат жазу.

· Орындау формасы: ситуациялық есептерді шешу, рефератты құрастыру.

Орындау критерийлері:

1.Әр сұраққа жауап қысқа әрі нұсқа және гигиеналық нормативтерге аргументтелген болу керек.

2.Қорытындыны жазбаша түрде ұсыну керек.

3.Негізгі және қосымша әдебиет көздерін қолдану керек.

Тапсыру мерзімдері: Бөлім бойынша аралық бақылауға дейін.

Бағалау критерийлері:

Сапа критерийлері	Бағалар
Үздік	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлық-сыз
Дұрыс жауаптар саны	90-100%	75-89%	50-74%	0-49%
Тапсырманы орныдау кезінде жіберілген қателер мен дәлкелмеушіліктердің сипаты	Студент өзі жөндеген принципиальды емес дәлкелмеушілік-тері	Студент өзі жөндеген принципиалды емес дәлкел-меушіліктері немесе принци-пиалды қателер	Студент оқыту-шының көмегімен жөндеген принци-пиалды емес дәлкелмеушіліктер немесе принци-пиалды қателер	Өрескел қателіктер
Жағдайылық есептерді шешу кезінде қолданылған әдебиет көздері	Оқулықтар, жетекшіліктер, монографиялар, Интернет көздері, нормативтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойы-нша оқулықтар, кезеңдік баспа-лар, Интернет көздері, норма-тивтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойынша оқытушы ұсынған оқулықтар
Қорытынды мен ұсыныстарды құрастыру	Қорытынды барлық мәліметтерді қолдана отырып өз бетімен жасалған, жақсы негізделген	Қорытынды барлық мәлі-меттерді қолдана отырып оқытушының көмегімен жасалған, жеке-леген сұрақ-тары негіздеуді қажет етеді	Материалды жүйелендіруде қиналды, оқытушының көмегін қажет етті	Оқытушының көмегінсіз материалды жүйелендіре алмады

Ұсынылатын әдебиет:

Негізгі:

1. Гигиена/ Под ред. акад РАМН Г.И.Румянцева – М.:ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000. – С. 419-422.

2. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда/Под ред. В.Ф.Кириллова. – М.:Медицина, 2001. – С. 62-79.

Қосымша

1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.М.:Изд. центр «Академия».2004. – С.395-402.

Бақылау:

· Сұрақтар:

1. Медицинадағы кәсіби зияндылықтардың жалпы сипаттамасы.

2. Түрлі мамандағы медициналық жұмысшылардың кәсіби ерекшеліктері және оларға зиянды әсер ететін еңбек үрдісінің, өндірістік ортаның факторлары.

3. Физиотерапиялық бөлімдерде және барокамераларда лазерлерді қолданумен жұмыс істейтін медициналық жұмысшылардыңеңбекгигиенасы.

4. Арнайы және қосарланған факторлардың биологиялық әсері.

5. Түрлі профильдегі медициналық жұмысшылардың денсаулығына кәсіби зиянды заттардың қолайсыз әсеріналдын-алу.

· Жағдайлық есептер

1,2,3 Есептерді шеше отырып, келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Берілген кәсіптегі дәрігердің еңбек үрдісіне қандай факторлар әсер етеді.

2. Есепте барлық факторлар ұсынылған ба? Есеп шартында жоқ факторды атаңыз.

3. Келтірілген кәсіптегі өндірістік үрдістердің қандай фактолары әсер етеді?

4. Есепте өндірістік үрдістің барлық факторлары ұсынылған ба? Есеп шартында жоқ факторды атаңыз.

5. Дәрігер еңбегінің физикалық ауырлық дәрежесі қандай? Қандай көрсеткіштер бойынша оны бағалайсыз?

6. Дәрігер еңбегінің қауірттілігі қандай? Қандай көрсеткіштер бойынша оны бағалайсыз?

7. Дәрігерлердің шағымдары мен аурулары немен байланысты?

8. Қажу мен аурудың алдын-алу шараларын ұсыныңыз.

1. Есеп Хирург стационарда торакалды хирургия бөлімінде жұмыс істейді. Апта ішінде 1-2-4-5 сағаттық операциялар жүргізеді. Түнгі кезекшілік айына 6-рет. Шұғыл операциялыр аптасына 4-5 реттен кем емес. Операцияларды орындау кезінде уақытының 80%-ы тұу жағдайында орындалады. Жұмыс өте жоғары жауапкершілікпен және уақыттың тығыздығымен байланысты. Қателік пациенттің өліміне әкелуі мүмкін. Көру алаңында 11-25 объектілер. Операцияларды орындау барысында үзілістер жоқ. Түнгі кезекшіліктерден кейінгі айқын шаршағыштыққа, периодты артериалдық қысымның жоғарлауына шағымданады. Аяқ веналарының кеңеюімен және қауіртті стенокардиямен зардап шегеді.

2.тапсырма Дәрігер-анестезиолог, әйел, жұмыс стажы15-жыл. В Операциялық бөлімде 25 және одан да көп уақыт жұмыс істеейді. Айқын шаршағыштық, бастың ауруы, жиі ангиналар, жедел респираторлы инфекциялар мазалайды. Екі рет түсік болған.

Есеп 3. Дәрігер акушер-гинеколог стационарда жұмыс істейді, күніне 1-2 жоспарлы операцияларды орындайды және аптасына 3-4 шұғыл операцияларды орындайды, күнде 10-15 адамнан босануды қабылдайды, аптасына 3-5 аборттар орындайды, ауыр диагностикалық процедуралардыорындайды. 5-күн сайын түнгі кезекшіліктер. Жүрек аймағындағы ауру сезіміне, түнгі ұйқыдан кейін кетпейтін шаршағыштық, менструальдық циклдің бұзылыстары, соңғы жүктіліктен кейін түсік тастаған.

№ 18 Тақырып Қазіргі әлеуметтік факторлармен байланысты денсаулық жағдайындағы бұзылыстардың алдын алуда жеке бас гигиенасының рөлі.-2 сағат

Мақсаты: Күнделікті өмірдегі жеке бас гигиенаның нормасы мен ережелері және оның адам денсаулығын нығайтуға және сақтауға түсінік беру. Аяқ киіммен киімнің гигиеналық талаптарға сәйкестігін бағалауды үйрену. Тапсырмалар: Ұсынылған әдебиет бойынша материалды талқылау «Жеке бас гигиенасы және салауатты өмір салты» тақырыбына реферат жазу. Киім мен аяқ киімді бағалауда ситуациялық есептерді шешу Орындау формасы: реферат жазу ситуациялық есептерді шығару