2017-11-30
723
Жануарларға көрсетілетін пайдалы жəне зиянды іс-əрекеттер?
Жануарлардың саны неліктен азаюда?
Өткен ұйымдастырылған оқу
Табиғат бұрышындағы жануарлар жəне олардың күтіміндегі ерекшеліктер
қызметінде алған білім
туралы білімдер.
Жоспар
Жоспарланған уақыт
Жоспарланған іс-əрекет
Ресуртар
V. Дұрыс əсерлі көңіл күй орнату.
(Ұ) Ұсынылатын мəтін (мысал ретінде)
Қазақстанның қызыл кітабында Қазақстан
0–2 мин.
Республикасы аумағында жойылып кету қаупі төнген
жəне сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің
сипаттамасы берілген.
II. Өмірлік тəжірибені маңыздандыру.
Мақсатты болжам.
(Ұ)Педагог балаларға жұмбақ шешуді ұсынады:
3-5 мин
Үстім жолақ
Жұмбақтар жинағы.
Тісім орақ
Күшім мол-ақ,
Барып тұрған қайсармын.
Өзің айтшы, қайсы аңмын
(Жолбарыс)
Бітімі тұрқы,
Аумаған жылқы.
Мəйкесі жолақ,
Айыбы солақ.
(Жолақ жылқы)
(Ұ) Жануарлардың пайдасы неде? Неліктен
Жануарлар туралы
жануарлардың кейбір түрі сиреп кеткен, оған не себеп? энциклопедиялар.
Қызықты мəлімет
Арқар – денесі ірі,аша тұяқты, салмағы 70 жəне 40
кг жануар. Бозашы қорықшасында кездеседі.
Ақбөкендер Моңғолияда, Қалмақ даласында,
Қазақстанда ғана сақталған. Ақбөкендер шөл,
шөлейт,далалы аймақтарда тіршілік етеді. 2010
жылы Жайықта 12мың бас ақбөкен қырылды.
III. ҰОҚ тақырыбы бойынша жұмыс
(Ұ)Өзекті мəселелер. Жануарлар табиғаттағы жəне
6 – 27 мин.
адам шаруашылығындағы маңызы зор.
Жануарлар туралы
Табиғатта жануарлар мен өсімдіктер бір-бірімен тығыз слайдтар, суреттер.
байланысты болады. Жануарлар тек өсімдіктермен
қоректеніп қана қоймайды, сонымен қатар оларға
пайда да келтіреді. Өсімдіктер ауаны тазартады,
топырақты қилармен тыңайтады, өсімдіктерді
тозаңдандырады (насекомдар, кейбір құстар) жəне
өсімдіктердің бір ауданан екінші ауданға таралуына
көмектеседі.
Адамдардың жануарларға тигізетін жанама əсері
техникалық прогреске тікелей байланысты. Өзендерде
тоғандардың салынуы, ағаштарды кесу, тың жерлерді
жырту, батпақты кептіру, қалаларды, жолдарды салу,
ауаны, топырақты, суды ластау т.б. Міне, жоғарыда
айтылғандардың бəрі кəдімгі табиғи ланшафты жəне
жаруарлардың тіршілік жағдайын өзгертеді.
Бейнетаспа.
Педагог балалардың сұраққа жауап беруін сұрайды.
Қызыл кітапқа енген жануарларды қорғау мақсатында
оларды əртүрлі қорықтарға орналастырған, аңшылыққа
тыйым салынған. Адамдар жануарларды терісі, мүйізі,
еті үшін аулап, олардың санының азаюына себепкер
болуда. Сондықтан біз жануарларды қорғауымыз керек
Балалар қалай қорғау керек екендігін айтады.
(Ұ) Жануарлар туралы бейнетаспа көрсету.
«Кім жылдам?» ойыны.
(Ұ)Сергіту сəті.
(Ұ, Т) Бақылау.
Педагог балаларға тіршілік үшін бəріміз бірге
табиғатты қорғамасақ не болатындығы туралы
БОЛЖАМДАР ұсынуды сұрайды? Сонымен
жануарларды аялап, сақтауға тырысу табиғатты
қорғауға жатады ма? Жануарларды қалай қорғаймыз?
(МК,ОТ) Табиғат өзін қалай сақтайды?
• Жануарлар жыл мезгіліне қарай түсін ауыстырады.
Кейбір жануарлар суықта өмір сүруге бейімделген.
(ОТ) Өзекті мəселе.
Жануарлардың жер бетіне сақталып қалуына не
көмектеседі?
Тəжірибелік-зертханалық жұмыс іс-əрекеті
Балаларға сурет бойынша тірек сөздердің көмегімен
сұрақтар құрастыруға тапсырма беру.
Балаларға түсінікті жəне қарапайым суреттерді
Əліппе-дəптер
қолдану.
Үлгі сұрақтар:
Жануарларға зиян келтіретін қандай іс-əрекеттер бар?
Пайдалы іс-əрекет дегеніміз не?
Жануарларды қалай қорғаймыз?
«Жануарларға қамқорлық» дегенді қалай
түсінесіндер? т.б.
(Ө) Əліппе-дəптермен жұмыс. Деңгейлік
Тапсырмалар.
1.Суреттегі жануарлардың не себепті Қызыл кітапқа
енгенін əңгімелеп бер. Болжамдап айтады. Педагог
толықтырады.
2. Сурет бойынша Қызыл кітапқа енген жануарды
тауып белгілету.
3. «Өсімдіктер мен жануарлар түрлерінің азаю себебін
білесің бе?» сұрағына жауап бергізу. Мысалы:
Жануарлардың суреттері
қаскерлердің заңсыз аңшылықпен айналысуы, орман-
немесе слайдтар.
тоғайдағы өрт, ағаштарды ысырапсыз кесу.
4. Кесінділерден ормандағы жануарларды тапқызу.
Жауаптары: қасқыр, қоян, жолбарыс, түлкі. Жыртқыш
аңдарды қорғау керек. Мысалы: қасқырды орман
тазалықшысы деп атайды. Өйткені ол өліп қалған аң-
құстардың етін жеп, орманды тазалайды.
Сондықтан оны бейберекет атып, көзін жоюға
болмайды.
IV. ҰОҚ қорытындысы. Рефлексия.
Педагог қорытынды жасайды.
Əліппе-дəптер
Рефлексивті бағалау.
28-30 мин.
Балаларға ҰОҚ-да өз жұмыстарын өздері бағалауды
ұсыну: барысты əртүрлі түспен бояйды.
1-деңгей – ештеңе түсінбедім – қоңыр.
2-деңгей – түсіндім, бірақ түсіндіре алмаймын – көк.
3-деңгей – бəрін түсіндім, басқаларға да түсіндіріп
бере аламын – сұр.
ТАҚЫРЫБЫ: Су – өмірдің нəрі
Мектеп/ МҰ
Педагогтің аты-жөні:
Сынып/ топ
Қатысушылардың саны
Болмағандар
ҰОҚ оқытылу
0.1.3.1. Жер бетіндегі барлық тіршілік иесі үшін судың, ауаның жəне жылудың рөлі туралы білу
мақсаты
Болжамды
Барлық балалар:
нəтиже
Судың маңыздылығын атап бере алады;
Суды қайдан алатынын атайды;
Көпшілік балалар:
Суды ластамау керектігін түсіндіре алады;
Тіршілік үшін судың қажет екенін анықтай алады;
Кейбір балалар:
Суды ластайтын зиянды заттар;
Зерттеу іс-əрекеті барысында талқылай алады.
Тілдік мақсат
Дағдыларды дамыту.
Өзінің жинақтаған білімінің нəтижесінде балалар осы ұйымдастырылған оқу қызметінің тақырыбын, танымдық іс-əрекетінің мақсатын анықтай білуін дамыту. Талқылау кезінде «Неге?», «Бұл немен
байланысты?», «Егер..., не болады?» деген сұрақтарды пайдалану.
Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.
Көптілділік: су – вода – water
Негізгі терминдер мен сөз тіркестері: су, суқоймалары.
ҰОҚ-да диалог/хат үшін қолданылатын тіл:
Талқылауға арналған сұрақтар:
Суды қайдан аламыз?
Су қандай зат?
Судың түсі қандай?
Суды қай жерлерден кездестіреміз?
Судың қандай күйлерін білесің?
Өткен ҰОҚ-
Жануарлар тіршілігінің жағдайы туралы қарапайым білім; қарапайым зерттеу дағдылары.
дан алған білім
Жоспар
Жоспарланған
Жоспарланған іс-əрекет
Ресурстар
уақыт
III. Дұрыс əсерлі
(Ұ) Психологиялық дайындық
көңіл күй орнату.
Айдай арайлап,
0–2 мин.
Күндей күлімдеп,
Судай таза көңілмен
Бүгінгі сабағымызды бастаймыз!
II. Өмірлік
тəжірибені
(Ұ)Педагог балаларға мақал-мəтел айтуды ұсынады:
Мақал-мəтелдер жинағы.
маңыздандыру.
1. Сулы жер, нулы жер
Мақсатты болжам.
2. Бұлақ көрсең, көзін аш.
Педагог балаларға жұмбақ шешуді ұсынады:
2–5 минут
Дəмі де жоқ, түсі де жоқ,
Жұмбақтар жинағы.
Пайдаланбас кісі де жоқ. (су)
(Ұ) Судың қатты күйі қалай аталады? Судың қасиетін қандай?
Бұл мақал-мəтелдерді, жұмбақтардың барлығын не біріктіреді? (Бəрі де
су жайында.)
Педагог суреттерге назарларын аударады, балалардың су туралы не
III. ҰОҚ
білетіні, олардың пайдасы туралы айтылады..
тақырыбы бойынша
Қорытынды: Су – жер бетінде ең көп таралған зат. Жер астында да су
жұмыс
бар. Адам денесі де судан тұрады. Сусыз жануарлар да өсімдіктер де тіршілік
6 – 27 мин.
ете алмайды.
Су туралы білімдерін, түсініктерін анықтап байқау.
– Су қандай зат? (Сұйық).
– Судың түсі қандай? (Мөлдір).
– Суды қай жерлерден кездестіреміз? (Көл, өзен, жаңбыр т. б)
Су құйылған ыдыстар, бос
–Судың пішіні бар ма? (Пішінсіз).
ыдыстар.
– Судың адам өмірі үшін қандай пайдасы бар?
– Балалар, біз суды қайдан аламыз.
Тəжірибе арқылы көрсету.
Суды ластамау үшін қандай жұмыстар жүргізіледі?
Педагог балаларға өздерінің болжамдарын дəлелдеп беруге ұсыныс жасайды.
Талдап қорыту: суды дұрыс мақсатта пайдалану.
«Табиғаттың көркін ажарландырып, жер бетін саялы баққа айналдыратын
байлық көзі – су».
Халқымыз ежелден-ақ суды қастерлеген. «Судың да сұрауы бар» деп бағалай
білген. Адам су ішпей 6-7 күн ғана жүре алады.
(Ұ)Өзекті мəселелер.
Педагог балалардың сұраққа жауап беруін сұрайды.
Судың адам өмірі үшін қандай пайдасы бар?
Біз суды қайдан аламыз?
Адамдар суды не үшін пайдаланады?
(ішеді,жуынады)
— Суды адамдардан басқа тағы нелер пайдаланады?
(жануарлар, өсімдіктер)
(Ұ)Сергіту сəті.
Интерактивті тақтада жеңіл əуен ойналады (Тыныштық сəті)
Ал, балалар, тұрайық, мойнымызды бұрайық.
Музыкалық сүйемелдеу
Қолымызды созайық, су ішінде қалықтап,
Кəне, жүзіп алайық, оңға, солға бір қарап, денемізді бұрайық.
(МК, ОТ) Зерттеу іс-əрекеті. 1. Судың маңызы қандай? Екі өсімдіктің
тіршілігін бақылау, бір өсімдікке суды уақытымен құйып отыру, екінші
Бұл зерттеу жұмыс
өсімдіктің сусыз тіршілігіне бақылау жасау. Өсімдіктің сусыз тіршілік ете
бірнеше күн жүргізіледі.
алмайтынына көздерін жеткізгеннен кейін, оған жеткілікті мөлшерде су
берілуі арқылы біртіндеп қалыпқа келе бастайтынын бақылату.
2. Су еріткіш
Су құйылған стақан, тұз.
Суды екі түрлі стақанға құю. Бір стаканға жылы, екіншісіне суық су құю. Екі
стаканға аз мөлшерде тұз салады, қалай еритінін көреді.
(Ө) Əліппе-дəптермен жұмыс.
1. «Су – тіршіліктің көзі» тақырыбы бойынша əңгімелету.
2. Тəжірибе: Судың мөлдір, сүттің мөлдір еместігін тəжірибе жасап анықтау.
Əліппе-дəптер
3.Сулы жер мен сусыз жерді салыстырып əңгімелету.
4.Судың күйлерін атау. Судың осындай күйлерін жылдың қай мезгілдерінде
байқағандарын айтқыздырту.
(Ұ) Педагог қорытынды жасайды, сұрақтарға жауап беруді ұсынады.
Əліппе-дəптер, түрлі түсті
IV. ҰОҚ
Балалар адам тіршілігі үшін судың маңызы қандай? Судың қандай
қарындаштар.
қорытындысы.
қасиеттері бар? Сусыз тіршілік етуге бола ма?
Рефлексия.
Балаларға ҰОҚ-да өз жұмыстарын өздері бағалауды ұсыну:
28-30 мин.
1-деңгей – ештеңе түсінбедім – тек кранды қоңыр түспен бояу.
2-деңгей – түсіндім, бірақ түсіндіре алмаймын – кранды қоңыр, ыдысды сары
түспен бояу.
3-деңгей – бəрін түсіндім, басқаларға да түсіндіріп бере аламын – кранды
қоңыр, ыдысты сары, суреттің фонын көк түспен бояу.
ТАҚЫРЫБЫ:Тіршіліктегі ауаның рөлі
Мектеп/ МҰ
Педагогтің аты-жөні:
Сынып/ топ:
Қатысушылардың саны
Болмағандар
ҰОҚ оқытылу
0.1.3.1. Жер бетіндегі барлық тіршілік иесі үшін судың, ауаның жəне жылудың рөлі туралы білу
мақсаты
Болжамды
Барлық балалар:
нəтиже
«Ауа деген не?» деген сұраққа жауап бере алады;
Ауаның адам өміріндегі маңыздылығын атайды;
Ұйымдастырылған іс-əрекетін зерттеу тақырыбын анықтай алады;
Көпшілік балалар:
Ауаны ластамау керектігін түсіндіре алады;
Тіршілік үшін ауа қажет екенін анықтай алады;
Кейбір балалар:
Ауаны ластайтын зиянды заттар;
Зерттеу іс-əрекеті барысында талқылай алады.
Тілдік мақсат
Дағдыларды дамыту.
Өзінің жинақтаған білімінің нəтижесінде балалар осы ұйымдастырылған оқу қызметінің тақырыбын, танымдық іс-əрекетінің мақсатын анықтай білуін дамыту. Талқылау кезінде «Неге?», «Бұл немен
байланысты?», «Егер..., не болады?» деген сұрақтарды пайдалану.
Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.
Көптілділік: ауа – воздух – air
Негізгі терминдер мен сөз тіркестері: ауа, ауаны ластамау.
ҰОҚ-да диалог/хат үшін қолданылатын тіл:
Талқылауға арналған сұрақтар:
Ауа деген не?
Ауаны көре аламыз ба?
Ауасыз дем ала аламыз ба?
Ауаны қолмен ұстауға болады ма?
Өткен ҰОҚ-
Судың тіршілік үшін маңыздылығы, оның қасиеттері.
дан алған білім
Жоспар
Жоспарланған
Жоспарланған іс-əрекет
Ресурстар
уақыт
IV. Дұрыс əсерлі
(Ұ) Шаттық шеңбері
көңіл күй орнату.
Мына сұлу əлемде
0–1мин.
Адам өмір сүреді.
Үлкен менен кішіге
Күн сəулесін төгеді.
(Ұ)Педагог балаларға жұмбақ шешудіұсынады:
Бар ма жоқ па оны анық білмейсің.
Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің.
Жұмбақтар жинағы.
II. Өмірлік
(Ауа)
тəжірибені
маңыздандыру.
«Көрінбейтін сиқыршы»
Мақсатты болжам.
Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен əркім-ақ күнделікті
кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне,
2–5 минут
ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда топырақтың жұлынып түсіп,
жорғалай жүргенін көресің. оны көрінбейтін сиқыршының алып бара
жатқанын сезесің. Тіпті басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені
үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді.
(Ұ) Ауа туралы не білесіңдер?
Ол туралы не білгілерің келеді?
III. ҰОҚ
Ауа көзге көрінбейді. Біз оны көрмейміз. Бірақ айналамызда екенін білеміз. Біз
тақырыбы бойынша сабын көпіршіктерін ұшырғанда немесе желпуішті желпігенде ауаның
жұмыс
қозғалысын байқай аламыз. Оның иісі де, түсі де жəне иісі болмайды.
6-27 мин.
Ой-толғаныс.
1. Неліктен қыста үйлердің терезесіне екі қабат əйнек салады?
2. «Ауа таза болсын» дегенді қалай түсінесің?
3. Ауа құрамына қандай газдар кіреді?
(Ұ)Өзекті мəселелер.
Педагог балалардың сұраққа жауап беруін сұрайды.
Ауаның қандай қасиеттері бар?
Дем алу үшін ауаға қандай газ қажет?
(Ұ)Сергіту сəті.
Саусақпен мұрын қысайық.
Музыкалық сүйемелдеу
Əншіге біраз ұқсайық.
Əрбір сөздің дыбысы,
Қандай екенін ұғайық.
– Сергіту сəтінде дыбыс неге дұрыс шықпады?
– Ауа аузымыз арқылы ғана шыққандықтан дыбысымыз өзгерді.
(ОТ,Ө) Практикалық жұмыс:
Целлофан дорба, доп.
Целлофан дорбаны үрлеп, ауа толтырамыз. Аузын қолымызбен бекітеміз.
– Тез қысыла ма?
Жардың ар жағындағы көрші сыныпты көре аламыз ба?
– Ал сыныптағы заттарды көре аламыз ба?
– Иə.
– Бұл ауаның қандай қасиетін көрсетеді?
– Ауа мөлдір. Бұған айналамыздағы заттарды көзге көре алатынымыз дəлел.
Таза ауаның иісі жоқ. Ауа иіссіз. Ауа серпімді, сығылады. Допты алайық. Оны
қолыммен қысамыз. Бүйірі қабысады. Бұл кезде ішіндегі ауа сығылады.
Қолымызды жіберсем, серпіліп қайта орнына келеді. Серпіліп тұрған – ауа.
(МК, ОТ) Зерттеу іс-əрекеті. 1. Ыдыстағы суға допты салады. Оның не
себепті батпайтынын түсіндіреді.
Ыдыстағы су.
2. Аусыз өмір сүре аламыз ба?
Ол үшін тыныс алу мүшелерін бекітіп, тыныс алмау керектігі ескертіледі.
Нəтижесінде адам ауасыз өмір сүре алмайтыны туралы тұжырым жасалады.
Əліппе-дəптер, түрлі түсті
(Ө) Əліппе-дəптермен жұмыс.
қарындаштар.
1.Сурет бойынша ауаның маңызын сипатта
2. Ауа қандай жағдайларда ластанады?
3. Шарды үрлегенде нені байқауға болады?
4.Ауаның көмегімен ойнауға болатын ойыншықтарды тап.
(Ұ) Педагог қорытынды жасайды, сұрақтарға жауап беруді ұсынады.
Дəптер, түрлі түсті
IV. ҰОҚ
Балалар адам тіршілігі үшін ауанын маңызы қандай? Ауаның қандай
қарындаштар.
қорытындысы.
қасиеттері бар? Ауасыз тіршілік етуге бола ма?
Рефлексия.
Балаларға ҰОҚ-да өз жұмыстарын өздері бағалауды ұсыну: желдеткішті
əртүрлі түспен бояйды.
28-30 мин.
1-деңгей – ештеңе түсінбедім – қоңыр.
2-деңгей – түсіндім, бірақ түсіндіре алмаймын – сары.
3-деңгей – бəрін түсіндім, басқаларға да түсіндіріп бере аламын – көк.
ТАҚЫРЫБЫ: Тіршілік үшін жылудың қажеттілігі
