Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия

Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия

4) Митохондриде әр түрлі қоспалардың (электроңды өткізбейтін материалдардың (липидтер), өктену ошақтарының, миелинді, фи-ламент тәрізді қүрылымдардың) пайда болуы жасуша зақымдануы-ның белгісі больш саналады.

Эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты және лизосомалар патологиясы

Қазіргі таңца осы мембраналармен байланысқан жасушаішілік компартаменттер, бір-бірімен байланысқан бір жүйені қалыптас-тыратыны анықталған. Бүл мембраналық қүрылымдар бір-бірімен өте белсеңці әрекеттесіп жөне мембрана бөлікгерімен өзара алма-сып түрады.

Әндоплазмалық тор патологиясы

Эндоплазмалық тор жасуша ішіндегі барлық органеллаларды бір-бірімен байланыстырып түрады, сонымен қатар ол жасушаа-ралық кеңістікпен де байланысты.

Эндоплазмалық тор көптеген өзектерден, кеңейген көпіршік-терден немесе цистерналардан түрады. Эндоплазмалық тордың ри-босомалар жабысьш түрған жерлерін түйіршікті (гранулалы) тор деп, ал қалғандарын тегіс (агранулярлы) тор деп атайды. Осы тор ішінде рибосомаларда түзілген белоктар жөне көмірсулар топталады.

2 белім. Жасушалар мен тіндердің зақымдануы

Эндоплазмалық тор патологиясына оның гиперплазиясы мен атрофиясы, цистерналардың кеңейіп бөлек-бөлек вакуольдар түзуі, оның фрагментациясы жатады. Аштыққа байланысты, эндоплаз-малық тордың тегіс бөлігі көбейіп, түйіршікті бөлігі азаяды. Кан­церогенез үрдісі кезінде жасушаларда эндоплазмалық тор, рибо-сомалар саны көбейіп, оның көлемі үлғайып қызметті едәуір күшейеді (5-сурет).

Пластинкалық комплекс патологиясы

Гольджи аппараты өте күрделі қүрылысқа ие, ол жалпақ цис­терналардан, майда везикулалардан және ірі вакуольдерден түзілген.

Пластинкалық комплекс негізінен жасуша ішіндегі конвейер қызметін атқарады. Ол рибосомаларда түзілген белоктардың, эн­доплазма торында пайда болған көмірсу тізбектерінің, ең соңғы қалыптасуын реттейді.

Пластинкалық комплексте эндоплазма торыңда жасалған зат-тар әр түрлі секреттер, липидтер және т.б. топталады. Бүл комплекстің гиперплазиясы жоғарьща аталған затгардың түзілуі мен секрециясы күшейгенінен хабар береді. Бүл кезде Гольджи аппара-тьшың цистерналалары кеңіп секретке толады (6-сурет). Аппъщқа байланысты белок заттарының организмге түсуі азайғаңда комп-

5-сурет. Түйіршікті эндоплазмалық тордың түйіршіктерінің жоғалуы (А.П. Авцын, В.А. Шахламов бойынша)