2015-02-04
6845
СИЛЛАБУС
пәні бойынша
5В010500 – Дефектология мамандығы үшін
Оқыту түрі: күндізгі
Курс: 2
Семестр: 4
Кредиттер саны: 4
Барлық сағат саны: 180 соның ішінде:
Лекциялар: 30
Лабораториялық сабақтар: 30
СОӨЖ: 60
СӨЖ: 60
Аралық бақылаулар:2
Емтихан: 4 семестр
Талдықорған 2014 ж.
Оқытушы туралы мәлімет: Исабаева Зауреш Муратовна – оқыту және тәрбиелеу кафедрасының аға оқытушысы, электронды пошта адресі – Zauken_88@mail ru, ұялы тел - 87717533515.
Пререквизиттері: мамандыққа кіріспе, жалпы психология, педагогика
Постреквизиттері: Арнайы психология ғылым ретінде дамуында әртүрлі ауытқулары бар балалардың психикалық ерекшеліктерін, даму заңдылықтарын, оларды зерттеу тәсілдерін, арнайы психологиялық қарапайым білімді игеру мүмкіндіктерін қарастырып, теориялық білімдерін практикада қолдануға мүмкіндіктерін қарастырады.
Пәнге қысқаша сипаттама
|
|
|
Арнайы психология – бұл балаларды және үлкен адамдарды психикалық дамуының ауытқушылығы бар, туа пайда боған немесе жүре пайда болған кемістігі бар және жоғарғы жүйке жүйесінің қызметінде кемістігі бар адамдарды зерттейтін психологияның саласы.
Арнайы психологияның міндетіне әртүрлі зақымдалуы бар балалардың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтарының көріністері кіреді; таным сферасының даму ерекшеліктерін зерттеу; қалыпты дамудағы баламен салыстырғанда дамуында ауытқуы бар баланың жеке тұлғасының дамуындағы заңдылықтарды зерттеу.
Әртүрлі зақымдылықтары бар балалардың психологиялық дамуына педагогикалық әсер етудің неғұрлым нәтижелі жолдары мен тәсілдері.
Арнайы психологияның міндетіне әртүрлі зақмдылықтары бар балалардың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтардың көріністері кіреді; таным сферасының даму ерекшеліктерін зерттеу; қалыпты дамудағы баламен салыстырғанда дамуында ауытқуы бар баланың жеке тұлғасының дамуындағы заңдылықтарды зерттеу.
Әртүрлі заңдылықтары бар балалардың психологиялық дамуына педагогикалық әсер етудің неғұрлым нәтижелі жолдары мен тәсілдері.
Арнайы психология – бұл мамандық бойынша мұғалімдердің оқу жоспарымен дайындалған пәні: сурдопедагогика, тифлопедагогика, олигофренопедагогика, логопедия.
|
|
|
Бұл курстың негізгі мақсаты – бұл студенттерді арнайы психологияның негізгі түсініктерімен және әдістемелік зерттеулермен оның дамуының негізгі түсініктерімен және әдістемелік зерттеулермен оның дамуының негізгі бағыттарымен таныстыру. Оны зерттеу процесінде студенттерде есту қабілеті, көру қабілеті, зияты және сөйлеу тілі зақымдалған балалардағы кемістіктің мәні туралы, олардың психологиялық даму ерекшеліктері туралы дұрыс елестер қалыптасу керек.
Берілген курс 3 бөлімнен тұрады:
1. Арнайы психологияның негізі.
2. Дамуында ауытқуы бар баланың таным сферасының сипаттамасы.
3. Дамуында ауытқуы бар бала тұлғасының жеке – психологиялық ерекшеліктері.
Берілген типтік оқу бағдарламасында дамуында ауытқуы бар баланың психологиялық ерекшеліктерін талдайтын арнайы психологияның сұрақтары қарастырылады. Қалыпты дамыған адамдарға қарағанда сөйлеу тілі, зияты, көру қабілеті және есту қабілеті зақымдалған адамдарға ерекше көңіл бөлінеді.
Арнайы психологияның зерттеу пәні: дамуында ауытқуы бар балалардың психикалық даму өзгешеліктерін және әртүрлі кемістіктердің орнын толтыру жолдары болып табылады.
Курстың міндеті келесіде бекітіледі:
- қалыпты дамыған балалармен салыстырғанда, дамуында әр түрлі психикалық кемістіктері бар балалардың жалпы және арнайы заңдылықтарын шығару;
- дамуында ауытқуы бар балалардың таным сферасының даму ерекшеліктерін зерттеу;
- олардың жеке тұлғасының даму заңдылықтарын зерттеу.
Берілген пәннің объектісі: дамуында әртүрлі кемістігі бар балалардың психикалық процестері және олардың даму ерекшеліктерін зерттеу болып табылады.
“Арнайы психология” курсы болашақ дефектологтарды дайындау процесінде маңызды орын алады. Ол психология – педагогикалық пәндер жүйесіне, жалпы психологияменен, арнайы педагогикамен және дефектология негіздерімен тығыз байланысты.
«Арнайы психология» пәнін меңгеру нәтижесінде студент білуі керек: 1. Дамуында әртүрлі ауытқуы бар балалардың психикалық денелік дамуының ерекшеліктері;
2. Аномальді баланың танымдық сферасының дамыту және жеке тұлғалық ерекшеліктерінің заңдылықтары;
3. Дамуында әртүрлі бұзылыстары бар балалардың дамуына түзету-педагогикалық әдістері.
- а) түйінді құзіреттілік
- дамуында ауытқуы бар балалардың әр түрлі категориялары туралы психологиялық білімдерін меңгеру;
- дамуында ауытқуы бар балалардың компенсаторлық (толықтыру) жолдарын пайдалана білу;
- психологиялық әдістердің мүмкіндіктерін көрсете білу, қай салада қолдануын және тексеру нәтижелерін оқыту мен тәрбиелеу практикасында тиімді пайдалана білу.
- б) пәндік құзіреттілік
- Дамуында ауытқуы бар балаларға психологиялық тексерулер өткізу;
- Арнайы мектеп оқушыларына психологиялық-педагогикалық мінездеме құрай білу.
в) арнайы құзіреттілік
· бала құқығы менмүддесін қорғау біліктері мен дағдыларын меңгеру, педагогикалық этика нормаларын сақтау, педагог мамандығының әлеуметтік маңыздылығын ұғыну;
· жоғары кәсіби педагогтардың іс-тәжірибелерін оқып білу, жинақтау, тарату және қолдана білуі мен дағдыларын меңгеруі;
Пән бойынша студенттің білімін балмен бағалау көрсеткіші
|
|
|
| Бағаланатын бағдар (позиция) | 1-8 аптадағы бағалау мөлшері | 9-15 аптадағы бағалау мөлшері | Баллдың максималдық (жоғары) мөлшері | Электронды журналға балл қоюдың кезеңі |
| СӨЖ | Әрбір СӨЖ –ге 100 баллдан | 4,7,11, 14 апталарда | ||
| Ағымдық бақылау | Әрбір ағымдағы бақылауға 100 баллдан | 8 және 15 апталарда | ||
| Кіру рұқсатының рейтингісі 1 | R 1 = (СР1+СР2+R)/3 | 8 апта | ||
| Кіру рұқсатының рейтингісі 2 | R2 =(СР3+СР4+R)/3 | 15 апта | ||
| Академиялық кезеңдегі кіру рұқсатының рейтингісі | R = (R1+R2)/2 | 15 апта | ||
| Емтихан | Е | 16-17 апта | ||
| Қорытынды баға | I = R*0.6+E*0.4 |
Бағалау саясаты
Білімді бағалаудың балдық-рейтингтік жүйесі
| Әріппен белгіленген баға | Бағаның цифрлік эквиваленті | Пайыздық мөлшері | Дәстүрлі түрде бағалау |
| A | 4,0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3,67 | 90-94 | |
| B+ | 3,33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3,0 | 80-84 | |
| B- | 2,67 | 75-79 | |
| C+ | 2,33 | 70-74 | Қанағаттанарлық |
| C | 2,0 | 65-69 | |
| C- | 1,67 | 60-64 | |
| D+ | 1,33 | 55-59 | |
| D | 50-54 | ||
| F | 0-49 | Қанағатанарлықсыз |
Баға қоюдың критерилері
| Бақылау түрі | Максимальдық баға | Оқытушының журналына балл қойылатын мерзімі |
| Ағымды бақылау: Сабаққа қатысу: 1 сағ.-5 балл Үй тапсырмасын орындау Зертханалық тапсырманы орындау Белсенділік(сабақта жауап бері, т.с.) | Әр сабақта | |
| СӨЖ 1 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3 | СӨЖ тапсырмаларының тапсыру кестесіне сәйкес | |
| СӨЖ 2 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3 | СӨЖ тапсырмаларының тапсыру кестесіне сәйкес | |
| СӨЖ 3 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3 | СӨЖ тапсырмаларының тапсыру кестесіне сәйкес | |
| СӨЖ 4 Тапсырма 1 Тапсырма 2 Тапсырма 3 | СӨЖ тапсырмаларының тапсыру кестесіне сәйкес | |
| Аралық бақылау 1: 1 Нұска: Сұрақ 1- баға 1 Сұрақ 2- баға 2 Сұрақ 3- баға 3 Сұрақ 4- баға 4 Қорытынды: (с1+с2+с3)/3 | 8 апта | |
| Аралық бақылау 2: 1 Нұсқа: Сұрақ 1- баға 1 Сұрақ 2- баға 2 Сұрақ 3- баға 3 Қорытынды: (с1+с2+с3)/3 | 15 апта |
Дәрістердің күнтізбелік-тақырыптық жоспары
|
|
|
| № | Тақырып | Сағ. саны | апта | әдебиет |
| 1. | Кемістік және компенсация (орын толтыру) | 1 апта | 4,5,7 | |
| 2. | Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары | 2 апта | 1-16 | |
| 3. | Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері | 2-3 апта | 4,5 | |
| 4. | Психикалық даму бұзылыстарының түрлері | 4-5 апта | 4-21 | |
| Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация. | 5 апта | 24-33, | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалары | 6-7 апта | 4,5,7, | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі | 7-8 апта | 1-16 | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері | 8-9 апта | 4,5, 7-16, 18 | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауы | 9-10 апта | 4-21, 24 | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігі | 10-11 апта | 4,5,7 | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауы | 11-12 апта | 1-16 | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуы | 13 апта | 4,5, 7 | ||
| Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі | 14-15 апта | 4-21 | ||
| Барлығы |
Практикалық сабақтардың күнтізбелік-тақырыптық жоспары
| № | Сабақ тақырыбы мен мазмұны | Сағ. саны | апта | өткізу түрі |
| 1. | Кемістік және компенсация (орын толтыру) | 1 апта | семинар | |
| 2. | Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары | 2 апта | Дөңгелек үстел Іскерлік ойын, семинар | |
| 3. | Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері | 2-3 апта | Іскерлік ойын, Практикалық жұмыс | |
| 4. | Психикалық даму бұзылыстарының түрлері | 4-5 апта | семинар | |
| 5. | Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация. | 5 апта | семинар | |
| 6. | Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалары | 6-7 апта | Дөңгелек үстел Іскерлік ойын, семинар | |
| 7. | Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі | 7-8 апта | Іскерлік ойын, Практикалық жұмыс | |
| 8. | Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері | 8-9 апта | семинар | |
| 9. | Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауы | 9-10 апта | семинар | |
| 10. | Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігі | 10-11 апта | Дөңгелек үстел Іскерлік ойын, семинар | |
| 11. | Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауы | 11-12 апта | Іскерлік ойын, Практикалық жұмыс | |
| 12. | Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуы | 13 апта | семинар | |
| 13. | Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі | 14-15 апта | семинар | |
| Барлығы |
Практикалық сабақтарға әдістемелік нұсқаулар
Практикалық сабақ №1 Кемістік және компенсация (орын толтыру)
Мақсаты: Кемістік және компенсация (орын толтыру) негіздерін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1. Кемістік және компенсация ұғымы. Компенсация ұғымын тарихи аспекте қарастыру: компенсация мәселесін түсінудегі негізгі бағыттар. Л.С.Выготский кемістік пен компенсация туралы
2. Біріншілік кемістік және екіншілік ауытқу
Бақылау сұрақтары:
1. Психикалық функцияның компенсациясы түсінігіне анықтама бер.
2. Коррекция, әлеуметтік бейімдеу, реабелитация сөздерінің мағынасын ашу.
Қолданылатын әдебиеттер:1-5
Практикалық сабақ №2 Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары
Мақсаты: Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтарынегіздерін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1. Бала дамуының жалпы заңдылықтары.
2. Баланың психикалық дамуында биологиялық және әлеуметтік факторлардың ролі.
3. Табиғи көріністер, қоршаған орта, әлеуметтік қалпы және мәдениетті игеру.
Бақылау сұрақтары:
1. Ауытқушылықты дамуының арнайы заңдылықтарының топтарына тоқталу.Осы топтағы балалармен жүргізілетін түзету жұмыстарының мазмұнын талдау.
2. Ауытқушылықты дамуында сензетивті кезеңге сипаттама
Қолданылатын әдебиеттер: 1-10
Практикалық сабақ №3 Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері
Мақсаты: Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері негіздерін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1.Психикалық даму және іс - әрекет.
2. Арнайы психологияда даму ұғымы.
3. Ауытқушылықтың (кемістіктің) дамуы ұғымы (дизонтогенез).
Бақылау сұрақтары:
1. Аутизм түсінігін ашу.
2. Осы топтағы балалармен жүргізілетін түзету жұмыстарының мазмұнын талдау.
Қолданылатын әдебиеттер:1,2,3
Практикалық сабақ №4 Психикалық даму бұзылыстарының түрлері
Мақсаты: Психикалық даму бұзылыстарының түрлерініңнегіздерін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1. Психикалық дамудың тежелуі, зақымдалуы
2. Күрделі кемістіктері бар балалар
Бақылау сұрақтары:
1.Күрделі кемістігі бар балаларға сипаттма беру
2.Психикалық дамуы тежелген балаларға анықтама беру
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ № 5 Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация.
Мақсаты: Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация түсініктерін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1.Компенсация және коррекция.
2.Әлеуметтік бейімделу. Ақыл-ойы кем балалардың дамуындағы коррекциялық бағыты.
3. Абилитация және реабилитация
Бақылау сұрақтары:
1. Компенсация түрлерін анықтау
2.Коррекция, реабелитация, әлеуметтік бейімдеу түсініктеріне анықтама беру.
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №6 Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалары
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидаларын ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1.Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық диагностикасының жалпы негіздері.
2. Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалар: жинақтылық қағидасы, психологиялық – педагогикалық тексерудегі бүтінше толық қағидасы,; бастапқы іс- әрекет процесінде зерттеу және т.б. Психологиялық диагноз, оның түрлері.
3. Дамудың бұзылыстарының құрылымының маңызды элементтерінің бөлініп шығуы.
Бақылау сұрақтары:
1.Психологиялық зерттеудің мақсаттарын ата
2.Мүмкіндігі шектеулі балалармен әңгіме неше бағытта болады.
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №7 Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары: Олигофренияның этиологиясы және патогенезі
Бақылау сұрақтары:
1.Олигофренияның белгілері
2.Олигофренияның классификациясына тоқтал
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №8 Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1. Зейіннің түрлері.
2. Дамуында ауытқуы бар балаларда еріксіз зейіннің пайда болу ерекшелігі
3.. Дамуында әртүрлі ауытқушылығы бар балаларда еріксіз зейіннің функциясының шарты.
4. Оқу процесі кезінде ерікті зейіннің дамуы
Бақылау сұрақтары:
1. Л.С. Выготский зейіннің неше түрін қарастырған?
2. Ақыл – ойы кем балалардың зейінінің ерекшелігіне сипаттама беру
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №9 Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауы
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауының ерекшелігінашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1. Естің түрлері.
2. Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтау ерекшелігі.
3. Бейнені есте сақтау.
4. Ерікті және еріксіз есте сақтау.
Бақылау сұрақтары:
1. Есте сақтаудың ерекшеліктеріне сипаттама беру
2. И.М. Сеченев бойынша адамның есте сақтау ерекшеліктерін ашу
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №10 Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігі
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
Қиял туралы жалпы ұғым
Бақылау сұрақтары:
1. Қиялға анықтама беру
2. Қиялдың түрлерін атау
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №11 Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауы
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауына сипаттама
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
Ойлаудың түрлері.
Бақылау сұрақтары:
1. Ойлаудың түрлерін ата
2. Ойлау операцияларына сипаттама беру
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №12 Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуы
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуының ерекшеліктері
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
1. Сөйлеу тілі, оның негізгі функциясы
2. Сөйлеу тілінің түрлері және оның маңыздылығы
Бақылау сұрақтары:
1. Сөйлеудің дамуына сипаттама
2. Көмекші мектеп оқушыларының сөздік қорын талдау
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Практикалық сабақ №13 Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі
Мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігінашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Жоспары:
Табиғи мінездің негізі ретінде –темперамент. Бейімділігі мен қабілеті.
Бақылау сұрақтары:
1. Дамуында ауытқуы бар балалардың мінезі және оның қалыптасу ерекшеліктеріне сипаттама беру
2. Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғалық ерекшеліктерін ата
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
СОӨЖ-ның күнтізбелік-тақырыптық жоспары
| № | Тапсырма | Сағат саны | өткізу мерзімі | Бақылау түрі |
| 1. | Кемістік және компенсация (орын толтыру) | 4 апта | Каталог, аннотации | |
| 2. | Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары | 4 апта | хабарлама | |
| 3. | Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері | 4 апта | хабарлама | |
| 4. | Психикалық даму бұзылыстарының түрлері | 4 апта | баяндама | |
| 5. | Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация. | 7 апта | реферат | |
| 6. | Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалары | 7 апта | Каталог, аннотации | |
| 7. | Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі | 7 апта | хабарлама | |
| 8. | Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері | 11 апта | хабарлама | |
| 9. | Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауы | 11 апта | баяндама | |
| 10. | Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігі | 11 апта | реферат | |
| 11. | Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауы | 14 апта | баяндама | |
| 12. | Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуы | 14 апта | реферат | |
| 13. | Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі | 14 апта | Каталог, аннотации | |
| Барлығы |
СОӨЖ сабақтарға әдістемелік нұсқаулар
Тақырып: Кемістік және компенсация (орын толтыру)
Рефераттар тақырыбы:
1.Кемістік және компенсация ұғымы. Компенсация ұғымын тарихи аспекте қарастыру: компенсация мәселесін түсінудегі негізгі бағыттар. Л.С.Выготский кемістік пен компенсация туралы
2.Біріншілік кемістік және екіншілік ауытқу
Тақырып: Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары
Рефераттар тақырыбы:
1. Бала дамуының жалпы заңдылықтары.
2. Баланың психикалық дамуында биологиялық және әлеуметтік факторлардың ролі.
3. Табиғи көріністер, қоршаған орта, әлеуметтік қалпы және мәдениетті игеру.
Тақырып: Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері
Рефераттар тақырыбы:
1.Психикалық даму және іс - әрекет.
2. Арнайы психологияда даму ұғымы.
3. Ауытқушылықтың (кемістіктің) дамуы ұғымы (дизонтогенез).
4.Аутизм түсінігін ашу.
Тақырып: Психикалық даму бұзылыстарының түрлері
Рефераттар тақырыбы:
1. Психикалық дамудың тежелуі, зақымдалуы
2. Күрделі кемістіктері бар балалардың дамуы
Тақырып: Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация.
Рефераттар тақырыбы:
1.Компенсация және коррекция.
2.Әлеуметтік бейімделу. Ақыл-ойы кем балалардың дамуындағы коррекциялық бағыты.
3.Абилитация және реабилитация
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалары
Рефераттар тақырыбы:
1.Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық диагностикасының жалпы негіздері.
2.Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалар:
3.Дамудың бұзылыстарының құрылымының маңызды элементтерінің бөлініп шығуы
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі
Рефераттар тақырыбы:
1.Олигофренияның этиологиясы және патогенезі
2.Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері
Рефераттар тақырыбы:
1.Зейіннің түрлері.
2.Дамуында ауытқуы бар балаларда еріксіз зейіннің пайда болу ерекшелігі
3.Дамуында әртүрлі ауытқушылығы бар балаларда еріксіз зейіннің функциясының шарты.
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауы
Рефераттар тақырыбы:
1.Естің түрлері.
2.Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтау ерекшелігі.
3.Бейнені есте сақтау.
4.Ерікті және еріксіз есте сақтау.
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігі
Рефераттар тақырыбы:
1. Қиял туралы жалпы ұғым
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауы
Рефераттар тақырыбы:
1. Ойлаудың түрлері.
2. МШБ ойлау ерекшеліктері
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуы
Рефераттар тақырыбы:
1. Сөйлеу тілі, оның негізгі функциясы
2. Сөйлеу тілінің түрлері және оның маңыздылығы
Тақырып: Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі
Рефераттар тақырыбы:
1.Табиғи мінездің негізі ретінде –темперамент. Бейімділігі мен қабілеті.
2. МШБ жеке тұлғасы
«Арнайы психология» пәні бойынша
СӨЖ мақсаттары мен орындауға әдістемелік нұсқаулар
Арнайы психология – бұл балаларды және үлкен адамдарды психикалық дамуының ауытқушылығы бар, туа пайда боған немесе жүре пайда болған кемістігі бар және жоғарғы жүйке жүйесінің қызметінде кемістігі бар адамдарды зерттейтін психологияның саласы.
Арнайы психологияның міндетіне әртүрлі зақымдалуы бар балалардың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтарының көріністері кіреді; таным сферасының даму ерекшеліктерін зерттеу; қалыпты дамудағы баламен салыстырғанда дамуында ауытқуы бар баланың жеке тұлғасының дамуындағы заңдылықтарды зерттеу.
Әртүрлі зақымдылықтары бар балалардың психологиялық дамуына педагогикалық әсер етудің неғұрлым нәтижелі жолдары мен тәсілдері.
Арнайы психологияның міндетіне әртүрлі зақмдылықтары бар балалардың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтардың көріністері кіреді; таным сферасының даму ерекшеліктерін зерттеу; қалыпты дамудағы баламен салыстырғанда дамуында ауытқуы бар баланың жеке тұлғасының дамуындағы заңдылықтарды зерттеу.
Әртүрлі заңдылықтары бар балалардың психологиялық дамуына педагогикалық әсер етудің неғұрлым нәтижелі жолдары мен тәсілдері.
Арнайы психология – бұл мамандық бойынша мұғалімдердің оқу жоспарымен дайындалған пәні: сурдопедагогика, тифлопедагогика, олигофренопедагогика, логопедия.
Бұл курстың негізгі мақсаты – бұл студенттерді арнайы психологияның негізгі түсініктерімен және әдістемелік зерттеулермен оның дамуының негізгі түсініктерімен және әдістемелік зерттеулермен оның дамуының негізгі бағыттарымен таныстыру. Оны зерттеу процесінде студенттерде есту қабілеті, көру қабілеті, зияты және сөйлеу тілі зақымдалған балалардағы кемістіктің мәні туралы, олардың психологиялық даму ерекшеліктері туралы дұрыс елестер қалыптасу керек.
Курстың міндеті келесіде бекітіледі:
- қалыпты дамыған балалармен салыстырғанда, дамуында әр түрлі психикалық кемістіктері бар балалардың жалпы және арнайы заңдылықтарын шығару;
- дамуында ауытқуы бар балалардың таным сферасының даму ерекшеліктерін зерттеу;
- олардың жеке тұлғасының даму заңдылықтарын зерттеу.
Берілген пәннің объектісі: дамуында әртүрлі кемістігі бар балалардың психикалық процестері және олардың даму ерекшеліктерін зерттеу болып табылады.
Курста психологияның көмекші және негізгі әдістері қолданылады. Негізгі әдіске бақылау және психологиялық эксперимент әдісін жатқызуға болады. Көмекші әдіске – анкеттік, іс- әрекет дағдыларын талдау және тест әдісін т. б. жатқызуға болады.
“Арнайы психология” курсы болашақ дефектологтарды дайындау процесінде маңызды орын алады. Ол психология – педагогикалық пәндер жүйесіне, жалпы психологияменен, арнайы педагогикамен және дефектология негіздерімен тығыз байланысты.
«Арнайы психология» пәнін меңгеру нәтижесінде студент білуі керек: 1. Дамуында әртүрлі ауытқуы бар балалардың психикалық денелік дамуының ерекшеліктері;
2. Аномальді баланың танымдық сферасының дамыту және жеке тұлғалық ерекшеліктерінің заңдылықтары;
3. Дамуында әртүрлі бұзылыстары бар балалардың дамуына түзету-педагогикалық әдістері.
- дамуында ауытқуы бар балалардың әр түрлі категориялары туралы психологиялық білімдерін меңгеру;
- дамуында ауытқуы бар балалардың компенсаторлық (толықтыру) жолдарын пайдалана білу;
- психологиялық әдістердің мүмкіндіктерін көрсете білу, қай салада қолдануын және тексеру нәтижелерін оқыту мен тәрбиелеу практикасында тиімді пайдалана білу.
Пән білімді меңгеру барысында оқушының тұлғасында болатын өзгерістер мен оқу процесінде кездесетін қиыншылықтарды білікті бағалай және сәйкес әрекеттер қолдана алатын болашақ дефектологтарды даярлауға бағытталған.
СӨЖ қашықтан оқыту технологиясы бойынша аудиториялық сабақтарда қарастырылмаған немесе шолып қана қарастырылған тақырыптарды оқуға бағытталған. СӨЖ тапсырмалары сағат көлемі мен пән ерекшеліктеріне сәйкес берілген.
№ 1 тақырыпты оқығаннан кейін студент № 1 ӨЖ орындап оқытушыға жіберуі керек. № 2 тақырыпты оқығаннан кейін студент № 2 ӨЖ орындап оқытушыға жіберуі керек. Сол сияқты № 5 тақырыпты оқығаннан кейін студент № 5 ӨЖ орындап оқытушыға жіберуі керек.
Студенттер теориялық материалды өзі оқып, практикалық жұмысты, ӨЖ тапсырмаларын орындауы және тесттік тапсырмалар мен бақылау сұрақтарына жауап беруі керек.
Академиялық кезең барысында 2 аралық бақылау (№1,2) өтеді.
Пәнді оқу әдебиетпен танысудан басталады. Студент силлабуста көрсетілген әдебиет тізімімен шектелмеуі керек екендігін ескертеміз.
СӨЖ-ның күнтізбелік-тақырыптық жоспары
| № | Тапсырма | Сағат саны | өткізу мерзімі | Бақылау түрі |
| 1. | Кемістік және компенсация (орын толтыру) | 4 апта | Каталог, аннотации | |
| 2. | Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары | 4 апта | хабарлама | |
| 3. | Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері | 4 апта | хабарлама | |
| 4. | Психикалық даму бұзылыстарының түрлері | 4 апта | баяндама | |
| 5. | Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация. | 7 апта | реферат | |
| 6. | Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалары | 7 апта | Каталог, аннотации | |
| 7. | Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі | 7 апта | хабарлама | |
| 8. | Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері | 11 апта | хабарлама | |
| 9. | Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауы | 11 апта | баяндама | |
| 10. | Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігі | 11 апта | реферат | |
| 11. | Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауы | 14 апта | баяндама | |
| 12. | Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуы | 14 апта | реферат | |
| 13. | Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі | 14 апта | Каталог, аннотации | |
| Барлығы |
Үлестіріп берілетін материал ӨЖ №1
Кемістік және компенсация (орын толтыру) –
1- тақырып мақсаты:Кемістік және компенсация (орын толтыру) негіздерін ашу.
Өткізу тұрі: Дөңгелек ұстел
Бақылау сұрақтары:
1. Психикалық функцияның компенсациясы түсінігіне анықтама бер.
2. Коррекция, әлеуметтік бейімдеу, реабелитация сөздерінің мағынасын ашу.
Қолданылатын әдебиеттер:1-5
Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары –
2- тақырып мақсаты: Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтарынегіздерін ашу.
Әдебиеттер:1-10
Бақылау сұрақтары:
4. Ауытқушылықты дамуының арнайы заңдылықтарының топтарына тоқталу.Осы топтағы балалармен жүргізілетін түзету жұмыстарының мазмұнын талдау.
5. Ауытқушылықты дамуында сензетивті кезеңге сипаттама
Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері –
3- тақырып мақсаты:Арнайы психологияда даму деңгейлері. Дизонтогенездің психологиялық параметрлері негіздерін ашу.
Бақылау сұрақтары:
4. Аутизм түсінігін ашу.
5. Осы топтағы балалармен жүргізілетін түзету жұмыстарының мазмұнын талдау.
Қолданылатын әдебиеттер:1,2,3
Психикалық даму бұзылыстарының түрлері–
4- тақырып мақсаты:Психикалық даму бұзылыстарының түрлерініңнегіздерін ашу.
Бақылау сұрақтары:
1.Күрделі кемістігі бар балаларға сипаттма беру
2.Психикалық дамуы тежелген балаларға анықтама беру
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация–
5- тақырып мақсаты:Арнайы психологияның мәселелері. Коррекция, бейімделу, компенсация түсініктерін ашу.
Бақылау сұрақтары:
1. Компенсация түрлерін анықтау
2.Коррекция, реабелитация, әлеуметтік бейімдеу түсініктеріне анықтама беру.
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидалары– 6- тақырып мақсаты:Дамуында ауытқуы бар балалардың психологиялық зерттеудегі негізгі қағидаларын ашу.
Бақылау сұрақтары:
1.Психологиялық зерттеудің мақсаттарын ата
2.Мүмкіндігі шектеулі балалармен әңгіме неше бағытта болады.
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуі –
7- тақырып мақсаты:Дамуында ауытқуы бар балалардың қабылдауы және сезінуін ашу.
Бақылау сұрақтары:
1.Олигофренияның белгілері
2.Олигофренияның классификациясына тоқтал
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері –
8- тақырып мақсаты:Дамуында ауытқуы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері ашу.
Бақылау сұрақтары:
1. Л.С. Выготский зейіннің неше түрін қарастырған?
2. Ақыл – ойы кем балалардың зейінінің ерекшелігіне сипаттама беру
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауы–
9- тақырып мақсаты: Дамуында ауытқуы бар балалардың есте сақтауының ерекшелігінашу.
Бақылау сұрақтары:
1. Есте сақтаудың ерекшеліктеріне сипаттама беру
2. И.М. Сеченев бойынша адамның есте сақтау ерекшеліктерін ашу
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігі –
10- тақырып мақсаты:Дамуында ауытқуы бар балалардың қиялының ерекшелігін ашу.
Бақылау сұрақтары:
1. Қиялға анықтама беру
2. Қиялдың түрлерін атау
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауы –
11- тақырып мақсаты:Дамуында ауытқуы бар балалардың ойлауына сипаттама
Бақылау сұрақтары:
1. Ойлаудың түрлерін ата
2. Ойлау операцияларына сипаттама беру
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуы–
12- тақырып мақсаты:Дамуында ауытқуы бар балалардың сөйлеу тілінің дамуының ерекшеліктері
Бақылау сұрақтары:
1. Сөйлеудің дамуына сипаттама
2. Көмекші мектеп оқушыларының сөздік қорын талдау
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі – 13- тақырып мақсаты:Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігінашу.
Бақылау сұрақтары:
1. Дамуында ауытқуы бар балалардың мінезі және оның қалыптасу ерекшеліктеріне сипаттама беру
2. Дамуында ауытқуы бар балалардың жеке тұлғалық ерекшеліктерін ата
Қолданылатын әдебиеттер:1-8
«Арнайы педагогика» пәнінен
