Жетектегі білік

1 2

Тісті беріліс ілінісіндегі күштер , , .

Тіректегі реакция күштерін анықтаймыз. Тіректің қосынды реакция күші подшипниктің радиаль күшіне () тең болады.

7.2- суретте жетектегі біліктің есепттік схемасы келтірілген.

(горизоталь) жазықтықта

(вертикаль) жазықтықта

Tексеру:

Қосынды реакция күштері:

7.2- суретте тіректердің реакция күштерінің бағыттары көрсетілген.

7.2- сурет. Жетектегі білік

Подшипниктерді көбірек жүктелген тірек бойынша таңдалады.

Эквивалентік динамикалық жүктеме

мұндағы , – радиаль және өстік күштер; , - радиаль және өстік күштердің коэффициенттері; – айналу коэффициенті, сыртқы жүктемеге қатынасты подшипниктің қайсы сақинасы айналуына байланысты (тәуелді) (ішкі сақина айналғанда , сыртқы сақина айналғанда ); – жүктеме сипатын есепке алатын, қауіпсіздік коэффициенті (); – температуралық коэффицент ().

Егер берілісте өстік күш болмаса, онда эквивалентік динамикалық күште мына формуламен есептелінеді

Егер берілісте өстік күш болса, онда өстік күштің подшипниктерге әсері бар немесе жоқтығын тексереміз.

Мына қатынастан

7.1- кесте бойынша бұл шамаға сәйкес келетін өстік коэффициенттің мәні анықталады.

Тісті берілістегі өстік күштің тіректің радиал күшіне қатынасын анықтаймыз

болған жағдайда 7.1- кестеден және мәндерін табамыз. және мәндері интерполяция әдісімен табылады.

Егер қатынас

болған жағдайда 7.1- кестеден және , яғни өстік күштің подшипникке әсері есепке алынбайды.

Подшипниктің есепті шыдамдылығы (ресурсы), сағатта

мұнда – каталогтағы подшипниктің жүккөтергіштігі, кН;

– жетектегі біліктің айналыс жиілігі.

Жалпы машинажасау саласындағы толық жүктемемен жұмыс істейтін редукторлар үшін ұсынылатын ресурс .

8 Біліктердің анықталған есебі

Біліктің анықталған есебін жетекші білік үшін орындаймыз.

Иілуден нормаль кернеу симметриялық цикл бойынша және бұралудан жанама кернеу пульсациялық (нөльден басталатын) цикл бойынша өзгереді деп қабылдаймыз.

Біліктің анықталған есебінде, біліктің қауіпті қимасы үшін қажуға қарсыласу қоры коэффициенті (беріктік қоры коэффициенті) анықталады және оны мүмкіндігімен салыстырады. Егер болcа, онда беріктік шарты орындалады.

Біліктің қауіпті қимасын анықтау үшін білікке әсер ететін күштердің ию моменттерінің эпюрлерін тұрғызу қажет. Июші момент эпюрінде оның ең үлкен (абсолюттік) шамасы әсер етіп тұрған қимасы қауіпті қима болады.

Курстық жобада жетекші білікте тісті доңғалақ қондырылған жерде максималь июші момент болады. Кернеудің шоғырлануы кілтекті (шпонкалы) ойықтың бар болуы тудырады (обусловлена).

Біліктің материалы – болат 45, термикалық өңдеу - қалыптандыру, білік материалының беріктік шегі МПа, ақыштық шегі МПа.

Иілу кернеуінің симметриялық циклындағы төзімділік шегі:

МПа;

Бұралу кернеуінің симметриялық циклындағы төзімділік шегі:

МПа.

Қауіпті қимадағы максималь июші момент

Нмм.

мұндағы - вертикаль жазықтағы июші моменттің абсолюттік мәні;

– горизонталь жазықтағы июші моменттің абсолюттік мәні.

Қауіпті қимадағы бұраушы момент

Нмм,

мұнда – доңғалақ білігіндегі айландырушы момент.

Есептелетін қимадағы біліктің диаметрі .

Иілудегі қарсыласу моментін анықтаймыз. Білікте кілтек ойығы бар болғандықтан

мұндағы – біліктің диаметрі, мм;

– шпонканың (кілтектің) ені, мм;

– біліктегі шпонка ойығының тереңдігі, мм.

Бұралудағы қарсыласу моментін анықтаймыз. Білікте кілтек ойығы бар болғандықтан

Кернеу циклдарының құраушыларының шамаларын (мәндерін) табамыз.

Жоғарыда қабылданған шарттарға сәйкес, кернеу циклының айнымалы құраушысының амплитудасын (, ) және орташа (тұрақты) (, )құраушысын анықтаймыз

мұндағы – білік қимасының максималь иілу моменті;

– иілудегі қарсыласу моменті;

және – кернеу циклының айнымалы құраушысының амплитудасы;

және - кернеу циклының орташа (тұрақты) құраушысы.

және – қажуға қарсыласу кернеу циклының орташа (тұрақты) құраушысының әсерін дәлдеп түзету коэффициенті. Бұл коэффициентер білік материалының механикалық сипаттамаларына тәуелді. МЕСТ 25.504-82 ұсынысы бойынша

немесе деп қабылдаса болады.

- – иілуде және бұралуда есепті (қауіпті) қимадағы шоғырлану кернеулер коэффиценттері

мұндағы және - шоғырлану кернеулер эффектті коэффицентері;. Егер білікте кілтекті паз болса, онда 8.1- кесте бойынша қабылданады.

8.1- кесте

– біліктің өлшемдерін ескеретін коэффициентер (масштаб факторы коэффиценті)

мұнда , .

Немесе 8.2- кесте бойынша таңдалады.

8.2- кесте

Болат	Біліктің диаметрі , мм

көміртекті		0,92	0,88	0,85	0,82	0,76	0,70	0,61
	0,83	0,77	0,73	0,70	0,65	0,59	0,52
легирленген		0,83	0,77	0,73	0,70	0,65	0,59	0,52

– білік бетінің сапасын (кедір-бұдырлықты) ескеретін коэффициент; егер болса, .

– білік беті жағдайын ескеретін коэффициент (бет қабаттарын термикалық, химика-термикалық және механикалық өңдеу түрлерін пайдалануын ескеретін коэффициент) (8.3- кесте). Егер ондай жоқ болса .