Ежелгі Египет мектебі 6 страница

Бірақ университеттердің негізгі міндеті мемлекеттік қызметтің барлық түрлеріне чиновникгерді даярлау болып табылды. Барлық сословиелер үшін бірдейлігі жарияланғанмен, шын мөнівде білім берудің сословиелік жүйесі құрылды. Бұл жүйеге буржуазиялық мектепке ұқсас кейбір белгілер тән болды: мектеп бағдарламаларының сабақтастьвгы, барлық сатыларында оқытудьщ тегіндігі, ерікті сословиеге жататын балалар үшін мекгептердің формалдық түрде бірдейлігі.

2. Декабристердің Ресейдегі педагогикалық ой-пікір мен мектептің дамуына әсері

Патша үкіметі мен крепостнойлық құрылысқа қарсы өзінің революциялық күресінде декабристер халыққа білім беру ісіне ерекше мөн берді. Декабристер козғаласының бағдарламалық талаптарының бірі халықтың арасында сауаттылықты тарату болды. Декабристер ғалымдар мен мұғалімдер қызметіне қойылған бюрократиялық бақылау жүйесін қатты сынға алды.

Жасырын декабристік ұйымдар, сол сияқты жекелеген декабристер, солдаттардың арасында сауаттылықты таратумен айналысты, әскери - жетімдер бөлімдеріндегі солдаттар балалары мектептеріне ерекше әсер етгі, өздерінің жерлерінде басыбайлы шаруалар балалары, ал қалаларда — қаланың кедей балалар үшін мектептер ашты. Халық мектептерінің жан-жақты жүйесін құруға қолдары жетті, олардың пікірінше, қоғамдық күштермен ашылуға тиіс және үкіметтің тарапынан бақылаудан ерікті болуы керек.

Қоғамның дамуы туралы өздерінің көзқарасында дворян революционерлері идеалистер бодды, олар ағарту ісі қоғамдық қатьшастарды өзгертудің негізгі факторы деп есептеді. Бірақ кейбір декабристер (П.Н.Пестель жөне басқалар) ағарту ісінің өмір сүріп отырған құрылысқа тәуелді екендігін дұрыс түсіндіруге дейін көтерілді. Олар ағарту ісімен тәрбиенің дұрыс қойылуы үшін қажетті шарт патша үкіметі мен крепостнойлық правоны жою екендігін көре білді.

П.И.Пестельдің құрастыруымен жарық көрген "Орыс правдасывда" тәрбие адамдардың материалдық өмір сүруінің жағдайларына тікелей тәуелді екендігін атап өтті.

Жаңа тәрбие өзінің мазмұны жағынан патриоттық, халықтық болуы керек жөне мақсаты — азаматтық жағымды қасиеттерді меңгерген, барлық күш-жігерін отанының гүлденуіне арнаған азаматты тәрбиелеу. Декабристер орыс тілінде жүргізілген "отандық тәрбиені" талап етті. Декабристер жаңа, ерекше әділетті қоғам жағдайында жас ұрпақты өмірге даярлау алдында тұрған мұғалімдерге ерекше жауапты міндеттер жүктеді.

Дворян революционерлерінің пікірі бойынша, тәрбиешілер болып жұмыс істейтіндер "адамгершілік сыннан өткен", Отанын сүйе білетін, халықтың мақтанышын бойына сіңірген, шетелдік ықпадды жеккөретін адамдар болуы керек. Дворян революционерлері балаларды оқытудың алдыңғы қатарлы әдістерін қолдады, оқылатын материалды оқушылардың механикалық есте сақтауына, құрғақ жаттауға қарсы шықты.

Декабристер "Еркін одағын" ұйымдастырды — халық үшін мектептер құрумен, оқу әдебиеттері мен кітаптарын шығарумен, мұғалімдер даярлаумен, оқушыларға тегін дәрігерлік көмек берумен айналысатын беделді қоғамдық ұйым. Бұл қоғам декабристердің "Қайырымдылық одағының" педагогикалық филиалы болды, ол тарағаннан кейін декабристердің "Солтүстік одағымен" тығыз байланыста болды. Декабристердің әсерімен орыс мұғалімдері бұл кезеңде Петербургте, Киевте жөне Москвада сауаттылыққа оқыту үшін дидактикалық материалдар жасақтады, оларда крепостнойлыққа қарсы бағытталған идеялар айтылды. Декабристердің көтерілісі жеңілгеннен кейін "Еркін одағы" жабылып қалды, дворян революционерлерінің ашқан мектептері жойылды.

Николай I өкіметі декабристер көтерілісінің негізгі себептерінің бірі елге ағарту ісінің тарауынан екенін сезді және осыған байланысты ғылымды жөне мектепті, профессорлар мен мұғалімдерді айыптады.

1728 жылы "Университетгер қарамағындағы гимназиялар мен училищелердің жарғысы" деп аталатын реакциялық сипаттағы жарғы жарық көрді. Мектептің әрбір түрі жеке сипатқа ие болды және белгілі сословиеге жұмыс істеу үшін белгіленді. Мектеп жүйесінің бірі сословиялық сипатын нығайту мақсатында 1804 жылғы енгізілген оқу орындарының арасындағы сабақтастық байланыс алынып тасталды, орта және жоғары мектепке кедей балаларының түсуі қиыңдатылды.

Приход училищелері төменгі сословиеге арналса, оларды уездік училищелерге оқушы даярлау мүмкіншілігшен айырды. 1728 жылғы жарғыдан кейін өкімет тарапынан оқу орындарьна бақылау күшейтілді, оларға таяқ тәртібі енгізілді. Ресейдің шеткі аймақтарында патша саясаты империяның құрамына кірген халықтарды орыстандыруға бағытталды.

8-лекция Кеңестік кезеңдегі білім беру жүйесі мен педагогика ғылымы

1.Ұлы Отан соғысы қарсақындағы және соғыс жылдарындағы совет мектебі (1937—1945 жылдар)

2. Ұлы Отан соғысынан кейінгі жылдардағы мектеп пен педагогика

(1946—1956 жылдар)

3. 1958—1970 жылдардағы совет мектебі мен педагогиканың дамуы.

4. Социалистпік елдердегі мектеп және оқу-ағарту ісі

5. Дамыған социализм дәуіріндегі педагогика және мектеп

Екінші бесжылдықтық (1933—1937) аяғында СССР-де социалистік қоғам негізінен құрылып, еліміз өзінің дамуында жаңа — социализм құру дәуірін аяқтау және коммунизмге бірте-бірте өту дәуіріне аяқ басты. 1939 жылдың март айында болған партияның XVIII съезі еңбекшілерге коммунистік тәрбие берудің, адамдар санасындағы капитализмнің қалдықтарын жоюдың шешуші мәнін ерекше атап өтті.

1939 жылы ВКП(б)-ның XVIII съезі өз қарарларында еліміздегі социалистік құрылыстық барлық салаларындағы зор табыстарын қорытты, социалистік қоғам құруды аяқтау және бірте-бірте коммунизмге өтудегі міндетті анықтады. Съездегі есепті баяндамада екінші бесжылдық кезеңінде елімізде шын мәнінде мәдени революция жүзеге асырылғандығы аталып көрсетілді. СССР халықтарының барлық тілдерінде жаппай бастауыш білім беру жүзеге асырылды. Мектептің және онда оқитын оқушылардың саны едәуір көбейді, жоғары оқу орнын бітірушілердің саны артты, жаңа совет интеллигенциясы қалыптасты.

Съезде қабылданған үшінші бесжылдық жоспар елімізде іске асырылатын мәдени құрылыстық программасын белгіледі, қалада жаппай орта білім беруді, селолық жерлерде жаппай жеті жылдық оқуды жүзеге асыруды аяқтау міндеті белгіленді. Орта мектепті бітірушілердің ерекше көбеюіне байланысты, олардың белгілі бөлімі тікелей еңбекке араласатындықтан, келешек жұмысқа даярлау мәселесі күн тәртібіне қойылып отырғаны съезде аталып өтті.

Съезд қарарлары мектептің барлық жұмыс сапасын жақсартуды батыл талап етті. Оқушыларды ғылым негізімен қаруландыруда совет мұғалімдері едәуір табыстарға ие болды. Мұғалімдердің талабының артуына қарамастан, оқушылардың сабақ үлгірімі жақсарды, клласта екі жыл қалып қоюшылардың саны азайды, балалардың сауатын жақсартуға көп көңіл бөлінді.

Сонымен қатар мектеп жұмысында елеулі кемшіліктер орын алып келді: оқушылардың қоғамдық пайдалы жұмыстарға араласуы әлсіреді, оқытуда көбінесе кітапқа, съезге негізделген әдістер басым орын алды, оқушылардың білімінің өмірмен байланысына аз көңіл бөлінді, политехнизм мен еңбек тәрбиесі нашарлады.

1940—1941 оқу жылында совет мектебінде жаңа оқу жоспары енгізілді. Бұл алғашқы қала және ауыл мектептеріне де бірдей міндетті жоспар еді. 1940 жылы мектепте жаппай оқытуға жататын балалардың толық есебі алынды, олардың мектепте оқуына қатаң бақылау қойылды. Еліміздің ауыл шаруашылығын коллективтендіру үшін күресу жылдарында (1930—1934) социалистік қоғам құруды аяқтау және коммунизмге бірте-бірте өту дәуіріндегі (1935—1941) коммунистік партияның негізгі көңіл бөлгені жас ұрпаққа коммунистік тәрбие беру, мектеп жүйесін кеңіту және мектеп жұмысының сапасын жақсарту болды.

Мектеп жөніндегі партия съездерінің қарарлары, партия Орталық Комитеті мен Совет өкіметінің қаулылары мектеп жұмысының жақсаруына, педагогика ғылымының дамуына игілікті әсер етті. Педагогтың институттар үшін педагогикадан оқулық даярланып, басылып шықты. Бұл оқулық совет педагогика курсының мазмұнын белгіледі. Дидактика мәселелеріне арналған бірнеше жұмыстар жарық көрді. Совет дидактикасы бірнеше дидактикалық принциптерді белгіледі (саналылық, көрнекілік, жүйелілік, теорияның практикамен байланыста беріктігі, оқушылардың белсенділігі). Сабақтың түрлері белгіленді. Оқушылардың білімін күнделікті есепке алу, бағалау жүйесі енгізілді, оқушылардың білімін тексерудің және баға қоюдың нормасы белгіленді.

Бұл дәуірдегі педагогика саласындағы зерттеу жұмыстарында дидактика мәселесіне көп көңіл бөлінді және бұл салада көп жұмыстар істелінді. Ал аз зерттелінген мәселе мектептегі тәрбие жұмысы болды. Бұл салада Н. К. Крупскаяның «Пионерлерге хат» деген жинағының мәні өте зор. Жинақта коммунистік тәрбиенің негізгі мәселелері қамтылды. Осымен қатар А.С.Макаренконың әдеби-педагогикалық және теориялық еңбектерінің де ролі ете күшті болды. Бұл еңбектер тәрбие мәселелеріне, соның ішінде коллективте тәрбиелеу, еңбек арқылы тәрбиелеу және семьядағы тәрбие проблемаларына арналған. Әсіресе А. С. Макаренконың «Ата-аналар кітабы» жарыққа шыққаннан кейін, семья тәрбиесіне ерекше көңіл бөліне бастады, бұл мәселе женінде бірнеше еңбектер пайда болды, конференциялар еткізілді.

Әсіресе тәртіптілікке тәрбиелеу мәселесіне бұл дәуірде көп көңіл бөлінді. 30-жылдық аяғындағы зерттеулерде политехникалық оқыту және еңбек тәрбиесі мәселелеріне назар аударылды.

Қаралып отырған дәуірдегі совет педагогикасының ірі жетістігі - мектепке дейінгі тәрбие жүйесінің теориялық жағынан қалыптасуы еді. Педагогика тарихының мәселелері де кең зерттелді. Педагогика және оның тарихынан оқулықтар мен оқу құралдары жазылуымен қатар, педагогика мен мектептің даму тарихы жөнінде бірнеше монографиялар жарық көрді. Бірнеше методикалық журналдар («Русский язык в школе»,

«Математика в школе», «Естествознание в школе» т. б.) шыға бастады. Мұндай журналдар орта мектепте оқытылатын барлық негізгі пәндер бойынша шығарылды. 1937 жылдан бастап ай сайын ғылыми-педагогикалық журнал — «Советская педагогика» шығарылды. Педагогика ғылымының қайраткерлері мен мектеп мұғалімдерінің арасында байланыс нығайды. Бұл байланыс теориялық педагогикалық ойдың дамуымен қатар, мектептің практикалық жұмысының жақсаруына да тікелей әсер етті. 1939 - 1941 жылдары педагогикалық ғылымдардан бірнеше ғылыми конференциялар және мәжілістер өткізілді.

Елімізде жаппай бастауыш оқуды жүзеге асыруға байланысты педагогикалық училищелердің саны өте тез өсті. Оларда оқитын оқушылардың саны 1930 және 1933 жылдардың арасында 2,5 есе өсті. 1934—1935 оқу жылында елімізде 772 педучилище болды. 115 педагогтың институтта 67 мың студент оқыды. Жеті жылдық және он жылдық мектептердің санының өсуіне байланысты, 1933 жылдан бастап екі жылдық оқытушылар институттары ашыла бастады.

Педагогтық оқу орындарының өсуінің қарқыны жаппай бастауыш білім беруді жүзеге асырудың даму талабын қамтамасыз ете алмады. Сондықтан 1930 жылдан бастап бастауыш мектепке мұғалімдер даярлайтын мыңдаған қысқа мерзімді курстар ұйымдастырылды. Жұмыс істеп жүрген мұғалімдердің білімін көтеру үшін педагогикалық оқу орындарының жанынан сырттан оқитын бөлімдер ашылды. Мұғалімдердің білімін жетілдіруде облыс орталықтарында ашылған білім жетілдіру институттарының ролі зор болды.

Жүргізілген шаралардың нәтижесінде елімізде 10 жылда (1930—1939) мұғалімдердің саны 2,5 есе өсті. 1930 жылы 481 мың мұғалім болса, 1938—1939 оқу жылы 1 миллион 27 мың мұғалімге жетті. Олардың саны өсуімен қатар, саяси саналылығы, белсенділігі, мәдени дәрежесі және педагогтық шеберлігі де дамыды. Мұғалімдер мектепте оқу-тәрбие жұмысын жүргізіп қана қойған жоқ, сонымен қатар қоғамдық жұмыстарға да белсене араласты (шаруаларды колхозға тарту, жергілікті советтердің сайлауы және т. б.).

1936 жылы СССР Халық Комиссарлар Советі мен партияның Орталық Комитеті «Мұғалімдер мен мектеп қызметкерлерінің жалақысын көбейту туралы» қаулы алды. Бұл қаулыға сәйкес олардың жалақысы 1,5—2 есе өсті. 1939 жылы 4 мыңдай мұғалім орден және медальдармен наградталды. 1940 жылы еңбегі сіңген оқытушы атағы белгіленді.

1929 және 1939 жылдардың арасында одақтас республикаларда мектептің саны бірнеше есе өсті. Мысалы, 1928— 1929 оқу жылында Қазақстанда 2296 мектеп болса, 1938— 1939 оқу жылында олардың саны 8271-ге жетті. Сауатты адамдардың да саны өсті. 1926 жылы РСФСР-да 9 жастан жоғары сауатты адамдар 55 процент болса, 1939 жылы 81,9 процентке жетті, Түркмен, Өзбек республикаларында 10 - 12 проценттен 67 - 70 процентке дейін өсті.

Қазақстандағы сауатсыздықты жою мен мектеп білімін өркендетудің тарихы - мәдени революцияның лениндік жоспары салтанатының тарихы еді. 1939 жылы республика халқының 76,3 проценті сауаттанды. Қазақстан қысқа мерзім ішінде сауаттылықтың Совет Одағы бойынша алғандағы орта деңгейіне жетті.

Қазақстан мектебін дамытуда қиыншылықтар да аз кездескен жоқ. Территория жағынан шашырандылығы міндетті оқуды орындауға кедергілер туғызды. Республика үкіметінің шешімі бойынша, интернаттар көптеп ұйымдастырылды. Малды ауданда тұратын он мыңдаған балаларды оқуға тартуға бұл шара мүмкіндік берді.

Республика үкіметі мен халық ағарту органдары орта мектепті дамытуға үнемі көңіл бөліп отырды. Қазақ АССР-інің Халық Комиссарлар Советі 1935 жылдың ноябрінде «Қазақстан мектептерінің структурасын реттеу және қазақ орта мектебін дамыту туралы» қаулы қабылдады.

1940 - 1941 оқу жылының аяғында Қазақ ССР-інде жалпы білім беретін мектептің саны сегіз мыңдай болып, оларда миллионнан астам бала оқыды.

Россияның көптеген мәдени орталықтарының жоғары және орта оқу орындары Қазақстан үшін болашақ мамандарды оқытты және даярлады. Жиырмасыншы және отызыншы жылдарда Совет Одағының Москва, Киев, Ленинград және басқа қалаларынан Қазақстанға жіберілген жоғары оқу орындарын бітірушілер мен ғалымдар және басқа мамандар республикада жоғары және орта оқу орындарын ұйымдастыруға, педагог кадрларын даярлауға көмектесті.

1938 жылы Орталық Партия Комитеті ұлт мектептерінде орыс тілін оқыту туралы қаулы алды. Ол мектептерде орыс тілі екінші кластан бастап оқытылып, бастауыш класс бітіргенде балалар орысша сөйлеу және жазу тілін меңгеруге тиісті болды. 1938 жылдан бастап СССР халықтары үшін орыс тілінде әліппе және басқа оқулықтар даярлау жұмысы қолға алынды.

Ұлт мектептеріне мұғалімдер даярлайтын педагогикалық оқу орындарының саны өсті. 1939 жылы ұлт республикаларында 411 педагогтық училище (оларда 116 мың оқушы оқыды), 93 педагогтық институт (оларда 54 мың студент оқыды) және 4 оқытушылар институты (оларда 15 мың студент) болды.

Совет халқының фашистік Германияға қарсы соғысы көптеген материалдың күшті керек еттті, еңбекке жарайтын миллиондаған адамдарды бейбітшілік еңбектен бөлді. Соғыстың ауыр зардабы еліміздегі халық ағарту ісіне, совет мектебінің өміріне әсер етпей қойған жоқ. Сан мыңдаған жоғары класс оқушылары, мұғалімдер мен студенттер Совет Армиясы қатарына, халық ополчениесіне, партизандық күреске аттанды. Мұғалімдер мен оқушылар қорғаныс жұмыстарына, ауада қорғану, колхоз бен совхоздағы ауыл шаруашылық жұмыстарына, металл сынықтарын, дәрі-дәрмектер жию, ауруханадағы жаралыларға дәрігерлік жәрдем беру, әскер семьяларына қамқорлық жасау жұмыстарына белсене араласты. Мектептерде қоғамдық пайдалы еңбекке араласу жұмысы кең өріс алды.

Соғысқа жақын жерлердегі балалар тылға көшірілді. Жергілікті жерлерде ол балалар үшін үлкен қамқорлық жасалды. Мектеп-интернаттар ұйымдастырылды. Немістер уақытша жаулап алған жерлерде он мыңдаған мектептер қиратылды және талан-таражға түсірілді. Мысалы, РСФСР жерінде 17 мың, Украинада 20 мың мектеп үйі жойылды.

Балалардың панасыздығымен және бақылаусыздығымен күрес ерекше маңызға ие болды. Соғыс жылдарында мыңдаған бала ата-анасынан айрылды. Оларға деген барлық қамқорлықты мемлекет өз міндетіне алды. Қазақстанның барлық облыстарында да жаңадан балалар үйлері ашылды. Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстанның балалар үйлерінде 45 мың бала тәрбиеленді. Соғыстың қатерлі алғашқы жылдарында шалғай тылдағы республика ретінде Қазақстанға күнбе-күн дерлік балаларды тиеген эшелондар келіп жатты. Бұлар Россия федерациясының, Украинаның, Белоруссияның майдан шебіндегі аудандарының балалар үйлерінің тәрбиеленушілері еді. Қазақстанға Москваның Совет, Пролетар, Таган аудандарыны әкелері майданға, шешелері қорғанысқа еңбек етуге кеткен төменгі класс оқушыларын әкелді. Олар үшін Алматы, Жамбыл және Қызылорда облыстарында интернаттар ұйымдастырылды. Қазақстанда Польша балалары үшін балалар үйлері ашылды. Балаларды орналастыру үшін мектептер, әкімшілік үйлері, тұрғын үйлер дереу босатылды. Жергілікті халық келген балаларға шын мәнінде әкелік қамқорлық көрсетті.

Біздің Отанымыздың басына түскен ауыр сын сағаттарында Қазақстанда 149 майдан шебінен келген балалар мекемелері мен оқу орындарын орналастырды, оларды қамқорлыққа бөледі.

Бұл жылдары мыңдаған бала еңбекшілер семьяларына тәрбиеленуге берілді; жүздеген баланы жұрт асырап алды. Халық ағарту органдары балаларға қамқорлық көрсету, ата - анасыз қалған жас өспірімдерді жұмысқа орналастыру мәселесімен күнбе-күн айналысты.

Мектепте мұғалімдердің және оқу құралдарының жетімсіздігіне қарамастан, соғыс жылдарында балаларды жаппай оқуға тарту жұмыстары тоқтатылған жоқ, жеке пәндерді оқытуда балаларды патриоттық идеяда тәрбиелеу мәселесіне көп көңіл бөлінді, дене тәрбиесі дамытылды, жастарға ауыл шаруашылығына араласуға қажетті агротехникалық білімдер берілді, халық арасында жалпы отан қорғау және саяси - көпшілік жұмыстарын жүргізуге араласу, оқушыларды қоғамдық пайдалы еңбекке қатыстыру мәселелеріне жете көңіл бөлінді. Совет мұғалімдері бұл міндеттерді ойдағыдай орындады. Мектепте жаппай оқытуды ұйымдастыру мақсатымен қосымша мектептер ашылды. Тез қарқынмен мұғалімдер даярланды, оқуға тартылатын балалардың есебі мұқият жүргізілді. Осы шаралардың нәтижесінде мектепке тартылған балалардың саны көбейіп отырды.

1944 - 1945 оқу жылынан бастап оқушылар мектепке жеті жастан алына бастады. Мектепті тастап, еңбекке араласқан жастар үшін 1943 жылдан бастап кешкі мектептер ашылды. Ұлы Отан соғысы жылдарында мектеп өміріне аздаған өзгерістер енгізілді. Бастауыш кластарда тарих, география, жаратылыс пәндері жеке оқытылмай, оқу сабағына қосылды.

Оқушыларға саяси-идеялық тәрбие беруге тікелей қатысы бар тарих, конституция, әдебиет сабақтарына мектепте көбірек көңіл бөлінді, сабақта болсын, сабақтан тыс тәрбие жұұмысында болсын, балаларды советтік патриотизм рухында тәрбиелеуге баса назар аударылды. Физика, химия, жаратылыс сабақтарын оқытудың программасына белгілі өзгеріс енгізілді, бұл сабақтардың өмірге байланысы күшейтілді. 1941 жылдан бастап ауыл шаруашылығының негіздері оқытыла бастады.

1943 жылдан бастап «Оқушылар ережесі» енгізілді. Мұнда оқушылардың мектеп, мұғалімдер, ата-ана және жолдастары алдындағы міндеттері, олардың мектептегі және мектептен тыс мінез-құлқы белгіленді. Мектептің оқу-тәрбие жұмысының жақсаруында «Оқушылар ережесін» енгізудің мәні өте зор болды.

Мектеп жұмысында белгілі кемшіліктер де орын алды. Оқытуда формализмге жол берілген жағдайлар да болды. Әсіресе орыс тілін оқытуда елеулі кемшіліктер кездесті, оқыту өмірден алшақ, мектеп бітірген жастардың практикалық даярлығы шамалы болды. Оқытуда социалистік жарыстың орын алуы балаларға көтерме баға қоюға әкеп соқты. Сондықтан оқу жұмысында социалистік жарысқа тыйым салынды. 1944 жылдың январында балалардың сабақ үлгіріміне бес балдық баға қою жүйесі енгізілді. Бұл жаңалық мұғалімдерден баға қоюға жауапты қарауды талап етті. 1943 жылы енгізілген ер балалар мен қыз балаларды бөлек мектептерде оқыту 1954 жылы қате шешім ретінде өзгертілді.

1944 жылы СССР Халық Комиссарлары Советі «Мектептегі оқу жұмысының сапасын жақсарту шаралары туралы» қаулы алды. Бұл қаулы бойынша бастауыш және жеті жылдық мектепті бітірушілер мектеп бітіру емтихандарын, ал мектепті бітірушілер кәмелеттік аттестат алу емтихандарын тапсыруға міндеттелді. Орта мектепті үздік. бітірушілер алтын және күміс медальдармен наградталатын болды. Бұл қаулы мүғалімдер мен оқушылардың жауапкершілігін күшейтті.

Совет мектебі және педагогикалык; ғылымдарды дамыту мақсатымен 1943 жылы РСФСР Педагогикалық ғылымдар академиясы құрылды. Бұл академияға жалпы және арнаулы педагогика, педагогика тарихы, психология, мектеп гигиенасы және пәндерді оқыту методикасын зерттеу мәселелерімен шұғылдану міндеті жүктелді.

Көптеген мұғалімдердің Совет Армиясы қатарына алынуы олардың орнына қысқа мерзімде даярланған мұғалімдерді қызметке алуға мәжбүр етті. Сондықтан мұғалімдердің білімін жетілдіру мәселесі ерекше көңіл бөлуді керек етті. Бұл салада мұғалімдердің білімін жетілдіру институттары елеулі міндет атқарды.

Ұлы Отан соғысынан кейінгі жылдардағы мектеп пен педагогика

(1946—1956 жылдар)

Ұлы Отан соғысынан кейінгі 1946—1950 жылдарда СССР Халық шаруашылығын қалпына келтіру және дамыту туралы бесжылдық жопарда соғыс кезінде қираған мектеп үйлерін қалпына келтірумен қатар, оны көптеп салу арқылы мектептің санын әлдеқайда көбейту жоспарланды. Жеті жылдық жаппай міндетті оқуды толық жүзеге асырумен қатар, орта мектептің жоғары кластарында оқитын балалардың санын көбейту белгіленді. Мектеп үйлерін қалпына келтіруде, жаңа мектеп үйлерін салуда мектепті шефке алушы өндіріс орындары мен колхоз, совхоздардың ролі өте зор болды.