Преципитация реакциясы

Преципитация реакциясы электролит қатысуында спецификалық
антиденелермен (преципитиндермен) ұсақ бытыраулы (мелкодисперсные)
антигендердің (преципитогендердің) тұндыру. Ертілмейтін антиген + анти-дене тұнба жөнінде комплекстің тұндырылуы тек қана ингредиенттердің баламалы ара қатысында байқалады. Преципитиноген мөлдір коллоидты ертінді болу керек. Преципитация реакциясы антиденелер ұстайтын белгілі преципитациялайтын сары су бойынша антигендерді анықтау үшін қолданылады; сары суды жануарларды белгілі антигенмен иммунизация жасап алады.

а) Кольцепреципитация реакциясын қою үшін пробиркаларға (диаметрі 0.5 см) 0,1 мл диагностикалық сары суын әр түрлі антигендерге қарсы құяды, сосын оның үстіне Пастер пипеткасымен пробирканың қабырғасымен зерттейтін құралды қабаттайды. Реакцияны 1-2 минуттан кейін есептейді. Реакцияның қорытындысы оң болса - сары судың және зерттейтін құралдың арасында ақ сақина сияқты преципитат пайда болады. Бақылау (контроль) пробиркада болмау керек.

б) Гельдегі преципитация реакциясы: антиген және антидене гельде байланысып, преципитат пайдалынады. Преципитат гельде ақ түсті сызық болып келеді.

Қою техникасыны бойынша преципитация реакциясының екі түрін ажыратады:

1. Қарапайым диффузия әдісі: иммундық сары су қосылған бір қабатты агарды гель дайындайды жәнеосы қабатта істелінген шұңқырға антиген еңгізіледі.

2. Оухтерлони бойынша екі қабатты диффузия әдісі: антигендер және антиденелер агарды гельдің әр түрлі шұңқырларына еңгізеді, олар диффундирлеп кездеседі, преципитат сызықтары пайда болады. Осы реакцияны қою үшін шыныларды мөлдір агарымен қүйып еңгізеді, бұл агарда сосын аралары бірдей шұңқырлар жасайды.

3.

Иммунофлюоресцентті әдіс

Бұл әдіс арқылы тез арада (1-2 сағат) микробтардың әр түрлі антигендерін анықтауға болады (бактериялар, риккетсиялар, вирустар және т.б.) немесе антиденелердің тіңдерде немесе мүшелерде орналасуын табуға болады. Бұл әдісті жүргізу үшін антиденелерді немесе антигендерді флюорохромды бояулармен белгілейді. Реакция болғаннан соң препараттарды люминесценттік микроскоппен зерттейді. Антигендер боялған антиденелермен байланысып препараттың қараңгы фонында жарқырап тұрады.

Микробиологиялық зерттеулерді жүргізу үшін тура және тура емес иммунофлюоресценция әдістері қолданылады.

Практикалық микробиологияда және вирусологияда иммунофлюоресценттік әдісі көбінесе жұқпалы ауруларды анықтау үшін экспресс -әдіс ретінде қолданылады. ЖРВИ-да ИФР қою схемасын талқылау (грипп, парагрипп, аденовирустық инфекцияларды дифференциясын жасау).

Тақырыбы: Лизис, бактериолиз, комплемент байланыстыру реакциялары. Нейтралдау реакциясы. Радиоиммундық, иммуноферменттік анализдер. Бактериялардың иммобилизация реакциясы. Полимеразды тізбекті реакция.

Сабақтың оқулық мақсаты:

Студент білу керек:

1. Әр түрлі тобындагы иммуноглобулиндерді, антидененің пайда болуы, иммунитеттегі антиденелердің маңызы.

2. Комплемент, иммунологиялық реакцияларьшда оның қатысуы және активтену жолдары.

Студент атқара білу керек:

1. Лизис реакциясын қою

2. Комплемент байланыстыру реакциясын қою

3. Нейтрализация реакциясын (флокуляция) қою

4. Радиоиммунды, иммуноферментті реакцияларын қою және есептеу

5. Қозгалғыш бактериялардың иммобилизация реакциясын қою

Такырып бойынша өз бетімен дайындалуға арналған сұрақтар:

1. Әр турлі топтағы иммуноглобулиндері, олардың мінездемесі. IgM, IgG, IgA, IgD, IgE, S-IgA иммуноглобулиндердің молекулалық құрылысы. Активтік орталарының спецификалығы.

2. Иммунитетте антиденелердің маңызы.

3. Антиденелердің пайда болуы. Иммуногенездің фазалары. Бірінші және екінші иммундық жауаптағы антиденелердің көбеюінің ағымы.

4. Бактериялық инфекцияларда организмнің қорғанышындағы секреторлық S-IgA маңызы.

5. Иммундық лизистік реакциясы, механизмі, қажетті ингредиенттер.

6. Комплемент, оның компоненттері. Иммунологиялық реакцияларда қатысуы. Классикалық және альтернативтік жолдарымен комплементтің активтенуі.

7. Комплементті байланыстыру реакциясы (КБР). Реакцияға қатысатын жүйелер, ингредиенттері, КБР механизмі. КБР практикада қолдануы.

8. Иммуноферменттік өдіс, принципі, қолдануы.

9. Радиоиммундык өдіс, принципі, қолдануы.

Ақпараттық-дидактикалық блок

Иммунды лизис реакцясы (бактериолиз, гемолиз).

Бұл реакцияның негізінде арнайы антиденелердің (бактериолизин, гемолизиндер) корпускулярлы антигендермен (бактериялар, эритроциттер) иммунды жинақ (комплекс) түзу қасиеті жатыр. Эритроциттердің (гемолиз) немесе бактериялардың (бактериолиз) лизисімен (еруімен) және классикалық типте комплементтің белсендірілуімен қатар жүреді. Комплемент ретінде теңіз шошқасының жаңа сарысуы немесе қүрғақ "••" лиофилизация әдісімен дайындалған препарат қолданылады. Бактериолиз реакциясын қою үшін, бактериолизині бар зерттелетін сарысуға комплемент және белгілі микроорганизмдердің төуліктік дақылын қосады. Тығыз қоректік ортаға себу 2 сағат инкубациядан кейін жүргізіледі. Бактериялардың лизисі комплемент пен лизиндердің қатысуымен болады. Бұл кезде бақылау егісіне қарағанда өскен колониялардың санының тез азаюы байқалады. Бақылау егісі (төуліктік дақыл+комллемент; төуліктік дақыл+зерттелетін сарысу).

Студенттің өзіндік жұмысы

1. Лизис реакциясы пробиркада (in vitro)

2. Гемолиз реакциясына катысады: 1. Антиген - шайылган қой эритроциттері (нативті немесе консервлеген) - 0.3 мл қой эритроциттері + 9.7 мл натрий хлоридінің изотонияльгқ ертіндісі.

3. Антидене - гемолитикалық сарысу (гемолизин) қой эритроциттеріне қарсы, ертіндісі үш есе томен. Мысалы, сарысу титрі 1:1200 болганда сарысуды 400 есе ерітеді (0.1 мл сарысуға + 39.9 мл натрий хлоридішң изотонияльгқ ертіндісі).

4. Комплементті ерітеді 1:10 (0.2 мл комплемент* 1.8 мл натрий хлоридініц изотониялық ертіндісі).

Сабақтың сонында КБР төжірибесінің есепке алу, әр пробирканың алган

қорытындыларын талқылау — неге эритроциттердің лизисі болды? Неге болмады?

Иммуноэлектрофорез әдісі

Иммуноэлектрофорез әдісі өте сезімтал және спецификалылыгы жоғары, бұл өдіспен төмен концентрацияда және көп компоненттік жүйелерде антиген заттарды белгілеуге болады.

Иммуноэлектрофорез екі әдістің қосылуында негізделген — электрофорез және гельдегі преципитация. Әдістің қойылуы 2 сатыдан түрады.

Зерттеуге арналған затты (антигенді) олардың электрофоретикалық жылдамдық белсендігі бойынша электрофорез көмегімен гельде оның компоненттеріне бөледі. Бұл үшін ерітілген гельді шынылы пластинаға құяды, ол қатып қалған соң оның ортасында шұңқыр жасайды. Зерттеуге арналган затты шұнқырға енгізіп, пластинканы электрофорез аппаратына қояды. Зерттеу заттың компоненттері әр түрлі зоналарда тасымалдайды, оларды белгілі бояулармен анықтайды.

Электрофорезден кейін гельге иммундық сарысуын құйып преципитация реакциясын жүргізеді. Бұл үшін компоненттердің миграция жолдары бойынша гельде шұңқыр жасап, иммундық сарысуын шұңқырларға енгізеді. Антиденелер және электрофорезбен бөлінген антигендік компоненттері бір біріне қарсы гельде диффузияланады, кездеседі және ертінділі емес преципитат пайдалынады. Преципитаттар әр түрлі сызықтар болып, әр жерде орналасады. Осымен бірге әрі антиген гомологиялық антиденемен жеке байланысады да жеке сызық тудырады.

Сонымен, электрофорез өдісі зерттеу материалдың антигендік компоненттерінің санын белгілейді, электрофоретикалык козғалғышы бойынша идентификацияланады және спецификалы сарысумен преципитация сызықтарының мінездемесі бойьшша.