2015-07-14
1264
1. Тема: Планирование и проведение медико- биологического исследования.
2. Цель лекции: Ознакомить студентов с основными статистическими пакетами прикладных программ: SAS, SPSS, STATISTICA
3. Тезис лекции: Одним из обязательных этапов любого научного исследования является статистических анализ данных. Все программы статистической обработки данных можно разделить на профессиональные, полупрофессиональные (популярные) и специализированные. Статистические программы относятся к наукоемкому программному обеспечению, цена их часто недоступна индивидуальному пользователю. Профессиональные пакеты имеют большое количество методов анализа, популярные пакеты – количество функций, достаточное для универсального применения. Специализированные же пакеты ориентированы на какую-либо узкую область анализа данных. Создатели программных статистических пакетов заявляют, что их продукт превосходит аналоги. Отсутствие у большинства исследователей времени для освоения нескольких программ, делает непростым её выбор. В данной статье приведена базовая информация о присутствующих на рынке основных полупрофессиональных программных пакетах пригодных для статистической обработки биомедицинских данных. SPSS (Statistical Package for Social Sciеnce). Самый часто используемый пакет статистической обработки данных с более чем 30-и летней историей http:// www.spss.com. Отличается гибкостью, мощностью применим для всех видов статистических расчетов применяемых в биомедицине STATISTICA. Производительем программы является фирма StatSjft Inc. http:// www. StatSjft.com. которая выпускает статистического приложения, начиная с1985 года. STATISTICA включает большое количество методов статистического анализа (более 250 встроенных функций) объёденных следующими специализированными статистическими модулями: основные статистики и таблицы, дисперсионный анализ, множественная регрессия, анализ временных рядов и прогнозирование, анализ деятельности жизни, корреляция и др. Несложный в освоении этот статистический пакет может быть рекомендован для биомедицинских исследований любой сложности. SAS. Для пользователей, имеющих дело со сверх большими объёмами данных или узкоспециальными методами анализа, пока нет альтернативы использованию профессиональных западных пакетов. Среди пакетов такого рода наибольшими возможностями обладает пакет SAS.
|
|
|
4.Иллюстративный материал:слайды
5.Литература:
основная:
1. Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М.: Изд. РУДН, 2002.
2.Савилов Е.Д. Мамонтова Л.М. и др. Применение статистических методов в эпидемиологическом анализе.-М. «МЕДпресс-информ», 2004.
1. Медик В.А.,Токмачев М.С.,Фишман Б.Б.Статистика в медицине и
|
|
|
2. биологии. М.: Медицина, 2000.
3. Рокицкий П.Ф. Биологическая статистика.- Высшая школа, 1973.
4.. Гланц С. Медико-биологическая статистика – М.:Практика,1999.
дополнительная:
1. Морозов Ю.В. Основы высшей математики и статистики. М.:
2. Медицина.1998г.
3. Лядов В.Р. Основы теории вероятностей и математической статистики:
4. для студентов мед. ВУЗов. –СПб.: Фонд «Инициатива»,1998.
5. Боровиков В.П., Боровиков И.П. Statistica. Статистический анализ и
6. обработка данных в среде Windows. –М.: Инф.издат.дом «Филин»,1997.
7. Адибаев Б.М. Элементы математической статистики и основы теории вероятностей. / учебное пособие. – КазНМУ – Алматы, 2004.
8. Урбах В.Ю. Статистический анализ в биологических и медицинских
9. исследованиях. М., 1975г
10. StatSoft, Inc.(2001). Электронный учебник по статистике. Москва,
11. StatSoft, WEB: //www.statsoft.ru./home/textbook/default.htm.
ДӘРІСТІК КЕШЕН
1. Тақырып: Дисперсиялық талдау негіздері.
2. Мақсаты: Орташа арасында айқын ауқымдылықты зерттеу.
3. Дәріс тезистері: Дисперсиялық талдаудың негізгі логикасы орташалар арасындағы айқын ауқымдылықты анықтау. Бұл тексеру квадраттардың сомасын бөлшектерге бөлу арқылы анықталады, бір бөлшек кездейсоқ қатемен байланысты, ал екіншісі орташалар арасындағы айырмашылыққа байланысты. Соңғы дисперсияның бөлшегі орташа шамалар арасындағы айырмашылықты талдауға қолданылады. Егер айырмашылығы айқын болса, нөлдік жорамал жоққа шығарылады, сол себептен альтернативтік жорамал қабылданады.
Дисперсиялық талдауда айқын ауқымдылығын зерттеу, дисперсия компоненттерін салыстыруға негізделген. Дисперсия екі компененттен құралады: топ арасындағы (MSэф) төмендегі (MSош). (Бұл терминдер бірінші рет 1885 жылы Edqtworfh еңбегінде қолданылған). Егер нөлдік жорамал дұрыс болса, онда екі таңдаманың арасында айтарлықтай айырмашылық болады. Сол себептен топ ішіндегі дисперсияны Ғ – критерийімен салыстыруға болады.
Зерттейтін факторға қарай бір факторлық және көп факторлық болады. Бір факторлық дисперсия - А фактордың, < деген деңгейі бар, қалыпты таралу Х шамасына әсерін зерттейді. Бір факторлық дисперсиялық талдау негізіне екі топтық орташалардың (Х) тығыз байланысты, және екі дисперсия түрлері арасындағы қарым-қатынас жатады.
Екі дисперсия түрлері – вокторлық қалдық. Факторлық дисперсия А фактордың Х шамасына әсерін сипаттайды. Қалдық дисперсия- кездейсоқ себептердің әсерін зерттейді.
Екі факторлы дисперсиялық талдау екі фактордың бір уақытта, қалыпты таралу кездейсоқ Х шамасына әсерін зерттейді.
1. Көрнекті құралдар: Дәрістің мультимедиялық түрі.
2. Әдебиеттер: Негізгілері:
1. Бектаев Қ. Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика.
Алматы: «Рауан»,1991.
Қосымшалары:
1. Ахметқазиев А.А., Кельтенова Р.Т. Математикалық статистика, Алматы
«Экономика», 2002.
6. Бақылау сұрақтары:
1. Дисперсиялық талдаудың мақсаты
2. Бір факторлық дисперсиялық талдаудың мәні
3. Қалдық дисперсия
4. Факторлық дисперсия
5. Бір факторлық дисперсиялық талдау неге негізделген?
6. Екі факторлық дисперсиялық талдаудың мәні
ДӘРІСТІК КЕШЕН
1. Тақырып: Эпидемиологиялық зерттеулердегі статистикалық әдістер.
2. Мақсаты: Эпидемиологиялық анализдің негізгі әдістері және критерилерін зерттеу. Эпидемиологиялық көрсеткіштерді анықтау.
3. Дәріс тезистері: Қоғамдық денсаулық көрсеткіштері комплексті факторлар әсерінен өзгерісте болады. Ол кеңістікте де, уақыт көрсеткіштері деәртүрлі жаста, жыныста, әлеуметтік топтар арасында аймақтық ерекшеліктерге және тарау заңдылықтары әртүрлі. Яғни, бұл - әртүрлі эпидемиологиялы. Ерте Грецияда «epide mia» сөзі инфекциялы аурулардың жаппай таралуы. «epi»- «жоғары», «demi»- «demos» сөзінен «халық» яғни эпидемиология – халық арасында белгілі бір құбылыстың жаппай таралуы жайлы ғылым. Эпидемиологиял ғылымын аурулардың пайда болу себептерінжәне заңдылықтарын, потологиялық процесстердің таралуы, ауруларды анықтайтын әдіс ретінде түсіну қажет. Сонымен эпидемиология денсаулыққа әртүрлі аурулардың әсерін (инфекциялы және бейинфекциялы) және адамның физиологиялық жағдайын зерттейді. Эпидемиологиялық әдістердің негізін - эпидемиологиялық анализ алады. Эпидемиологиялық анализ – (себебін анықтау) белгілі бір териториядааурудың таралу себебін, оларды оптимизациялауда практикалық рекомендацияларды жасаудың жалпы жолдары. Эпидемиологиялық әдістерді қолдану (эпидемиологияның тармақтары – клиникалық эпидемиологиясы; экалогиялық эпидемиология; бейинфекциялық аурулардың эпидемиологиясы, фармаэпидемиологияның салаларында) пайдалылығын көрсетеді.
|
|
|
Осы кейбір түсініктерге тоқтала кетсек:
Клиникалық эпидемиология – дәлелді медицинаның негізі болып табылады. Дәлелді медицина жеке пациенттің аурудың өту ағымына болжал жасау клиникалық әдістермен бақылау арқылы анықталады. Клиникалық эпидемиологияның мақсаты – ерте жіберген қателіктер негізінен, клиникасыз әдістерді қолдану және жасауға объективті қортынды жасау.
Фармаэпидемиология – дәрі-дәрмектердің қолданылуы. Олардың жағымсыз әсері және эпидемиологиялық білімді, әдістерді қолдану арқылы дәрінің әсерін оқытады. Фармаэпидемиологияның мақсаты- клиникалық практикада дәрілердің қолданылуының тиімділігін мақұлдау не шешу.
|
|
|
Бейинфекционды аурулардың эпидемиологиясы – бейинфекционды аурулардың пайда болу жиілігін және себебін зерттеп, олардың пайда болуын төмендету мақсатында сақтандырып бақылайды. Инфекционды аурулардың эпидемиологиясы – эпидемиологиялық процестердің заңдылықтарын, пайда болу себептерін және таралуын бұл аурулармен күрес жүргізу, алдын алу және оқшаулау үшін зерттейді. Қоғам денсаулығы жайлы айтқанда, эпидемиологияны қоғам денсаулығы көрсеткіші ретінде алған дұрыс. Жоғарыда келтірілгендерді қорта келе «қоғам денсаулығы эпидемиологиясы» не (әлеуметтік эпидемиологиясы)- «жалпы денсаулық және денсаулық
сақтау»дисциплинасының бөлшегі ретінде қарап, уақытын, кеңістікте, қоршаған орта факторы, өмір сүру шартыжәне оның әртүрлі тұрғылықты топтарға әсерін зерттейді.
Жалпы денсаулық эпидемиологиясының мақсаты – (әлеуметтік эпидемиология) - жалпы қоғамның денсаулығын жақсарту мақсатында әртүрлі сася, экономикалық медико-әлеуметтңк және ұйымдастыру мақсатында ғы шараларды жасау.
1. Көрнекті құралдар; өрнектер, слайдтар.
1. Әдебиеттер: Негізгілері:
1. Бектаев Қ. Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика.
Алматы: «Рауан»,1991.
Қосымшалары:
1. Ахметқазиев А.А., Кельтенова Р.Т. Математикалық статистика, Алматы
«Экономика», 2002.
6. Бақылау сұрақтары:
1. Эпидемиология түсінігі
2. Эпидемиологиялық талдау түсінігі
3. Эпидемиологиялық талдау әдістері
ДӘРІСТІК КЕШЕН
1. Тақырып: Медико-биологиялық зерттеулерді жоспарлау және жүргізу.
2. Мақсаты: Негізгі статистика – қолданбалы бағдарламалар пакеттерімен: SAS, SPSS, STATISICA студенттерді таныстыру.
3. Дәріс тезистері: Дерттердің туу заңдылығын және оның даму механизімінің дамуын анықтау. Емдеу мен сақтандырудың жаңа әдістерін даярлау және тексеру. Медицина – биологиялық эксперименттің негізгі функциялары. Жаңа ғылыми мәліметтерді алу жолы болып табылады. Бір-біріне ұқсас мәліметтер тобынан жалпы ұқсастығын көрсететін әдіс болады. Жорамалдарды және теорияларды олардың шындық критерийімен тексеру жолы болып табылады. Тәжірибелік клиникада дерттерді емдеу және анықтау жаңа әдістерін қолданылуына салыстырмалы кепілдік береді.
Медицина- биологиялық эксперименттің кезеңдері:
І кезең – жұмыс жорамалдарын құрастыру
ІІ кезең зерттеудің мақсатын және жоспарын анықтау
ІІІ кезең – нақты әдісті таңдау
ІҮ кезең - тікелей экспериментті өткізу
Ү кезең – экспериментті тіркеу және мәліметтерді талдау
ҮІ кезең – талдау және қортынды
Параметриялық әдістер- эксперименттің сандық жағын сипаттау. Параметриядан тыс- эксперименттің сапалық жағын сипаттайтын әдіс. Медицина-биологиялық зерттеуде қолданылатын статистикалық пакеттер.
Соңғы кезде мәліметтерді өңдеуде өте кең түрде “Statistica for windows” статистикалық пакеттер.
“Statistica” пакетінің ерекшеліктері:
1. функциональдық алгаритімініңкөптігі
2. Алдын-ала дайындалған міндеттер (230>)
3. Ғылыми зерттеуге мәліметтерді талдауды өткізу
4. қолжетерлігі
“Statistica” пакетінің кемшіліктері:
5. Эксперименттің жоспарлау әдісінің жоқтығы
6. Сапалық бақылау әдістерінің графикалық бейнелеуінің жоктығы.
4. Көрнекті құралдар: кестелер, слайдтар
5. Әдебиеттер: Негізгілері:
1. Бектаев Қ. Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика.
Алматы: «Рауан»,1991.
Қосымшалары:
1. Ахметқазиев А.А., Кельтенова Р.Т. Математикалық статистика, Алматы
«Экономика», 2002.
