Клакоцкі

Казімір Крыштоф (каля 1625—24.10.1684)

Дзяржаўны дзеяч Вялікага княства Лі-тоўскага, заснавальнік друкарні, збіральнік кніг. Нарадзіўся ў в. Старынкі на Міншчы-не. У 1645—47 навучаўся ў акадэміі ў Ар-леане, дзе з 1645 быў бібліятэкарам нямец-кай бібліятэкі. 3 1657 выконваў функцыі аканома ва ўладаннях Радзівіла на Белару-сі. У 1663 па пратэкцыі Б. Радзівіла заняў пасаду губернатара Капыльскага i Слуцкага княства. Па яго ініцыятыве ў 1665 у Слуц-ку была заснавана друкарня для патрэб мясцовых кальвіністаў. Для гэтай друкарні ў 1665—66 ён набыў у Варшаве неабходнае абсталяванне, i з 1672 тут пачалося выдан-не кніг. Найбольш інтэнсіўная друкарская дзейнасць прыпадае на 1673—78, калі пас-ля смерці Б.Радзівіла (1669) К. як апякун непаўналетняй дачкі Радзівіла Людвікі Ка-раліны набыў значную самастойнасць. Вя-домы 29 выданняў Слуцкай друкарні, час-тка з якіх мела на тытульных лістах надпіс «Gypis Stucensibus» або «Daikarnia Slucka» («Слуцкая друкарня»). К. многае зрабіў для паияпшэння якасці сваіх выданняў. Тут выдаваліся кнігі як рэлігійнага, так i свец-кага зместу, але пераважалі кнігі кальвініс-цкага характару. Сярод выданняў К. «Слаў-ная перамога» З.Марштына (1674), «Турэц-кая манархія» Р.Рыкота (1678), панегірык «Жалобныя слёзы над незваротнай стра-тай...» (1681), календары, буквары i інш. выданні. У 1682 К. пакінуў адміністрацый-ную службу ў Радзівілаў, але арганізаваная ім друкарская справа нейкі час працягвала-ся. У 1685 у памяць аб нябожчыку К. над-рукаваў жалобныя панегірыкі І.Касцюшке-віча і М.Кухарэвіча. У хуткім часе друкарня была перавезена ў Крулявец, а у 1711 пе-райшла ва ўладанне І.Д.Цэнкера.

К. на працягу многіх гадоў з захаплен-нем збіраў уласную бібліятэку. Набываць кнігі яму дапамагалі сябры. Кнігі паступалі з Гданьска, Круляўца і Франкфурта-на-Одэры. К. скупіў кнігазборы некаторых па-мерлых арыян. У яго бібліятэцы былі рэлі-гійныя, юрыдычныя, гістарычныя, навуко-выя (на польскай, нямецкай, французскай i лацінскай мовах) кнігі, апісанні падарож-жаў. Пасля смерці К. яго сын ахвяраваў ру-капісы з гэтага збору бібліятэцы езуіцкага капегіума ў Слуцку, адкуль пазней яны перавезены ў Вільню, а потым трапілі ў Га-лоўны архіў старажытных актаў у Варшаве.

КЛІМАШЭЎСКІ

Іпаліт (19.1.1802—18.9.1874)

Пісьменнік, педагог, бібліятэкар. Нара-дзіўся ў мяст. Капаткевічы на Мазыршчы-не. У 1820—22 i 1826—27 вывучаў філасо-фію ў Віленскім універсітэце. У 1830 ён выдаў «Noworocznik Litewski na 1831» («Лі-тоўскі каляндар на новы 1831»). Прымаў удзел у паўстанні 1830—31. Пасля заду-шэння паўстання ў 1832 эміфыраваў у Францыю. У 1841 разам з А.Астроўскім, В.Звіркоўскім i Ф.К.Гадэбскім заснаваў у Версалі таварыства Віленскай бібліятэкі i на грамадскіх пачатках стаў яе першым бібліятэкарам. Бібліятэка прызначалася для эмігрантаў з Польшчы, Беларусі i Літвы. Меркавалася, што яна стане асновай нова-га кнігазбору Віленскага універсітэта за-мест закрытага царскімі ўладамі. Атрымала назву Версальска-Віленскай, або Польскай, бібліятэкі ў Версалі. Пачаткам кнігазбору сталі кнігі, падараваныя Астроўскім, Ф.Зельтнерам i інш., збор рукапісаў самога К. i інш. пісьмовых крыніц, якія тычыліся паўстання i жыцця эмігрантаў. На працягу 1841—43 К. надрукаваў некалькі інфарма-цыйных паведамленняў пра бібліятэку. Да 1847 у гэтай бібліятэцы было 4 тыс. тамоў, 2 апрацаваныя каталогі. 3 1.10.1847 К. па-чау працаваць дырэктарам эмігранцкай школы ў прыгарадзе Парыжа Батыньёлі і адначасова стаў апекуном школьнай біблія-тэкі, якая налічвала 2 тыс. тамоў і папоўні-лася за кошт падараванняў, у тым ліку з кнізабору ЮЛ.Крашэўскага. Намаганнямі К. ў 1849 школьная бібліятэка аб'яднана з Версальска-Віленскай і рэгулярна папаўня-лася з пазнанскіх кнігарняў; ахвяравалі ёй свае кнігі І.Ляпевель i інш. У 1865 яна на-лічвала 21 383 тамы, 5 тыс. малюнкаў i гра­вюр, 2 тыс. геаграфічных карт i больш за 500 рукапісаў. У 1874 з-за адсутнасці па-мяшкання бібліятэку вырашылі перавезці ў Польшчу ў г. Курнік да кнігазбораў Дзя-лынскіх. Пасля смерці К. гэты намер ажыццявіў яго пераемнік А.А.Рупрэхт, які ў хуткім часе i сам памёр. У 1880 бібліятэка перайшла да ўласнікаў Курніка Замойскіх, якія ў 1925 стварылі так званы Курніцкі фонд i перадалі яго дзяржаве. У 1953 гэта бібліятэка ўключана ў склад бібліятэк Польскай акадэміі навук, рукапісы з ба-

тыньёльскіх збораў захоўваюцца ў Нацыя-нальнай бібліятэцы ў Варшаве.

Шт.: Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa; Łódź, 1972. S. 415—416.