Тексеруші есеп

Бастапқы құбыр диаметр мәні ең жақын үлкен стандартты ішкі диаметр d ¹ дейін дөңгелектенеді (қосымша 13).

Жергілікті қарсыласу, жергілікті қарсыласудың эквивалент ұзындығы l _э, компенсатор саны мен өлшемі, П-бейнелі компенсатор ұшуының суммалық ұзындығы l_к сулық жүйелермен аналогиялық есептеледі.(бөлім 5).

Есептік магистральдің бу құбырларында секциялаушы задвижкалар орнатылмайтынын ескерген жөн. Задвижкалар бұталанулар мен бу құбырының абоненттерге кіруінде орнатылады. Қосарланған бу құбыры мен ыстық су құбырын төсегенде қозғалмайтын тіректер ара қашықтығы бірдей немесе кішігірім аралықтарда қосалқы компенсаторларды кішірек аралықты құбырларға орнатуға болатындай болу керек.

Нақтыланған меншікті сызықтық қысым жоғалтулары Д''Арси формуласы бойынша анықталады:

, Па/м, (6.4)

мұнда - гидравликалық үйкелу коэффициенті.

Гидравликалық үйкелу коэффициентін Рейнольдс санының кез-келген мәнінде анықтау:

, (6.5)

мұнда К_э– бу құбырының абсолют эквивалентті бұдырлығы (қосымша 11), м.

Rе – Рейнольдс саны.

Рейнольдс саны анықталады:

Rе = , (6.6)

Rе =

мұнда - жылытылған будың кинематикалық тұтқырлығы (қосымша 19), м²/с.

Қарастырылатын құбыр учаскесіндегі қысым төмендеуі:

, Па, (6.7)

мұнда l –генплан бойынша бу құбыр учаскесінің ұзындығы, м.

Бу құбырындағы бу жылдамдығы:

Wп = , м/с (6.8)

Wп =

Алынған жылдамдық шамасы кесте 6 көрсетілген шамадан аспауы керек. Бөлек абоненттерге бұталану кезінде бу жылдамдығын арттыру мүмкін етіледі, бірақ 30 % артық емес.

Кесте 6

Бу құбырындағы будың шекті жылдамдықтары, м/с

Бу құбырының шартты диаметрі	Жылытылған бу	Қаныққан бу
0,2 м – ге дейін
0,2 м – ден үлкен

Бу құбырының қоршаған ортаға жылу жоғалтуы:

Q_п = q_е×(t_ср + t_о)×(l + l _к), кДж/с (6.9)

мұнда q_е – меншікті жылу жоғалту, 1м изоляцияланған бу құбырында бу температурасы мен қоршаған орта температурасының 1 градус айырымында (қосымша 21), кДж/(с.м);

t_ср – қарастырылған учаскедегі будың орташа температурасы,⁰С;

t_о – қоршаған орта температурасы (формуле 32 түсіндірмені қара), ⁰С.

Аса қыздырылған будың учаскесіндегі сыртқы ортаға жылу жоғалту әсерінен температураның төмендеуі:

, ⁰С, (6.10)

мұнда -учаскедегі тұрақты қысым мен орташа температурадағы аса қызған будың жылу сыйымдылығы (қосымша 20), кДж/(кг.град).

Есептеу нәтижежлері бойынша станциядағы бу параметрлерін (қысым температура және тығыздық ) анықтайды, мәнін табады. Егер будың орташа тығыздық мәні алдында қабылданған мәнінен 5 % астам өзгеше болса, және R_л мәндерін нақтылайды да есептеуді қайталайды. Егер айырма үлкен болмаса, есептеу аяқталған деп саналады.

Есептеу нәтижелері кесте 7 - ге толтырылады.

Кесте 7

Бу құбыры есебі мәнінің кестесі

Жүйе учас-кесі	Бу шығы-ны D,кг/с	Учаске ұзындығы l, м	Абоненттегі бу температурасы t , ⁰C	Абоненттегі бу тығыздығы ,кг/м³	Жергілікті жоғалтулардың бастапқы мөлшері	Будың бастапқы меншікті сызықтық жоғалтулары R_л, Па/м	Бу құбыры-ның бастап-қы диаметрі d_в,м	Стандарт диаметр d¹_в,м

0-1				3,27	0,16	91,7	0,141	0,15

Кесте 7 жалғасы

Абоненттегі бу қысымы	Компенсатор саны п_к	Барлық компенсаторлар ұшу ұзындығы l_к,м	Будың бастапқы орташа тығыздығы	Жергілікті қарсыласу коэф-ң суммасы	Барлық жергілікті жоғалту эквивалент жоғалтулары L_{э, м}	Меншікті сызықтық жоғалтулар R¹_л,Па/м	Рей-нольдс саны Re

0,1		128,4	2,75	1,36	9,35	302,4*10⁶	1,22×10^-6

Кесте 7 жалғасы

Гидравликалық қарсыласу коэф-рі	Бу жылдамдығы W_п,м/с	Бу құбырларының жылу жоғалтулары Q_п, кДж/с	Бу температурасының төмендеуі ⁰С	Станция-дағы бу қысымы Р_пн, Мпа	Станция-дағы бу температурасы t_пн,⁰C	Станция-дағы бу тығыздығы кг/м³	Учаскедегі будың орташа тығыздығы ,кг/м³

86,4				0,7		958,2	2,75

7 ҚҰБЫРЛАРДЫҢ ЖЫЛУЛЫҚ ЕСЕБІ

Жылулық есептің басты міндеті құбырдың жылу жоғалтуларын анықтап, жылулық изоляцияның қалыңдығын таңдау болып табылады.

7.1 Жылулық изоляция қалыңдығын таңдау

Есеп беруші және кері жол үшін бөлек орындалады. Алдыңғы қабылданған жылу жоғалтулар нормасынан құбыр изоляциясының қалыңдығы анықталады. Құбырдың 1 метрінің жылу жоғалту q_енормасы құбырдың сыртқы диаметрі мен жылутасығыштың құбырды төсеудің әр типіндегі орта жылдық температурасы бойынша, 22,23,24 қосымшаларда келтірілген, анықталады.

Жылу жоғалту нормасын таңдағаннан кейін құбырдың жылулық қарсыласуларының бастапқы мәні анықталады:

, (7.1)

мұнда - жылутасығыш температурасы (беруші және кері құбырда). °С;

- қоршаған орта температурасы (формуле 32 түсіндірме қара),⁰С.

Кейін шартты параметр есептеледі:

, (7.2)

мұнда - қорғаныс қабатының термиялық қарсыласуы мен изоляция бетінен қоршаған ортаға жылу беру қарсыласуы суммасы (қосымша 25, 26), с.м ×град/кДж;

- изоляцияның негізгі қабатының жылуөткізгіштік коэффициенті, кДж/(с.м×град).

Изоляцияның негізгі қабатының жылуөткізгіштік коэффициенті қосымша 27 бойынша изоляциялық қабаттың орташа температурасынан t_ср тәуелділікте анықталады. Изоляциялық қабаттың орташа температурасының мәні t_срқосымша 28 бойынша жылутасығыш пен қоршаған орта температурасынан t_о тәуелділікте анықталады.

Сурет 5 келтірілген графикті қолданып шартты параметр к_з бойынша, жылутрассасының құбырларының жылуизоляциясының негізгі қабатының қалыңдығы алынады. Осылай жылуизоляцияның негізгі өлшемдерін анықтаған соң жылу жоғалтулардың нақты мәндерін анықтауға көшеді.

7.2 Құбырлардың жылу жоғалтулары

Құбырдың суммалық жылу жоғалтулары:

, (7.3)

мұнда - изоляцияланған құбырдың нақты меншікті жылу жоғалтулары, кДж/(с.м.);

l - генплан бойынша қарастырылған учаске ұзындығы,м;

l _к – компенсаторлардың суммалық ұзындығы,м;

- жергілікті жылу жоғалту коэффициенті, фланцтер, фасонды бөліктер және арматураның жоғалтуларын ескереді (кесте 8).

Кесте 8

коэффициенттерінің мәні

Төсеу әдісі	Магистральдік жылу жүйелері	Таратқыш жылу жүйелері
Жер үсті төсеуі	1,2	1,3
Каналсыз төсеу	1,1	1,13
Каналдар мен тоннельдерде	1,15	1,25

Изоляцияланған құбырдың нақты меншікті жылу жоғалтулары:

, (7.4)

мұнда изоляцияланған құбырдың нақты толық термиялық қарсыласуы, м.с.град/кДж.

Изоляцияланған құбырдың нақты толық термиялық қарсыласуының шамасы құбырды төсеу амалынан тәуелді анықталады. Ең көп кездесетін жағдайларды қарастырайық:

а) Құбырды жерүсті төсеу

Толық термиялық қарсыласу:

, (7.5)

мұнда - негізгі изоляциялаушы қабаттың термиялық қарсыласуы;

- қорғаныс қабатының термиялық қарсыласуы;

- изоляция бетінен сыртқы ауаға жылу берудің термиялық қарсыласуы.

Қорғаныс қабатының термиялық қарсыласуының шамасы кішкентай және оны ескермеуге болады.

Негізгі изоляциялаушы қабаттың термиялық кедергісі:

, (7.6)

мұнда - изоляцияның негізгі қабатының сыртқы диаметрі, м;

- құбырдың сыртқы диаметрі, м;

-изоляцияның негізгі қабатының жылуөткізгіштік коэффициенті (қосымша 27), кДж/с.м.град.

Изоляцияның негізгі қабатының сыртқы диаметрі:

. (7.7)

б) Каналсыз құбыр төсеу

Толық термиялық қарсыласу:

R¹_т = R_из + R _гр.т +R_о (7.9)

мұнда R_из– 7.6 формуласын қара.

R _гр.т -изоляцияланған құбырлар үшін грунттың термиялық қарсыласуы;

R_о – қосқұбырлы төсеудегі екі ұдайлы әсер термиялық қарсыласуы, бір құбырлыда R=0.

Изоляцияланған құбырлар үшін грунттың термиялық қарсыласуы:

R _гр.т = (7.10)

мұнда h – жер бетінен осіне дейінгі құбырдың салыну тереңдігі,м.

-грунттың жылу өткізгіштік коэффициенті (10 кесте), кДж/(с.м.град).

Кесте 10

Грунттың жылуөткізгіштігінің орташаланған есептік коэффициенті

Ылғалдылығы бойынша грунт классицикациясы	Жылуөткізгіштік коэффициенті, кДж/(с.м.град)
Азылғалды	0,0017
Ылғалды	0,0023
Суға қаныққан	0,0029

Құбыр осін салу тереңдігін келесі жағдайды ескере қабылдау керек:

h = h_{1 + ,}м, (7.11)

мұнда h₁ –құбырдың жер бетінен қорғаныс қабатына дейінгі тереңдеуі, h₁ 0,7 м.

Қосқұбырлы төсеудегі екі ұдайлы әсер термиялық қарсыласуы:

, (7.12)

мұнда h_о–құбыр осьтері арасындағы горизонталь қашықтық,м.

Құбырлар осьтер ара қашықтығы каналсыз төсеуде қосымша 29, каналды төсеуде қосымша 30 алынады.

в) Өтілмейтін каналдарда төсеу

Толық термиялық қарсыласу:

R¹_т = R_из + R_н + R_кан + R _гр.к +R_о, (7.13)

мұнда R_из, R_н, R_о –7.6,7.8,7.7.12 формулаларын қара;

R_кан - ауадан канал қабырғасына жылу беру термиялық қарсыласуы;

R _гр.к - грунттың канал үшін термиялық қарсыласуы.

Ауадан канал қабырғасына жылу беру термиялық қарсыласуы:

, (7.14)

мұнда - ауадан каналдың ішкі бетіне жылу беру коэффициенті, =0,00814 кДж/(с.м² град) [7];

- канал қиылуының ішкі периметріне эквивалентті диаметр, м.

Эквивалент диаметр:

d_эк = П_в/ p, м, (7.15)

мұнда П_в –канал ішкі қиылу периметрі (қосымша 30), м.

Грунттың каналға термиялық қарсыласуы:

R _гр.к = , (7.16)

мұнда h – құбыр осін салу тереңдігі, м.

Құбыр осін салу тереңдігін келесі шартты ескере қабылдау керек:

h = h₂ + h_к/2, м, (7.17)

мұнда h_к –канал биіктігі (қосымша 30), м.

h₂ –жер бетінен каналдар мен тоннельдер жабуының басына дейінгі канал тереңдеуі, h₂ 0,5 м [8].

г) Өтпелі каналдар мен тоннельдерде төсеу

Толық термиялық қарсыласу жер үсті төсеуіндегідей анықталады.

СНиП [8] сәйкес жылуизоляциялаушы конструкциялардың тоннельдерде, коллекторларда, камераларда температурасы 60⁰С артық болмауы керек.

Изоляция бетіндегі нақты температура:

, ⁰С. (7.18)

8 ЖЫЛУМЕН ҚАМТУ КӨЗІНІҢ ЖЫЛУЛАНДЫРУ ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫН ТАҢДАУ

Жылумен қамту көзінің Жылуландырулық құрылғыларын таңдау жылутұтынушылар сипатымен анықталады, сондықтан жылутұтынушылардың барлық барлық түрлерінің сипаты, сыйымдылығы параметрлері, жұмыс режимі мен даму динамикасы жайлы толық мәліметке ие болу керек. Жылумен қамту көздерін екі топқа бөлуге болады ЖЭО және қазандық. Жылуландырулық құрылғылардың міндеті жылутасығышты жылу жүйесімен транспортировкаға дайындау мен қолданылған жылутасығышты қабылдау. Қазандықтар мен ЖЭО технологиялық схемаларында бірдей мәнді бөлімдері бар, сондықтан оларға бір типті құрылғылар қолданылады.

8.1 ЖЭО құрылғыларын таңдау

Жылуландырулық құрылғылар сипаттамасы ЖЭО профилі мен жылумен қамту жүйесінің типінен тәуелді, және ЖЭО энергожүйеге кіруі немесе жеке жұмыс істеуіне байланысты. Сулық жылумен қамту жүйелеріндегі негізгі Жылуландырулық құрылғылар: бу сулық жылытқыштар, қоректендіруші құрылғылар, жүйелік және қоректендіруші сорғылар. Булық жүйелерде бу түрлендіруші, компрессорлық редукционды-суытқыш және конденсациялық құрылғылар.

ЖЭО-нан жылулық тұтынушыларға бу жіберу келесі ретте орындалады:

а) турбиналардың алымдары немесе қарсықысымдарынан;

б) турбиналардың алымдары немесе қарсықысымдарының буымен жылытылатын бу түрлендіруші құрылғылардан;

в) турбина алымдары немесе жартылай турбина алымы, жартылай бу генераторынан бу қабылдайтын термокомпрессорлардан;

г) тікелей бу генераторлардан немесе редукционды-суытқыш құрылғылардан (РСҚ).

Қазіргі заманғы ЖЭО-да қуаты 50-250 МВт Жылуландырулық турбиналардың екі типін орнатады: бу алымы бар конденсациялық (Т, ПТ) және қарсықысымды (Р, ПР). Т типті турбиналарда Жылуландырулық бапталатын бу алымы болады, ол ЖЭО-ғы жылытқыш құрылғыларға су жылытуға жылыту, желдету және ыстық сумен қамту мақсатында жөнелтіледі. ПТ типті турбиналарда бу алымының екі түрі болады: Жылуландырулық және өндірістік. Т және ПТ типті турбиналар параметрлері қосымша 32 келтірілген. ПР типті турбиналарында су жылытуға қолданылатын екі бу алымы болады. Р типті турбиналарда қарсықысымның пайдаланылған буын технологиялық тұтынушыларды қамтуға қолданады. Р және ПР типті турбиналар параметрлері қосымша 33 келтірілген.

Турбина типін таңдаған кезде айқындаушы жағдай ретінде жылутұтынушылар параметрлері мен сыйымдылығы анықталады, негізінде технологиялық жүктемеге будың шығыны мен қысымы немесе коммуналды-тұрмыстық тұтынушының жылулық жүктемесі. Будың ең үлкен, ең ірі бастапқы параметрлері бойынша бірлік қуат пен агрегат типі таңдалады. Капиталды жөндеуді қамтамасыз ету үшін ЖЭО-да екіден кем емес турбина орнатылады. Таукенөндіруші, химиялық, металлургиялық және тағы біраз өндірістерде элект энергиясымен қамтуды тоқтату қауіпті аварияларға алып келеді. Сондықтан изоляцияланған ЖЭО үштен кем емес турбогенератор таңдайды да жиі резервті турбогенератор орнатады.

Т және ПТ типті конденсациялық турбиналар универсалды болып табылады. Алайда 1 кВТ.с өндіруге жұмсалған орташа меншікті жылу шығыны қарсықысымды турбиналардан гөрі жоғары. Егер алымның номиналды өндіргіштігі 2000с/жыл кем қолданылса, Т типті турбиналар орнатылады. ПТ типті турбиналар өндіргіштік алымды ұзақ мерзімді қолдану жағдайында таңдалады.

Қарсықысымды турбиналарда 1 кВТ×с өндіруге жұмсалған орташа меншікті жылу шығыны конденсациялыққа қарағанда төменірек. Алайда бұл турбиналар өздерімен өндірілетін электрлік қуат пен жылу жүктемесінен аса тәуелді,сондыұтан олар жылу жүктемесінің графигінің «базалық» бөлігін (өндіргіш бу жүктемесі) жабуға қолданылады. Өндірістік тұтынудың ауыспалы жағдайында өндірістік бу алымы бар турбиналар көбірек ыңғайлы. Жылулық жүктемені қамтуға турбиналардың дұрыс тіркестірілуі ол турбиналардың артықшылықтарын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.

Технологиялық тұтынушыларға аса ауқымды бу жіберетін және сыртқа айтарлықтай конденсат жоғалтуларына ие ЖЭО-да бу түрлендіруші құрылғылар қолданылады. Онда бірінші ретті жылытушы бу өз жылуын екінші реттіге береді. Бірінші ретті жылытушы бу конденсатты ЖЭО сақталады және бу генераторларын қоректендіруге қолданылады. Екінші ретті бу сыртқы тұтынушыларға жіберіледі. Бу түрлендіргіштерді қолдану жылулық қолдануда электр энергиясын өндіруді төмендететінін ескерген жөн. Біздің өндірісте шығарылатын бу түрлендіргіштер параметрлері қосымша 34 келтірілген.

Редукционды-суытқыш құрылғылар өткір будың қысымы мен температурасын төмендетуге қолданылады. Жалпы жағдайларда РСҚ бапталатын алымдарды резервтеу немесе бу генераторларынан бумен турбиналарының қарсықысымы турбогенератордың істен шығуы кезінде қолданылады, сонымен қоса ЖЭО-ға максимал булық жүктеме кезінде турбина алымдарынан бу жетіспеген кезде қосылады. Кей жағдайларда турбина алымдары немесе қарсықысымдарындағы бу қысымы жеке тұтынушыларға талап етілетін қысымға сай келмесе, үнемі қызмет етіші РСҚ қолданылады.

Өндірістік РСҚ өнімділігі бу алымдарын резервтеу үшін қолданылатын бір турбинаның бу алымы парамтрлер мәніне тең деп қабылданады. Үнемі қызмет жасайтын РСҚ өнімділігі тұтынушының берілген қысымдағы будың максимал есептік шығыны бойынша анықталады. Тұтынушы тарапынан бу беруде үзіліс болмаған жағдайда резервтік РСҚ ескеріледі. РСҚ бугенераторлары қосымша 35 келтірілген.

Термокомпрессорлар қажет мәнге дейін алымнан немесе қарсықысымды турбинадан тұтынушыға берілетін бу қысымын көтеру үшін қолданылады. Бу компрессорларын қолдану төменпотенциалды станцияның булық шығындарын қолдану есебінен жылумен қамту мен өзіндік қажеттіліктерге жұмсалатын өткір бу шығынын төмендетуге мүмкіндік береді. Бу қысымының жоғарылауы көбінесе компрессорларда жүзеге асырылады.

Жылу жүйесіне жіберілетін ыстық суды жылыту ЖЭО-ның арнайы алымдар мен турбина қарсықысымдары буымен жылытылатын құрылғыларында жүргізіледі, ал кейбір ЖЭО бөліктерімен су жылытқыш қазандықтарда. Төмен қуатты турбогенераторлары бар ЖЭО жалпы орталықтандырылған жылытушы құрылғы орналастырылады, оның ішінде жылытұыштар, жүйелік сорғылар және қоректендіргіш құрылғылар болады. Жоғары қуатты ЖЭО су жылытқыштары мен жүйелік сорғылар тікелей әр агрегатқа орнатылады, бұл жағдайда қоректендіргіш құрылғылар жалпы ЖЭО үшін орталықтандырылып құрылады.

Жылытқыш құрылғыларын таңдау келесі негізгі жағдайлардан жасалады. Бір сатылы схеманың энергетикалық тиімділігі өте төмен болады жұмыс жасаған будың аса жоғары қысымы мен соған сәйкес берілетін жылу базасында меншікті электр энергиясын шығарудың төмендеуі есебінен. Энергетикалық тиімділіктің айтарлықтай жоғарылауы қоссатылы немесе үш сатылы жүйелік суды жылыту схемасына көшуде қамтамасыз етіледі, онда бірінші саты функцияларын 0,09 - 0,12 МПа қысымдағы турбина қарсықысымдарының алымдарының буымен жылытылатын жүйелік судың негізгі жылытқыштары атқарады.мұндай қысымдар судың 85 - 104 °С дейін жылуын қамтамасыз етеді. Жылытудың екінші сатысының қызметін бу генераторларының РСҚ-да 0,7…1,4 МПа қысымға дейін дроссельденетін жаңа бумен жылытылатын жүйелік су жылытқыштары атқарады. Жоғары жылулық жүктеме кезінде жылытқыштар орнына пиктік су жылытқыш қазандықтар орнатылады. Жылытқыштар мен су жылытқыш қазандықтардың суммалық жылуөндіргіштігі жылудың жылытуға, желдетуге және ыстық сумен қамтуға максимал шығынына тең болу керек.Резервті жылытқыштар мен су жылытқыш қазандар орнатылмайды. Жылулық жүктеменің сатыларға бөлінуі Жылуландыру коэффициентін ескерумен жасалады.

Негізгі жылытқыштың жылулық өндіргіштігі:

, (8.1)

мұнда - жылудың жылытуға, желдетуге және ыстық сумен қамтуға максимал шығыны, кДж/с;

- аудан Жылуландыруының оптимал коэффициенті, есептеуде 0,4…0,6 аралығында қабылдау.

Пиктік жылытқыш немесе су жылытқыш қазанның жылулық өндіргіштігі:

. (8.2)

Белгілі жылытқыштың жылуөндіргіштігі бойынша жылыту бетінің қажетті ауданы анықталады:

, (8.3)

мұнда - жылытқыштың жылу беру коэффициенті;

- жылытқыштағы орташа Жылуландырулық арын, °С.

Жеткілікті дәрежедегі жылыту бетінің тазалыңы, судың жоғары жылдамдығы, конденсат пен Жылуландырулық бу сулық жылытқыштардың бу кеңістігіндегі ауаның сенімді дренажы кезінде жылу беру коэффициенті тең болады 3…4 кДж/(с.м².град).

Жылытқышта жылутасығыштың қарсы ағуындағы орташа температуралық арын:

(8.4)

мұнда - жылытқышқа кірудегі бу температурасы, °С;

- жылытқыштан шыңудағы конденсат температурасы°С;

және - жүйелік судың жылытқышқа кіруі мен шығуындағы температурасы (длсәйкес сатыға), °С.

Жылытқышқа кірудегі бу температурасы турбина алымдарынан бумен қамту кезінде қосымша 32, 33 бойынша қабылданады, РСҚ арқылы бу генераторынан бумен қамту кезінде қосымша 37 бойынша.

Конденсат температурасын сәйкес қысымдағы қанығу температурасына тең деп қабылдауға болады (қосымша 10).

Жылыту бетінің қажетті ауданында өндірісте шығарылатын жылытқыштар таңдалады. Жүйелік суды жылыту үшін вертикаль және горизонталь бу сулық жылытқыштар қолданылады. Бірлік қуаты 50 МВт дейінгі турбоагрегаттары бар ЖЭО түзу трубкалары бар вертикаль бу сулық жылытқыштар қолданылады (қосымша 37). Жоғары қуатты Жылуландырулық турбиналардың бу сулық жылытқыштары горизонтальділермен орналысады (қосымша 38). Қалған су жылытқыш қазандардың негізгі мәліметтері қосымша 36 келтірілген.

Қазіргі заманғы ЖЭО «пиктік» жылулық жүктемені қанағаттандыру үшін газ мазуттық отында жұмыс істейтін су жылытқыш қазандар қолданылады (қосымша36). Қатты отында жұмыс істейтін ЖЭО «пиктік» жүктемені төменгі және орта қысымды булары бу сулық жылытқаштарда жүйелік суды жылытуға қолданылатын булық қазандар есебінен жабуға болады (қосымша 39).

ЖЭО бу өндіргіштік пен бу генераторлар санын буға деген және бу турбина санына деген суммалық қажеттіліктен таңдалады. Бұл кезде жылулық жүктеменің «базалық» құрауышы энергетикалық бу генераторының бу есебінен жойылады, бу энергиясы бөлшектене турбиналарда электр энергиясын өндіруге қолданылған соң. Бу генератор саны турбина санына тең болу міндетті емес.

Қуатты ЖЭО блоктық компановка (моноблок: бугенератор- турбина, немесе дубль–блок: екі бугенератор–турбина). Бұл жағдайда резервті бу генераторы орнатылмайды (Жылуландырулық жүктеме бойынша резервті пиктік су жылытқыш қазан таңдауда ескеріледі).

Өндірістік жүктемесі бар ЖЭО негізінен өткір буда көлденең байланысты схемасын қолданады және резервті бу генераторын орнатады. Жылумен қамту сенімділігін қамтамасыз ету үшін станцияда үш–төрттен кем емес бірдей жылу өндіргіштігі бар бу генераторлары орнатылу керек.

Жоғары қысымды энергетикалық бу генераторының параметрлері қосымша 40 келтірілген.

Сорғы таңдау жылытқыш құрылғы типінен тәуелді, яғни жүйелік сорғылары мен қоректендіруші құрылғылары бар орталықтандырылған жылытқыш құрылғылар, онда жүйелік сорғылары болады, бірақ қоректендіргіш құрылғылары бүтін ЖЭО үшін орталықтандырылған боп орнатылады.

Сорғы саны қабылдану керек:

- жүйелік екіден кем емес, оның бірі резервті болып табылады, төрт жұмысшы жүйелік сорғыларда топтардың бірінде резервті сорғы орнатпау мүмкін етіледі;

- басқылаушы – үштен кем емес, біреуі резервті;

- қоректендіруші – жылумен қамтудың жабық жүйелерінде екіден кем емес, ашық жүйелерде үштен кем емес және біреуі резервті;

- жүйелік судың аумақтарға бөліну байламдарында жабық жүйелерде бір қоректендіруші сорғы орнатылады, ашық жүйелерде бір жұмысшы және бір резервті.

Сорғы типін таңдау үшін оның өнімділігі мен дамытатын арынын білу керек. Қосымша 41 жылу жүйелеріне арналған сорғылар сипаттамасы берілген.

СНиП [8] сәйкес жұмысшы сорғылар өнімділігі қабылдану керек:

- жүйелік және басқылаушы сорғылар жабық жүйе үшін жылыту маусымында – суммалық есептік сағаттық су шығыны бойынша;

- жүйелік және басқылаушы сорғылар жылу жүйесінің беруші құбырларында ашық жүйе үшін жылыту маусымында – жылытуға, желдетуге және ыстық сумен қамтуға ортасағаттық жылу шығыны 1,2 коэффициентпен максимал сағаттық шығын суммасына тең;

- басқылаушы сорғылар ашық жүйелер үшін жылу жүйелерінің кері құбырларында жылыту маусымында суммалық есептік су шығыны бойынша;

- жүйелік және басқылаушы сорғылар жабық және ашық жүйе үшін жаз маусымында максимал сағаттық ыстық сумен қамтуға жаз маусымындағы су шығыны бойынша (жылыту маусымынан гөрі су шығыны 20% кем).

Жұмысшы қоректендіргіш сорғылар өнімділігі жабық жүйелерде жылу жүйесінен жоғалтулар компенсациясына су шығынына тең болу керек (жылу жүйесі құбырларында 0,5% су көлемі),ашық жүйелерде – максимал сағаттық ыстық сумен қамтуға су шығынына және жоғалту компенсациясына су шығынына тең.

Жабық сулық жүйесіндегі жүйелік сорғылардың жұмыстық арыны суммалық есептік су шығынында тең болу керек:

, (8.5)

мұнда - станцияның жылыту құрылғысында, типтік қазандықтың және станция коммуникацияларында арын жоғалту, м;

и - жылу жүйесінің беруші және кері жолындағы арын жоғалту, м;

- абоненттік кіруде орналасқан арын, м.

Басқылаушы сорғылар арынын пьезометриялық график бойынша анықтау керек

Басқылаушы сорғылар арыны сулық жылу жүйелерінде статикалық қысым ұсталу шартынан анықталады.

Станцияға конденсатты тарту үшін булық абоненттерде орнатылатын сорғы арыны:

, (8.6)

мұнда - конденсат құбырында абоненттің жинаушы бакынан станцияның қабылдаушы бакына дейінгі аймақтағы конденсат құбырындағы конденсаттың есептік шығынындағы арын жоғалту, м;

- станция бакы мен абонент бакы геодезиялық белгілерінің айырымы (теріс мәнді болу мүмкін),м.

8.2 Қазандық құрылғыларын таңдау

Өндірістік-жылытқыш қазандықтар бу шығарады және ыстық су дайындайды өндіріс кәсіпорындары мен тұрғын аудандардың жылулық жүктемесінің барлық түрлерін қанағаттандыру мақсатында. Қазандық құрылғыларын таңдау үшін қажет етілген жылу немесе бу санын, жылутасығыш түрі мен параметрлерін білу қажет. Егер жылу тұтынушыларға бу түрінде де, ыстық су түрінде де жіберілсе, бу мен суды жіберудің сандық қатынасына сәйкес булық немесе қосарланған қазандық жобалауға болады. Булық қазандықтарда бу қазандары орнатылады (бу генераторлары), бу қазандардан алынып бір бөлігі сыртқы тұтынушыларға, ал бір бөлігі жүйелік суды жылытуға жіберіледі. Қосарланған қазандықтарда булық және су жылытқыш қазандар орнатылады, бу бу қазандарынан алынады, ал ыстық су су жылытқыштардан.

Қазандар саны мен типін қазандықтың жылу жіберу жылдық графигіне сәйкес таңдайды. Булық қазандары бар қазандықтар үшін жылу берудің жылдық графигін бу жіберудің жылдық графигіне құру дұрысырақ, жылытуға және желдетуге жылу беруді бу беруге қайта есептеу формула бойынша:

,кг/с (8.7)

мұнда - жылыту және желдетуге жылу шығыны, кДж/с;

- судың жүйелік жылытқышына түсетін энтельпиясы, кДж/кг;

- жүйелік жылытқыштан шығатын конденсат энтальпиясы, кДж/кг;

- жүйелік су жылытқыш пәк-і, жуық шамамен 0,95 …0,98.

Қазандықта орнатылған қазандар бір типті және бірдей өндіргіштікті болу керек. Үлкен қазандардың аз мөлшерін таңдау дұрысырақ. Резервті қазанды типті аз уақытты жылу немесе бу жіберуді қысқарту мүмкін емес жағдайдан басқа кезде қарастырылмайды.

Қазан өндіргіштігін қысқы максимум кезінде қажет етілген бу өндіруді толық қамту және жаз маусымында кезекпен барлық қазандарды капиталды жөндеуге шығаруға болатындай таңдайды.

Булық және су жылытқыш қазандар параметрлері қосымша 36,39 келтірілген.

Қосалқы Жылуландырулық құрылғыларды таңдау (жылытқыш құрылғы, жүйелік сорғы т.с.с) ЖЭО үшін көрсетілгенге аналогиялық сай.

9 ЖЫЛУ ТРАНСПОРТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАСЫ

Жытабылады. Ол транспортының экономикасын сипаттайтын негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерінің бірі жылу транспортының өзіндік құны болып табылады. Ол эксплуатациялық шығын мөлшері берілген жылу бірлігінде, келесі формуламен анықталады:

(9.1)

мұнда - амортизация, жылу жүйесін жөндеуге жылдық ұстаулар, тнг/жыл;

- жылутасығыш перекачкасына жылдық ұстаулар, тнг/жыл;

- жылу жоғалту құны, тнг/жыл;

- қызмет көрсету құны, тнг/жыл;

- тұтынушыдан жыл бойы жіберілген жылу мөлшері, жылдық жылу жүктемесі графигі ауданы бойынша анықталады, ГДж/жыл.

Капиталдық салымдардан негізгі қорларды қалпына келтіру, капиталды және мерзімді жөндеуге жылдық аударымдар:

, (9.2)

мұнда - жылу жүйесін құруға капитал салымдары, тенге;

- жылу жүйесін құру құнынан жылдық аударымдар.

= 0,075.

Жылу жүйесін құруға капитал салымдары:

, (9.3)

мұнда - жылу жүйесіндегі параллель құбырлар саны (беруші және кері);

- генплан бойынша құбырдың жалпы ұзындығы, м;

- жылу жүйесінің компенсаторларының жалпы ұзындығы, м;

- жылу жүйесінің материалдық сипаттамасы, м ²;

және - тұрақты коэффициенттер, жылу жүйесін төсеудің әдісі мен жағдайынан тәуелді, (қосымша 31), тнг / м және тнг / м ²;

Жылу жүйесінің материалдық сипаттамасы:

, (9.4)

мұнда және - құбыр ішкі диаметрі мен құбырдың бөлек учаскесінің ұзындығы, м;

i – түрлі ішкі диаметрлері бар құбыр учаске саны.

Жылутасығышты перекачкалауға жылдық шығыны:

, (9.5)

мұнда - электр энергиясына меншікті эквивалент шығындар, = 0,012…0,015 тнг/(кВт×ч);

- жүйелік сорғылардың электр энергиясына жылдық шығыны.,кВт×ч/год.

Жүйелік сорғылардың келуінде жылу беруді орталықтандырылған сапалы реттеуде электр энергия шығыны:

, (9.6)

мұнда - жылу жүйесінде су шығыны (жүйелік сорғы өнімділігі), кг/с;

- сорғымен дамитын қысым ауысуы (қосымша 41), Па;

- жылутасығыш тығыздығы (қосымша 10), кг/м³;

- сорғының жылдық жұмыстық сағат саны;

- сорғы қондырғысының п.ә.к.-і, = 0, 6…0, 7.

Жылулық жоғалтулар құны:

, (9.7)

мұнда - жүйенің барлық жылу құбырларының жылдық жылу жоғалтуы, ;

- жылуға меншікті қорытушы шығындар; = 0,6…1,1 тнг/жыл.

Жылдық жылу жоғалту жақындастырыла анықталады:

, (9.8)

мұнда - жылу жүйесінің 1 м² шартты материалдық сипаттамасына жататын меншікті жылдық жылу жоғалту, ГДж/(м²×год);

- жылу жүйесінің шартты материалдық сипаттамасы, м²;

Жылу жүйесінің шартты материалдық сипаттамасы:

, (9.9)

мұнда М- 9.4 формуласын қара.

Меншікті жылдық жылу жоғалтулар:

, ГДж/(м²×град), (9.10)

мұнда - изоляцияланған жылу құбырының жылу беру коэффициенті, изоляция, канал мен грунт ескеруімен, шартты түрде құбыр изоляциясының сыртқы бетіне орнатылған.

Қабылдауға болады = 0,8 … 1,2 Вт/ (м2. град) [6];

- жылутасығыштың ортажылдық температурасы, шартты түрде беруші және кері су магистралі температурасының жарты суммасы ретінде анықтауға болады, булық жүйелер үшін будың орташа температурасына тең деп қабылданады, °С;