Беларускае вершаванне

Падпісана да друку. Фармат. Папера афсетная.

Друк афсетны. Ум. друк. арк.. Ул.- выд. арк.. Тыраж 200 экз. Зак..

Беларускі дзяржаўны універсітэт.

Ліцэнзія ЛВ № 02330/0056804 ад 02.03.2004.

220050, Мінск, пр. Незалежнасці, 4.

Надрукавана ў Выдавецкім цэнтры БДУ.

220030, Мінск, вул Чырвонаармейская, 6.

1 Гаворачы гэта, трэба, аднак, прызнаць, што «ўрокі вершавання» прыносілі і пэўную карысць: развівалі пачуццё моўнага рытму, «слыху на верш» (А. Твардоўскі), вучылі прыглядацца і прыслухоўвацца да слова, прыадчынялі дзверы ў свет паэзіі і інш.

1 Выключэнне — вершы з аднаго радка, т. зв. аднарадковікі (манавершы); іх «гарызантальны» рытм засноўваецца на гукавой упарадкаванасці ўнутры радка («Чым хата багата — тым рада»).

1 Нельга гаварыць, напрыклад, што ў рускай літаратуры антычныя формы верша выкарыстоўваліся многімі паэтамі, або што яны якога-небудзь шырокага адбітку ў беларускай літаратуры не атрымалі і г. д. Ні на рускай, ні на беларускай, ні на іншай якой-небудзь мове, дзе галосныя не маюць розніцы ў працягласці гучання, метрычным вершам пісаць немагчыма.

[1] Тут і далей у квадратных дужках даецца спасылка на спіс літаратуры, змешчаны ў канцы артыкула. Першая лічба – адпаведны нумар у спісе, другая лічба – нумар старонкі.

[2] Сілабатанізавалі польскую паэзію найперш “крэсовыя” паэты, што паходзілі з беларускіх і ўкраінскіх зямель і на творчасць якіх несумненны ўплыў аказвалі беларуская і ўкраінская мовы з іх разнамесным націскам і танічны беларускі і ўкраінскі народна-песенны верш. На гэта варта звярнуць увагу польскім вершазнаўцам.

[3] Як відаць з прыкладаў, М.Грынчык не мае рацыі, кажучы, што “ўсе “спевы” і рамансы Юліі, Камісара, Кароля і іншых персанажаў, звязаных з “панскім” асяроддзем, вытрыманы ў строга сілабічных формах” [1, 105].

[4] Пра акцэнтна-складовы верш гл. вышэй – у раздзеле “Літаратурны танічны верш”, а таксама ў маім “Паэтычным слоўніку” [7, 185--188].

1 Так, у адным з лістоў Янка Лучына разважае пра асаблівасці метра і рытму «Іліяды», гаворыць, што ўрыўкі з паэмы помніць у арыгінале «яшчэ са школы» [гл.: 2, 198].

1 Двухакцэнтны васьміскладовы акцэнтна-складовы верш з рыфмоўкай аБаБ.

2 Двухакцэнтны шасціскладовы акцэнтна-складовы верш з рыфмоўкай аБаБ.

1 Тут і далей старонкі з купалаўскага пераспеву “Слова…” паказваюцца паводле наступнага выдання: Купала, Я. Поўны збор твораў: у 9 т. / Янка Купала. – Мінск, 1997. – Т. 4.

1 Errata – кнігавыдавецкі тэрмін, уклейка ў канцы кнігі, на якой пазначаюцца заўважаныя апіскі і памылкі друку.