Районная олимпиада 2015-2016 учебного года. Төменде берілген кестеден анықтама көрсетілген 1-бағанмен, географиялық ұғым атауы берілген 2-бағанды

Тапсырма 2.

Төменде берілген географиялық объектілердің қайсысы көрсетілген материктерде орналасқан? Олардың реттік сандарын материк атауларының қасына жазып шығыңыз.

Тапсырма 3.

Карта бетіне Қазақстан аумағында орналасқан келесі өзендер мен көлдер атауын жазып шығыңыз: Нұра, Зайсан, Сарысу, Алакөл, Іле, Ембі, Сілетітеңіз, Балқаш, Көлсай

Тапсырма 4.

Сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Бұл таулы аймақта балды өсімдіктер көп өседі. Ал, одан алынған бал өзіңің нәзік иісімен, бағалы дәмдік және емдік қасиетімен ерекшеленеді.
2. Қазақстанның қай аумағы Шығыс Еуропа жазығына кіреді.
3. Сарыарқаны қандай жер бедеріне жатқызады?
4. Қазақстан аумағында солтүстік-батыс Тянь-Шаньның ең шеткі, әрі өте қатты бүлінген бөлігі орналасқан
5. Оңтүстік Қазақстанның батысынан шығысына қарай созылып жатқан кең байтақ жазық
6. Герцин қатпарлығының даму кезінде қалыптасқан палеозойлық тау жүйесі
7. Жер бедері ерекшелігіне қарай Алтай тауы қанша бөлікке бөлінеді?
8. Орталық Азияда орналдасқан ең ірі құмды шөл
9. Тұран ойпатының оңтүстік бөлігінде орналасқан құмды алаптың атауы қандай?
10. Геологиялық құрылымы бойынша Солтүстік Қазақ жазықтығы төрт табиғи-аймақтық ауданға бөлінеді. Әрбір ауданға нақты физикалық-географиялық сипаттама беріңіз.

Тапсырма 5.

Келесі сұрақтарға жауап беріңіздер:

1) Диаграммада Қазақстан облыстарының Қазақстандағы жалпы бидай жинаудағы үлесі пайызбен (2007 ж., мың тонна) көрсетілген. Бұл көрсеткіш бойынша қандай облыстар 30% және 35% үлесімен алдыңғы орындарды иеленді?

2) Мемлекеттің жалпы жер аумағының 26 %-ын аймақтың жер ресурсы алып жатыр, оның ішінде 19 % - ауыл шаруашылығына жарамды жерлер. Көп бөлігін (95%) жайылымдар және тек 5% — егістік пен шабындықтар алып жатыр. Ауданның солтүстік бөлігінде топырақ жеткілікті құнарлы. Бұл ауданда бидай, арпа, тары және күнбағыс өсіріледі. Қазақстанның қандай экономикалық ауданы туралы сөз болып жатқанын анықтаңыз.

3) Суретте Қазақстанда өсірілетін техникалық дақыл көрсетілген. Орамжапырақ тұқымдастығына жататын бір жылдық өсімдік. Бұл дақыл тыңайтқыш, мал азығы мен бал алатын дақыл және ашты дәмдеуіш ретінде пайдаланылады. Дәндері көкөністерді, балықты, саңырауқұлақтарды консервілеуде, көкөністен жасалған тағамдарда, ет сорпаларын және фарш дайындауда қолданылады. Медицинада суық тиіп ауырғанда пайдаланылады. Дақылды анықтаңыз.

4) Францияда әйгілі жүзімді өсіретін және «Шампан» шарабын ойлап тапқан Шампань облысы бар. Ал Қазақстанда «кішігірім Шампань» деп....... тау алды бөктерін атайды. Осыдан 100 жыл бұрын Франциядан мұнда жүзім алып келіп, жерсіндірілген және ол қазіргі уақытта өзінің Франциялық туысынан кем түспейді. Бұл жүзім қандай таудың тау алды бөктерінде өседі?

5) Оңтүстік Қазақстанда, жақсы табиғи-климаттық жағдайларына және ауыл шаруашылығына жарамды жерлердің көп болуына байланысты, ауылшаруашылық өндірісі жақсы дамыған. Бұл зонаға жалпы ауылшаруашылық өндіретін өнімнің 30% тиесілі. Төменде көрсетілген карта сұлбасы бойынша ауылшаруашылық дақылдарының атауларын анықтаңыздар.

Оңтүстік Қазақстанның негізгі ауылшаруашылық дақылдарының егістік алқабы

(мың. га, 2008 ж.)

ЖАЛПЫ: 50 ҰПАЙ.

2015-2016 ОҚУ ЖЫЛЫНЫҢ АУДАНДЫҚ ОЛИМПИАДАСЫ

ГЕОГРАФИЯДАН ПРАКТИКАЛЫҚ ТУРДЫҢ ТАПСЫРМАЛАРЫ (9 СЫНЫП)

Тапсырма 1.

1. Дұрыс жауаптар жұбын құрастырыңыз: «аспап - өлшенетін шамаларды сипаттайтын өлшем бірлігі».

Тапсырма 2.

Төменде берілген географиялық объектілердің қайсысы көрсетілген материктерде орналасқан? Олардың реттік сандарын материк атауларының қасына жазып шығыңыз.

2) Төменде берілген жануарлар эндемик болып табылатын материктерді көрсетіңіз

1) горилла ____________________________________

2) вапити _____________________________________

3) панда______________________________________

4) капибара ___________________________________

5) вомбаттар ____________________________________

Бағалау өлшемдері:

1 пункт бойынша әрбір берілген дұрыс жауап үшін – 0,5 ұпай, ал 2 пункт үшін әрбір дұрыс жауапқа1 ұпай, барлығы – 10 ұпай

Тапсырма 3.

Қазақстан, Ресей, Қытай және Моңғолия елдері шекалары арасында табиғатты сақтау мақсатындағы физикалық-географиялық және тарихи-мәдени бірлікті қамтыған трансшекаралық резерват құрылады. Оның қай таулы елде орналасатынан анықтаңыз. Атлас картасын қолдана отырып, осы аумаққа кешенді географиялық сипаттама беріңіз.

Бағалау өлшемдері:

Таулы елдің дұрыс анықталғаны үшін - 2 ұпай, кешенді географиялық сипаттама үшін – 3 – ұпай, барлығы 5 ұпай

Тапсырма 4.

Берілген кестені негізге ала отырып, Қазақстан Республикасының әрбір облысындағы табиғи қозғалыс көрсеткіштері- туу коэффициентін (Кт), өлім коэффициентін (Кө) және табиғи өсім коэффициентін есептеніз (Ктө). Кестеде көрсетілген қандай облыстарда халықтың табиғи өсім коэффициентінің өзгеру қарқыны орташа республикалық көрсеткіштен төмен немес жоғары екенін анықтаңыз.

Қазақстан Республикасының статистика Комитетінің 2014 жылғы мәліметі

Бағалау өлшемдері:

Әрбір облыстағы Кт, Кө және Ктө дұрыс есептегені үшін 0,5 ұпайдан (жалпы 12 ұпай)

Орташа республикалық көрсеткішке қатысты халықтың табиғи өсім коэффициентінің өзгеру қарқынынын дұрыс анықтағаны үшін 0,5 ұпайдан (жалпы 4 ұпай)

Барлығы- 16 ұпай

Задание 5.

Кестеде әртүрлі өндіріс салаларының көшбасшылары берілген (компания атауларымен сауда белгілері). Олардың қай қалаларда орналасқанын және қандай өнім шығаратынын көрсетіңіз.

Бағалау өлшемдері:

Әрбір дұрыс табылған өнім атау үшін – 0,25 ұпай, орналасқан орнын дұрыс анықтағаны үшін - 0,5 ұпай, барлығы 9 ұпай.

Тапсырма 1.

Суретте төрттік түзілімдердегі сулы жүйе горизонты көрсетілген. Бұл аумаққа үй және осы үйге су беретін құдық тұрғызу жоспарлануда. Үй мен құдық салынатын ұңғыманың орнын таңдаңыз. Құрылыс салынуы мүмкін орынның тиімділіктері мен кемшіліктеріне талдау жасаңыз. Үй салатын орын мен ұңғыма орнын таңдау себебіңізге түсініктеме беріңіз.

Негіздеу үшін назарға алынуы керек нәрселер:

1) құдықтың тереңдігі шығынға әсер етеді;

2) Тереңде жатқан жер асты суы таязда жатқан горизонт суынан таза;

3)Үй мен құдық арақашықтығы аса үлкен болмауы тиіс.

Бағалау өлшемдері:

Үй орнын дұрыс тапқаны үшін – 3 ұпай;

Ұңғыма тереңдігін дұрыс тапқаны үшін – 3 ұпай;

Дұрыс пайымдағаны үшін – 4 ұпай;

Барлығы– 10 ұпай.

Задание 2.

Қазақстан аумағында кездесетін көлдерге 3 – ші кестеде сипаттама берілген. Сипаттама бойынша көл атауларын табыңыздар.

Кесте – Қазақстан көлдері.

Тапсырма 3.

Қазақстан Республикасының төменде көрсетілген облыстарының халқының урбандалу деңгейін, орташа тығыздығын есептеңіз және салыстырыңыз. Мұндай айырмашылықтардың болу себептерін түсіндіріңіз

Қазақстан Республикасының статистика Комитетінің 2014 жылғы мәліметі

Бағалау өлшемдері:

Орташа тығыздықты, урбандалу дәңгейін дұрыс анықтағаны үшін – 0,5 ұпайдан; айыпмашылық себептерін толық түсіндіргені үшін – 3 ұпай, барлығы – 13 ұпай.

Тапсырма 4.

Төменде берілген сипаттамалар арқылы мойындалмаған елдердің атауын табыңыз:

1………………… - Теңізге шыға алмайтын ел. Бұл мемлекет өз тәуелсіздігін 1991 жылдың 2 қыркүйегінде жариялағанымен, әлі күнге дейін мойындалмаған. Аумағы шамамен 11500 км². Халық саны 2013 жылғы бағалау бойынша – 146000 адам. Сиынушылардың басым көпшілігі - христиандар. Астанасы, әрі ірі қаласы– Степанакерт (Ханкенди). Заң шығарушы ұйым– 33 орыннан тұратын Ұлттық жиналыс болып табылады.

2………………… - Бұл мемлекет өз тәуелсіздігін 1990 жылдың 2 қыркүйегіде жариялады. Аумағы - 4163 км². Халқының саны - 505200 адам. Астанасы – Тирасполь.

3. …………………………………………… - өз тәуелсіздігін 1991 жылдың 18 мамырында жарияланған. Аумағы- 137600 км². Халқы - 3515380 адам. Астанасы – Харгейса. Ірі қалалары – Харгейса, Бербера. Халқының жартысынан астамы ауыл көшпенділері және малшылар. Ресми тілдері - араб және ағылшын тілдері. Дін жағынан барлық дерлігі мұсылман- сунниттер. Елдің ең биік нүктесі –Шимбирис тауы (2416м).

4……………………- 1985- 1976 ж аралығында Рио-де-оро және Сегиет-эль-Хамра Испанияның иелігінде болған. Ауданы 266800км². Халқы 513000 адамды құрайды. Бұл елдің тарихи атауы – Вади-Захаб (алтын өзен) немесе Сегиет-эль-Хамра (қызыл бұлақ). Мойындалмаған бұл ел ыстық, әрі құрғақ климатты және жартасты, құмды топырақты болғандықтан отырықшы ауыл шаруашылығы үшін жарамсыз болып табылады. Алайда, көшпелі малшылар қой, ешкі, түйе өсіреді. Мемлекет аумағында, әсіресе Бу-краада фосфаттардың бай кен орындары бар.

5…………………… - бұл ел қазірде Пәкістанның ең оңтүстіктігіндегі әкімшілік бірлігі болып табылады. Бұрынғы кезде атауы бір князьдықтың бөлігі болған ел. Де-факто Пәкістанның бір бөлігі. Бірақ, Пәкістан тарапынан өз-өздерін басқаратын билігі бар мемлекет болуына ресми түрде рұқсат етілген. Әкімшілік орталығы - Музаффарабад қаласы. Бұл провинцияның аумағы 11639 км² с құрайды, халқының саны шамамен 4,5 млн адам.

6……………………- өз тәуелсіздігін 1991 жылдың 22 қыркүйегінде (тәуелсіздік) және 2008 жылдың 17 ақпанында (көрші республикадан) жариялаған. Астанасы - Приштина. Ірі қалалары – Приштина, Печ, Призрен. Аумағы – 10887 км². Халқының саны– 1733872 адам.

7. ………………… – өз тәуелсіздігін 1983 жылы жариялап, кейбір елдер тарапынан ғана мойындалған ел. Халқы – 294906 адам. Аумағы – 3355км². Халықтың басым бөлігі – этникалық түріктер. Астанасы - Никосия, бірақ әкімшілік орталығы Фамагуста қаласы.

8.............................. - Қара теңізінің солтүстік-шығыс жағалауында орналасқан, тәуелсіздігі кейбір елдер тарапынан ғана мойындалған, даулы аумақ. 2011 жылғы халық санағы бойынша халқы 240 705 адамды құрады. Аумағы - 8665 км².

9............................. - Кавказ маңында орналасқан, тәуелсіздігі кейбір елдер тарапынан ғана мойындалған мемлекет. Теңізге шыға алмайтын ел. Оның халықаралық құқық статусы әлі де даулы болып отыр. Негізінде, оның тәуелсіздігін 2014 жылы БҰҰ-ның 4 мемлекеті мойындаған.

10........................ - Пиреней түбегінің солтүстік- шығысында орналасқан автономиялы қауымдастық. Аумағы — 32 114 км². Автономиялық қауымдастықтың астанасы - Барселона. Халқының саны - 7 512 381 адам. Бүгінде бұл аумақтың тәуелсіз ел болуға және Еуропадағы сепаратистік қозғалыстарды іске асыруға жаппай қатысуға ұмтылып жатқандығы туралы жиі айтылуда. 2014 ж 13 сәуірінде Испания парламенті бұл елдің тәуелсіздік туралы рефендум өткізуіне тыйым салды. 2014 жылдың 9 қазанында халыққа тәуелсіздік туралы сауалнама жүргізілді. Олардың 80%-ы (2,25 миллион адам қатысты) тәуелсіздікті қолдайтындарын айтты.

Бағалар өлшемдері:

Әрбір ел атауын дұрыс тапқаны үшін 1 ұпайдан, барлығы 10 ұпай.

Тапсырма 5.

Х елдің атауын және оның төменде берілген сипаттамаларға сәйкес келетін көршілерін анықтаңыз. Жауапты кесте түрінде орындаңыз.

Бұл Х елдің құрлық арқылы шектесетін көршілері мыналар:

Біріншісі (1) - Еуропада автокөлік шығарудан көшбасшы.

Екіншісі (2) - Еуропада жүзім жинаудан көшбасшы

Үшіншісі (3) - Еуропадағы АЭС-і біреуден көп елдермен салыстырғанда, АЭС-тегі электроэнергиясын өндіру үлесі бойынша көшбасшы ел.

Төртіншісі (4) - Бұл мемлекетте жан басына шаққандағы тіркелген (1-ден көп) компаниялардың саны бойынша Еуропада бірінші орында тұр.

Бағалау өлшемдері:

Х елді дұрыс анықтағаны үшін – 2 ұпай, оның көршілес елдерді анықтағаны үшін – 1 ұпай, басқа көршілерін тапқаны үшін (4-ке дейін) –1 ұпай, барлығы 8 ұпай.

ЖАЛПЫ: 50 ҰПАЙ

2015-2016 ОҚУ ЖЫЛЫНЫҢ АУДАНДЫҚ ОЛИМПИАДАСЫ

ГЕОГРАФИЯДАН ПРАКТИКАЛЫҚ ТУРДЫҢ ТАПСЫРМАЛАРЫ (11 СЫНЫП)

Тапсырма 1.

Суретте төрттік түзілімдердегі сулы жүйе горизонты көрсетілген. Бұл аумаққа үй және осы үйге су беретін құдық тұрғызу жоспарлануда. Үй мен құдық салынатын ұңғыманың орнын таңдаңыз. Құрылыс салынуы мүмкін орынның тиімділіктері мен кемшіліктеріне талдау жасаңыз. Үй салатын орын мен ұңғыма орнын таңдау себебіңізге түсініктеме беріңіз.

Негіздеу үшін назарға алынуы керек нәрселер:

1) құдықтың тереңдігі шығынға әсер етеді;

2) Тереңде жатқан жер асты суы таязда жатқан горизонт суынан таза;

3)Үй мен құдық арақашықтығы аса үлкен болмауы тиіс.

Бағалау өлшемдері:

Үй орнын дұрыс тапқаны үшін – 3 ұпай;

Ұңғыма тереңдігін дұрыс тапқаны үшін – 3 ұпай;

Дұрыс пайымдағаны үшін – 4 ұпай;

Барлығы– 10 ұпай.

Тапсырма 2.

Сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Бұл таулы аймақта балды өсімдіктер көп өседі. Ал, одан алынған бал өзіңің нәзік иісімен, бағалы дәмдік және емдік қасиетімен ерекшеленеді.
2. Қазақстанның қай аумағы Шығыс Еуропа жазығына кіреді.
3. Сарыарқаны қандай жер бедеріне жатқызады?
4. Қазақстан аумағында солтүстік-батыс Тянь-Шаньның ең шеткі, әрі өте қатты бүлінген бөлігі орналасқан
5. Оңтүстік Қазақстанның батысынан шығысына қарай созылып жатқан кең байтақ жазық
6. Герцин қатпарлығының даму кезінде қалыптасқан палеозойлық тау жүйесі
7. Жер бедері ерекшелігіне қарай Алтай тауы қанша бөлікке бөлінеді?
8. Орталық Азияда орналдасқан ең ірі құмды шөл
9. Тұран ойпатының оңтүстік бөлігінде орналасқан құмды алаптың атауы қандай?
10. Геологиялық құрылымы бойынша Солтүстік Қазақ жазықтығы төрт табиғи-аймақтық ауданға бөлінеді. Әрбір ауданға нақты физикалық-географиялық сипаттама беріңіз.

Тапсырма 3.

Кестеде әртүрлі өндіріс салаларының көшбасшылары берілген (компания атауларымен сауда белгілері). Олардың қай қалаларда орналасқанын және қандай өнім шығаратынын көрсетіңіз.

Тапсырма 4.

Төмендегі сипаттамаларға сәйкес келетін елдердің анықтаңыз:

1. Бұл ел - аумағы ең үлкен көлге шыға алады. Оның аумағының бір бөлігі көршілес елде орналасқан, яғни эксклав. Ежелден мұнай өндіруші ел.

2. Бұл елдің үлкен бөлігін батпақтар алып жатыр. Бұл жерде Батыс Еуропадағы жалғыз ғана ежелгі орман алқабы - «Беловеж нуы» орналасқан.

3. Бұл елдің халқы христиан дінінің православ тармағын ұстанушылар. Аумағында әрі таулы, әрі жазықты алқаптары бар. Ең биік нүктесі – Шхара тауы (5068 м). Цхалтубо, Менджи және тағы басқа минералдарды бұлақтарымен танымал.

4. Еуразияның 1/5 бөлігін алып жатқан ел. Бұл елдің тұрғындары өз елдерін «Орталық мемлекет» деп атайды. Дүниежүзіндегі табиғат ресурстарына бай елдердің бірі. Экономиканың бірнеше саласында әлем бойынша көшбасшы ел.

5. Халық ең сирек қоныстанған (орташы тығыздығы – 1адам/км2), Еуразия «кіндігінде» орналасқан ел. Халқы буддизм-ламаизм діндерін ұстанады. Елдің едәуір бөлігін шөлдер мен шөлейттер алып жатыр.

6. Теңіз маңында орналасқан бұл елдің атауының мағынасы «Солтүстік жолы» дегенді білдіреді. Жағалау сызығы қатты тілімденген. Негізгі тұрғындары оңтүстік бөлігінде өмір сүреді. Лютеран дінін ұстанады.

7. Бұл мемлекет – Рим Папасы Иоанна Павла II-нің отаны. (Рим-католик шіркеуін 1978-2005 жж. аралығында басқарған). Елді 1939 жылы немістер басып алған соң Екінші Дүниежүзілік соғысы басталды. Еуропа бойынша тас көмір өндіруші ірі елдердің бірі.

8. Бұл ел атауының мағынасы «Шекаралық аумақ» деген мағынаны білдіреді, ол ең алғаш 1187 жылы жылнамада айтылған. XIV ғ. мен XX ғғ. басында оны «Кіші Русь» деп те атады. Әкімшілік-аумақтық қатынаста 24 облыс, 1 автономды республикадан тұрады.

9. Бұл елдің шамамен 1/3 бөлігі поляр шеңберінде жатыр. 1919 ж. дейін Ресей империясының құрамында болған. Ол темір жол желілерінің бірдей болуымен де түсіндіріледі. Оның құрамына шамамен 17 000 мың аралдар мен шхерлер кіреді, онда Аланд аралдары да бар.

10. Аумағының ауданы бойынша дүние жүзі елдері ішінде 9-орында. Дүниежүзілік мұхитқа шыға алмайды, аумағы Еуропа мен Азия дүние бөліктерінде орналасқан. Халқының көпшілігі ислам дінін ұстанады. Дүние жүзі бойынша тұрғындары шәйді ең көп пайдаланатын елдердің бірі, шамамен бір адам бір жылда - 1,2 кг шәй пайдаланады.

11. Бұл елдің тұрғындары өздерінің туын «күн шеңбері» деп атайды. Мемлекеттің «солтүстік аумақтары» бойынша Ресейге наразылықтары бар.

12. Бұл әлем бойынша ең жабық ел. Тұрғындарының 1%-дан аз бөлігі интернетке шыға алады. Тек 2013 жылы ғана ел билігі шетелдік туристтерге ұялы телефон мен мобильді интернет пайдалануға рұқсат берді.

Бағалау өлшемдері:

Дұрыс анықталған әрбір ел үшін – 1 ұпайдан, барлығы 12 ұпай.

Тапсырма 5.

Х елдің атауын және оның төменде берілген сипаттамаларға сәйкес келетін көршілерін анықтаңыз. Жауапты кесте түрінде орындаңыз.

Бұл Х елдің құрлық арқылы шектесетін көршілері мыналар:

Біріншісі (1) - Еуропада автокөлік шығарудан көшбасшы.

Екіншісі (2) - Еуропада жүзім жинаудан көшбасшы

Үшіншісі (3) - Еуропадағы АЭС-і біреуден көп елдермен салыстырғанда, АЭС-тегі электроэнергиясын өндіру үлесі бойынша көшбасшы ел.

Төртіншісі (4) - Бұл мемлекетте жан басына шаққандағы тіркелген (1-ден көп) компаниялардың саны бойынша Еуропада бірінші орында тұр.

Бағалау өлшемдері:

Х елді дұрыс анықтағаны үшін – 2 ұпай, оның көршілес елдерді анықтағаны үшін – 1 ұпай, барлығы 6 ұпай.

ЖАЛПЫ: 50 ҰПАЙ

РАЙОННАЯ ОЛИМПИАДА 2015-2016 УЧЕБНОГО ГОДА