Биосфера дегеніміз не?

А) тіршілік қабаты

В) жер қабаты

С) су қабаты

D) ауа қабаты

Е) су, ауа қабаты

26. Биосфера неше компоненттен тұрады?

А) 4

В) 2

С) 4

D) 5

Е) 7

27. Атмосфера неше қабаттан тұрады?

А) 6

В) 3

С) 4

D) 2

Е) 5

28. Атмосфераның ең төменгі қабатын қалай атайды?

А) тропосфера

В) ионосфера

С) стратосфера

D) мезосфера

Е) экзосфера

29. Озон қай қабатта пайда болады?

А) стратосферада

В) термосферада

С) мезосферада

D) экзосферада

Е) тропосферада

30. Атмосфералық ауада көмір қышқыл газының мөлшері қанша?

А) 0,03 %

В) 0,3%

С) 0,33%

D) 21%

Е) 78%

31.Рекультивация–қандай маңызды шараларға жатады?

А) топырақ эрозиясын болдырмау шараларына

В) топырақ улануын болдырмау

С) жер өнімділігін қорғау және сақтау

D) топырақ ылғалдылығын болдырмау

Е) топырақ тұздандырылғандығын жою

32. Планета тұрғындарының санының көбейуі неге байланысты:

А) бірқалыпты туылу, өлудің азаюы және өмір сүрудің жалғасуы

В) туылғандар мен өлгендер санының азаюы

С) туылғандар мен өлгендер санының шектен тыс көбеюі

D) туылғандардың төмендеуі және өлгендердің азаюы

Е) туылғандар мен өлгендердің төмендеуі

33. Температураның күрт өзгерістеріне төзімді тірі организмдерді не деп атайды:

А) эвритермді

В) эврифагты

С) стенотерімді

D) стеногамды

Е) эвригамды

34. Оттегісіз ортада зат алмасуы жүріп, көбейіп тіршілік ететін организмдерге қандай организмдер жатады?

А) анаэробы

В) апофитті

С) эпифитті

D) аэробты

Е) анабиоз

35. Экология ғылымының жеке ғылым ретінде қалыптасу және даму кезеңі қай уақытты қамтиды?

А) XIX ғасырдың басы мен XX ғасырдың 70-80 жылдарын

В) XVIII ғасырдың аяқ шеңін

С) XXІ ғасырдың 20- 30 жылдарын

D) XIX ғасырдың соңынан бастап қазіргі кезеңге дейін

Е) орта ғасырда

36. Бірлестіктер экологиясы ретінде әр түрлі түрлерге жататын популяциялар жиынтығын біртұтас организмдер деңгейінде зерттейтін экологияның бөлімін қалай атаймыз?

А) синэкология

В) демэкология

С) биоэкология

D) геоэкология

Е) аутэкология

37. Биосфералық қорықтар туралы халықаралық конференцияда Севилья стратегиясы қай жылы қабылданды?

А) 1995ж

В) 1993ж

С) 1987ж

D) 1949ж

Е) 1990ж

38. Экологиялық жүйелерді биосфералық деңгейде қарастыратын экологияның бөлімін қалай атаймыз?

А) геоэкология

В) демэкология

С) аутэкология

D) синэкология

Е) биоэкология

39. Экологиялық фактор тұжырымдамасын көрсетіңіз:

А) организмге тікелей немесе жанама әсерін тигізетін орта элементі

В) табиғаттағы заттар айналымы және энергия көздері

С) жануарларға кері әсерін тигізетін су ортасының элементі

D) өсімдіктердің дамуына жанама әсер ететін топырақтың химиялық құрамы

Е) биосфера компоненттеріндегі химиялық заттардың айналымының бұзылуы және олардың тіршілікке әсері

40. Организмдерге тікелей немесе жанама әсер ететін ортаның бөлшектенбейтін элементін қалай атайды?

А) экологиялық факторлар

В) қажетті жағдайлар

С) шектеуші факторлар

D) қолайсыз факторлар

Е) қолайлы факторлар

41. Бастапқы периодты факторларға төмендегілердің қайсысы жатады?

А) жыл мезгілінің ауысуы

В) ылғалдылық

С) жер сілкінісі

D) жануарлардың бейімдеушілігі

Е) табиғат апаттары

42. Туындаушы периодты факторға төмендегілердің қайсысы жатады?

А) ылғалдылық

В) жыл мезгілінің ауысуы

С) жер сілкінісі

D) адамның іс-әрекеті

Е) табиғат апаттары

43. Периодсыз факторға төмендегілердің қайсысы жатады?

А) жер сілкінісі

В) ылғалдылық

С) температура

D) адамның адаптациясы

Е) жыл мезгілінің ауысуы

44. Климаттық факторға төмендегілердің қайсысы жатады?

А) температура

В) судың химиялық құрамы

С) топырақтағы организмдер

D) жер бедері

Е) судың тұздылығы мен тығыздылығы

45.Белгілі бір территорияны қамтитын және жалпы генофондты иеленетін бір түр особьтарының жиынтығын не атаймыз?

А) популяция

В) ареал

С) гомеостаз

D) экожүйе

Е) биоценоз

46. Қалдық сулар иісін жою процессі қалай аталады?

А) дезодорация

В) сорбция

С) флотация

D) коагуляция

Е) кристализация

47. Абиотикалық фактор тұжырымдамасын көрсетіңіз:

А) организмдерге әсер ететін бейорганикалық ортаның жиынтығы

В) тірі организмдердің бір-біріне және ортаға жағымды немесе жағымсыз әсер етуі

С) айнала қоршаған ортаға тигізетін адам іс-әрекетінің тікелей немесе жанама әсері

D) популяция санына әсер ететін климаттық және қоректік факторлар жиынтығы

Е) редуценттер мен екінші реттік консументтер арасындағы өзара қарым - қатынастар

48. Биотикалық фактор тұжырымдамасын көрсетіңіз:

А) тірі организмдердің бір-біріне және ортаға жағымды немесе жағымсыз әсер етуі

В) организмдерге әсер ететін бейорганикалық ортаның жиынтағы

С) айнала қоршаған ортаға тигізетін адам іс-әрекетінің тікелей немесе жанама әсері

D) популяция санына әсер ететін климаттық және қоректік факторлар жиынтығы

Е) редуценттер мен екінші реттік консументтер арасындағы өзара қарым - қатынастар

49. Антропогендік фактор тұжырымдамасын көрсетіңіз:

А) айнала қоршаған ортаға тигізетін адам іс-әрекетінің тікелей немесе жанама әсері

В) тірі организмдердің бір-біріне және ортаға жағымды немесе жағымсыз әсер етуі

С) организмдерге әсер ететін бейорганикалық ортаның жиынтағы

D) популяция санына әсер ететін климаттық және қоректік факторлар жиынтығы

Е) редуценттер мен екінші реттік консументтер арасындағы өзара қарым - қатынастар

50. Энергия пирамидасы нені анықтайды?

А) энергия ағынының қуатын

В) уақыт тпен кеңістікті

С) ярустылықты

D) жалпы құрғақ салмақты

Е) организмдердің жеке сандық көрсеткішін

51. «Төзімділік заңының» авторын атаңыз:

А) В.Шелфорд

В) Ю.Либих

С) Э.Геккель

D) А.Тенсли

Е) В. Бергман

52. Су жануарларының топтары қалай аталады?

А) планктон, нектон, бентос

В) құрлыққа шығатындар, құрлыққа шықпайтындар

С) уақытша қорек үшін жүзетіедер және сүңгитіндер

D) жемтігін терең суда ұстайтындар және су бетінде ұстайтындар

Е) суда пассивті түрде жүзетіндер және екпінді жүзетіндер

53. Организмдердің өз тіршілік ортасының ерекшелігіне қарай морфологиялық жағынан бейімделуін қалай атайды?

А) тіршілік формасы

В) реакция нормасы

С) биолюминесценция

D) адаптация

Е) гомеостаз

54. Жануарлардың тіршілік формаларын жіктеген қай ғалым?

А) Д.Кашкаров

В) С.Раункиер

С) В.Шелфорд

D) В.Вернадский

Е) А. Тенсли

55. Тірі табиғат факторын көрсетіңіз:

А) өсімдіктер

B) су

С) топырақ

D) ауа

Е) климат

56. Жануарлар әлемінде денесінен жарық шығару құбылысы қалай аталады?

А) биоиллюминесценция

В) адаптация

С) мимикрия

D) акклиматизация

Е) транспирация

57. Гидрофиттерге қандай өсімдіктер жатады?

А) су өсімдіктері, толықтай немесе көп бөлігімен суға батып тіршілік ететін өсімдіктер

В) көл жағаларында өсіп, тамырын топыраққа жіберіп, төменгі бөліктері суға батып тұратын өсімдіктер

С) ылғалдылығы жоғары ортада тіршілік ететін өсімдіктер

D) ылғылдылығы жеткілікті, бірақ мол емес жерде өсетін өсімдіктер

Е) тұздылығы жоғары топырақта (сортаң) тіршілік ететін өсімдіктер

58. Гигрофиттер деп қандай өсімдіктер аталады?

А) ылғалдылығы жоғары ортада тіршілік ететін өсімдіктер

В) су өсімдіктері, толық немесе көп бөлігімен суға батып тіршілік ететін өсімдіктер

С) ылғылдылығы жеткілікті, бірақ мол емес жерде өсетін өсімдіктер

D) көл жағаларында өсіп, тамырын топыраққа жіберіп, төменгі бөліктері суға батып тұратын өсімдіктер

Е) тұздылығы жоғары топырақта (сортаң) тіршілік ететін өсімдіктер

59. Мезофиттер деп қандай өсімдіктерді атайды?

А) ылғылдылығы орташа жерлерде өсетін өсімдіктер

В) су өсімдіктері, толық немесе көп бөлігімен суға батып тіршілік ететін өсімдіктер

С) ылғалдылығы жоғары ортада тіршілік ететін өсімдіктер

D) құмды, шөлді және шөлейтті жерде тіршілік ететіндер

Е) тұздылығы жоғары топырақта (сортаң) тіршілік ететін өсімдіктер

60. Ксерофиттер деп қандай өсімдіктерді атайды?

А) құмды, шөлді және шөлейтті жерде тіршілік ететін өсімдіктер

В) көл жағаларында өсетін өсімдіктер

С) ылғылдылығы жеткілікті, бірақ мол емес жерде өсетін өсімдіктер

D) ылғалдылығы жоғары ортада тіршілік ететін өсімдіктер

Е) тұздылығы жоғары топырақта (сортаң) тіршілік ететін өсімдіктер

61. Планктон дегеніміз не?

А) судың жоғарғы қабаттарында баяу қалқып жүретін организмдер

В) судың терең қабаттарында еркін жүзіп жүретін организмдер

С) судың түбіндегі тіршілік ететін организмдер жиынтығы

D) судың калың қабатында тіршілік ететін микроорганизмдер

Е) ауаның төмен қабатында тіршілік ететін жәндіктер

Нектон деген не?

А) судың терең қабаттарында еркін жүзіп жүретін су жануарлары

В) судың беткі қабатында оның ағысымен қалқып жүретін организмдер

С) судың түбіндегі тіршілік ететін организмдер жиынтығы

D) судың беткі қабатында тіршілік ететін микроорганизмдер

Е) ауаның төмен қабатында тіршілік ететін жәндіктер

Бентос деген не?

А) судың түбіндегі тіршілік субстраттарында тіршілік ететін организмдер

В) судың беткі қабатында оның ағысымен қалқып жүретін организмдер

С) судың терең қабаттарында еркін жүзіп жүретін организмдер

D) судың калың қабатында тіршілік ететін микроорганизмдер

Е) ауаның төмен қабатында тіршілік ететін жәндіктер

64. Планктонға жататын организмдерді көрсетіңіз:

А) медузалар

В) морждар

С) акулалар

D) бактериялар

Е) планария

65. Нектонға жататын организмдерді көрсетіңіз:

А) морждар

В) медузалар

С) үйрек

D) бактериялар

Е) планария

66. Бентосқа жататын организмдерді көрсетіңіз:

А) шаян тәрізділер

В) медузалар

С) акулалар

D) морждар

Е) сүтқоректі су жануарлар

67. Өсімдіктердің тіршілік формасын жіктеуде 1905-1907 жылғы қай ғалымның жүйесін негізге аламыз?

А) С. Раункиер

В) Д.Н. Кашкаров

С) Н. Реймерс

D) В. Хелсен

Е) Ю. Одум

68. Организмдердің тәуліктік жарық мерзімінің ұзақтығына жауап беру реакциясы қалай аталады?

А) фотопериодизм

В) биологиялық ырғақ

С) фототропизм

D) анабиоз

Е) климакс

69. Популяциялардың немесе тірі организмдер топтарының құрылықта таралу ауданы қалай аталады?

А) ареал

В) экотон

С) экожүйе

D) табиғи ландшафттар

Е) экологиялық қуыс

70. Популяцияның негізгі қасиеттерін атаңыз:

А) саны, тығыздығы

В) заттар айналымы

С) жойылып кетуі

D) абиотикалық факторлар

Е) заттарды өндіру, пайдалану

71. Популяцияның санына әсер ететін факторды көрсетіңіз

А) қоректік факторлар

В) зат пен энергия ағыны

С) органикалық заттар

D) тұрақтылық

Е) мекен ету ортасы

72. Продуценттерге қандай организмдер жатады?

А) өсімдіктер

В) жануарлар

С) микроорганизмдер

D) қарапайымдылар

Е) жыртқыштар

73. Консументтерге қандай организмдер жатпайды?

А) өсімдіктер

В) жануарлар

С) микроорганизмдер

D) қарапайымдылар

Е) құрттар

74. Редуценттерге қандай организмдер жатады?

А) бактериялар

В) жануарлар

С) өсімдіктер

D) жыртқыштар

Е) құстар

75. Суаттың түбіндегі балдырларды қалай атайды?

А) фитобентос

B) фитопланктон

С) перифитон

D) фитон

Е) зоопланктон

76. Белгілі бір территорияда мекендейтін, әр түрлі түрлерге жататын организмдер жиынтығын қалай атайды?

А) биоценоз

В) микробоценоз

С) фитопланктон

D) зоопланктон

Е) перифитон

77. Топырақта тамыры болмайтын ағаштарға асылып, шырмалып өсетін өсімдіктер қалай атайды?

А) эпифиттер

B) терофиттер

С) биоценоз

D) хамефиттер

Е) фанерофиттер

78. Атмосфералық ауа құрамына кіретін газды атаңыз?

А) азот

В) уран

С) пропан

D) хлор

Е) фреон

79. Литосфера ұғымын ғылымға алғаш рет ұсынған қай ғылым?

А) Э.Зюсс

В) В.Вернадский

С) А.Тенсли

D) В.Докучаев

Е) Э. Геккель

80. Биосфераны жан-жақты ғылыми тұрғыда зерттеп оның теориялық негізін салған қай ғалым?

А) В.Вернадский

В) Э.Зюсс

С) А.Тенсли

D) В.Докучаев

Е) Э. Геккель

81. Озон қабатының жұқаруына себепті химиялық затты атаңыз:

А) фреон

В) азот оксиді

С) көмір қышқылы

D) формальдегид

Е) пропан

82. «Қышқыл жауындар» терминін алғаш рет ұсынған қай ғалым?

А) Р.Смит

В) П.Крутцен

С) Ш.Роуланд

D) М.Малин

Е) В. Докучаев

83. Гидросфера жер шарының қанша бөлігін алып жатыр?

А) 2/3

В) 4/2

С) 5/4

D) 6/3

Е) 2/5

84. Мұхиттар мен теңіздер Жер шарындағы барлық судың қанша % құрайды?

А) 94%

В) 67%

С) 50%

D) 96,5%

Е) 58%

85. Литосфераның құрамына кіретін элементті көрсетіңіз?

А) кремний

В) сутегі

С) толуол

D) стирол

Е) хлор

86. Ластану дегеніміз не?

А) қоршаған ортадағы кейбір заттар мөлшерінің шектен тыс көбеюі

В) қоршаған ортадағы өсімдіктер мен жануарлардың күрт көбеюі

С) табиғат ресурстардың шектен тыс пайдаланылуы

D) ауыл шаруашылығында пайдаланылатын пестицидтерді басқа заттарға ауыстыру

Е) топырақ қабаттарындағы биологиялық және химиялық заттардың айналымының бұзылуы

87. Ластанудың классификациясы бойынша олар қанша түрге бөлінген?

А) табиғи, антропогендік

В) жағымды, жағымсыз

С) тура, жанама

D) тікелей, қауіпті

Е) кризистік, летальдық

88. Физикалық ластануға не жатады?

А) шу, радиация

В) микроорганизмдер

С) химиялық заттар

D) вулқандардың атқылауы

Е) су тасқыны