УЗ атауы

Әсерінің жалпы сипаттамасы

Зақымдау белгілері

Аммиак NH₃

Көзге, тыныс алу органдарына, орталық жүке жүйесінің тері ұлпаларына қауіпті. Аммиактың қатты әсерінен кейін бірнеше минуттан соң бұлшық еттің

әлсіздігі, көтеріңкі рефлекторлық қозу, құрыспа пайда

болады. Есту күрт төмендейді, өкпе

қабынуы мүмкін. Аммиакпен зақымдану нәтижесінде психикалық және неврологиялық ауытқу ықтимал. Көздің бұршағы, қабақтың қараюы кейде тіпті коздің көрмей қалуы мүмкін.

Көбірек жинақталу көздің жасын қатты ағызып оны ауыртады, түншықтырады, қатты жөтелтеді, басты айналдырады, асқазанды сырқыратады, құстырады, дәретті кешіктіреді. Көмейдің түйілуі мен дыбыс сіңірлерінің қабыну қауіпі пайда болады. Ішке қарай өткен соң дененің қызаруы және кілегейлі ұлпалардың шыны тәрізді қабынуы, кейде

пайда болады.

Кеудені

сырқыратып, ықылық атқызады, кейде құстырады. Тез

шаймаса теріге әсер ету кезінде қызару бөрітпе пайда болады.

Ауа температурасының ҚӘУЗ (К_СІ) алғашқы бұлтының таралу теңдігіне ықпал ету коэффициентінің маңызы

ҚӘУЗ	Ауаның температурасы °С
атауы	-40	-30	-20	-10		+10	+20	+30	+40
Аммиак пен хлор		0,3	0,5	0,7	0,8	0,9	1,0	1,1	1,2
Аммиак иен хлор V		од	0,2	0,3	0,6	0,8	1,0	1,2	1,3
Көміртегі тотығы	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

Ескерту 1/. — қысылған, сұйылтылған күйде сақтау кезінде (қысыммен);

2/. — сұйық (салқындатылған) күйде сақтау кезінде (сақтаудың изотермиялық әдісі).

2 м Ім/с (сағаттар, тәуліктер, айлар) биіктіктегі желдің жылдамдығы кезінде төгілу алаңынан ҚӘУЗ-дің булану уақыты

Үлгілік объект (сақтау нысаны), т

Ауаның температурасы С

-40 -30 -20 -10 0 +10 +20 +30 +40

АММИАК

зб1'	1,2т	1,0г	20с	17с	15с	13с	11с	9,4с	7,8с
501/	1,3т	1,1т	21,7 с	18,3с	16с	13,4 с	11,3с	Юс	8,6с
	18,3 т	15,4т	12,6т	11,4т	9,3т	7.6т	6,3т	5,5т	4,7т
	20,3 т	17,2т	14т	12т	10г	8,6т	7т	6т	5т
	24т	20,3т	16.7т	14,3т	11,7т	10т	8,4т	7,3т	6,2т
	27т	23,2т	18,6т	15,9т	13,1т	11,3 т	9,4т	8,3т	7т
	1м	26,4т	21,5т	18,3т	15,2т	13,1 т	11т	9,5т	8т
	1м	1м	24,8т	21т	17,5т	15,1 т	12,6т	11т	9,4т

ХЛОР

I1'	12ч	10,3ч	8,6ч	6,9ч	6ч	5,1ч	4,6ч	3,8ч	3,3ч
	13,9с	11,9с	9,9с	7,9с	6,9с	5,9с	5,4с	4,4с	3,8с
30!/	15,3с	13,1с	10,9 с	8,7с	7,6с	6,5с	5,9с	4,9с	4,3с
	15,5с	13,3с	11,1 с	8,9с	7,8с	6,7с	6,1с	5с	4,4с
	8,6т	7,3т	6,3т	5,3т	4,7т	4,1т	3,4т	3,1т	2,6т
l 150	9,6т	8,1т	7т	6т	5,2т	4,4т	3,9т	3,4т	2,9т
	11,3т	9,6т	8,3т	7т	6,2т	5,2т	4,5т	4,1т	3,4т
	13,4т	11,4т	9,5т	8,4т	7,4т	6,4т	5,8т	4,8т1	4,1т
	14,7т	12,5т	10,9 т	9,2т	8,1т	7тт	6т	5,3т	4,5т
	16,8т	14,4т	12,5 т	10,5т	9,2т	7,9т	6,6т	6т	5,3т

Ауырлықтың белгілі бір деңгейіне дейін қорғалатын жеке құрылғының зақымдалуы бақыланатын шекте ҚӘУЗ-дің таралу аймағы тереңдігінің үлесі

ҚӘУЗ	Ауаның температурасы +C
ақауы	-40	-30	-20	-10		+1	+2 0	+3 0	+4 0
Аммиак пен хлор V		0,3	0,5	0,7	0,8	0,9	1,0	1,1	1,2
Аммиак пен хлор 2/		ОД	0,2	0,3	0,6	0,8	1,0	1,2	1,3
Көміртегі тотығы	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

ІІ. ДП-5В, ДП-22В, ДП-24, ИД-1, ИД-11 жеке дозиметрлердің жиынтығы

1.Дозиметрлік құралдардың кызметі.

2.Дозиметрлік бақылау приборларының құрылымы.

3.Дозиметрлік құралдарды пайдалану ережесі.

ДП—22В жеке дөзиметр жиынына 50 тік көрсететін ДКП— 50—А дөзиметрлері мен ЗД — 5 зарядтау қондырғысы кіреді.

0,5—200Р/с дөзалар қуатын өлшеу кезінде 2 — 50 диапа-ондағы гамма-сәулеленудің жеке дөзасын өлшеуге арналған. Дөзиметрлерінің жұмысы температуралардың

—40 +50 °С аралығында және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 98% кезінде қ а м т а м а с ы з етіледі.

Әрбір дөзи­метр алюминий құймасынан ав­токалам түрінде жасалынған.

ДКП-50-А дөзиметрін жұмысқа даярлау кезінде дөзиметрдің шаңнан қорғайтын қалпақшасын және зарядтау қондырғысындағы "заряд" ұясындағы қалпақшаны бұрайды. "Заряд" тұтқасын сағат жүрісіне қарсы қойып, дөзиметрді ұяға салады, осы кезде ұяның төмеңгі жағындағы дөзиметр шкаласына жарық түсіретін шам жанады. Оператор окулярға қарай және сағат тілі бойынша "заряд" тұтқасын бұрай отыра тілді дөзиметр шкаласындағы нольдік белгіге қойып, дөзиметрді ұядан алады және қорғаныс қалпақшасын бұрайды. Дөзиметрлерді зарядтағаннан кейін радиоактивті зақымдану аймағында жұмыс істейтін бөлімшелердің жеке құрамына береді.

Ошақтан қайтқаннан кейін дөзиметрдің көрсеткендері жеке құрамнын сәулеленуін есептеу журналына енгізіледі.

ИД—1 дөза өлшеу жиыны температуралардың —40 +50°С аралығында және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 98 % кезінде гамма-нейтрондық сәулеленудің жұтылған дөзасын өлшеуге арналған. Дөзи­метр 20—500 рад диапазондағы гамма-нейтрондык сәулеленудің жұтылган дөзасын өлшеуді қамтамасыз етеді.

Өлшенетін дөзаларды есептеу дөзиметр ішінде орналасқан және окуляр арқылы жарықта көрінетін шкала бойынша жүргізіледі. Дөзиметрлерді зарядтау ЗД—6 зарядтау қондырғысымен жүргізіледі. Жиынға зарадтау қондырғысымен қатар 10 дөзиметр және футлярға салынған нұсқаулық кіреді.

Зарядтау қондырғысының жұмыс принципі мынаған негізделген: сағат тілі бойынша тұтқаны айналдырған кезде рычагтік механизм пьезоэлементтерге қысым жасайды, Олар бұзылғаннан кейін кіре берісте дөзиметрдің иондық камерасының орталық электроды зарядтау ұясының орталық діңгегі бойынша плюс, ал корпус бойынша иондық камераның сыртқы электродына минус берілетіндей ретпен орналасқан әр түрлі қуаттылықты құрайды.

Дөзиметрді жұмыс жағдайына келтіру үшін оны заряд­тау қажет. Бұл үшін зарядтау қондырғысының тұтқасын аяғына дейін сағат тіліне қарсы бұрап, дөзиметрді зарядтау қондырғысының зарядтық-байланыс ұясына қояды; зарядтык, қондырғыны айнамен жарықтың сыртқы көзіне бағыттап айнаны бұра отыра шкалаға жарықты барынша көбірек түсіреді, дөзиметрді басып, окулярды бақылай отыра зарядтык қондырғының тілін сағаттың тілі бойынша дөзиметр шкаласындағы тілдің көрсетуі нөльге жеткенге дейін бұрай-ды, бұдан кейін дөзиметрді ұядан алып, жіптің жағдайын жарықта тексереді (тілдің тік жағдайы кезде оның көрсетуі 0 болуға тиіс).

Дөзиметрді иондаушы сәулелер әсері өрісіндегі жұмыс уақытында киімнің қалтасына салып жүреді. Дөзиметр окулярына ара-тұра қарай отырып дөзиметр шкаласындағы тілдің көрсетуі бойынша жұмыс уақытында алынған гамма-нейтрондық сәулелену дөзасын анықтайды.

ИД—11 жеке дөза өлшеу жиыны гамма-нейтрондық сәулеленудің жеке дөзасын тіркеуге арналған және ИУ—1 өлшеу қондырғысының бес буып-түю жәшігінде орналасқан 500 жеке ИД-11 өлшеу дөзасынан, екі қуаттандыру кабелінен, техн и к а л ы қ құжаттама мен артық бөлшектерден тұрады. Гамма- және аралас гамма-нейтрондық сәулелену дөзасын тіркеу күміс жалатылған алюминий-фосфатты шынының көмегімен жүргізіледі. Тіркелген дөзаны өлшеу 10—1500 раддиапазонындағы ИЮ— 1 өлшеу қондырғысының көмегімен жүргізіледі. Сәулелену дөзасы мерзімдік сәулелену кезінде қосылады және дөзиметрде 12 ай сақталады. ИД—11 массасы —25г.

"Белла" тұрмыстық дөзиметрі. Пөртативті, қалталы при­бор түрінде жасалған.

Дөзиметр екі жұмыс режимімен жұмыс істейді: ПОИСК және МЭД. ПОИСК режимі дыбыс дабылдарын қадағалау желісі бойынша радиациялық ахуалды тұрпайы бағалау үшін қызмет етеді. МЭД режимі цифрлі таблодағы эквивалентті дөзаны қуатын өлшеу және индикациялау үшін қызмет етеді.

МЭД өлшемі 40 с шамасындағы уақыт аралығымен автоматты түрде, сондай-ақ МЭД-КОНТР. ПИТА­НИЯ кнопкасына қысқа уақыт басу аркылы жүргізіледі.

Дөзиметрдің өлшеу уақытты 40с шамасында, бұл кезде цифрлы таблода әрбір разрядтан (цифрлар) кейін нүкте пайда болады.

1,2,4 разрядтардан кейін нүктелердің жоғалуы өлшеу процесінің аяқталғандығын білдіреді.

Дөзиметр 1мЗв/с аспайтын эквивалетті дөза қуаты тағай-ылдалғанға дейін МЭД 99,99 мкЗв/с маңызының артқан-дығы туралы (дыбыс таблосының толып кетуі) үздіксіз ды-быстық және жарық дабылын қамтамасыз етеді.