Перадумовы рассялення і гаспадарчай дзейнасці на тэр-ыі Б

Фармацыйны и цывілізацыйны падыходы. Перыядызацыя сусветная гісторыі.

 В середине 19 в сформировались 2 осн подхода: формационный и цивилизационный. Формационный предложен Марксом и Энгельсом. Ему свойственен т.н. экономический демократизм – уровень культуры, форма правления, военный потенциал – зависят от состояния экономики (1) первобытно-общ строй, 2)феодализм), 3)капитализм, 4)эпоха социализма, 5)эпоха коммунизма)

Цивилизационный поход предложен русским ученым Данилевским и получил дальнейшее развитие в трудах немца Шпенглера и англ Тойнби. Рассматривают исторический процесс как процесс появления развития и гибели отдельных культур - исторических типов (локальных цивилизаций). Каждая культура характеризуется свомими культурно-историческими традициями, этическими нормами и религиозной системой. Цивилизационники отрицают факт существования мирового ист процесса.

1 Археологическая. Основным критерием периодов является материал,из которого изготовлены орудия труда

 Каменный век (2.5 млн – 4 тыс да н.э.) -палеолит (2.5 – 12 тыс) -мезолит (12-8) -неолит (8-4) Бронзовый (4-1) Железный (1-…)

2 периодизация Энгельса-Моргана Основным критерием явл. род занятий людей. Дикость Варварства Цивилизация

3 Периодизация по формациям Осн критерием явл. форма собственности, связанная с развитием классов и государства.

4 Периодизация по мировым цивилизациям Мировая цивилизация – этап в истории человечества, который характеризуется конкретным уровнем потребностей, способностей, знания и интересов человека.

Неолитическая цивилизация

Раннеклассовая (междуречье,египет)

Античная(Греция,рим)

Средневековье

Перединдустриальная

Индустриальная

Постиндустриальная

Цивилизационная концепция:

I период.Др об-во(100-40тыс лет до н.э.-сер I тыс.н.э.)

           а) каменный век(40 тыс до н э -3 тыс лет до н э)

           б) бронзовый век(2 тыс до н э-нач I тыс до н э)

           в)железный век(нач I тыс до н э-сер I тыс.н.э.)

II период.Средневековье(конV-XV вв н э)

           а)нач перехода к классовому общ-ву и возникн гос-ва на Бел(VI-пер пол XIII)

           б)развитие феодальной системы (сер XIII-XV)

III период.Новое время (XVI-начXX в)

           а)оформление феод системы и назревание ее кризиса(XVI-кон XVIIIв)

           б)генезис и укрепление капитализма(конXVIII-1917)

IV период.Новейшее время (1918-наши дни)

2. Асноўныя этапы развіцця Беларусі у кантэксце сусветнай гісторыі. Перыядызацыя.

Археалагічная: - каменны(100тыс г таму–2-1 тыс да нэ)

Палеавіт(100т –10 тыс.дан.э)

Мезаліт(10–5 тыс да н.э)

Неаліт(5–2-1тыс да н.э)

- век медзі і бронзы(2-1тыс- сяр.1 тыс да н.э)

- жалезны век (7-6 ст і да нашых дзён)

Па фармацыях: першабытнае грамадства(100т-5ст)

5-8 стаг. – перыяд разлажэння

Феадалізм(9-19стст)

Капіталізм(1861-1917гг)

Сацыялізм(1917-1991гг)

 

4. Рэлігія і культура старажытных беларусаў. На уровень культуры населения белорусских земель в дохристианский период большое влияние оказало язычество. Оно представляло собой комплекс первобытных взглядов и верований. Взгляды населения проявлялись через сказки, былины. Мир наших предков повсеместно был населен богами. Первое место среди них занимал бог Род, потом Перун (бог молний), бог солнца Хорос (Мерило, Купало), Лада(любовь), Жижель (огонь, ремесло), Переплут (бог веселья, обмана, шутки).Чаще всего боги представлялись в форме идолов человекообразных.

    Идолы: -родовые -племенные -личные

Идолов ставили в святилищах (назывались капищами), которые находились как правило на высоких холмах, окруженных валами, посреди которых горел ритуальный огонь.

Верили также в добрых и злых духов. Во главе злых - черт (бес), упырь, водяной, волколак (оборотень), баба яга. Добрые – лесовик, русалки, духи олицетворяющие явления природы (Житель).

Перадумовы рассялення і гаспадарчай дзейнасці на тэр-ыі Б.

Заселение началось 100тыс. Наиболее древними стоянками являются Юровичи(26тыс) и Бердыж(23тыс). Основным занятием была охота. В неолите люди начали изготавливать глиняную посуду, изобрели лодку и одежду из ткани. Основными занятиями людей были охота, рыболовля и собирательство, а земледелие и животноводство явл дополнительными занятиями. Неолитическая революция произошла на Беларуси только в бронзовый век потому что присваивающее хщяйство давало людям достаточно средств к существованию, установившаяся на Беларуси система земледелия (посечно-огневое) была очень трулоемкой и требовала использования орудий труда. Неолитическая революция совершилась полностью только в железном веке. В 5-8вв благодаря использованию железных орудий труда и новой ворыунай системы земледелия люди стали получать излишек продукции. Это стимулировало начало разложения первобытно-общинного строя, что проявилось 1 в процессе индивидуализации производства, распаде своятской общины и возникновении сельской соседской общины, 2 в в зарождении элементов потриархального рабства, 3 в отделении ремесла от с/х и возникновение городов, 4 в развитии обмена и богатении в процессе обмена родоплеменной верхушки, 5 повышении роли военных вождей племен и формировании строя военной демократии.

6.Узнікненне сярэднявечна цывілізацыі ў Еўропе. Станаўленне феадалізму. асноўныя рысы феад. Спосабу вытворчасці.

  В истории известны разные пути становления феодализма – византийский, итальянский, французский, скандинаво – русский и восточный.

В Зап. Европе начиная с 3в начинают возникать варварские гос-ва ост-готтов, вест-готтов, франков, вадалов и др. Из всех этих государств наиболее долгое время существовало гос-во франков. В 7-8вв у франков начинают зарождаться феодальные отношения. Большое значение в этом имела бенифициальная реформа Карла Мартэна. Рыцарям передавались на условиях несения военной службы в пользование гос. земли(условное землепользование). С течением времени стало формироваться безусловное землевладение – феод. Основными чертами нового общ-политич. строя стали: 1 концентрация земли в руках властв. класса феодалов, 2 зависимость крестьян.(основной формой феодальных отношений становится три формы: отработная(панщина), натуральный оброк, денежный оброк), 3 натуральный характер хозяйства, 4 низкое состояние техники.

Экономика в период феодализма носила в основном аграрный характер, но с 10-11вв в Европе растут города и активно развивается ремесло, причем феодализму свойственно цеховая форма организации ремесла. 

В 1096-1270 Зап Евр провела 8 крестовых походов на восток.

1 Ослабление феодальных усобиц в Европе.

2 Процесс перевода ренты в денежную форму.

3 Повышение роли итальянских городов Генуи и Венеции в Средиземноморской торговле.

4 Возникновение ганзейского пути

 

7. Пачатак пераходу да класавага грамадстваі ўзнекненне раннефеад. утварэнняў усходніх славян. Кіеўская Русь.

Да сярэдзiны IX ст. на ўсей тэрыторыi, заселенай усходнiмi славянамi, пачалi фармiравацца раннефеадальныя княствы. У канцы IX ст. тут узнiкла палiтычнае ўтварэнне – Старажытнаруская дзяржава (Кiеўская Русь) з цэнтрам у Кiеве. Землi крывiчоў, дрыгавiчоў, радзiмiчаў увайшлi ў склад Старажытнарускай дзяржавы. Кiеўская Русь з`яўлялася раннефеадальнай дзяржавай, на чале якой стаяў вялiкi кiеўскi князь. У склад дзяржавы ўваходзiлi асобныя землi на чале са сваiмi князямi. Мясцовыя князi знаходзiлiся ў васальнай залежнасцi ад вялiкага кiеўскага князя. Яны павiнны былi з`яўляцца з дружынай па патрабаваннi вялiкага князя з мэтай ажыццяўлення ваенных паходаў. Падуладнае мясцовым князям насельнiцтва плацiла данiну вялiкаму князю кiеўскаму. У той жа час мясцовыя князi карысталiся амаль неабмежаванай уладай у сваiх княствах.

На тэрыторыi Беларусi склалася два раннефеадальныя княствы – Полацкае i Тураўскае, якiя ўваходзiлi ў склад Старажытнаруская дзяржавы. Геаграфiчнае становiшча Полацкага княства стварала спрыяльныя ўмовы для развiцця эканомiкi, перш за ўсе гандлю, а таксама абумовiла значэнне княства як аднаго з ваенных фарпостаў Русi. У Полацку iснавала мясцовая княжацкая дынастыя. Полацкiя князi iмкнулiся праводзiць незалежную ад Кiева палiтыку. У пачатку XII ст. Полацкае княства ўступiла ў перыяд феадальная раздробленасцi i распалася на шэраг удзельных княстваў: Полацкае, Мiнскае, Вiцебскае, Друцкае, Iзяслаўскае, Лагойскае i iнш. Другое раннефеадальнае княства на Беларусi – Тураўскае – утварылася ў канцы IX ст. Тураўскае княства належала то Полацку, то Кiеву ў якасцi часткi вялiкакняскiх уладанняў. У другой палове XII ст. тут усталявалася самастойная княская дынастыя, аднак ужо ў канцы XII – пачатку XIII ст. на тэрыторыi тураўскага княства ўтварыўся шэраг мелкiх феадальных княстваў: Тураўскае, Пiнскае, Слуцкае, Клецкае, Дубровiцкае.

5. Этнічная гісторыя. Балты, славяне – іх роля ў этнагенэзе беларусаў.

Этническая история Беларуси разделяется на 2 периода:

1 Доиндоевропейский (40-3тыс)

2 Индоевропейский

балцкий(3тыс-5в.н.э.)

Славянский(5-…)

Этнос – это устойчивая группа людей, которая сложилась исторически на определенной территории, имеет общий язык, культуру, самосознание и психологические черты.

Доиндоевропейский период – население Беларуси независимо от разных языковых групп. Единственной известной группой являются угрофины.

В 3 тыс. до н.э. этнический состав населения Беларуси начинает менятся. Индоевропейцы, родина которых на территории передней Азии начинают расселяться в Европе, средней Азии, и Иранским нагорье. В процессе своего расселения они смешиваются с местным населением и делятся на языковые семьи:

-прагерманцев

-праславян

-прабалтов

-ираноговорящих

Прагерманцы расселились между реками Рейн и Одр, праславяне – от Одра до Днепра, прабалты – от моря до верховьев волги и ираноговорящие – на восток от Днепра.

Таким образом с 3тыс до 5в.н.э. основным населением были балтские племена, в 5-6вв приходят славяне и в результате взаимодействия славянской и балтской культур формируются новые этнические группы.

торговли(Ганза- союз северно-герм городов)

8. Полацкае княства – выток бел. дзяржаўнасці

Первые сведения про Полоцк – 862г. Около 980 новгородский князь, вел борьбу со своим братом Ярополком за киевский престол, Владимир напал на Полоцк убил Рогволода и его сыновей а дочку взял в жены. С этого времени Полоцк потерял самостоятельность. Князь Владимир объединил большинство восточных земель гос-во с центром в Киеве., которое существовало до 1132 а потом распалось. Начинается борьба полоцкого княжества за самостоятельность и при Усяславе чарадее становится назависимым. Таким образом Полоцкое княжество большую часть своей истории(кроме 60 лет) было независимым городом-княжеством.

(2) Пры пераемніках Алега – Ігары, Вользе і Святаславе – залежнасць Полацка ад Кіева паступоава слабела. У апошняй чвэрці Х ст. княжыў Рагвалод, які “трымаў Полацкую зямлю і правіў ёй”. Гэта сведчанне адноснай самастойнасці Полацка.Пасля гібелі вялікага князя кіеўскага Святаслава Ігаравіча паміж яго сынамі Яраполкам і Уладзімірам успыхнула барацьба за кіеўскі прастол.У ХІ ст. Кіеўская Русь падзялілася на тры часткі на чале з Кіевам, Полацкам і Ноўгарадам, якія сапернічалі паміж сабой. Найбольшай магутнасці Полацкае княства дасягнула пры Усяславе Брачыслававічу (1044–1101).З гэтага часу зноў разгараецца барацьба Полацка з Кіевам, якая не сціхае да самай смерці Усяслава.Летам 1067 г. Яраславічы, якія сталі лагерам пад Оршай, запрасілі да сябе ў шацёр для перагавораў Усяслава з двума сынамі, гарантуючы яму бяспеку, але, парушыўшы абяцанне, паланілі яго. У 1068 г. кіяўляне паўсталі супраць свайго князя Ізяслава, вызвалілі Усяслава і абвясцілі яго вялікім князем Кіеўскай Русі.Пасля смерці Усяслава Полацкая зямля была падзелена паміж яго сынамі, якія потым сталі надзяляць валасцямі сваіх дзяцей.

9. Духоўны ўплыў усходнеміжземнаморскай цывілізацыі на усходніх славян. Культура Беларусі 9-13стст

Хрысцiянства прыйшло на ўсходнеславянскiя землi. Даследчыкi мяркуюць, што ўжо ў IX ст. у Полацкай зямлi былi хрысцiяне. У 988 г. вялiкi кiеўскi князь Уладзiмiр пачаў хрышчэнне Русi. Услед за Кiевам прымусова пападала пад абрад хрышчэння насельнiцтва двух iншых важных цэнтраў – Полацка i Ноўгарада. Язычнiцкае насельнiцтва хрысцiлася пры­мусова. Забаранялася старая абраднасць i ўводзiлася новая, падлягалi забыццю iмёны старых божастваў, месцы язычнiцкiх маленняў разбуралiся. Хрысцiянства стала дзяржаўнай рэлiгiяй. З прыняццем хрысцiянства разумовы, духоўны, рэлiгiйны стан грамадства зазнаў iстотныя змены. Пасля прыняцця хрысцiянства ў буйных гарадах i княствах пачалi стварацца епархii. У 992 г. узнiкла епархiя ў Полацку. У XII ст. каля Полацку ўзнiкаюць манастыры.

Культура старажытных беларускiх зямель мае шмат агульнага з культурай iншых усходне-славянскiх народаў. Аднак пры ўсей агульнасцi культуры Старажытная Русi на тэрыторыi сучасная Беларусi яна мела сваю спецыфiку. Найбольш яскрава гэта выявiлася ў матэрыяльная i духоўнай культуры Полацкай зямлi. У IX—XIII стст. у Полацку развiвалася пiсьменства, вялося летапiсанне, шырока распаўсюджвалiся рамествы. Полацк уплываў на гаспадарчае i культурнае развiццё суседнiх неславянскiх народаў.

З прыняццем хрысцiянства ў архiтэкрутры Беларусi пачынаецца ўзвядзенне манументальных культавых пабудоў. У сярэдзiне XI ст. у Полацку ўслед за Ноўгарадам i Кiевам быў пабудаваны Сафiйскi сабор. У XII ст. у Вiцебску была пабу­давана Благавеншчанская царква, у Больчыцах – 4 мураваныя саборы, у Полацку – Спаскi сабор. Помнiкам манументаль­най архiтэктуры Гродна з`яўляецца Барысаглебская (Каложская) царква, пабудаваная ў XII ст.

На Беларусi развiвалася пiсьменства. Разам з перакладнымi лiтаратурнымi творамi тут з`яўляюцца i арыгiнальныя. Ма­юцца звесткi аб тым, што летапiсы складалiся ў Полацку, Тураве, Новагародку. З прадстаўнiкоў кнiжнай асветы гэтага перыяду трэба адзначыць Клiмента Смаляцiча, Кiрылу Тураўскага, Ефрасiнню Полацкую. Клiмент Смаляцiч напiсаў шмат кнiг, казанняў (пропаведзяў), пасланняў, тлумачэнняў. Кiрыла Тураўскi з`яўляўся епiскапам г. Турава. Ён быў вы­датным царкоўным аратарам. Прамовы Кiрылы Тураўскага ўяўляюць сабой узоры царкоўнага красамоўства. Ефрасiння Полацкая паходзiла з сям`i полацкiх князеў. Прыняўшы манаства, яна пачала працаваць над перапiсваннем кнiг. Мана­стыр, у якiм знаходзiлася Ефрасiння, хутка стаў буйным культурным i рэлiгiйным цэнтрам. Аб высокiм узроўнi прыклад­нога мастацтва сведчыць крыж, якi заказала Ефрасiння таленавiтаму мясцоваму майстру Лазару Богшы.

10. Утварэнне вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага. Роля ўсходне-слав. Зямель у дзярж. Будаўніцтве ВкЛ

  Працэс утварэння ВКЛ пачаўся ў сярэдзіне XІІІ ст. разам з узвышэннем Наваградскага княства. Гэтаму спрыялі яго аддаленасць ад раёнаў змагання з крыжацкай і татарскай навалай, высокі ўзровень развіцця сельскай гаспадаркі, рамяства і гандлю.

Асноўныя падзеі, якія паклалі пачатак утварэнню ВКЛ, разгортваліся ў Верхнім і Сярэднім Панямонні — на тэрыторыі, якая ахоплівае сучасныя паўночна-заходнія землі Беларусі і часткова ўсходнія землі сучаснай Літоўскай Рэспублікі. У дзяржаў на ўтваральных працэсах прынялі ўдзел усходнеславянскае хрысціянскае насельніцтва беларускіх зямель і балцкае язычніцкае насельніцтва літоўскіх зямель.

Летапіс паведамляе пра Літву Міндоўга, аднаго з мясцовых балцкіх князёў, які вымушаны быў у выніку міжусобнай барацьбы накіравацца разам з рэшткамі сваёй дружыны з балцкай тэрыторыі ў суседні Наваградак. Тут гэты князь-язычнік прыняў хрысціянства і зрабіў горад сваёй рэзідэнцыяй. У Наваградку ў 1253 г. адбылася каранацыя Міндоўга. Ён стаў вялікім князем дзяржавы, якая пачалася з аб'яднання літоўскіх (часткі балцкіх) і часткі беларускіх, у т. л. і наваградскіх, зямель.

Пры вялікім князю Гедыміну 1316—1341 гг. большая частка сучасных беларускіх зямель увайшла ў склад ВКЛ. Тэрыторыя ВКЛ павялічылася прыкладна ў 3 разы. Прыкладна тры чвэрці насельніцтва гэтай дзяржавы да сярэдзіны XІV ст. складала насельніцтва, якое даследчыкі адносяць да беларускага этнасу (беларускай народнасці).

Умацаванне адзінаўладдзя ў ВКЛ адбылося пры вялікім князю Гедыміне. У 1323 г. ён заснаваў сталую сталіцу дзяржавы ў Вільні (сённяшні Вільнюс — сталіца Літоўскай Рэспублікі). Прынцыпам дзяржаўнага жыцця пры Гедыміне было наступнае: «Не рушыць даўніны, не ўводзіць навіны». Ён азначаў паважлівыя адносіны да зямельных уладанняў феадалаў і захаванне гістарычных традыцый насельніцтва ВКЛ.

Пры Гедыміне ўзрасла роля вялікага князя як кіраўніка дзяржавы. Яго тытул стаў гучаць так: «кароль Літвы і Русі», «кароль літоўцаў і многіх рускіх». Пад назвай «рускія» меліся на ўвазе жыхары перш за ўсё беларускіх зямель — Віцебскай, Берасцейскай, Менскай і Тураўскай, якія ўвайшлі ў склад ВКЛ. У выніку дзяржава атрымала назву «Вялікае княства Літоўскае і Рускае». Пад «Літвой» тады разумелася тэрыторыя Верхняга і Сярэдняга Панямоння, а пад «Русею» — Верхняе Падзвінне і Падняпроўе. Пазней, калі была далучана Жамойць — заходняя частка сучаснай Літвы, дзяржава атрымала поўную назву «Вялікае княства Літоўскае, Рускае, Жамойцкае».

14. Асноўныя дасягненні бел культуры падчас існавання ВкЛ. Роля і месца культуры Б ў еўрапейскім культурна-цывілізацыйным працэсе.

1.Бел мова – дзяржаўнаяна працяугу 14-16 ст.ст. (Статуты 1588). Але шырока выкарыстоўваліся і іншыя мовы: лацінская, польская, царкоўна-славянская і іншыя.

2.Асвета: узнікненне і развіццё. Першыя друкарні: ў 60-я 16ст у Брэсце і Нясвіжы.

Розныя тыпы школ: праваслаўныя, каталіцкыія, пратэстанскія, школы праваслаўных братстваў(к 16ст). Адукацыя больш высокага ўзроўню давалі калегіумы езуітаў.1579г езуіцкі калегіум у Вільні перетварылі ва універсітэт.

3.Літ-ра: Асноўны жанр - застаецца летапіс(Хроніка ВкЛ), атрымалі развіццё дзённікі, прадмовы і рэлігійная публіцыстыка(Будны,Афанасій Філіповіч). Пачынаецца вершаскладанне на бел.мове. Літ-ра шматмоўная: Ян Вісліцкі, М.Гусоўскі. 

4. Архітэктура: разнастайнасць стыляў і пабудоў. Асноўныя тыпы пабудоў: замкі феадалаў і крэпасці гарадоў, культавыя пабудовы, ратушы і будынкі магістратаў.

 У раманскім стыле былі пабудаваны замкі ў Навагрудку, Крэве, Лідзе і Белая Вежа.

Прыкладам абарончага збудавання з’яўляецца Мірскі замак у гатычным стылі. Многія культавыя пабудовы таксама мелі абарончыя рысы(царква ў в.Сынковічы). Праваслаўныя царквы будаваліся ў старажытна-рускім стылі. Самым старажытным гатычным храмам з’яўляецца касцёл ў в.Ішкольд Баравінацкага раёну.

5.Выяўленчае мастацтва: узнікненне скульптуры

Развіццё іканапісі – бел школа

Свецкі жывапіс.

 

 

11. Рост ВкЛ ў паліт і геаграфічнай прасторы. Усталяванне лідэрства ва Усх. Еўропе. Узмацненне Наваградка вызвала незадавальненне галіцкіх князёў, Лівонскага ордэна, Рыгі і жамойцкіх феадалаў. Пад час 50-70-х гг. XIII ст. ішла жорсткая барацьба як з суседзямі, так і з унутранымі ворагамі. Першыя вялікія князі паказамі выключныя палітычныя здольнасці, каб захаваць народжаную славяна-балцкую дзяржаву.

Яшчэ пры жыцці Гедымін падзяліў дзяржаву паміж сынамі, паставіўшы вялікім князем Яўнута (кіраваў у 1341-1345 гг.). Але апошні, мабыць, не вызначаўся ні ваеннымі, ні палітычнымі талентамі і быў змешчаны Альгердам і Кейстутам і высланы ў Заслаўскае княства. Менавіта гэтыя два браты сталі суправіцелямі ў ВкЛ. Альгерд (вялікі князь у 1345-1377 гг.) больш займаўся ўсходняй і паўдневай палітыкай, меў вялікі ўплыў на беларускіх землях і таму быў прызнаны галоўным з братоў, а Кейстут (забіты ў 1382 г. пляменнікам Ягайлай) – абапіраўся на Жамойцію і займаўся барацьбой з крыжакамі.

Альгерд далучыў да ВкЛ Беларускае Падняпроў’е: Чарнігава-Северскае княства, Мсціслаў – Бранск з землямі, вялікі ўплыў Альгерд меў на смаленскія справы. Пры гэтым ён сутыкнуўся з інтарэсамі мангола-татарскіх ханаў. У 1362 г. на рацэ Сінія Воды адбылася бітва, татары былі ў шчэнт разбітыя. Да ВкЛ былі далучаны Кіеў і Падолле (паўдневая і цэнтральная Ўкраіна). У вострай барацьбе з Польшай Альгерд адняў у апошняй Валынь. Альгерду не пашанцавала далучыць да ВкЛ Пскоў і паслабіць Маскоўскае княства. Тры паходы на Маскву скончыліся безвынікова. Больш паспяховай была барацьба супраць крыжацкай навалы. У адказ на крыжацкія напады, ў 1345-1382 гг. беларуска-літоўскае воўска зрабіла каля 30 паходаў на тэўтонцаў і каля 10 паходаў на Лівонію.

Пад час княжання Альгерда тэрыторыя дзяржавы пашыралася больш чым удвая, беларускія землі складалі каля 9/10, а беларускае насельніцтва – 8/10. Абазначыліся асноўныя шляхі далучэння славянскіх зямель да ВкЛ. Гэта:

дабравольна-дагаварны шлях, асноўны прыклад – далучэнне Полацкага княства згодна дагавора 1307 г., далучаная тэрыторыя атрымлівала значныя правы на самакіраванне; далучэнне праз шлюб,

далучэнне зямель праз адваяванне іх у іншаземных захопнікаў, прыклады - часткова Берасцейская зямля (1315 г.) і Валынь (1377 г.), адбітыя ў Польшы і Кіеў з Падоллем (1362 г.), адваяваныя ў мангола-татар; вядома, выкарыстоўвалі і іншыя шляхі – згодна старажытнаму вымарачнаму праву – тэрыторыі адыходзілі да вялікага князя калі не заставалася прамых нашчадкаў у яе ўладальнікаў, не грэбавалі і прамым захопам.

Такім чынам, стварэнне новай дзяржавы ў Еўропе працягвалася больш стагоддзя. Афіцыйная назва дзяржавы – Вялікае княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае падкрэслівала шматнацыянальны характар дзяржавы. Аднак створаная Альгердам моцная праваслаўная дзяржава не была патрэбна на Ватыкану, ні Польшы, на крыжакам, ні Маскве, што сама пратэндавала на ролю збіральніцы ўсходнеславянскіх земляў.

13. Адраджэнне і \рэфармацыя ў Еўропе. Рэнесана і рэфармацыйны рух у ВкЛ.

Возрождение – эпоха в дух жизни Европы 13-16вв, кот характер возрождением интереса античности, и высоким подъемом Евр науки литературы и искусства. Гуманизм В 16в в Европе начинается Реформация – общ-полит движение за реформу церкви. Появляется протестанство – новая ветвь христианства. Протестанты выступали за свободу слова, за Библию на родных языках, благодоря чему в Европе разв-ся нац языки и книгопечатанье.

В 14-15вв -предпосылки Возрождения в ВКЛ:1)Рост городов 2)Увеличение торгово-ремесленного начеления 3)Оживление обществ-политич жизни в городах 4)Шляхта активно занимается меценатством 5)Политическая централизация и гос-правовая стабилизация

6)Завершения формирования бел народности

7)риобретение бел языком статуса госуд

Становление веротерпимости в 20-50гг 16в

Основным достижением этого времени можно считать начало книгопечатанья. Первая – Псалтырь (1517). В 50гг 16в на средства Радивилов создана типография.Система образования строилась по конфесионному и сословному принципах. Образование велось на бел языке. Направление – гуманитарно-богословское.

Основными жанрами являлись жития, хождения,

проповеди, летописи. В 16в развитие получила церковно-рилигиозная публицистика(Сымон Будны, Цяпински) Для арх-ры ВКЛ этого периода было характерно сущ-ие разных худ стилей. (романск – Белая вежа, готич – Троицкий костел, ренессанс). Памятников монумент живописи на Бел не сохранилось.Скульптура развивается благодаря готическим храмам – алтари-скульптуры.